Dyslalia jako zaburzenie mowy.pdf
(
188 KB
)
Pobierz
Microsoft Word - 1557
Dyslalia jako zaburzenie mowy
OPRACOWAŁA:
Anna Bryska - Zawadzka
Spis tre
Ļ
ci
1. PROBLEM ZABURZE
İ
MOWY W LITERATURZE ............................. 3
2. ETIOLOGIA ZABURZE
İ
MOWY ............................................................. 4
2.1. P
RZYCZYNY ENDOGENNE
............................................................................. 5
2.2. P
RZYCZYNY EGZOGENNE
.............................................................................. 5
2.2.1. Uwarunkowania zaburze
ı
mowy wyst
ħ
puj
Ģ
ce w rodzinie patologicznej
i instytucjach opieki całkowitej ....................................................................... 7
3. ISTOTA I SYMPTOMATOLOGIA DYSLALII......................................... 9
3.1. P
ODZIAŁ DYSLALII W OPARCIU O KRYTERIUM PRZYCZYNOWE
.................... 10
3.2. P
ODZIAŁ DYSLALII W OPARCIU O WYST
Ħ
PUJ
ġ
CE OBJAWY
........................... 12
3.2.1. Sygmatyzm (seplenienie) ..................................................................... 12
3.2.2. Reranie (rotacyzm) .............................................................................. 14
3.2.3. Mowa bezd
Ņ
wi
ħ
czna ............................................................................ 15
3.2.4. Rynolalia (nosowanie, rynofonia, rynizm) .......................................... 16
3.2.5. Nieprawidłowa wymowa głosek k, g ................................................... 17
4. PSYCHODYDAKTYCZNE KONSEKWENCJE ZABURZE
İ
MOWY18
ZAKO
İ
CZENIE............................................................................................... 21
BIBLIOGRAFIA............................................................................................... 22
ANEKSY ............................................................................................................ 24
WYWIAD........................................................................................................... 24
Strona 2
1. Problem zaburze
ı
mowy w literaturze
Objawy zaburze
ı
mowy były od dawna znane i opisywane. Natomiast przyczyny
i patomechanizmy owych nieprawidłowo
Ļ
ci były odkrywane w miar
ħ
post
ħ
pu wielu dziedzin
naukowych, w tym: medycyny, psychologii, neurofizjologii. Dlatego te
Ň
w literaturze
specjalistycznej spotyka si
ħ
ró
Ň
norodne sposoby charakteryzowania, jak te
Ň
rozmaite kryteria
podziału zaburze
ı
mowy.
Poj
ħ
cie
zaburzenie mowy
najcz
ħĻ
ciej stosowane jest zamiennie z takimi synonimami,
jak: deficyty mowy, defekty mowy, odchylenia mowne, patologie mowy, zaburzenia
komunikacji werbalnej oraz zniekształcenia mowy (Logopedyczny słownik terminologii
diagnostycznej, 1996, s.294). Okre
Ļ
la si
ħ
je mianem poj
ħ
cia najszerszego, obejmuj
Ģ
cego
swoim zasi
ħ
giem nieprawidłowo
Ļ
ci mowy o ró
Ň
nej etiologii, które prowadz
Ģ
do zakłóce
ı
procesu porozumiewania si
ħ
. Tego terminu u
Ň
ywa si
ħ
dla okre
Ļ
lenia wszelkich
patologicznych zjawisk wyst
ħ
puj
Ģ
cych w procesie nadawania i odbioru, pocz
Ģ
wszy
od prostych wad wymowy, a
Ň
do całkowitej niemo
Ň
no
Ļ
ci mówienia wł
Ģ
cznie
(G. Jastrz
ħ
bowska, 1996, s.30).
Najogólniej, wi
ħ
c poj
ħ
cie
zaburzenia mowy
obejmuje zaburzenia procesu mówienia
(wypowiadania si
ħ
), jak i rozumienia cudzej wypowiedzi, czyli zaburzenie procesu
porozumiewania si
ħ
słownego. Zaburzenia tego procesu powstaj
Ģ
na skutek dysfunkcji
narz
Ģ
dów mowy, zarówno nadawczych jak i odbiorczych, które dotycz
Ģ
zniekształce
ı
całej
wypowiedzi lub jej cz
ħĻ
ci (Logopedyczny słownik terminologii diagnostycznej, 1996, s.294).
W literaturze specjalistycznej spotyka si
ħ
wiele propozycji pojmowania zaburze
ı
mowy. W zale
Ň
no
Ļ
ci od charakteru pojmowania zaburze
ı
wyró
Ň
nia si
ħ
klasyfikacje
przyczynowe (etiologiczne), objawowe (symptomatologiczne), j
ħ
zykoznawcze oraz
neurofizjologiczne. T
ħ
ró
Ň
norodno
Ļę
systemów klasyfikacyjnych tłumaczy si
ħ
tym,
i
Ň
„niezwykle trudno stworzy
ę
jedn
Ģ
, uniwersaln
Ģ
– uwzgl
ħ
dniaj
Ģ
c
Ģ
wszystkie aspekty
zaburze
ı
i wszelkie kryteria podziałów – kategoryzacj
ħ
. Utrudnia to równie
Ň
pewien chaos
terminologiczny obserwowany w literaturze przedmiotu oraz nieznajomo
Ļę
przyczyn
niektórych zaburze
ı
mowy” (G. Jastrz
ħ
bowska, 1996, s.33).
