1>Na czym polega nadzór ogólny Ministra Finansów jako naczelnego organu administracji państwowej? Art. 3 Prawa dewizowego wskazuje Min. Fin. jako organ sprawujący ogólny nadzór w sprawach dewizowych. Ponadto z faktu iż Min. Fin. jest naczelnym organem administracji, kierującym sprawami finansowymi państwa wynika iż posiada on najszersze uprawnienia dotyczące kontroli dewizowej. W ramach sprawowanego nadzoru w sprawach dewizowych zapewnia jednolite stosowanie przepisów ustawy. Jeśli nie występują zagrożenia dla realizacji założeń polityki pieniężnej i stabilności systemu RP, Min. Fin. może w drodze rozporządzenia zwolnić wszystkie lub rodzajowo określone podmioty względnie czynności z ograniczeń bądź obowiązków zawartych w Prawie dewizowym o czym stanowi art.6 niniejszej ustawy. W ramach swoich kompetencji Min. Fin. wydał cztery rozporządzenia wykonawcze do ustawy Prawo dewizowe min. z 8 stycznia 1999r. w sprawie wykonywania niektórych przepisów ustawy Prawo dewizowe.<2>W jakich szczególnych sytuacjach nadzwyczajnego zagrożenia stabilności i integralności systemu finansowego RP oraz który organ może wprowadzić nadzwyczajne ograniczenia dewizowe? Wymień przykładowo co najmniej dwa tego rodzaju ograniczenia. Przepisy rozdziału trzeciego prawa dewizowego (art. 17 – 19) przewidują możliwość wprowadzenia nadzwyczajnych ograniczeń w zakresie obrotu kapitałowego, innego niż inwestycje bezpośrednie, w sytuacji kryzysowej wywołanej gwałtownymi ruchami kapitału. Jednym z dwóch warunków determinujących wprowadzenie owych ograniczeń (obok zagrożenia realizacji założeń polityki pieniężnej) jest zaistnienie nadzwyczajnego zagrożenia stabilności i integralności systemu finansowego RP (art. 18 ust.1). Ma ono miejsce w następujących sytuacjach: a) znacznego zmniejszenia rezerw dewizowych RP; b) załamania równowagi bilansu płatniczego stwarzającego bezpośrednie zagrożenie zdolności płatniczej RP wobec zagranicy; c) wzrostu podaży pieniądza wywołanego napływem kapitału z zagranicy w rozmiarach i tempie zasadniczo utrudniającym lub uniemożliwiającym kontrolę tej podaży; d) bezpośredniego zagrożenia stabilności i integralności polityki pieniężnej wywołanego przepływem kapitału między krajem a zagranicą. Ograniczenia o charakterze nadzwyczajnym mogące być wprowadzone rozporządzeniem Rady Min. na wniosek Rady Polityki Pieniężnej, polegają na: a) obowiązku odsprzedaży zagranicznych środków płatniczych przez rezydentów podmiotom wskazanym w tym rozporządzeniu; b) obowiązku wyrażania zobowiązań pieniężnych i dokonywania płatności w obrocie dewizowym z zagranicą wyłącznie w walutach wymienialnych; c) obowiązku uzyskania zezwolenia dewizowego na dokonanie obrotu dewizowego, którego dokonanie na podstawie przepisów Prawa dewizowego nie podlega takiemu obowiązkowi; d) ograniczeniu zakresu uprawnień nierezydentów nie prowadzących działalności gospodarczej. Ograniczenia te mogą być wprowadzane przez RM pojedynczo lub łącznie a czas ich trwania nie może przekroczyć sześciu miesięcy. <3>Czy działające w kraju firmy i przedstawicielstwa z udziałem zagranicznym mogą ubiegać się o status nierezydenta? Nie jest to w ogóle możliwe gdyż ustawa wyraźnie rozgranicza pojecie rezydenta od pojęcia nierezydenta i nie daje żadnego upoważnienia Min. Fin. ani żadnemu innemu organowi do manipulowania tymi obszarami pojęciowymi za pomocą jakichkolwiek aktów prawnych a tym bardziej jednostkowych decyzji. <4>Czy kantory mogą w świetle przepisów Prawa dewizowego tylko sprzedawać waluty bankom, czy mogą również zaopatrywać się w te waluty w kasach bankowych? Tak mogą. Rezydenci, którzy uzyskali zezwolenie na prowadzenie działalności kantorowej mogą – zgodnie z art. 10 ust.5 Prawa dewizowego – w ramach zawartych umów z upoważnionymi bankami dokonywać zarówno kupna jak i sprzedaży wartości dewizowych, w tym w szczególności walut obcych. <5>Omów progi walutowe w przepisach dewizowych. Progi walutowe w kraju dewizowym (kraj dewizowy – pojęcie geograficzne, powiększone o ekscensje dewizowe tj. placówki dewizowe, przestrzeń powietrzną a