STAWY
Połączenia kości:
Połączenia kości wspólnie z układem szkieletowym tworzą bierny narząd ruchu
Połączenia te dzielimy na:
- połączenia stałe – brak ruchomości bądź ruchy nieznaczne
- połączenia ruchome (wolne), czyli stawy
POŁĄCZENIA STAŁE
Dzielą się na:
- więzozrosty – jest to połączenie, w którym materiałem łączącym jest tkanka łączna
- chrząstkozrosty – stanowią połączenie, w którym materiałem łączącym jest chrząstka /połączenie trzonów kręgów za pomocą krążka międzykręgowego/
- kościozrosty – powstają wskutek skostnienia więzozrostów i chrząstkozrostów /kość krzyżowa, która powstała ze skostnienia połączeń kręgów krzyżowych/
WIĘZOZROSTY
Zaliczamy:
- szwy – występują pomiędzy kośćmi czaszki
- wklinowanie – stanowi umocowanie zęba w zębodole
- błony międzykostne – łączą sąsiadujące ze sobą kości
- więzadła – w kręgosłupie łączące sąsiednie kręgi ze sobą
POŁĄCZENIA WOLNE
STAW /ARTICULATIO/ jest ruchomym połączeniem dwu lub większej liczby kości
Wyróżniamy w nim:
- stałe składniki stawu
- niestałe składniki stawu
STAŁE SKŁADNIKI STAWU
Występują w każdym stawie i do nich zaliczamy:
- powierzchnie stawowe, które stanowią główkę i panewkę pokryte chrząstką stawową. Powierzchnia stawowa wypukła stanowi główkę a wklęsła panewkę
- jama stawowa – jest włosowatą szczeliną wypełniona mazią, która znajduje się pomiędzy powierzchniami stawowymi i objęta od zewnątrz torebką stawową
- torebka stawowa – jest błoną, która łączy ze sobą końce kości i otacza staw odgraniczając go od otoczenia. Składa się z:
- błony włóknistej, która stanowi warstwę zewnętrzną, mocniejszą i utrzymuje końce kości w prawidłowym położeniu względem siebie
- błony maziowej, która stanowi warstwę wewnętrzną, cienką i wydziela maź stawową wypełniającą jamę stawową. Maź zwilża powierzchnie stawowe i w ten sposób zmniejsza tarcie przy wykonywaniu ruchów w stawie
NIESTAŁE SKŁADNIKI STAWU
Więzadła stawowe – są to pasma łącznotkankowe, które wzmacniają torebkę stawową i hamują zbyt rozległe ruchy w stawie oraz chronią staw przed zwichnięciem
Obrąbki stawowe – są to pasma chrząstki włóknistej, które przyczepiają się do brzegu panewki i ją pogłębiają, gdy ta panewka jest zbyt płytka w stosunku do silnie wypukłej główki.
Krążki i łąkotki stawowe – są to płytki chrząstki włóknistej, które całkowicie /krążki/ lub częściowo /łąkotki/ rozdzielają jamę stawu. Występują w tych stawach, w których powierzchnie stawowe są niedopasowane do siebie i wzmacniają stabilność stawu
KRYTERIA PODZIAŁU STAWÓW
Stawy dzielimy ze względu na:
- liczbę kości (powierzchni stawowych) biorących udział w budowie stawu
- ukształtowanie powierzchni stawowych
- liczbę osi,wokół których wykonywane są ruchy w stawie
PODZIAŁ STAWÓW
Staw prosty- w utworzeniu biorą udział dwie kości
Staw złożony – tworzą więcej niż dwie kości oraz te stawy, które w swej budowie posiadają krążek stawowy
Staw kulisty – jedna powierzchnia stawowa jest wypukła w kształcie kulistym, druga wklęsła i tworzy panewkę
Staw kłykciowy – jedna powierzchnia stawowa wypukła w dwóch kierunkach o kształcie eliptycznym, druga powierzchnia jest w obu kierunkach wklęsła
Staw siodełkowy – obie powierzchnie stawowe wklęsło-wypukłe o kształcie siodła
