Pojęcie ekonomi

Ekonomia jest to nauka o procesie gospodarowania, tzn. o produkcji, podziale, wymianie i konsumpcji środków zaspokajania potrzeb.

Ekonomia jest również nauką która odkrywa i opisuje związki i zależności przyczynowo związkowe, czyli prawa ekonomiczne, chociaż ich nie tworzy.

Ekonomia jest nauką która pokazuje jak ludzie radzą sobie z rzadkością zasobów.

Podstawowym założeniem ekonomi jest twierdzenie o ograniczoności zasobów oraz nieograniczoności ludzkich potrzeb. Ta sytuacja rodzi podstawowe pytanie, w jaki sposób wykorzystać ograniczone zasoby, aby optymalnie zaspokoić ludzkie potrzeby.

Zasoby ekonomi dzielone są na cztery podstawowe kategorie:

1.         Ziemia – tzn. jej powierzchnia i wszystko to co w naturze jest użyteczne.

2.         Praca – ludzie, umiejętności, doświadczenia.

3.         Kapitał – tzn. wszystkie dobra które zostały wyprodukowane w przeszłości a służą prowadzeniu działalności gospodarczej obecnie.

4.         Technologia – jest to wiedza o tym w jaki sposób w procesie gospodarki wykorzystać trzy powyższe zasoby.

Potrzeba   - jest to stan braku czegoś

W śród wielu klasyfikacji wyróżnia się podział na dwie podstawowe kategorie potrzeb:

1.         potrzeby podstawowe (np. potrzeba jedzenia, picia, ubrania, snu)

2.         potrzeby wyższego szczebla (np. potrzeby ze sfery kultury, sportu, wypoczynku, samokształcenia)

Zaspokojeniem ludzkich potrzeb służą dobra i usługi, czyli środki zaspakajania ludzkich potrzeb.

Że dobro jest to przedmiot materialny, posiadający tzw. użyteczność, czyli zespół cech fizycznych i chemicznych, zdolnych do zaspokajania ludzkich potrzeb.

Usługa jest to zespół czynności, w wyniku których następuje zaspokojenie ludzkiej  potrzeby.

Usługi dzielą się na materialne i niematerialne, usługa materialna to zespół czynności skierowanych na przedmiot, a usługa niematerialna to zespół czynności skierowany na człowieka.    

Podstawowe kategorie gospodarki towarowo pieniężnej

W procesie rozwoju gospodarczego wyróżnia się jedynie dwie formy produkcji społecznej;

1.   gospodarka naturalna, w której producenci produkują jedynie w celu zaspokojenia własnych potrzeb.

2.   gospodarka towarowa w której producenci przekazują produkty swojej pracy innym podmiotom drodze ekwiwalentnej wymiany, tzn. w drodze transakcji kupna sprzedaży. Produkt pracy staje się towarem, aby gospodarka towarowa mogła zaistnieć musi nastąpić społeczny podział pracy oraz ekonomiczne wyodrębnienie się producentów.

Proste transakcje wymiany towaru na towar uległy z czasem modyfikacji, pojawił się bowiem powszechny ekwiwalent pełniący funkcje pośrednika wymiany tzn. pieniądz. Transakcje towar za towar uległy przekształceniu w transakcje towar pieniądz towar, a raczej w dwa rodzaje odrębnych transakcji czyli towar pieniądz i pieniądz i towar czyli kupno sprzedaż.

Rynek i jego rodzaje.

Rynek jest to całokształt transakcji kupna sprzedaży oraz instytucji obsługujących te transakcje.

Z punktu widzenia różnych kryteriów dokonują się następujących klasyfikacji rynków:

1. Wg przedmiotu obrotu:

- rynek dóbr i usług konsumpcyjnych

- rynek dóbr i usług inwestycyjnych

2. Wg zasięgu geograficznego:

- rynek lokalny

- rynek regionalny

- rynek krajowy

- rynek międzynarodowy

- rynek światowy

3. W zależności od sytuacji rynkowej:

- rynek sprzedawcy – charakteryzujący się długotrwałą przewagą popytu nad podażą, co stawia sprzedającego w uprzywilejowanej pozycji

-rynek nabywcy – charakteryzujący się trwałą przewagą podaży nad popytem, co stawia nabywcę w uprzywilejowanej pozycji

Pieniądz i jego funkcje

Pieniądz jest to powszechny ekwiwalent wymiany nie posiadający wartości użytkowej ale posiadający wartość wymienną o umownym charakterze