pomniejszone o placówki innych państw): a) do 5 tys. EURO – do tej kwoty transakcje zwolnione są z wszelkich ograniczeń i nie wymagają zwolnień dewizowych, nie ma obowiązku pośrednictwa bankowego, obowiązku sprawozdawczego i poddania się granicznej czy pocztowej kontroli dewizowej; b) od 5 tys. EURO do 10 tys. EURO – występuje ograniczony obowiązek korzystania z pośrednictwa bankowego i obowiązek poddania się kontroli dewizowej ale w zakresie ograniczonym do niektórych czynności. Nie ma obowiązku kontroli granicznej i sprawozdawczej. Obowiązki te dotyczą obrotu gospodarczego a pozagospodarczy pozostaje wolny; c) od 10 tys EURO do 20 tys. EURO – kontrola bankowa, obowiązek korzystania z pośrednictwa bankowego, obowiązek sprawozdawczy i zgłoszeniowy, pełna kontrola graniczna. {za 50 tys. EURO rezydent może nabyć nieruchomość za granicą bez zezwolenia} <6>Omów sankcje za nieprzestrzeganie obowiązków dewizowych. Nieprzestrzeganie obowiązków dewizowych penalizują przepisy ustawy karnej skarbowej, które zawierają system kar (przejęty częściowo z KK), w którym istotną rolę odgrywa katalog kar, który obejmuje kary zasadnicze i środki karne. Kary zasadnicze przejęte przez k.k.s. to pozbawienie wolności, ograniczenie wolności i grzywna w stawkach dziennych (art. 22 § 1 k.k.s.). Zgodnie z art. 22 § 2 k.k.s. środkami karnymi są: 1) dobrowolne poddanie się odpowiedzialności; 2) przepadek przedmiotów; 3) ściągnięcie równowartości pieniężnej przepadku przedmiotów; 4) przepadek osiągniętych korzyści majątkowych; 5) zakaz prowadzenia określonej działalności gospodarczej, wykonywania określonego zawodu lub zajmowania określonego stanowiska; 6) podanie wyroku do publicznej wiadomości; 7) pozbawienie praw publicznych; 8) środki związane z poddaniem sprawcy próbie, a więc: a) warunkowe umorzenie postępowania karnego skarbowego w trybie art. 66 § 1 i 2 KK; b) warunkowe zawieszenie wykonywania kary orzeczone w trybie art. 69 KK; c) warunkowe zwolnienie z odbycia reszty kary pozbawienia wolności w trybie art. 77 KK. Szczegółowe zasady wymiaru kar i środków karnych zawierają przepisy art. 23 – 43 k.k.s. <7>Czy transfer za granicę wartości dewizowych przeznaczonych na utworzenie i prowadzenie przez rezydenta – przedsiębiorcę swego przedstawicielstwa za granicą (Ukraina, Bangladesz) wymaga zezwolenia dewizowego? TAK !!! Uzasadnienie: utworzenie i prowadzenie przedsiębiorstwa za granicą zaliczamy zgodnie z art. 2 pkt. 17 Prawa dewizowego do inwestycji bezpośrednich. A w myśl art. 9 pkt. 1 Prawa dewizowego dokonywanie inwestycji bezpośrednich w krajach nie należących do Organizacji Współpracy Gospodarczej i Rozwoju (OECD) lub w krajach, z którymi RP nie zawarła umów o popieraniu i wzajemnej ochronie inwestycji wymaga zezwolenia dewizowego. <8>Czy w przypadku zdeponowania przez nierezydenta w upoważnionym banku kwoty niższej lub równej 500 000 zł na okres dłuższy niż trzy miesiące może on po upływie tego terminu okresu zadeklarowanego wytransferować posiadane na rachunku bankowym środki bez dodatkowego tytułu? TAK, gdyż podane w art. 9 pkt. 5a Prawa dewizowego ograniczenie obrotu depozytowego dotyczy sytuacji , w której występują jednocześnie – złączone spójnikiem „i” – dwa elementy stanu faktycznego: lokata złotowa o terminie zapadalności krótszym niż 3 miesięczny i kwota lokaty przekraczająca 500 000 zł. Wynika stąd iż jakiekolwiek inne zestawienie tych elementów nie wchodzi do obszaru ograniczeń dewizowych wymagających zezwolenia i daje podstawę do swobodnego dokonywania obrotu depozytowego przez nierezydenta. A więc także i sytuacja wyjściowa zawarta w pytaniu nie wchodzi do obszaru ograniczeń dewizowych. Jest zatem rzeczą oczywistą, że po upływie zadeklarowanego terminu lokaty środki zdeponowane w upoważnionym banku będą mogły być przedmiotem transferu. <9>Omów pojęcie obrotu gwarancyjnego. Obrót gwarancyjny – obrót kapitałowy, którego przedmiotem są osobiste i rzeczowe zabezpieczenia wierzytelności oraz płatności, przeniesienie własności i transfer wartości dewizowych lub krajowych środków płatniczych, wynikające