UKŁAD ODDECHOWY
UKŁAD ODDECHOWY – SYSTEMA RESPIRATORIA
• W układzie oddechowym wyróżniamy:
- część przewodzącą, do której należą drogi oddechowe
- część oddechową, w której odbywa się wymiana gazowa
• Wymianę gazową między powietrzem atmosferycznym a pęcherzykami płucnymi określamy oddychaniem zewnętrznym (płucnym)
• Wymianę gazów między krwią a komórkami nazywamy oddychaniem wewnętrznym (tkankowym)
• Górne drogi oddechowe:
- jama nosowa z zatokami przynosowymi
- gardło, które jest wspólną drogą dla układu pokarmowego i oddechowego; w nim te drogi się krzyżują
• Dolne drogi oddechowe:
- krtań
- tchawica
- oskrzela, wśród których wyróżniamy oskrzela zewnątrzpłucne i wewnątrzpłucne
- płuca
JAMA NOSOWA
• Jama nosowa wysłana jest błoną śluzową, w której wyróżniamy:
- okolicę oddechową
- okolicę węchową
• Okolica oddechowa jest pokryta nabłonkiem migawkowym jest silnie unaczyniona i posiada liczne gruczoły. Błona śluzowa tej okolicy oczyszcza, zwilża i ogrzewa wdychane powietrze
• Okolica węchowa znajduje się na poziomie małżowiny nosowej górnej i górnej części przegrody nosa, pokryta jest nabłonkiem węchowym, zawiera komórki zmysłowe odbierające wrażenia węchowe
GARDŁO- PHARYNX
• Jamę gardła dzielimy na 3 części:
- część nosową, która przez nozdrza tylne łączy się z jamą nosową
- część ustną, która przez cieśń gardzieli łączy się z jamą ustną
- część krtaniową, która łączy się przez wejście do krtani z krtanią
KRTAŃ - LARYNX
• Jest narządem nieparzystym, położonym w środkowej części szyi na poziomie od C4 do C7
• Służy do przewodzenia powietrza i zawiera właściwy narząd głosu –głośnię
• Otwór górny krtani zwany wejściem do krtani (ograniczony od przodu przez nagłośnię a bocznie i od tyłu przez fałdy nalewkowo-nagłośniowe) prowadzi do krtani.
• U dołu krtań przechodzi w tchawicę
BUDOWA KRTANI
• Składa się z:
- szkieletu krtani utworzonego przez chrząstki oraz ich połączenia
- jamę krtani i błonę śluzową wyściełającą krtań
- mięsnie krtani
SZKIELET KRTANI
• Wyróżniamy chrząstki nieparzyste:
- chrząstka tarczowata, składa się z dwóch płytek,które tworzą ściany boczne krtani i wyniosłość krtaniową
- chrząstka pierścieniowata
- chrząstka nagłośniowa
• Parzyste:
- chrząstki nalewkowate
- chrząstki różkowate i klinowate
• Chrząstka tarczowata, pierścieniowata oraz nalewkowate są w ścisłym związku z aparatem głosowym
JAMA KRTANI
• Dzieli się na:
- przedsionek krtani
- jama krtani
pośrednia
- jama podgłośniowa
MIĘŚNIE KRTANI
• Pod względem czynności mięśnie krtani dzieli się na:
- mięśnie rozwierające szparę głośni
- mięśnie zwierające szparę głośni
- mięśnie napinające fałdy głosowe
- mięśnie wejścia do krtani
TCHAWICA - TRACHEA
• Wyróżniamy:
- część szyjną – przebiegającą w przestrzeni środkowej szyi
- część piersiową, która przez otwór górny klatki piersiowej wchodzi do śródpiersia i kończy się rozdwojeniem tchawicy na:
- oskrzele główne prawe
- oskrzele główne lewe
BUDOWA TCHAWICY
• Ściana tchawicy przednia i boczna utworzona jest przez chrząstki tchawicze. Są to pierścienie chrząstki szklistej Chrząstki połączone są między sobą za pomocą więzadeł obrączkowatych
• Ściana tylna nie zawiera chrząstek; posiada mięsień tchawiczy, który kurcząc się zwęża światło tchawicy. Ściana ta nazywa się ścianą błoniastą i przylega do przełyku