Funkcja pieniądza:

1.   funkcja dobra obrachunkowego – pozwala sprowadzić wartość wszystkich towarów i usług do wspólnego mianownika

2.   pieniądz jako środek cyrkulacji – polega na pośredniczeniu w transakcjach kupna sprzedaży

3.   funkcja środka płatniczego – pieniądz tej funkcji pozwala na uwolnienie z obowiązku

4.   pieniądz jako środek przechowywania bogactwa – środek tezauryzacji

5.   pieniądz światowy

Ceny i funkcje cen

Cena jest pieniężnym wyrazem wartości towaru

Ceny spełniają 3 podst. funkcje:

1)   f. informacyjna – za jej pośrednictwem uzyskuje się informacje o wartości nakładów oraz o wartości i wysokości cen innych dóbr i usług.

2)   f. agregacyjna – za pośrednictwem której sprowadzić można wszystkie nakłady do wspólnego mianownika

3)   f. Cena – jako instrument kształtowania struktury popytu i podaży oraz przywracania równowagi rynkowej

2. Popyt, podaż i punkt równowagi rynkowej

a)         popyt jest to ilość dóbr i usług jaką nabywcy są w stanie nabyć po określonej cenie w określonym czasie.

Czynniki wpływające na wielkość popytu to:

·    poziom dochodów

·    poziom cen

·    gusty i preferencje nabywców (te decyzje, które wynikają z mody)

Gusty i preferencje nabywców zostały w teorii uporządkowane według pewnego rodzajów zachowań:

1)   efekt owczego pędu - oznacza, ze popyt wzrasta dlatego, że inni konsumują to dobro,

2)   efekt snobizmu - w którym popyt maleje na skutek tego, że inni konsumują to dobro,

3)   efekt spekulacji – wiąże się z oczekiwaniami co do wzrostu cen w przyszłości.

Krzywa popytu (metodą ceteris paribus)

Jest to zależność między wielkością popytu,

a)    poziomem cen.

Badając tę zależność zakłada się że wpływ pozostałych czynników czyli dochodów oraz gustów i preferencji na poziom popytu jest stały.

b)   podaż – jest to ilość dóbr i usług zaoferowana przez producentów do sprzedaży po danej cenie w określonym czasie.

Czynniki wpływające na wielkość podaży to:

·    poziom cen rynkowych

·    koszty produkcji w tym również koszty czynników produkcji

·    czas

Zależność między poziomem cen a wielkością podaży nazywa się krzywą podaży

Istnieje taki punkt, gdzie wielkość podaży i popytu jest taka sama.

Jeżeli poziom cen podniósł się to popyt spadł a podaż urosła.

3. Podstawy ekonomicznych zachowań konsumentów

Jednostka mierzenia konsumpcji – UTYL.

W teorii konsumenta zakłada się, że jest on podmiotem racjonalnym tzn. że dąży do uzyskania maksymalnych  efektów z konsumpcji.

Konsument ponadto posiada uporządkowany system preferencji oraz jest pomiotem suwerennym tzn. iż samodzielnie dokonuje wyborców.

W analizie mikroekonomicznej zachowań konsumentów powstaje pytanie ile zadowolenia przynosi konsumentowi kupowanie i konsumowanie produktów i usług.

Miarą zadowolenia z konsumpcji jest tzw. użyteczność.

Użyteczność jest to suma zadowolenia jaką osiąga indywidualną konsument z konsumowania lub posiadania danego dobra.

Użyteczność całkowita jest sumą użyteczności konsumowanej ilości produktu lub usługi natomiast użyteczność marginalna czyli inaczej krańcowa wyraża zadowolenie konsumenta ze zwiększenia konsumpcji danego dobra o kolejną dodatkową jednostkę.

Między ilością konsumowanego dobra, a użytecznością czyli zadowoleniem z konsumpcji występują następujące zależności:

1)   użyteczność całkowita rośnie wraz ze wzrostem ilości konsumowanego dobra

2)   użyteczność marginalna zmniejsza się wraz ze wzrostem ilości konsumowanego dobra.

W przypadku konsumpcji dwóch dóbr zakłada się, że konsument umie ocenić, które kombinacje konsumpcji są dla niego lepsze, które są gorsze, a które przynoszą taki sam poziom zadowolenia.

Przy takim założeniu zbudować można model zachowań konsumentów zwanej krzywą obojętności.