z czynności związanych z zabezpieczeniami osobistymi i rzeczowymi. <10>Czy rezydent – osoba fizyczna lub firma polska może posiadać rachunek bankowy za granicą (w złotych, walucie wymienialnej lub innej walucie)? Generalnie nie. Obrót depozytowy stanowiący część obrotu kapitałowego i obejmujący czynności w zakresie rachunków prowadzonych przez banki (art. 2 ust.1 pkt.26 PD) jest, zgodnie z art. 9 pkt.6 PD generalnie ograniczony. Są jednak dwa wyjątki w tym względzie: 1) posiadanie przez rezydentów rachunków bankowych za granicą w zw. z nakładami ponoszonymi w ramach inwestycji bezpośrednich lub portfelowych, dokonywanych w krajach OECD i krajach objętych ochroną inwestycji; 2) posiadanie przez rezydentów – osoby fizyczne w czasie ich pobytu za granicą rachunków bankowych zagranicznych, z ciążącym na nich jednak obowiązkiem sprowadzania sald takich rachunków do kraju w terminie dwóch miesięcy od daty powrotu. Oprócz dwóch powyższych wyjątków rozporządzenie Min. Fin. z 08.01.1999r. Dz.U. nr 1 poz.3 – dopuściło w § 3 ust.1 pkt.5 możność posiadania przez rezydentów rachunków bankowych: 1) w krajach poza OECD i w krajach objętych ochroną inwestycji otwartych dla finansowania kosztów utrzymania tam swoich przedstawicielstw; 2) za granicą, dla potrzeb polskiego corpus diplomatiqe, w celu finansowania kosztów jego funkcjonowania oraz nabywania nieruchomości za granicą i innych praw z nimi związanych; 3) za granicą, dla polskich przedsiębiorstw usługowych w celu finansowania kosztów ich działalności operacyjnej. Rachunki jak wyżej mogą być prowadzone, w zależności od potrzeby, w walutach wymienialnych, innych walutach obcych lub w walucie polskiej. <11>Czy rezydent – osoba fizyczna lub firma polska mogą kupować za granicą amerykańskie papiery skarbowe, a jeśli tak to w jakiej formie i na jakich warunkach? Tak może. Nabywanie emitowanych za granicą papierów wartościowych (tzw. T-papers lub Treasury Papers) wchodzi do obszaru pojęciowego inwestycji portfelowych. Dokonywanie tych inwestycji przez rezydentów wymaga zezwolenia dewizowego w odniesieniu do papierów wartościowych emitowanych w krajach nie należących do OECD lub nie objętych ochroną inwestycji. W odniesieniu natomiast do krajów OECD oraz krajów objętych ochroną inwestycji nie ma potrzeby uzyskiwania przez rezydentów, dokonujących inwestycji portfelowych – w szczególności w zakresie papierów skarbowych, automatycznie wolnych od ograniczeń dewizowych – jakiegokolwiek zezwolenia dewizowego. O ile nabycie zagranicznych papierów skarbowych ma nastąpić z kraju na zagranicznych rynkach regulowanych, staje się aktualny przepis art.12 ust.3 PD, zgodnie z którym rezydenci, będący nabywcami, są obowiązani do korzystania z pośrednictwa polskich domów/biur maklerskich w tym względzie. O ile natomiast nabycie takich papierów ma nastąpić w okresie czasowego pobytu osoby fizycznej – rezydenta za granicą – nie ma ustawowych, formalnych ani materialnych przeciwwskazań w tej mierze. Należy przy tym pamiętać o ciążącym na nich obowiązku sprowadzenia do kraju (transferu z zagranicy) nabytych w ten sposób wartości dewizowych (art.11 ust.2 PD). Wyznaczony przez ustawodawcę termin wynosi dwa miesiące, licząc od dnia powrotu nabywcy do kraju. <12>Kompetencje Prezesa NBP w zakresie obrotu dewizowego i kontroli dewizowej w świetle przepisów Prawa dewizowego. Prezes NBP jest (obok Min. Fin. i innych organów) organem właściwym w sprawach dewizowych, który wydaje decyzje w przedmiocie udzielania, odmowy oraz uchylenia zezwoleń dewizowych (art. 7 ust.1 PD). Ustala on także w drodze rozporządzenia publikowanego w Monitorze Polskim, które waluty są wymienialne, jak również ustala kursy waluty krajowej w stosunku do walut obcych. Kursy te stosuje się w obrocie dewizowym, rozrachunkach i rozliczeniach z NBP (art. 8 PD). Prezes NBP jest ponadto organem wnioskującym wydanie przez Min. Fin. szczegółowych warunków prowadzenia działalności kantorowej (art.10 ust. 6). Kompetencje Prezesa NBP w sprawach dewizowych wynikają też z ustaw o NBP oraz Prawa Bankowego. <13>Czy