Dosy
ę
cz
ħ
stym zjawiskiem w polskiej logopedii jest okre
Ļ
lanie tre
Ļ
ci i rodzajów
zaburze
ı
tym samym terminem lub stosowanie ró
Ň
nych terminów dla tego samego
zaburzenia. Wynika to najcz
ħĻ
ciej z przyj
ħ
tego kryterium objawowego lub przyczynowego.
„W praktyce jednak okazuje si
ħ
,
Ň
e podobne objawy wywołuj
Ģ
ró
Ň
ne przyczyny, a te same
przyczyny mog
Ģ
prowadzi
ę
do ró
Ň
nych objawów. Zło
Ň
one przyczyny o charakterze
Strona 3
endogennym i egzogennym oraz ich ró
Ň
ne kombinacje utrudniaj
Ģ
stworzenie przejrzystych i
jednoznacznych klasyfikacji” (G. Jastrz
ħ
bowska, 1996, s.63-64).
Do najcz
ħĻ
ciej stosowanych nale
Ň
y
klasyfikacja etiologiczna
I. Styczek. Uwzgl
ħ
dnia
ona „jedn
Ģ
izolowan
Ģ
przyczyn
ħ
lub zespół przyczyn le
ŇĢ
cych u podstaw zaburze
ı
mowy”
(E. M. Minczakiewicz, 1997, s.76). Wyró
Ň
nia ona dwie kategorie przyczyn wywołuj
Ģ
cych
zaburzenia mowy – endogenne (wewn
Ģ
trzpochodne) oraz egzogenne (
Ļ
rodowiskowe,
zewn
Ģ
trzpochodne). Celem kategoryzacji opartych na kryterium etiologicznym
i mechanizmach prowadz
Ģ
cych do zaburze
ı
mowy jest ustalenie, jakie jest
Ņ
ródło owych
nieprawidłowo
Ļ
ci. Zgodnie z tym podziałem
dyslali
ħ
wywołuj
Ģ
przyczyny endogenne.
I. Styczek okre
Ļ
la dane zaburzenie mianem opó
Ņ
nienia funkcji pewnych struktur mózgowych,
które mo
Ň
e „powodowa
ę
trudno
Ļ
ci w opanowaniu j
ħ
zyka, opó
Ņ
nienia w jego przyswajaniu”
(E.M. Minczakiewicz, 1997, s.77), wynikaj
Ģ
ce z uszkodzenia struktur korowych lub
wolniejszego wykształcenia si
ħ
pewnych struktur mózgowych (G. Jastrz
ħ
bowska, 1996, s.35).
Z kolei najbardziej reprezentatywn
Ģ
dla
klasyfikacji symptomatologicznych
jest
podział L. Kaczmarka, wyró
Ň
niaj
Ģ
cego w ka
Ň
dej wypowiedzi trzy cz
ħĻ
ci składowe: tre
Ļę
,
form
ħ
j
ħ
zykow
Ģ
oraz substancj
ħ
foniczn
Ģ
. Dane składniki wypowiedzi warunkuj
Ģ
trzy rodzaje
zaburze
ı
mowy, a wi
ħ
c adekwatnie: zaburzenia tre
Ļ
ci, j
ħ
zykowe oraz substancji fonicznej
(E. M. Minczakiewicz, 1997, s.78-79). S
Ģ
one wywołane ró
Ň
norodnymi przyczynami, za
Ļ
ka
Ň
da z nich mo
Ň
e wywoła
ę
dyslali
ħ
(G. Jastrz
ħ
bowska, 1996, s.37).
J
ħ
zykoznawcza klasyfikacja
zaburze
ı
mowy – skonstruowana przez J. Kani
ħ
–
wyró
Ň
nia zakłócenia o charakterze segmentalnym (głoski) i suprasegmentalnym (melodia,
akcent, rytm). Owe typy zaburze
ı
mog
Ģ
wyst
ħ
powa
ę
ł
Ģ
cznie. W niektórych za
Ļ
przypadkach
pojawia si
ħ
wył
Ģ
cznie jeden typ zaburze
ı
. I tak „w
dyslalii
wyst
ħ
puje jedynie zaburzenie
substancji fonicznej w płaszczy
Ņ
nie segmentalnej” (E. M. Minczakiewicz, 1997, s.97).
W
neurofizjologicznej klasyfikacji
zaburze
ı
mowy zaproponowanej przez J. Szumsk
Ģ
zostały wyodr
ħ
bnione zaburzenia mowy pochodzenia mózgowego, obwodowego oraz
o trudnej do ustalenia etiopatogenezie.