Krzywa obojętności przedstawia wszystkie kombinacje konsumpcji dwóch dóbr, które są dla konsumenta obojętne.

Każda z tych konsumpcji daje bowiem konsumentowi taki sam poziom zadowolenia z konsumpcji. Oznacza to, że dana krzywa obojętności charakteryzuje się stałym poziomem zadowolenia.

Krzywej obojętności jest nieskończenie wiele

4. Ograniczenia wyboru konsumenta.

Wybory których dokonuje konsument napotykają na ograniczenia występujące w tzw. gospodarczej rzeczywistości.

Mają one charakter obiektywny a do najważniejszych z nich należą:

1)   zasoby pieniężne, którymi dysponują konsumenci

2)   ceny produktów i usług z którymi konsument spotyka się na rynku.

Linia budżetowa – ogranicza możliwości dokonania wyboru.

Linia budżetowa oddziela kombinacje możliwe do osiągnięcia od nieosiągalnych uwzględniając posiadane zasoby oraz istniejące preferencje  konsument poszukuje sytuacji optymalnej, która umożliwi mu osiągnięcie maksymalnych korzyści z konsumpcji.

W sensie graficznym punkt, w którym konsument maksymalizuje zadowolenie z konsumpcji znajduje się na najwyższej krzywej obojętności możliwej do osiągnięcia przy danych ograniczeniach.

Jest to punkt styczności linii budżetowej z krzywą obojętności.

5. Ekonomiczne podstawy zachowań producentów.

Przedsiębiorstwo jest jednostką  gospodarczą wyodrębnioną pod względem organizacyjno-technicznym i ekonomicznym prowadzącą działalność produkcyjną, handlową lub usługową.

Zasady gospodarki finansowej przedsiębiorstw:

1.   samodzielność prowadzenia gospodarki finansowej – przejawia się ona w nieingerencji państwa w suwerenną działalność gospodarczą każdego podmiotu.

2.   równość praw i obowiązków finansowych wszystkich podmiotów – oznacza, że bez względu na formę organizacyjno-prawną wszystkie przedsiębiorstwa na równych zasadach korzystają z możliwości finansowania swojej działalności oraz na równych zasadach wywiązują się z obciążeń publiczno-prawnych.

3.   samofinansowanie działalności gospodarczej – zasada ta określa, że każde przedsiębiorstwo swoje wydatki czyli koszty pokrywa z własnych przychodów. Zasada ta uwzględnia jednak możliwość uzupełniania własnych środków finansowych zasilaniem zewnętrznym głównie w formie kredytu bankowego.

4.   racjonalnego zarządzania finansami – wskazuje ona, że przedsiębiorstwo powinno ponosić nakłady, które w krótkim okresie powodują często ograniczenie zysku, ale umożliwiają osiąganie korzystnych wyników w przyszłości.

Analiza działalności przedsiębiorstwa

-           znaczenie analizy finansowej

Analiza finansowa jest systemem który składa się z analizy bilansu oraz z analizy rachunku zysku i strat, ale oprócz opisu i liczb zajmuje się także oceną efektywności działalności przedsiębiorstwa oraz jego sytuacją majątkowo-finansową. Zajmuje się ona zdarzeniami, które miały miejsce w przeszłości. Obejmuje m.in. takie zagadnienia jak wynik finansowy, rentowność, poziom kosztów i przychodów w sytuacjach majątkowych.

Przedmiotem analizy finansowej jest więc stan finansowy i wynik finansowy przedsiębiorstwa.

Sprawozdanie finansowe jako źródło informacji niezbędnych do prowadzenia azaliz finansowych.

1)         elementem sprawozdania finansowego jest BILANS.

Jest to statyczne zestawienie majątku czyli aktywów oraz źródeł jego finansowania czyli pasywów, sporządzony ściśle na określony dzień, najczęściej na koniec roku.

W każdym przedsiębiorstwie dzieli się na majątek trwały i majątek obrotowy

Majątek trwały – okres użytkowania dłuższy niż 1 rok i niezmienność postaci,

Majątek obrotowy – okres użytkowania lub przechowywania jest krótszy niż 1 rok, niewielka wartość jednostkowa oraz składniki zmieniają swoją postać.

    Do podstawowych składników majątku trwałego zalicza się grunty, budynki i budowle, maszyny i urządzenia oraz środki transportowe.