podany w rozporządzeniu Min. Fin. z 8 stycznia 1999r. w sprawie wykonywania niektórych przepisów ustawy Prawo dewizowe pułap w kwocie 50 000 EURO dotyczy nabycia jednej, dwóch czy kilku nieruchomości przez rezydenta będącego osobą fizyczną? (....................) <14>Omów pojęcie obrotu kapitałowego. Obrót kapitałowy jest to obrót dewizowy [czynność prawna lub inne zdarzenie stanowiące, powodujące lub mogące spowodować płatność środkami stanowiącymi wartości dewizowe bądź przeniesienie własności wartości dewizowych albo przeniesienie prawa majątkowego oraz przejęcie lub przystąpienie do długu, których przedmiotem świadczenia są wartości dewizowe, jak również płatności krajowymi środkami płatniczymi, bądź przeniesienie własności takich środków albo przeniesienie prawa majątkowego oraz przejecie lub przystąpienie do długu, których przedmiotem świadczenia są krajowe środki płatnicze, o ile zdarzenia te mają miejsce miedzy rezydentem a nierezydentem (art. 2 ust.1 pkt.10)] z zagranicą, a jednocześnie kategoria, która nie stanowi obrotu bieżącego. Wyróżniamy siedem następujących rodzajów obrotu kapitałowego: 1) inwestycje bezpośrednie; 2) inwestycje portfelowe; 3) obrót kredytowy; 4) obrót gwarancyjny; 5) obrót depozytowy, 6) obrót pozagospodarczy; pozostały obrót kapitałowy. <15>Wymień cztery obowiązki wynikające z ustawy Prawo dewizowe dotyczące zarówno rezydentów jak i nierezydentów i podaj sankcje karne za ich nieprzestrzeganie. Rezydenci i nierezydenci są obowiązani: 1) udzielać ustnych i pisemnych wyjaśnień oraz udostępniać wymagane dokumenty w sprawach objętych kontrola dewizową {grzywna za wykroczenie skarbowe} 2) podawać bankowi, za którego pośrednictwem dokonują płatności lub transferu, tytułu, z jakiego płatność lub transfer są dokonywane {grzywna za wykroczenie skarbowe} 3) na żądanie banku przedstawić dokumenty potwierdzające, że dana płatność lub transfer stanowi obrót bieżący lub kapitałowy, którego dokonanie nie wymaga zezwolenia dewizowego {grzywna za wykroczenie skarbowe} 4) przekazywać NBP dane niezbędne do sporządzenia bilansu płatniczego oraz bilansów należności i zobowiązań zagranicznych państwa {grzywna do 120 stawek dziennych}. <16>Czy nierezydenci mogą posiadać rachunki w złotych i w innych walutach wymienialnych w bankach krajowych. Jeśli tak to jakie operacje mogą przeprowadzać za pośrednictwem tych rachunków? Mogą posiadać takie rachunki w upoważnionych bankach gdyż ustawa Prawo dewizowe określając w art. 2 ust.1 pkt.26 obrót depozytowy oraz w art. 9 pkt.5 przypadki takiego obrotu wymagające zezwolenia dewizowego – nie wyszczególnia w żadnej mierze rachunków prowadzonych na rzecz nierezydentów w kraju. Należy zatem przyjąć iż nierezydenci mogą posiadać w bankach krajowych całe spektrum rachunków bankowych wyliczonych enumeratywnie a art.50 Prawa bankowego. Waluta tych rachunków nie odgrywa roli z uwagi na zrównanie przez ustawodawcę krajowych środków płatniczych z zagranicznymi. Stąd też mogą to być rachunki w walutach obcych (wymienialnych) jak i w walucie polskiej – pod warunkiem jednak przy ich zasilaniu ścisłego udokumentowania dokonywanych wpłat. Wydaje się, że środkami zgromadzonymi na tych rachunkach nierezydent może swobodnie dysponować na kraj i zagranicę. <17>Omów zakres reglamentacji dewizowej w dokonywaniu inwestycji bezpośrednich. Inwestycje bezpośrednie polegają na dokonywaniu nakładów pieniężnych oraz rzeczowych mających na celu ustanowienie więzi ekonomicznych o charakterze trwałym, które polegają na prowadzeniu przedsiębiorstwa w rozumieniu art. 55 (1) KC. Do inwestycji bezpośrednich ustawa zalicza także kredyty i pożyczki o terminie spłaty nie krótszym niż 5 lat. Inwestycje bezpośrednie wymagają zezwolenia dewizowego a niektóre z nich jak np. zbycie, wydzierżawienie lub ustanowienie użytkowania przedsiębiorstwa wymaga ściśle określonej formy: pisemnej z notarialnym poświadczeniem podpisów – art. 75 (1) § 1 KC. <18>Na czym polega generalna kompetencja Min. Fin. w sprawach dewizowych? Art. 3 Prawa dewizowego ustala generalną kompetencję Min. Fin. jako