Rehabilitacja osób w podeszłym wieku.pdf

Physiotherapy & Medicine

www.pandm.org

Wykład 1

Temat : Rehabilitacja osób w podeszłym wieku.

U pacjentów z osteoporoz Ģ nie wskazane s Ģ ę wiczenia w odci ĢŇ eniu.

Niska aktywno Ļę osób w wieku podeszłym :

rzeczywiste zmiany stracze

tryb Ň ycia prowadz Ģ cy do powstania zespołu hypodynamikii

współistniej Ģ ce zmiany patologiczne

Rehabilitacja oraz pierwotna i wtórna profilaktyka chorób ludzi starszych poprzez

aktywizacj ħ ruchow Ģ (kinezyterapia i masa Ň )

Rehabilitacja

minimalizuje lub eliminuje

•

niepo ŇĢ dane skutki chorób

16% populacji geriatrycznej wyst ħ puje w Polsce

niesprawno Ļę psychofizyczn Ģ

przeci ħ tnie dalsze trwanie Ň ycia od momentu osi Ģ gni ħ cia wieku emerytalnego

•

ponad 12 lat dla M

• ponad 20 lat dla K

- ok. 1 500 000 osób w wieku podeszłym ma ograniczon Ģ mobilno Ļę

-ponad 120 000 to ludzie le ŇĢ cy

Zmiany fizjologiczne towarzysz Ģ ce starzeniu

• Zmiany w układzie kr ĢŇ enia polegaj Ģ na zmniejszeniu elastyczno Ļ ci Ļ cian naczy ı

krwiono Ļ nych, podwy Ň szenia ci Ļ nienia t ħ tniczego i przero Ļ cie m sercowego co

skutkuje zmniejszeniem pó Ņ no rozkurczowego rytmu komorowego i ….(?)

• Po 25 r. Ň max minutowe zu Ň ycie tlenu w czasie wysiłku fizycznego spada co 10 lat o

5-25%

• Zmiany płucne polegaj Ģ na utracie elastyczno Ļ ci tkanek a tak Ň e stopniowym

zmniejszaniu si ħ liczby p ħ cherzyków płucnych. Te fizjologiczne procesy zmniejszaj Ģ

tolerancj ħ na wysiłek aerobowy

• W miar ħ starzenia dochodzi do :

-utraty neuronów

-wydłu Ň enia czasu reakcji odruchowej

-spadku stabilnej równowagi Ļ rodowiska wewn ħ trznego (homeostazy)

-spadku szybko Ļ ci przewodzenia nerwowego

• Starzenie powoduje obni Ň enie st ħŇ enia estrogenów, androgenów i hormonu wzrostu.

• Z wiekiem wzrasta cz ħ sto Ļę depresji i spada motywacja do codziennego

funkcjonowania i wzrasta Ļ miertelno Ļę .

• Najłatwiej zauwa Ň alne zmiany dotycz Ģ układu mm-szkieletowego

• Spada beztłuszczowa masa ciała, ro Ļ nie za Ļ zawarto Ļę tłuszczu Ļ ródmi ĢŇ szowego,

• Ograniczona zostaje ruchomo Ļę stawowa, zmniejsza si ħ siła i wytrzymało Ļę mm

Siła mm utrzymuje si ħ na dobrym poziomie a Ň do 50 lat ale co ka Ň de nast ħ pne 20 lat

stwierdza si ħ zwykle nawet 15% jej spadek.

•

Post ħ puje spadek g ħ sto Ļ ci tkanki kostnej

- u kobiet od 35 r. Ň

•

Physiotherapy & Medicine

www.pandm.org

- u m ħŇ czyzn od 50 r. Ň

- u wi ħ kszo Ļ ci osób w 70 r. Ň dochodzi do utraty 10%-15% szczytowej masy kostnej

Jednym z objawów staro Ļ ci jest widoczny regres motoryczno Ļ ci.

Zanik p ħ du ruchu prowadzi do stanu w którym intensywniejszy wysiłek stanowi trudno Ļę .