    W skład majątku obrotowego wchodzą natomiast, wszelkiego rodzaju zapasy a więc zapasy surowców i materiałów, wyrobów gotowych, towarów handlowych i półproduktów i produkcji w toku, należności oraz środki pieniężne i krótkoterminowe papiery wartościowe.

W zasadach bilansowych określa się, że każdy element majątku musi mieć wskazane swoje źródło pochodzenia.

Wśród źródeł finansowania składników majątkowych wyróżnia się :

1)   fundusze własne (inaczej kapitały własne)

2)   fundusze obce tzn.(kredyty i pożyczki oraz zobowiązania.

Należności       Zobowiązania

Suma aktywów równa się sumie pasywów.

2)   drugim elementem sprawozdania finansowego jest RACHUNEK ZYSKU I STRAT zwany także rachunkiem wyników.

Jest to sprawozdanie dotyczące strumieni i przedstawia przychody z działalności gospodarczej oraz koszty działalności gospodarczej za dany okres.

Efektem  porównania przychodów i kosztów jest wynik finansowy.

P –K = WF (wynik finansowy przybiera postać zysku i strat)

P – koszty uzyskania przychodu = D (Dochód)

3)   rachunek z przepływu środków pieniężnych – jest to zestawienie faktycznych wpływów czyli utargów oraz faktycznych wydatków.

Efektem porównania wpływu i wydatków jest informacja o nadwyżce bądź niedoborze środków pieniężnych,

4)   ostatnim elementem sprawozdania finans. Jest informacja dodatkowa – jest to część opisowa charakteryzująca zjawiska niemożliwe do zaprezentowania w formie liczbowej bądź wyjaśniająca zdarzenia o charakterze jednostkowym bądź incydentalnym.

Na podstawie Sprawozdań finansowych dokonywać można oceny przy wykorzystaniu wielkości globalnych, charakteryzujących np. wielkość przychodu ze sprzedaży, poziom kosztów i wyniku finansowego. O wiele większa wartość poznawczą posiadają wskaźniki ekonomiczno-finansowe.

MAJATEK OBROTOWY

metody wskaźnikowe:

A)  wskaźniki płynności – przedstawiają zdolność przedsiębiorstwa do regulowania bieżących czyli krótkoterminowych zobowiązań.

1)   wskaźnik ogólnej pierwszej płynności – jest to wskaźnik ilorazu majątku obrotowego przez krótkoterminowe zobowiązania.

     O prawidłowej płynności w przedsiębiorstwie można mówić wówczas gdy wartość wskaźnika jest większa od 2

Majątek obrotowy

krótkoterminowe zobowiązania

2)   wskaźnik szybkiej spłaty zobowiązań

     majątek obrotowy minus(-) zapasy

    krótkoterminowe zobowiązania

   Prawidłowa płynność występuje wówczas gdy wartość wskaźnika jest większa od jedności.

3)   wskaźnik spłaty gotówkowej

    majątek obrotowy minus(-)zapasy minus   
     należności 0,2

    krótkoterminowe zobowiązania (bieżące)     Mówi się, że wskaźnik powinien przybierać wartość  
   większą od 0,2.

B)  wskaźniki efektywności

    zysk

                     x 100

  sprzedaż

wskaźniki efektywności : na 2 grupy

zysk (wskaźniki rentowności)  i   strata (wskaźniki deficytowości)

Wśród wskaźników efektywności wyróżnia się:

-     wskaźniki rentowności – w przypadku gdy przedsiębiorstwo generuje zysk,

-     wskaźniki deficytowości – w przypadku kiedy przedsiębiorstwo osiąga stratę.

1)   Wśród wskazanej rentowności najczęściej wykorzystuje się wskaźnik rentowności sprzedaży, który jest stosunkiem zysku do przychodów ze sprzedaży.

      2. Wskaźniki rentowności majątku

         Zysk

                 X 100

       Majątek

    Jesteśmy efektywni kiedy wskaźnik jest wyższy

2)   wskaźnik rentowności kapitałów własnych, który jest przedmiotem szczególnego zainteresowania inwestorów.

Zysk

                             X 100

Kapitał własny

OCENA EFEKTYWNOŚCI PROCESÓW INWESTYCYJNYCH

1.         Źródła finansowania inwestycji

1)   środki własne – pochodzące wygospodarowanego  zysku oraz z przychodu ze sprzedaży w wysokości określonej odpisem amortyzacyjnym

2)   źródła zewnętrzne

...