OSKRZELA GŁÓWNE
• Ściany mają zbudowane podobnie jak ściany tchawicy
• Oskrzele główne prawe (bronchus principalis dexter) jest krótsze (ok. 2cm.), szersze i biegnie bardziej pionowo będąc jakby przedłużeniem tchawicy. Przed wejściem do wnęki płuca dzieli się na:
- oskrzele nadtętnicze
- oskrzele podtętnicze
• Oskrzele główne lewe (bronchus principalis sinister) jest dłuższe (ok..4cm), węższe i przebiega bardziej poziomo
PŁUCO - PULMO
• Jest zasadniczym narządem oddechowym, położonym w klatce piersiowej, w którym odbywa się wymiana gazowa między wdychanym powietrzem a krwią małego krążenia
• W płucach odróżniamy składnik oskrzelowy, który służy do przewodzenia powietrza; tworzy on w płucach drzewo oskrzelowe oraz składnik pęcherzykowy utworzony z pęcherzyków płucnych, w których następuje wymiana gazowa
WNĘKA PŁUCA
• We wnęce płuca znajdują się:
- oskrzela
- tętnice płucne
- żyły płucne górna i dolna
- tętnice i żyły oskrzelowe
- naczynia i węzły chłonne
- splot płucny nerwowy
• Wszystkie te elementy tworzą korzeń płuca, który otoczony jest opłucną i łączy płuca z sercem i tchawicą
DZEWO OSKRZELOWE - PODZIAŁ
- oskrzele główne prawe dzieli się na 3 oskrzela płatowe; lewe na 2 oskrzela płatowe
- oskrzela segmentowe (po 10 w każdym płucu)
- oskrzela międzyzrazikowe, które dzielą wielokrotnie do średnicy jednego 1mm i są to najmniejsze oskrzela i po ich podziale powstają:
- oskrzelka końcowe
- oskrzelka oddechowe (I, II ,III rzędu)
- przewodziki pęcherzykowe
- woreczki pęcherzykowe, które są końcowymi odcinkami drogi oddechowej
• Ściana przewodzików i woreczków jest zbudowana z pęcherzyków płucnych, w których występuje wymiana gazowa
PŁUCA - PODZIAŁ
• Największą jednostką morfologiczną płuca jest:
- płat płuca – jest to ta część płuca, w którym rozgałęzia się określone oskrzele płatowe i towarzyszące mu naczynia
- segmenty oskrzelowo-płucne (10) posiadają własne oskrzela i naczynia segmentowe
- zraziki – posiada własne oskrzela i naczynia międzyzrazikowe; są to najmniejsze elementy miąższu płucnego i oddzielone od siebie przegrodami
- grona – są podstawą jednostką morfologiczną i czynnościową płuc
- pęcherzyki płucne
UNACZYNIENIE PŁUC
• W płucach wyróżnia się dwa rodzaje unaczynienia:
- unaczynienie czynnościowe – związane jest z wymianą gazową, są to naczynia krążenia małego, których zadaniem jest doprowadzić krew odtlenowaną do płuc, pozbawić CO2, następnie natlenić ją i odprowadzić utlenowaną krew do serca
- Unaczynienie odżywcze – zapewnia zaopatrzenie w krew bogatą w tlen ścian oskrzeli, miąższu płuca, opłucnej płucnej przez tętnice i żyły oskrzelowe należące do krążenia dużego
OPŁUCNA - PLEURA
• Jest błoną surowiczą, mająca zdolność wydzielania płynu surowiczego
• Składa się z dwóch blaszek:
- opłucnej ściennej, wyścielającej jamę klatki piersiowej, w której płuco się znajduje
- opłucnej trzewnej (płucnej), przylegającej bezpośrednio do płuca
• Między obu tymi blaszkami znajduje się jama opłucnej, która w warunkach fizjologicznych jest przestrzenią potencjalną, i w której znajduje się nieznaczna ilość płynu surowiczego (opłucnowego), który nawilża powierzchnie blaszek opłucnej i ułatwia ich wzajemne przesuwanie się przy oddychaniu
sysl