organu właściwego w sprawach dewizowych, a także jako organu sprawującego ogólny nadzór w tych sprawach. Przepis ten należy rozumieć jako przyznanie Min. Fin. właściwości rzeczowej we wszystkich sprawach, które nie zostały wyraźnie zastrzeżone dla innych organów. Właściwość organu to zakres przyznanych mu kompetencji do załatwienia sprawy w ustawowo określonym porządku postępowania. Właściwość rzeczową określa się według przedmiotu sprawy. <19>Jakie podmioty mają obowiązek przekazywania danych do bilansu płatniczego i kiedy? Obowiązek przekazywania danych mają: 1) podmioty dokonujące eksportu lub importu towarów lub usług, przekazują one kwartalne sprawozdania ze stanów otrzymanych lub udzielonych zaliczek oraz należności i zobowiązań jeżeli ich łączna wartość na koniec kwartału sprawozdawczego była równa lub wyższa niż 100 000 zł. Sprawozdanie należy przekazać do 20 następnego miesiąca po zakończeniu kwartału; 2) Spółki z o.o. i spółki akcyjne z udziałem kapitału zagranicznego przekazują roczne sprawozdania dotyczące posiadanego kapitału zagranicznego sporządzane na podstawie danych wynikających z ksiąg rachunkowych na dzień 31.12 roku sprawozdawczego. Sprawozdania przekazują do 15 maja roku następnego; 3) Rezydenci posiadający udziały lub akcje w spółkach z siedzibą za granicą lub oddziały z siedzibą za granicą przekazują roczne sprawozdania dotyczące posiadanego kapitału za granicą (na dzień 31.12 do 15.05); 4) Rezydenci, którzy zaciągnęli od nierezydentów lub udzielili im kredytu lub pożyczki, której wartość jest równa lub wyższa niż 10 000 EURO, a także podmioty, które zawarły umowę najmu lub dzierżawy na okres dłuższy niż 3 lata. Zobowiązani są do przekazania informacji o zawarciu umowy w terminie do 20 dni od jej zawarcia a sprawozdanie kwartalne do 20 następnego miesiąca. <20>Kto i na jakich zasadach może prowadzić kantory? Działalność kantorowa została określona w katalogu definicji podanym w art. 2 ust.1 pkt.29 Prawa dewizowego jako działalność gospodarcza polegająca na kupnie i sprzedaży walut obcych, złota dewizowego lub platyny dewizowej, a także - na pośrednictwie w kupnie i sprzedaży tych wartości. Działalność kantorową w rozumieniu ustawy mogą prowadzić rezydenci – zarówno kwalifikowane osoby fizyczne jak i osoby prawne, z wyjątkiem banków. Na prowadzenie działalności kantorowej należy – zgodnie z art.10 Prawa dewizowego – uzyskać zezwolenie, które udzielane jest w formie zezwolenia dewizowego przez Prezesa NBP. Szczegółowe warunki prowadzenia działalności kantorowej, rodzaj fachowego przygotowania do jej wykonywania oraz sposób jej dokumentowania zawarte są w rozporządzeniu Min. Fin. z 10.02.1999r., wydanym na podstawie stosownej delegacji ustawowej zawartej w art. 10 ust.6 Prawa dewizowego. <21>Ograniczenia konstytucyjnej zasady własności środków dewizowych. Zasady wyrażone w art.5 Prawa dewizowego należy traktować jako ustawowe „przedłużenie” konstytucyjnych zasad ochrony własności (art.21 Konstytucji), prawa do własności (art. 64 Konstytucji) oraz wolności działalności gospodarczej (art. 22 Konstytucji). Wyrażone w art. 5 Prawa dewizowego prawo własności wartości dewizowych w odniesieniu do rezydentów (w kraju i za granicą) i nierezydentów (w kraju) oraz prawo rezydentów i nierezydentów do dokonywania obrotu dewizowego oznacza, że wszystkim podmiotom prawa dewizowego przyznano jako właścicielom prawo samoistnego posiadania wartości dewizowych oraz prawo swobodnego obrotu tymi wartościami w kraju i w stosunkach międzynarodowych. Zasada własności wartości dewizowych oraz swobody obrotu dewizowego nie oznacza jednak prawa do dysponowania tymi środkami w sposób dowolny. Zakres konstytucyjnych swobód obywatelskich w tej dziedzinie doznaje ograniczeń poprzez wprowadzenie reglamentacji dewizowej. Zgodnie z postanowieniami przepisów konstytucyjnych własność wartości dewizowych doznaje ograniczenia przez wprowadzenie w samej ustawie zakazów , nakazów i ograniczeń dewizowych. Ustawowe ograniczeni mogą być wprowadzane tylko ze względu na ważny interes publiczny i