konspekt_zaoczne.doc

3/3

Marcin Koszowy

Logika

FILOLOGIA POLSKA, I ROK (studia zaoczne)

Konspekt zajęć

1.      Semiotyka logiczna jako nauka o języku                                                        

1.1  Definicja semiotyki logicznej

Semiotyka logiczna jest to ogólna, formalna (czyli logiczna) teoria języka rozumianego jako system znakowy, która zajmuje się językiem w aspekcie jego racjonalności i sprawności
w poznawaniu i komunikowaniu się.

1.2  Działy semiotyki logicznej

syntaktyka – nauka, która bada relacje zachodzące między znakami; charakteryzuje własności i funkcje elementów języka; główne pojęcia: zdanie, nazwa, spójnik.

semantyka – nauka, która bada relacje między znakami językowymi a światem; główne pojęcia: prawda, oznaczanie, denotowanie, desygnowanie, supozycja.

pragmatyka – nauka , która bada relacje miedzy znakiem a użytkownikiem znaku (nadawca, odbiorca); główne pojęcia: rozumienie, komunikowanie.

2.      Semiotyczna charakterystyka języka

2.1  Semiotyczna definicja języka

Język (J) jest to obiekt składający się ze słownika S, reguł składniowych (syntaktycznych) G i reguł znaczeniowych (semantycznych) Z.

Uwaga: W niektórych językach można wyróżnić reguły pragmatyczne.

2.2  Wybrane rodzaje znaków

2.2.1  znaki naturalne i konwencjonalne

2.2.2  znaki instrumentalne i formalne

2.3  Funkcje języka (zob. Logika. Nauka i sztuka)

2.3.1  informacyjna (przekazywanie informacji)

2.3.2  ekspresywna (wyrażanie lub wywoływanie stanów wewnętrznych)

2.3.3  dyrektywna (powodowanie działania lub powstrzymywanie od działania)

2.3.4  zobowiązywania (zobowiązywanie się użytkownika języka do czynienia czegoś lub do nieczynienia czegoś)

3.      Kategorie składniowe wyrażeń              

3.1 Zdania

3.1.1 Definicje zdania i sądu w sensie logicznym

3.1.2 Zdania praktyczne

- pytania

- oceny

- normy

- życzenia

- prośby

- rozkazy

3.2 Nazwy

3.2.1 Definicja nazwy

3.2.2 Funkcje semantyczne nazw

- desygnowanie

- denotowanie

- konotowanie

- supozycje (formalna, zwykła, materialna)

3.2.3 Relacje między zakresami nazw

- równoważność

- nadrzędność-podrzędność

- krzyżowanie

- wykluczanie

- sprzeczność

3.2.4 Operacje na treściach nazw

- determinowanie

- abstrahowanie

- idealizowanie

- konstruowanie

3.3 Spójniki

3.3.1 Definicja spójnika

3.3.2 Niektóre spójniki ekstensjonalne

4.      Błędy w słownym przekazywaniu myśli

4.1 Najważniejsze rodzaje błędów (m.in. homonimia, amfibolia)

4.2 Identyfikowanie błędów w słownym przekazywaniu myśli

5.      Rozumowania i argumentacja

5.1  Rozumowania proste (wnioskowania)

5.1.1  Wnioskowania dedukcyjne

5.1.2  Wnioskowania redukcyjne

5.1.3  Indukcja enumeracyjna

5.1.4  Indukcja eliminacyjna (kanony Milla)

5.1.5  Wnioskowania statystyczne

5.1.6  Wnioskowania przez analogię

5.2  Błędy rozumowań

5.3  Chwyty erystyczne (nielojalne zabiegi w dyskusji)

Przykładowe zagadnienia:

Na czym polega różnica między wnioskowaniami niezawodnymi a uprawdopodabniającymi?

Podaj przykład użycia języka w funkcji:

              - ekspresywnej

              - zobowiązywania

              - dyrektywnej

              - informacyjnej

Na czym polega błąd (podaj przykład błędu):

- amfibolii

- homonimii

- pleonazmu

itd.

Literatura:

Trzęsicki K., Logika. Nauka i sztuka, wyd. III poprawione i zmienione, Białystok 2006.

Ajdukiewicz K., Zarys logiki, wyd. IV, Warszawa 1957.

Borkowski L., Elementy logiki formalnej, wyd. II, Warszawa 1974.

Hołówka T., Kultura logiczna w przykładach, Warszawa 2005.

Marciszewski W. (red.), Mała Encyklopedia Logiki, Wrocław – Warszawa – Kraków – Gdańsk – Łódź 1988.

Pelc J., Wstęp do semiotyki, Warszawa 1982.

Suchoń W., Prolegomena do retoryki logicznej, Kraków 2005.

Szymanek K., Sztuka argumentacji. Słownik terminologiczny, Warszawa 2001.

Tokarz M., Argumentacja, perswazja, manipulacja. Wykłady z teorii komunikacji, Gdańsk 2006.

Ziembiński Z., Logika praktyczna, wyd. XIX, Warszawa 1996.