2. Etiologia zaburze
ı
mowy
H. Spionek zaznacza, i
Ň
zaburzenia mowy mo
Ň
na rozpatrywa
ę
z punktu widzenia
objawów lub z punktu widzenia etiologii i patomechanizmów (E. M. Minczakiewicz, 1997,
s.76). Czynniki wywołuj
Ģ
ce zaburzenia wymowy s
Ģ
ró
Ň
ne. Uwzgl
ħ
dnia si
ħ
jedn
Ģ
izolowan
Ģ
przyczyn
ħ
lub zespół przyczyn le
ŇĢ
cych u podstaw zaburze
ı
mowy. Tak
Ň
e same zaburzenia
Strona 4
przejawiaj
Ģ
si
ħ
w sposób zró
Ň
nicowany. Uwarunkowania nieprawidłowej wymowy dzieli si
ħ
tradycyjnie na endogenne (wewn
Ģ
trzpochodne) oraz egzogenne (zewn
Ģ
trzpochodne) –
(E. Chmielewska, 1997, s.7).
2.1. Przyczyny endogenne
Ujawnienie przyczyn zaburze
ı
mowy napotyka na rozliczne trudno
Ļ
ci. Kłopoty
s
Ģ
zwi
Ģ
zane nie tylko ze stanem rozwoju medycyny, psychologii i innych nauk, ale równie
Ň
z wiedz
Ģ
badaj
Ģ
cego i ograniczeniami, jakie stwarzaj
Ģ
metody badawcze. Wa
Ň
ne jest równie
Ň
,
aby zrozumie
ę
,
Ň
e „stwierdzenie w wywiadzie jednego lub kilku czynników niekoniecznie
musi si
ħ
wi
Ģ
za
ę
z rozpoznanym objawem zaburze
ı
logopedycznych” (B. Rocławski,
W. Fedorowska, B. Wardowska, 1995, s.64).
I. Styczek wyró
Ň
nia w kategorii przyczyn wewn
Ģ
trzpochodnych nast
ħ
puj
Ģ
ce
uwarunkowania:
•
nieprawidłowa budowa narz
Ģ
dów mowy lub obni
Ň
enie słyszalno
Ļ
ci, b
ħ
d
Ģ
ce przyczyn
Ģ
dysglosji
;
•
uszkodzenie o
Ļ
rodków i dróg unerwiaj
Ģ
cych narz
Ģ
dy mowne, powoduj
Ģ
ce
dysarti
ħ
;
•
uszkodzenie pewnych struktur mózgowych, doprowadzaj
Ģ
ce do cz
ħĻ
ciowej lub całkowitej
utraty mowy, powoduj
Ģ
ce
afazj
ħ
;
•
opó
Ņ
nienie funkcji pewnych struktur mózgowych, stanowi
Ģ
ce podstaw
ħ
dyslalii
;
•
nerwice, które przyczyniaj
Ģ
si
ħ
do powstania
j
Ģ
kania, mutyzmu
lub
afonii
;
•
upo
Ļ
ledzenie umysłowe warunkuj
Ģ
ce
oligofazj
ħ
oraz
•
choroby psychiczne, które s
Ģ
zwi
Ģ
zane z zaburzeniami my
Ļ
lenia, czego wynikiem jest
schizofazja
(E. M. Minczakiewicz, 1997, s.77).
Owe determinanty wymowy o charakterze wewn
Ģ
trzpochodnym stanowi
Ģ
podstaw
ħ
metod badawczych stosowanych dla okre
Ļ
lenia stanu mowy dziecka.
2.2. Przyczyny egzogenne
W kategorii przyczyn zewn
Ģ
trzpochodnych nie stwierdza si
ħ
Ň
adnych defektów
anatomicznych ani psychoneurologicznych, które mog
Ģ
stanowi
ę
przyczyn
ħ
zaburzenia.
Jednak
Ň
e jednocze
Ļ
nie dostrzega si
ħ
ujemne wpływy
Ļ
rodowiska takie, jak wadliwe wzorce
wymowy, zaniedbania opieku
ı
czo – wychowawcze. Zgodnie z tym „podło
Ň
em zaburze
ı
Strona 5
Plik z chomika:
fizjotczew
Inne pliki z tego folderu:
Zabawy logopedyczne i wierszyki łamiące języki.doc
(120 KB)
Dyslalia jako zaburzenie mowy.pdf
(188 KB)
WADY WYMOWY WIEKU WCZESNOSZKOLNEGO.rar
(123 KB)
Ćwiczenia usprawniające narządy artykulacyjne.doc
(63 KB)
ćwiczenie słuchu fonemowego.zip
(6317 KB)
Inne foldery tego chomika:
aerobic
amy mcdonald
anatomia
ANGIELSKI !!!
Artykuły, badania naukowe
Zgłoś jeśli
naruszono regulamin