ograniczeń tych nie można interpretować rozszerzająco, a wszelkie wątpliwości powinny być odczytywane „na korzyść” samej zasady. Ograniczenia o których mowa, są określone szczegółowo w przepisach ustawy – Prawo dewizowe. Przybierają formę nakazów lub zakazów dewizowych. Reglamentacja dewizowa polega zatem na ingerencji państwa w działalność niezależnych od państwa podmiotów (zarówno osób fizycznych jak i prawnych), w podejmowane przez te podmioty czynności z użyciem wartości dewizowych. Ograniczenia przyznanych swobód wynikać mogą wyłącznie z wyraźnych postanowień prawa dewizowego. Prawo to dopuszcza wprawdzie liberalizację tych ograniczeń, ale wyłącznie w drodze zezwoleń dewizowych. Reglamentacja dewizowa nie sprowadza się wyłącznie do tworzenia zakazów i nakazów dewizowych, ale jest realizowana również przez wydawanie zezwoleń dewizowych. Przyznane przepisem art. 5 Prawa dewizowego swobody są wyrazem odejścia od rygorystycznego, tj. rozumianego jako wyłączność państwa w dziedzinie walutowej i obrotem handlowym z zagranicą, monopolu dewizowego państwa. <22>Wymień i omów przynajmniej pięć czynności, których dokonanie wymaga zezwolenia dewizowego. Zgodnie z art. 9 pkt. 1–3 zezwolenia dewizowego wymagają: 1) dokonywanie przez rezydentów inwestycji bezpośrednich w krjach nie należących do OECD lub w krajach, z którymi RP nie zawarła umów o popieraniu i wzajemnej ochronie inwestycji; 2) dokonywanie przez rezydentów inwestycji portfelowych w zakresie papierów wartościowych emitowanych przez nierezydentów nie mających miejsca zamieszkania lub siedziby w krajach wyżej wymienionych oraz jednostek uczestnictwa w funduszach zbiorowego inwestowania nie mających siedziby w tych krajach; 3) dokonywanie inwestycji portfelowych w zakresie krótkoterminowych papierów wartościowych oraz pochodnych instrumentów finansowych, z wyłączeniem tych instrumentów będących przedmiotem obrotu na Giełdzie Papierów Wartościowych w Warszawie, Polskiej Giełdzie Finansowej w Warszawie lub Centralnej Tabeli Ofert w Warszawie. Zezwolenia dewizowego wymaga też dokonywanie pozostałego obrotu kapitałowego z wyjątkami określonymi w art. 9 pkt. 8 lit. a–d, a także dokonywanie w kraju płatności środkami stanowiącymi wartości dewizowe z wyjątkami określonymi w art. 9 pkt.9 oraz sprzedaży tych wartości między rezydentami w warunkach określonych w art. 9 pkt.10. Art. 9 pkt.11 nakłada z kolei obowiązek uzyskania zezwolenia dewizowego na dokonywanie przez rezydentów innych niż potrącenia rozporządzeń wierzytelności od nierezydentów w sposób i z wyjątkami określonymi w tym przepisie. Także prowadzenie działalności kantorowej przy spełnieniu warunków o których mowa w art. 10 ust. 1-5, wymaga zezwolenia dewizowego. Zezwolenia dewizowego zgodnie z art. 16 wymaga także odstąpienie od wykonywania obowiązków dewizowych określonych w art. 11- 14. <23>Na czym polega obowiązek przekazywania danych do bilansu płatniczego oraz bilansów należności i zobowiązań zagranicznych państwa przez rezydentów i nierezydentów? Wymień przynajmniej dwie grupy podmiotów obciążonych tym obowiązkiem. Jest to obowiązek informacyjny zawarty w art. 15 ust. 1 Prawa dewizowego. Zobowiązuje on rezydentów i niektórych nierezydentów prowadzących działalność pozagospodarczą w kraju, z wyjątkiem banków uczestniczących w obrocie dewizowym z zagranicą, do przekazywania NBP danych, niezbędnych do sporządzenia bilansu płatniczego oraz bilansów należności i zobowiązań zagranicznych państwa. Jest to więc obowiązek sprawozdawczości szczegółowo uregulowany przepisami rozporządzenia RM w sprawie zakresu, sposobu i terminów realizacji obowiązków przekazywania NBP danych niezbędnych do sporządzania bilansu płatniczego, bilansów należności i zobowiązań zagranicznych państwa oraz zgłoszeń mienia. <24>W jakich warunkach i który organ może wprowadzić nadzwyczajne ograniczenia w dokonywaniu obrotu dewizowego i na czym one polegają? Przepisy rozdziału trzeciego prawa dewizowego (art. 17 – 19) przewidują możliwość wprowadzenia nadzwyczajnych ograniczeń w zakresie obrotu kapitałowego, innego