Staw zawiasowy – jedna powierzchnia wypukła ma kształt bloczka, natomiast panewka jest jej negatywem
Staw obrotowy – wypukła powierzchnia stawowa stanowi odcinek walca druga powierzchnia wklęsła nosi nazwę wcięcia
Staw płaski – ma dwie powierzchnie stawowe płaskie i zbliżone do siebie wymiarami. Ruchomość w tych stawach jest minimalna
Stawy jednoosiowe – ruch odbywa się wzdłuż jednej osi – stawy zawiasowe i obrotowe
Stawy dwuosiowe – ruch odbywa się wokół dwóch osi – stawy kłykciowe i staw siodełkowy
Stawy wieloosiowe – ruchy odbywają się wokół trzech osi i wokół osi pośrednich – stawy kuliste
POŁĄCZENIA KRĘGOSŁUPA
Wyróżniamy połączenia ścisłe:
- więzozrosty
- chrząstkozrosty
- kościozrosty
Połączenia ruchome
- stawy międzykręgowe
Tworzą więzadła kręgosłupa. Wyróżniamy:
- więzadła długie, które biegną wzdłuż całego kręgosłupa i zaliczmy:
a) więzadło podłużne przednie i tylne
b) więzadło nadkolcowe
- więzadła krótkie – łączą ze sobą jednakowe elementy dwu sąsiadujących kręgów i zaliczmy:
a) więzadła żółte
b) więzadła międzypoprzeczne
c) więzadła międzykolcowe
CHRZĄSTKOZROSTY
Są utworzone przez:
- krążki międzykręgowe /discus intervertebralis/, które łączą ze sobą trzony sąsiadujących kręgów.
Pierwszy krążek znajduje się między 2 a 3 kręgiem szyjnym a ostatni między kręgiem lędźwiowym a podstawą kości krzyżowej
KRĄŻEK MIĘDZYKRĘGOWY – DISCUS INTERVERTEBRALIS
Utworzony jest z tkanki chrzęstnej i składa się:
- pierścienia włóknistego, położonego obwodowo
- jądra miażdżystego, półpłynnego, położonego centralnie
KOŚCIOZROSTY
Są następstwem skostnienia więzozrostów i chrząstkozrostów. Przykładem jest kość guziczna lub kość krzyżowa
STAWY MIĘDZYKRĘGOWE
W stawach tych łączą się powierzchnie stawowe dolne położone na wyrostkach stawowych dolnych kręgu wyżej leżącego z powierzchniami stawowymi górnymi położonych na wyrostkach stawowych górnych kręgu niżej leżącego
Są to stawy płaskie o małym zakresie ruchów, w wyniku sumowania się ruchów we wszystkich stawach powstaje znaczna ruchomość całego kręgosłupa
KRZYWIZNY KRĘGOSŁUPA
Połączenie kręgosłupa z czaszką
Staw górny głowy - staw szczytowo-potyliczny /połączenie kręgu szczytowego z kością potyliczną/
Staw dolny głowy - staw szczytowo-obrotowy /połączenie kręgu szczytowego z kręgiem obrotowym
CZASZKA - CRANIUM
Połączenia ścisłe:
a) szwy
b) ciemiączka /nieparzyste: przednie i tylne oraz parzyste: przednio-boczne i tylno-boczne/
c) wklinowanie - osadzenie zęba w zębodole
- chrząstkozrosty - występują między kośćmi podstawy czaszki
- kościozrosty - skostnienie szwów
Połączenia wolne:
- staw skroniowo-żuchwowy
KLATKA PIERSIOWA -THORAX
Połączenia:
- staw mostkowo - żebrowy /chrząstki żebrowe łączą się z wcięciami żebrowymi mostka/
- staw żebrowo- kręgowy /głowa i guzek żebra łączą się z dołkami żebrowymi trzonu i wyrostków poprzecznych kręgów piersiowych/
POŁĄCZENIA KOŃCZYNY GÓRNEJ
Stawy obręczy:
- staw mostkowo - obojczykowy- utworzony przez wcięcie obojczykowe mostka i koniec mostkowy obojczyka
- staw barkowo -obojczykowy - utworzony przez wyrostek barkowy łopatki i koniec barkowy obojczyka
W obu stawach występują krążki stawowe zwiększające ich ruchomość
Stawy wolnej kończyny:
