UKŁAD POKARMOWY
JELITO CIENKIE – INTESTINUM TENUE
• Składa się z:
- dwunastnicy – duodenum
- jelita czczego – jejunum
- jelita krętego - ileum
• Jest zamknięte przez zastawki na obu końcach
• U góry zamknięte jest zastawką odźwiernika, która nie pozwala na cofanie się miazgi pokarmowej do żołądka. Odczyn kwaśny treści dwunastnicy powoduję zamknięcie odźwiernika, odczyn zasadowy - otwarcie
• U dołu zamknięte jest zastawką krętniczo-kątniczą, która nie przepuszcza treści z jelita grubego z powrotem do jelita cienkiego. Po podniesieniu ciśnienia w jelicie krętym w pobliżu zastawki krętniczo-kątniczej zastawka otwiera się i treść jelitowa zaczyna przechodzić do jelita grubego
DWUNASTNICA - DUODENUM
• Jest początkowym odcinkiem jelita cienkiego, górny jej koniec łączy się z odźwiernikiem a dolny z jelitem czczym
- części górnej czyli opuszki przylegająca do odźwiernika
- części zstępującej – znajduje się brodawka dwunastnica większa, na której uchodzi przewód żółciowy wspólny prowadzący żółć z wątroby lub pęcherzyka żółciowego oraz przewód trzustkowy prowadzący sok trzustkowy
- części poziomej
- części wstępującej – kończąca się zgięciem dwunastniczo-czczym
POŁOŻENIE DWUNASTNICY
• Leży na tylnej ścianie jamy brzusznej. Opuszka znajduje się na wysokości I k.l po stronie prawej kręgosłupa. Część pozioma przechodzi na stronę lewą kręgosłupa na wysokości III k.l a zgięcie d-czcze leży na poziomie II k.l po stronie lewej
• Po stronie lewej obejmuje głowę trzustki
• Leży zaotrzewnowo; wyjątek stanowi opuszka, która objęta w. wątrobowo-dwunastniczym, jest położona wewnątrzotrzewnowo. W więzadle przebiega; żyła wrotna, t.wątrobowa, przewód żółciowy wspólny
JELITO CZCZE I KRĘTE
• Leży wewnątrzotrzewnowo, zawieszone na krezce, co zapewnia im dużą ruchomość.
• Jelito czcze rozpoczyna się przy zgięciu dwunastniczo-czczym następnie bez wyraźnej granicy przechodzi w jelito kręte, które kończy się zastawką krętniczo-kątniczą w ujściu do jelita grubego (na granicy jelita ślepego i okrężnicy wstępującej)
• Łączna długość jelita cienkiego wynosi ok.5 m; 2/5 początkowe stanowi jelito czcze, a 3/5 dalsze jelito kręte
ŚCIANA JELITA CIENKIEGO
• błona surowicza – otrzewna
• błona mięśniowa – składa się z warstwy podłużnej i okrężnej i od niej zależą ruchy perystaltyczne jelita przesuwające pokarm
• błona śluzowa – posiada liczne fałdy okrężne i kosmki jelitowe, które zwiększają powierzchnię wchłaniającą jelita cienkiego
• W błonie śluzowej dwunastnicy występują gruczoły dwunastnicze wydzielające śluz zasadowy, który zabezpiecza błonę śluzową przed działaniem silnie zakwaszonej treści żołądkowej natomiast w jelicie cienkim występują gruczoły jelitowe – wytwarzają sok jelitowy zawierający enzymy trawienne
CZYNNOŚĆ JELITA CIENKIEGO
• Przesuwaniu treści pokarmowej w kierunku odbytu w wyniku perystaltyki, która powstaje pod wpływem skurczów błony mięśniowej jelita cienkiego
• Trawienia składników pokarmowych
• Trawienie węglowodanów rozpoczyna się w jamie ustnej. Dalszy proces rozkładu przebiega w jelicie pod wpływem amylazy (enzymu wydzielanego przez trzustkę), gdzie rozkładane są do cukrów prostych, wchłanianych do krwi
• W trawieniu białek biorą udział enzymy żołądka, trzustki i jelita. Pod wpływem pepsyny następuje częściowy rozpad białek w żołądku, następnie ulega dalszemu rozkładowi w jelicie pod wpływem trypsyny (enzym trzustkowy) oraz innych enzymów na aminokwasy
• Trawienie tłuszczów w niewielkim stopniu odbywa się w żołądku pod wpływem lipazy żołądkowej natomiast główny proces i trawienia odbywa się w jelicie pod wpływem lipazy trzustkowej następuje ich rozpad na kwasy tłuszczowe i monoglicerydy
• Czynność wewnątrzwydzielnicza – wydzielanie hormonów jelitowych, które pobudzają wydzielanie enzymów trzustki, żółci, soku jelitowego i motorykę przewodu pokarmowego
• Wchłanianie produktów trawienia przez komórki nabłonka jelit i transportowane do krwi lub do chłonki. Najwięcej składników pokarmowych wchłania się w jelicie czczym
• Wchłanianie odbywa się do naczyń znajdujących się wewnątrz kosmków jelitowych
• Do naczyń krwionośnych włosowatych żylnych wchłaniają się cukry proste i aminokwasy
• Tłuszcze natomiast wchłaniają się do naczyń chłonnych kosmków następnie przez centralne naczynie limfatyczne kosmka dostają się do naczyń limfatycznych jelit i przewodu piersiowego