niż inwestycje bezpośrednie, w sytuacji kryzysowej wywołanej gwałtownymi ruchami kapitału. Jednym z dwóch warunków determinujących wprowadzenie owych ograniczeń (obok zagrożenia realizacji założeń polityki pieniężnej) jest zaistnienie nadzwyczajnego zagrożenia stabilności i integralności systemu finansowego RP (art. 18 ust.1). Ma ono miejsce w następujących sytuacjach: a) znacznego zmniejszenia rezerw dewizowych RP; b) załamania równowagi bilansu płatniczego stwarzającego bezpośrednie zagrożenie zdolności płatniczej RP wobec zagranicy; c) wzrostu podaży pieniądza wywołanego napływem kapitału z zagranicy w rozmiarach i tempie zasadniczo utrudniającym lub uniemożliwiającym kontrolę tej podaży; d) bezpośredniego zagrożenia stabilności i integralności polityki pieniężnej wywołanego przepływem kapitału między krajem a zagranicą. Ograniczenia o charakterze nadzwyczajnym mogące być wprowadzone rozporządzeniem Rady Min. na wniosek Rady Polityki Pieniężnej, polegają na: a) obowiązku odsprzedaży zagranicznych środków płatniczych przez rezydentów podmiotom wskazanym w tym rozporządzeniu; b) obowiązku wyrażania zobowiązań pieniężnych i dokonywania płatności w obrocie dewizowym z zagranicą wyłącznie w walutach wymienialnych; c) obowiązku uzyskania zezwolenia dewizowego na dokonanie obrotu dewizowego, którego dokonanie na podstawie przepisów Prawa dewizowego nie podlega takiemu obowiązkowi; d) ograniczeniu zakresu uprawnień nierezydentów nie prowadzących działalności gospodarczej. Ograniczenia te mogą być wprowadzane przez RM pojedynczo lub łącznie a czas ich trwania nie może przekroczyć sześciu miesięcy. <25>Przedstaw warunki odpowiedzialności karnej skarbowej rezydentów za uniemożliwienie transferu z zagranicy wartości pieniężnych i niesprowadzenie do kraju wartości dewizowych określone w art. 99 i 100 Kks. Art. 99 §1 Kks: Rezydent, który bez wymaganego zezwolenia dewizowego albo wbrew jego warunkom dokonuje rozporządzenia wierzytelnością od nierezydenta w sposób uniemożliwiający w terminie jej wymagalności niezwłoczny transfer z zagranicy zagranicznych lub krajowych środków płatniczych, będących przedmiotem świadczenia tej wierzytelności podlega karze grzywny do 480 stawek dziennych. §2: Jeżeli wartość przedmiotu obrotu nie przekracza ustawowego progu, sprawca czynu zabronionego określonego w § 1 podlega karze grzywny za wykroczenie skarbowe. Art. 101 § 1: Rezydent, który bez wymaganego zezwolenia dewizowego albo wbrew jego warunkom dysponuje wartościami dewizowymi lub krajowymi środkami płatniczymi posiadanymi za granicą w sposób nie zapewniający ich niezwłocznego transferu z zagranicy, podlega karze grzywny do 240 stawek dziennych. § 2: Tej samej karze podlega rezydent będący osobą fizyczną, który bez wymaganego zezwolenia dewizowego albo wbrew jego warunkom dysponuje wartościami dewizowymi uzyskanymi w czasie pobytu za granicą w sposób nie zapewniający ich transferu z zagranicy w wymaganym terminie. § 3: Jeżeli kwota wartości dewizowych lub krajowych środków płatniczych, o których mowa w § 1 lub 2, nie przekracza ustawowego progu, sprawca podlega karze grzywny za wykroczenie skarbowe. <26>Omów obrót bieżący. Obrót bieżący jest częścią składową obrotu dewizowego z zagranicą a więc dotyczącą obrotu pomiędzy rezydentem a nierezydentem. Jest on drugim członem tego obrotu obok obrotu kapitałowego. Katalog czynności wchodzących w skład obrotu bieżącego jest zamknięty i zawiera 11 pozycji, z których 10 określa elementy przedmiotowe tego obrotu, a jeden (ostatni) stanowi jego moduł implementacyjny: 1) umowy o nabywanie towarów, świadczenie usług oraz nabywanie lub ustanawianie praw na dobrach niematerialnych; 2) odroczenia płatności za świadczenia niepieniężne, udzielane i zaciągane w ramach umów o których mowa powyżej; 3) pożyczki i kredyty przeznaczone na finansowanie świadczeń niepieniężnych w ramach umów o których wyżej; 4) przychody z prowadzenia przedsiębiorstwa, z uczestnictwa w zysku spółki, z tytułu odsetek od pożyczek i kredytów oraz od kwot zdeponowanych na rachunkach; 5) świadczenia