- staw ramienny - articulatio humeri - utworzony jest przez wydrążenie stawowe łopatki pogłębione przez obrąbek stawowy oraz przez głowę kości ramiennej
Czynnościowo jest to staw
kulisty wolny i wykonujemy następujące ruchy:
- zginanie i prostowanie
- odwodzenie i przywodzenie
- obwodzenie
- ruchy obrotowe /nawracanie i odwracanie/
- staw łokciowy - articulatio cubiti - składa się z trzech stawów :
1. Staw ramienno-łokciowy
2. Staw ramienno- promieniowy
3. Staw promieniowo-łokciowy bliższy
Pod względem czynnościowym jest to staw zawiasowo-obrotowy
STAW ŁOKCIOWY - A. CUBITI
Ad.1 głowę tworzy bloczek kości ramiennej a panewkę wcięcie łokciowe kości łokciowej
Ad.2 głowę tworzy główka kości ramiennej a panewkę dołek głowy kości promieniowej
Ad.3 głowę tworzy obwód stawowy głowy kości promieniowej a panewkę wcięcie promieniowe na kości łokciowej
POŁĄCZENIA KOŚCI PRZEDRAMIENIA
Staw promieniowo- łokciowy bliższy
Staw promieniowo- łokciowy dalszy
Błona międzykostna przedramienia - więzozrost przedramienia
Oba stawy czynnościowo należą do stawów obrotowych - wykonywany ruch jest obrotowy
STAW PROMIENIOWO-NADGARSTKOWY ARTICULATIO RADIOCARPALIS
- głowę tworzy szereg bliższy kości nadgarstka a panewkę powierzchnia stawowa nadgarstkowa kości promieniowej i krążek stawowy
Czynnościowo jest to staw eliptyczny i wykonujemy następujące ruchy:
- zgięcie grzbietowe
- zgięcie dłoniowe
- przywodzenie i odwodzenie
STAWY RĘKI
Staw śródnadgarstkowy łączący szereg bliższy kości nadgarstka z szeregiem dalsz
Stawy nadgarstkowo -śródręczne - łączące szereg dalszy kości nadgarstka z podstawami kości śródręcza
Staw nadgarstkowo - śródręczny kciuka jest to staw siodełkowaty, ze względu na kształt tworzących go powierzchni. Dzięki temu kciuk posiada zdolność przeciwstawienia pozostałym palcom.
Stawy śródręczno-paliczkowe utworzone są przez głowy kości śródręcza i paliczki bliższe
Stawy międzypaliczkowe bliższe i dalsze łączą między sobą paliczki poszczególnych palców
Połączenia kończyny dolnej
Połączenia obręczy - miednica - pelvis
- więzozrosty /więzadło pachwinowe - ligamentum inguinale/
- chrząstkozrosty /spojenie łonowe - symphysis pubica/
- kościozrosty - kość krzyżowa
- staw krzyżowo-biodrowy
Staw biodrowy - Articulatio coxae
- głowę tworzy głowa kości udowej a panewkę panewka kości miednicznej pogłębiona o obrąbek panewkowy
Czynnościowo - staw kulisty panewkowy o następujących ruchach:
- zgięcie i prostowanie
- obrót: nawracanie i odwracanie
Staw kolanowy - Articulatio genus
- głowę tworzą kłykcie kości udowej a panewkę kłykcie kości piszczelowej i rzepka
Dodatkowe elementy stawu to:
- łąkotka przyśrodkowa i boczna
Czynnościowo jest to staw zawiasowo-obrotowy
Ruchy:
- ruchy obrotowe
Połączenia kości podudzia:
- staw piszczelowo- strzałkowy
- więzozrost piszczelowo-strzałkowy
- błona międzykostna podudzia
Staw skokowo-goleniowy - Articulatio talocruralis
Głowę tworzy bloczek kości skokowej a panewkę powierzchnia stawowa dolna kości piszczelowej i powierzchnie stawowe kostki przyśrodkowej i bocznej:
Czynnościowo staw zawiasowy, wykonujemy ruchy:
Stawy stopy:
- staw skokowo-piętowo-łódkowy
Czynnościowo staw kulisty
-odwracanie z przywodzeniem
- nawracanie z odwodzeniem
...
sysl