JELITO GRUBE
• Jest końcową częścią przewodu pokarmowego i rozpoczyna się od ujścia krętniczo-kątniczego i kończy się odbytem
• Dzieli się na:
- jelito ślepe – cecum i wyrostek robaczkowy
- okrężnica – colon
- odbytnica – rectum
• Okrężnica dzieli się na:
- okrężnicę wstępującą
- okrężnicę poprzeczną
- okrężnicę zstępującą
- okrężnicę esowatą
JELITO ŚLEPE - CECUM
• Jest początkowym odcinkiem jelita grubego, położonym poniżej ujścia jelita cienkiego w prawym dole biodrowym
• Leży wewnątrzotrzewnowo i nie posiada krezki
• Od podstawy jelita ślepego odchodzi wyrostek robaczkowy – appendix vermiformis
• Wyrostek robaczkowy leży wewnątrzotrzewnowo i posiada krezkę
OKRĘŻNICA - COLON
• Okrężnica wstępująca położona jest zaotrzenowo w przedłużeniu jelita ślepego i dochodzi do okolicy podżebowej prawej, gdzie zgięciem prawym przechodzi w okrężnicę poprzeczną
• Okrężnica poprzeczna biegnie od okolicy podżebrowej prawej do okolicy podżebrowej lewej gdzie zgięciem lewym przechodzi w okrężnicę zstępującą
• Okrężnica zstępująca biegnie od zgięcia lewego i kończy się na wysokości grzebienia biodrowego
• Okrężnica esowata leży w lewym dole biodrowym i kończy się między 2 a 3 kręgiem krzyżowym
ODBYTNICA - RECTUM
• Rozpoczyna się między 2 a 3 kręgiem krzyżowym w przedłużeniu okrężnicy esowatej i w okolicy kroczowej kończy się odbytem
• Wyróżniamy:
- część miedniczną położoną w miednicy mniejszej do przodu od kości krzyżowej i guzicznej
- część odbytową zwaną kanałem odbytu kończącą się odbytem
Granice obu części stanowi przepona miedniczna, która zamyka dno miednicy mniejszej
. Czynnością jej jest utrzymanie kału – m. zwieracz zewnętrzny i wewnętrzny odbytu
CECHY CHARAKTERYSTYCZNE JELITA GRUBEGO
• Taśmy – są utworzone przez warstwę podłużną błony mięśniowej ściany jelita
• Wypuklenie i fałdy półksiężycowate są wynikiem pogrubiałej odcinkowo warstwy okrężnej błony mięśniowej i napięciem taśm. Wypuklenia ściany okrężnicy na zewnątrz nazywamy wypukleniami natomiast wpuklenia do światła jelita określamy jako fałdy
• Przyczepki sieciowe utworzone są przez wypustki błony surowiczej pokrywającej okrężnicę, wypełnione tkanką tłuszczową
CZYNNOŚĆ JELITA GRUBEGO
• Pod wpływem bakterii odbywają się procesy gnicia i fermentacji niewchłoniętych składników pokarmowych, z których formowany jest kał
• Wydzielanie śluzu przez gruczoły jelitowe
• Zwrotne wchłanianie wody
• Wchłanianie elektrolitów, witamin i aminokwasów
• Bakterie występujące w jelicie grubym wytwarzają witaminy z grupy B i witaminę K oraz hamują rozwój przedostających się do jelita bakterii chorobotwórczych
UNACZYNIENIE JELIT
• Unaczynienie tętnicze:
- jelito cienkie –tętnica krezkowa górna
- jelito grube – tętnica krezkowa górna, dolna i biodrowa wewnętrzna
Unaczynienie żylne:
- jelito cienkie – krew odpływa do żyły krezkowej górnej,
- jelito grube – krew odpływa do żyły krezkowej górnej, dolnej i biodrowej wewnętrznej
OTRZEWNA
• Otrzewna jest to błona surowicza, która wyściela ściany jamy brzusznej i miednicy małej i nosi nazwę otrzewnej ściennej oraz pokrywa narządy i nosi nazwę otrzewnej trzewnej
• Przestrzeń między otrzewną ścienną a otrzewna trzewną nosi nazwę jamy otrzewnej, w której znajduje się płyn surowiczy powstający z osocza krwi, który zmniejsza tarcie między narządami jamy brzusznej
• Przejście otrzewnej ściennej w otrzewna trzewną nazywamy krezką która łączy narząd ze ścianą brzucha i utworzona jest z dwóch blaszek otrzewnej między którymi leży tkanka łączna zawierająca naczynia i nerwy
• Narządy, które są całkowicie pokryte otrzewną noszą nazwę narządów wewnątrzotrzewnowych natomiast narządy pokryte otrzewną z jednej strony noszą nazwę narządów zaotrzewnowych
Narządy wewnątrzotrzewnowe:
- żołądek
- wątroba
- śledziona
- opuszka dwunastnicy
- jelito czcze i kręte – krezka
- jelito ślepe
- wyrostek robaczkowy – krezka
- okrężnica poprzeczna – krezka
- okrężnica esowata – krezka
- jajnik – krezka
- jajowód – krezka
- macica – krezka
- jądro - krezka
Narządy pierwotnie zaotrzewnowe:
- nerki
- moczowód
- pęcherz moczowy
- gruczoły nadnerczowe
Narządy wtórnie zaotrzewnowo:
- dwunastnica bez opuszki
- trzustka
- okrężnica wstępująca
- okrężnica zstępująca
- odbytnica
Narządy pozaotrzewnowe:
- gruczoł krokowy
- pochwa
sysl