•

Obni Ň enie sprawno Ļ ci analizatorów: wzrokowego, słuchowego i czucia gł ħ bokiego

otaczaj Ģ cego Ļ rodowiska oraz utrudnia adekwatn Ģ do nich reakcj ħ

•

Zanika potrzeba ruchu, a w konsekwencji hipodynamii zmniejsza si ħ tempo

wykonywania czynno Ļ ci

•

Zanika szybko Ļę , gibko Ļę , zr ħ czno Ļę , wytrzymało Ļę

Trudniejsza adaptacja do wysiłku oraz spowolnienie procesów odnowy po jego

wykonaniu

•

Motoryczno Ļę starcza odznacza si ħ stereotypowo Ļ ci Ģ - utrwalony szablon post ħ powania

ruchowego jest trudny do przełamania ,wprowadzane zmiany wymagaj Ģ systematyczno Ļ ci i

długotrwałej pracy.

Regres motoryczno Ļ ci uwidacznia si ħ niepewno Ļ ci Ģ ruchów i niezaradno Ļ ci Ģ starego

człowieka.

Procesy starzenia wpływaj Ģ równie Ň na sfer ħ psychiki.

Mo Ň na wyodr ħ bni ę pewne zmiany sfery psychospołecznej charakterystyczne dla wi ħ kszo Ļ ci

starzej Ģ cych si ħ ludzi

-spadek aktywno Ļ ci i sprawno Ļ ci psychicznej

-spadek aktywno Ļ ci społecznej

-spadek poczucia zabezpieczenia w sferze psychicznej i fizycznej

-spadek zdolno Ļ ci adaptacyjnych i ich tempa

-wycofanie si ħ ze spraw innych ludzi i otoczenia

-ograniczenie planów do obszaru własnej osoby i codziennej egzystencji

-kostnienie systemu warto Ļ ci

-trudno Ļ ci w zaspokojeniu potrzeby własnej warto Ļ ci, aprobaty i uznania

-odsuwanie realizacji zamierze ı

-apoteoza przeszło Ļ ci

-ograniczenie samokrytycyzmu

-egocentryzm

Rozwijaj Ģ si ħ równolegle zmiany inwolucyjne i patologiczne zarówno w sferze fizycznej i

psychospołecznej.

W rehabilitacji geriatrycznej spotykamy si ħ z wieloma ograniczeniami mo Ň liwo Ļ ci

prowadzenia terapii. Istotne jest stanowcze okre Ļ lenie wydolno Ļ ci fizycznej ograniczonej

wiekiem i chorob Ģ poprzez wykonywanie prób wydolno Ļ ciowych submaxymalnych i testów

czynno Ļ ciowych.

Elementem ko ı cowym tego etapu post ħ powania jest Ļ cisłe sprecyzowanie przeciwwskaza ı i

zagro Ň e ı mog Ģ cych wyst Ģ pi ę w procesie usprawnienia.

Dla rehabilitacji ruchowej mo Ň na okre Ļ li ę 4 poziomy działa ı w których celem terapii jest:

•

Osi Ģ gni ħ cie pełnego zdrowia

•

Osi Ģ gni ħ cie samodzielno Ļ ci

•

Osi Ģ gni ħ cie maxymalnego usprawnienia

•

Zmniejszenie dyskomfortu w chorobie

•

Physiotherapy & Medicine

www.pandm.org

Za cel podstawowy rehabilitacji geriatrycznej uznaje si ħ doprowadzenie do takiej sprawno Ļ ci

i wydolno Ļ ci fizycznej aby osoba starsza była samowystarczalna w swoim miejscu

zamieszkania

W praktyce klinicznej najcz ħĻ ciej d ĢŇ ymy do maksymalnego usprawnienia pacjenta i

zmniejszenie dyskomfortu wynikaj Ģ cego z przewlekłej choroby i długotrwałego bólu

Za cel równoległego działania nale Ň y uwa Ň a ę przekonanie pacjenta o konieczno Ļ ci codziennej

aktywno Ļ ci

Wymogi bezpiecze ı stwa podczas realizacji usprawniania:

•

Du Ň a cierpliwo Ļę

•

Umiej ħ tno Ļę nawi Ģ zania kontaktu z pacjentem

•

Wywołanie w pacjencie poczucia pełnego bezpiecze ı stwa podczas zaj ħę

Odpowiednia motywacja do ę wicze ı

Oprócz standardowych metod oceny przyj ħ tych w rehabilitacji okre Ļ laj Ģ cych sił ħ i stopie ı

napi ħ cia mm oraz zakres ruchomo Ļ ci stawów u pacjentów starych cenne mog Ģ by ę

obserwacje dotycz Ģ ce sprawno Ļ ci pacjenta w czynno Ļ ciach codziennych, jego koordynacji

wzrokowo-ruchowej.

Instrukta Ň dalszego post ħ powania rehabilitacyjnego w warunkach domowych.

Testy oceny funkcjonalnej :

1.siad-wstanie - raz

2.stanie 10s

3.stanie 60s

4.siad-wstanie 30s

5.mycie twarzy

6.obrócenie karty w r ħ kach do gry

7.zdejmowanie i zakładanie swetra

8.przemieszczanie krzesła

9.6m – spacer,równie Ň w wózku

10.6 minutowy – spacer -//-

11.wykonanie telefonu

Unieruchomienie pacjenta geriatrycznego powoduje

-ju Ň w 4 dobie wzrost wydalania wapnia i azotu co wzmaga osteoporoz ħ i zanik masy mm

-ogólne osłabienie i niekorzystne reakcje ortostatyczne wywołuj Ģ ce u pacjenta niech ħę do

podejmowania prób wstawania z łó Ň ka

Dlatego najcz ħĻ ciej intensywna interwencja z wczesn Ģ rehabilitacj Ģ jest mniej gro Ņ na ni Ň

pozostanie pacjenta w łó Ň ku

U osób starszych istniej Ģ czynniki utrudniaj Ģ ce utrzymanie lub odzyskanie sprawno Ļ ci

funkcjonalnej w Ļ ród których mo Ň na wymieni ę

•

brak motywacji

•

depresje

•

ot ħ pienie

•

niedo Ň ywienie

•

spadek siły i wytrzymało Ļ ci mm

•

upo Ļ ledzenie koordynacji i równowagi

•

choroby wielonarz Ģ dowe

•

Physiotherapy & Medicine

www.pandm.org

Ę wiczenia

U osób geriatrycznych stosuje si ħ :

-biofeedback – platforma balansowa – obiektywna ocena niestabilno Ļ ci postawy i wskazuje

zaburzenia równowagi.

-zabiegi fizykalne – ograniczamy do minimum

- ę wiczenia Buergera i Ratchow’a

- masa Ň leczniczy – stosuje si ħ w profilaktyce i leczeniu wielu chorób wieku podeszłego

m.in.: ortopedii, reumatologii, chirurgii i neurologii

-terapi ħ zaj ħ ciow Ģ - uzupełnienie lub kontrola ę wicze ı stosowanych w gimnastyce leczniczej,

stawia przed chorym cel.

-powtarzany stale ruch jest najlepszym sposobem reedukacji i automatyzacji, powstaje szereg

odruchów ła ı cuchowych co wpływa na opó Ņ nienie zm ħ czenia, skrócenie czasu Ļ wiadomej

reakcji

-zmniejszenie ryzyka upadków nale Ň y m.in. oceni ę równowag ħ i chód stosuj Ģ c np. test

„wsta ı i id Ņ ” UP&GO . Równowag ħ oceniamy indywidualnie np. polecenie stania na

baczno Ļę

-przeciwdziałanie upadkom – metoda konwencjonalna lub wstecznego uczenia si ħ

ruchów . Obrót na bok, podniesienie si ħ i przej Ļ cie do pozycji siedz Ģ cej.