na utrzymanie członków rodziny należących do I i II grupy podatkowej w rozumieniu przepisów ustawy o podatku od spadków i darowizn; 6) emerytury, świadczenia o charakterze rentowym, świadczenia społeczne oraz alimenty; 7) nagrody oraz wygrane w konkursach oraz grzech losowych, organizowanych na podstawie przepisów, kraju, w którym są one organizowane; 8) płatności z tytułu świadczeń publiczno – prawnych, w tym podatków, oraz należności celnych przywozowych i wywozowych, a także świadczenia z tytułu ich zwrotu dokonywane przez właściwe organy oraz upoważnione podmioty; 9) roszczenia odszkodowawcze i odszkodowania; 10) roszczenia i należności z tytułu bezpodstawnego wzbogacenia zw. z obrotem dewizowym z zagranicą, którego dokonywanie nie wymaga zezwolenia dewizowego, a w pozostałym zakresie – o ile zostaną stwierdzone prawomocnym orzeczeniem sadowym; 11) płatność, przeniesienie własności i transfer wartości dewizowych lub krajowych środków płatniczych – moduł implementacyjny obrotu bieżącego. Wprowadzenie tego modułu oznacza możliwość dokonywania dwukierunkowych przepływów kapitałów (zagranica – kraj i kraj – zagranica). Żadna z powyższych czynności nie jest dewizowo ograniczona i nie wymaga w zasadzie na jej wykonanie jakiegokolwiek zezwolenia dewizowego. <27>Przedstaw ogólne zasady odpowiedzialności karnej skarbowej za naruszenie przepisów Prawa dewizowego w świetle części ogólnej Kks. 1) odpowiedzialność karna skarbowa wynika z dobrowolnego czynu sprawcy polegającego na działaniu lub zaniechaniu i stypizowznego jako czyn zabroniony przez ustawę karną skarbową; 2) odpowiedzialność karna skarbowa wymaga, by czyn był zabroniony jako przestępstwo lub wykroczenie w czasie jego popełniania; 3) odpowiedzialność karna skarbowa opiera się na materialnym pojmowaniu przestępstwa i wykroczenia, tj. na uznaniu społecznego niebezpieczeństwa czynu; 4) pojęcie odpowiedzialności karnej jest uwarunkowane zawinieniem umyślnym lub nieumyślnym. <28>W jakich przypadkach rezydenci mają obowiązek korzystania z pośrednictwa krajowych domów/biur maklerskich przy nabywaniu i zbywaniu na zagranicznych rynkach regulowanych papierów wartościowych i jednostek uczestnictwa w funduszach zbiorowego inwestowania i jaki był cel nałożenia tego obowiązku? Na podstawie art. 12 ust. 3 Prawa bankowego przy dokonywaniu czynności opisywanych w pytaniu rezydenci obowiązani są korzystać z pośrednictwa krajowych domów/biur maklerskich posiadających uprawnienia do takiego pośrednictwa na podstawie art. 30 ust. 2 i następnych przepisów ustawy z dnia 21 sierpnia 1997r. Prawo o publicznym obrocie papierami wartościowymi. Obowiązek ten ma a zadanie zapewnić kontrolę państwa nad przepływami wartości dewizowych i krajowych środków płatniczych. <29>Na czym polega wyłudzenie zezwolenia dewizowego określone w przepisie art. 97 par. 1 – 4 Kks? Wyłudzenie to polega na podstępnym wprowadzeniu w błąd organu uprawnionego do udzielania takich zezwoleń i jest zagrożone karą grzywny do 720 stawek dziennych albo karą pozbawienia wolności, albo obu tym karom łącznie. Tak samo penalizowane jest używanie wyłudzonego dokumentu. Usiłowanie też jest karalne. W przypadku mniejszej wagi wyłudzenie lub używanie tak zdobytego dokumentu podlega karze grzywny za wykroczenie skarbowe. <30>Co to są wartości dewizowe? Wymiń i omów ich podstawowe składniki. Wartości dewizowe: 1) zagraniczne środki płatnicze: a)waluty obce – pieniądze nie będące w kraju prawnym środkiem płatniczym oraz międzynarodowe jednostki rozrachunkowe; b) dewizy – pełniące funkcję płatniczą weksle, czeki, czeki podróżne, akredytywy, polecenia wypłat, przekazy i inne dokumenty bankowe i finansowe płatne w walutach obcych; 2) złoto i platyna w stanie nie przerobionym oraz w postaci sztab, monety bite po 1850r., półfabrykaty, z wyjątkiem stosowanych w technice dentystycznej, a także wyroby ze złota i platyny zazwyczaj nie wytwarzane z tych kruszców (złoto dewizowe i platyna dewizowa); 3) nominowane w walutach obcych papiery wartościowe nie będące zagranicznymi środkami płatniczymi.
BoxBooki