-Nale Ň y pami ħ ta ę Ň e na równowag ħ wpływa wiele leków

-spadek zjawiska hipotonii ortostatycznej- pomocne s Ģ po ı czochy elastyczne, opaski,

krzy Ň owanie nóg podczas stania – wzmaga kr ĢŇ enie i napi ħ cie mm ,zapobiegaj Ģ nagłym

spadkom ci Ļ .t ħ tniczego

-Zaburzenia równowagi – nauka chodu przy barierkach, balkoniku, trójnogu lub o lasce

-Nale Ň y zwróci ę uwag ħ na wyrobienie wła Ļ ciwego stereotypu chodu, koordynacji ruchów i

wytrzymało Ļ ci, technik Ģ prawidłowej asekuracji

-stopniowanie trudno Ļ ci

-chód po schodach

W niektórych przypadkach rehabilitacji a ma decyduj Ģ ce znaczenie w procesie leczenia

-po incydentach mózgowych np.udar

-po zabiegach operacyjnych (zespolenie ,złamanie szyjki ko Ļ ci udowej ,amputacje)

Test – stanie na jednej nodze na materacu to jest badanie i ę wiczenie równowa Ň ne

Stopniowo co tydzie ı wydłu Ň amy czas ę wicze ı

Ę wiczenia mo Ň na prowadzi ę :

w sposób ci Ģ gły

kilka serii w ci Ģ gu dnia

-docelowo 30-40 min dziennie

Cz ħ sto Ļę :

- wi ħ kszo Ļę dni w tygodniu

Intensywno Ļę :

- niewielka

- umiarkowana

- du Ň a

w zale Ň no Ļ ci od sprawno Ļ ci pacjenta

Trening oporowy lub siłowy ma by ę dodatkiem do ę wicze ı aerobowych.

Nale Ň y zastanowi ę si ħ nad zaleceniem 4-6 podstawowych ę wicze ı oporowych, które mogłyby

wykonywa w odpowiednim tempie.

Physiotherapy & Medicine

www.pandm.org

Zalecenia dla okre Ļ lonych grup pacjentów:

ę w.du Ň ych grup mi ħ sniowych

system ę w. – aerobowe

- basen

- rower stacjonarny

OSTEOPENIA i osteoporoza

- ę w.siłowe 4x tyg.przez 45-60 min.

W bezpiecznym przemieszczaniu si ħ olbrzymi Ģ rol ħ odgrywa odpowiednie obuwie.

Dobór odpowiedniego gorsetu do unieruchomienia lub odci ĢŇ enia

Odpowiedni dobór wózka, kul itp.

Odpowiednie wyposa Ň enie łazienki

Po 65r. Ň nadwag ħ ma 45% kobiet

Opracowanie realnego, zindywidualizowanego programu uwzgl ħ dniaj Ģ cego oczekiwania

pacjenta i lekarza.

Wiele osób w podeszłym wieku przyjmuje leki które w czasie wysiłku fizycznego mog Ģ

wywoła ę objawy niepo ŇĢ dane:

- leki przeciwnadci Ļ nieniowe – beta adrenolityki i antagoni Ļ ci wapnia wywołuj Ģ bradykardi ħ

i maskuj Ģ objawy hipoglikemii

-leki moczop ħ dne - odwodnienie, hipotonia ortostatyczna, dyselektrolitemi oraz kurcze mm.

-beta adrenolityki – upo Ļ ledzaj Ģ zu Ň ycie glukozy przez pracuj Ģ ce mm

-psychotropowe – hipertermia, odwodnienie

-przeciwdepresyjne i uspokajaj Ģ ce – senno Ļę i hipotonie ortostatyczna

-insulina i pochodne sulfonylomocznika – hipoglikemia

-leki przeciwkrzepliwe – ryzyko krwotoku

Dobór ę wicze ı :

Dobór ę wicze ı – program ę w. powinien zawiera ę ę wiczenia

aerobowe,

elementy treningu

siły

równowagi

Wa Ň n Ģ rol ħ odgrywa o Ļ wietlenie, temperatura, bezpiecze ı stwo i brak przeszkód w miejscu

ę wicze ı .

POCHP i astma oskrzelowa

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: