Czym zajmuje się prawo gospodarcze?
Prawo gospodarcze jak każde inne prawo reguluje pewne stosunki prawne.
Prawo gospodarcze będzie się zajmowało regulacją stosunków prawnych, które powstają w przestrzeni pomiędzy państwem a podmiotem gospodarczym. Inaczej mówiąc, jest to sfera stosunków prawnych, która wypełnia przestrzeń pomiędzy państwem podmiotami gospodarczymi.
Będzie interesował nas każdy podmiot gospodarczy od początku do końca, ale w wybranym zakresie; od powstania do zakończenia działalności.
Pod pojęciem działalności gospodarczej rozumie się zgodnie z ustawą o działalności gospodarczej z dnia 23 grudnia 1988 r. działalność wytwórczą, budowlaną, handlową i usługową prowadzoną w celach zarobkowych n na własny rachunek podmiotu prowadzącego taką działalność.
Sąd Najwyższy sformułował charakterystyczne cechy tej działalności gospodarczej: działalność gospodarcza powinna mieć charakter zawodowy, czyli stały, ma to być działalność powtarzalna, ta działalność ma być podporządkowana zasadzie racjonalnego gospodarowania (pomnażanie zysków), podmiot gospodarczy ma uczestniczyć w obrocie gospodarczym, w pojęciu działalności gospodarczej mieści się również działalność ubezpieczeniowa w zakresie ubezpieczeń majątkowych, osobowych i w zakresie reasekuracji, udzielanie porad prawnych przez adwokatów, radców prawnych, do działalności gospodarczej zalicza się również czynności prawne i faktyczne związane uzyskiwaniem czynników produkcji (biura notarialne, komornicy), produkcję roślinną (ogrodnictwo, sadownictwo) i zwierzęcą również zaliczamy do działalności gospodarczej.
Podstawowe wyznaczniki dotyczące pojęcia działalności gospodarczej dla odróżnienia i innych rodzajów działalności są: gospodarczy charakter prowadzonej działalności, ukierunkowanie na osiąganie zysku (chociaż nie wszystkie podmioty gospodarce nastawione są na osiąganie zysku - są to wyjątki), samoistny charakter tej działalności.
Prowadzenie działalności gospodarczej na własny rachunek oznacza, że działalność jest wykonywana w imieniu własnym i na własne ryzyko. Ale to nie oznacza, że nie możemy wyznaczyć zastępców czy pełnomocników, którzy będą działali w naszym imieniu.
Przedsiębiorstwo podmiotu gospodarczego (podmiot gospodarczy) - terminu tego używamy w czterech znaczeniach: wg kodeksu handlowego; przedsiębiorstwo należy rozumieć jako zorganizowany kompleks majątkowy przeznaczony do prowadzenia działalności, o których mówi ustawa o działalności gospodarczej, wg kodeksu cywilnego; art. 55 KC (!), przedsiębiorstwo jest traktowane jako zespół składników materialnych i niematerialnych przeznaczonych do realizacji określonych zadań gospodarczych i obejmuje wszystko co wchodzi w skład tego przedsiębiorstwa: firmę, nazwę, znaki towarowe, księgi rachunkowe, prawa majątkowe ,itp. oraz art.526 KC. Kodeks cywilny traktuje pojęcie przedsiębiorstwa szerzej niż KH.
Art. 55.1. [Przedsiębiorstwo]
Przedsiębiorstwo, jako zespół składników materialnych i niematerialnych przeznaczonych do realizacji określonych zadań gospodarczych, obejmuje wszystko, co wchodzi w skład przedsiębiorstwa, w szczególności:
1) firmę (nazwę), znaki towarowe i inne oznaczenia indywidualizujące przedsiębiorstwo,
2) księgi handlowe,
3) nieruchomości i ruchomości należące do przedsiębiorstwa, w tym produkty i materiały,
4) patenty, wzory użytkowe i zdobnicze,
5) zobowiązania i obciążenia, związane z prowadzeniem przedsiębiorstwa,
6) prawa wynikające z najmu i dzierżawy lokali zajmowanych przez przedsiębiorstwo.
Art. 55.2. [Czynność dotycząca przedsiębiorstwa]
Czynność prawna mająca za przedmiot przedsiębiorstwo obejmuje wszystko, co wchodzi w skład przedsiębiorstwa, chyba że co innego wynika z treści czynności prawnej albo z przepisów szczególnych.
Art. 55.3. [Gospodarstwo rolne]
Za gospodarstwo rolne uważa się grunty rolne wraz z gruntami leśnymi, budynkami lub ich częściami, urządzeniami i inwentarzem, jeżeli stanowią lub mogą stanowić zorganizowaną całość gospodarczą, oraz prawami i obowiązkami związanymi z prowadzeniem gospodarstwa rolnego.
w znaczeniu przedmiotowym; oznacza zakres działalności gospodarczej konkretnego podmiotu gospodarczego.
w ujęciu komplementarnym; występują jeszcze inne wartości i okoliczności, które działają w oderwaniu od kompleksu majątkowego i mają wpływ na wartość tego przedsiębiorstwa, np. lokalizacja przedsiębiorstwa, reputacja.
Kupiec rejestrowy - pojęcie to jest pojęciem węższym (ale bardziej konkretnym) od pojęcia przedsiębiorstwa podmiotu gospodarczego.
Kupcem rejestrowym jest ten kto we własnym imieniu prowadzi przedsiębiorstwo zarobkowe. ( nie wymaga wpisu do rejestru handlowego)
Rozróżnienie spółki prawa cywilnego i handlowego i reprezentacji stron
Spółka cywilna posiada zdolność sądową a nie posiada osobowości prawnej.
Tylko spółki prawa handlowego posiadają osobowość prawną.
Osobowość prawna wynika wprost z przepisów. Wskazówką do określenia, jaki podmiot ma osobowość prawną, jest to, kto ma prawo do reprezentowania podmiotu gospodarczego. Organem, który ma prawo do reprezentowania spółki jest zarząd. W spółkach prawa cywilnego nie ma zarządu, ponieważ nie ma ta spółka osobowości prawnej.
Każdy podmiot ma zdolność do czynności prawnych i ma także zdolność sądową. Spółka cywilna ma samodzielna pozycję prawną.
Artykuł 758 kodeksu postępowania cywilnego mówi, że do egzekucji wspólnego majątku wspólników spółki cywilnej jest konieczny tytuł egzekucyjny wydany przeciwko wszystkim wspólnikom.
Inne jednostki nie posiadające osobowości prawnej, to np. osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą.
Kategorie podmiotów gospodarczych (są wymienione w ustawie o działalności gospodarczej):
osoby fizyczne,
osoby prawne,
jednostki organizacyjne nie posiadające osobowości prawnej (są podmiotami gospodarczymi).
Prowadzenie działalności gospodarczej w taki sposób wiąże się z pełną odpowiedzialnością tej osoby, która zamierza tę działalność prowadzić, na własny rachunek i na własne ryzyko.
Urząd dokonuje wpisu do rejestru działalności gospodarczej (nie odbywa się to w formie decyzji administracyjnej) na wniosek osoby fizycznej. Urząd może dokonać odmowy wpisu jeżeli działalność wymaga specjalnego zezwolenia lub koncesji lub podmiot chce prowadzić działalność nie objętą ustawą.
Po dokonaniu wpisu do rejestru działalności gospodarczej należy: zgłosić działalność do urzędu skarbowego, statystycznego, ZUS-u; założyć konto bankowe i ewentualnie dokonać innych zgłoszeń wymaganych przepisami szczegółowymi.
Wykreślenie z ewidencji działalności następuje w drodze zawiadomienia urzędu o zaprzestaniu działalności. Po uzyskaniu zaświadczenia z urzędu zawiadamia się odpowiednie urzędy jak przy rejestracji działalności.
Formy prowadzenia działalności określają:
przepisy kodeksu handlowego,
przepisy kodeksu cywilnego,
inne akty normatywne (ok. 800), np. ustawa o przedsiębiorstwach państwowych, spółdzielniach, rzemiośle, partiach politycznych, związkach zawodowych, itd.
Każdy podmiot gospodarczy powinien mieć:
oznaczenie, oznaczoną siedzibę (art.162, 309 KH); przepisy nakładają obowiązek ujawnienia pełnej identyfikacji podmiotu gospodarczego, w siedzibie powinny być przechowywane dokumenty prowadzenia działalności gospodarczej,
Art. 162. [Treść i forma umowy]
§ 1. Umowa spółki powinna być zawarta w formie aktu notarialnego pod rygorem nieważności.
§ 2. Umowa spółki powinna określać:
1) firmę i siedzibę spółki;
2) przedmiot przedsiębiorstwa;
3) czas trwania spółki, jeżeli jest ograniczony;
4) wysokość kapitału zakładowego;
5) czy wspólnik może mieć jeden tylko, czy większą ilość udziałów;
6) ilość i wysokość udziałów, objętych przez poszczególnych wspólników.
Art. 309. [Treść statutu]
§ 1. Statut spółki akcyjnej powinien określać:
4) wysokość kapitału akcyjnego, sposób jego zebrania, nominalną wartość akcji i ich ilość ze wskazaniem, czy akcje są imienne, czy na okaziciela;
5) ilość akcji poszczególnych rodzajów i przywiązane do nich uprawnienia, jeżeli mają być wprowadzone akcje różnych rodzajów;
6) imiona i nazwiska (firmę) oraz adres (siedzibę) założycieli;
7) organizację władz zarządzających i nadzorczych.
miejsce prowadzenia działalności,
firmę. -- Pojęcia: firma i nazwa nie można utożsamiać.--
Ustawodawca w ustawie o działalności gospodarczej posługuje się nazwą: firma.
Pojęcie „firma” należy zawsze utożsamiać z podmiotem gospodarczym prawa handlowego.
Kodeks handlowy wymienia cztery spółki prawa handlowego:
spółka jawna,
spółka komandytowa,
spółka z ograniczoną odpowiedzialnością,
spółka akcyjna.
Przepisy kodeksu handlowego bardzo szczegółowo opisują zasady, które dotyczą określenia firmy.
Użycie firmy może polegać między innymi na: oznaczeniu siedziby podmiotu gospodarczego oraz miejsca prowadzenia jego działalności i na umieszczeniu firmy na wszelkich dokumentach handlowych (rachunkach, zamówieniach, itp.). Prawo do firmy podlega ochronie sądowej.
Naruszenie prawa do firmy jest nie tylko bezprawne posługiwanie się firmą ale również posługiwanie się firmą, której określenie może wprowadzić w błąd co do tożsamości tej firmy.
Jedynym wyjątkiem od tej zasady ochrony firmy jest umowa franchisingu (umowa nienazwana), która może upoważnić inny podmiot gospodarczy lub osobę do czasowego używania firmy.
Nazwa podlega ochronie jako dobro osobiste.
Różnica między znakiem towarowym a nazwą: przedsiębiorstwo może mieć tylko jedna nazwę a znaków towarowych niezliczoną ilość; znaki są nakładane na towary natomiast nazwy są na stemplach, szyldach, listach, itp.; inne są wymogi formalne od których zależy ochrona nazwy a inne od których zależy ochrona znaku towarowego,
znak musi odróżniać towar a nazwa nie musi odróżniać towaru.
Wolność gospodarcza jest traktowana jako jeden z elementów ładu gospodarczego, dlatego jest ona zapisana jako zasada konstytucyjna.
Wolność gospodarcza ma swoje ograniczenia (ograniczenia swobód prowadzenia jakiejkolwiek działalności gospodarczej):
swoboda podejmowania działalności gospodarczej jest niepełna, ponieważ jest ograniczona koniecznością uzyskania koncesji i zezwoleń,
swoboda prowadzenia działalności gospodarczej jest ograniczona ograniczeniami policyjno - administracyjnymi: ograniczenia o charakterze podatkowym, spełnienia pewnych wymogów prawa wodnego, budowlanego, górniczego, ochrony środowiska, ochrony dóbr kultury, przepisów miejscowych, itp.,
swoboda w wyborze formy organizacyjnej jest ograniczona, np. działalność ubezpieczeniowa może być podejmowania tylko w formie towarzystwa ubezpieczeń wzajemnych albo spółki akcyjnej,
swoboda w konkurowania z innymi podmiotami gospodarczymi, ograniczają tą swobodę przepisy o nieuczciwej konkurencji,
swoboda w zakresie zbywania własnych towarów i usług oraz kształtowania cen, jest ograniczona przepisami o praktykach monopolistycznych,
swoboda w zakresie decydowania o sposobie zaangażowania kapitału, swoboda pełna,
swoboda w zakresie zatrudnienia, jest ograniczona kodeksem pracy,
swoboda w zakresie decydowania o sposobie prowadzenia działalności gospodarczej, jest prawie pełna.
Zasada równości.
Każdy podmiot gospodarczy prowadzi działalność na równych prawach, ponieważ:
równość w zakresie wyboru formy organizacyjnej,
równość w zakresie obowiązków ubezpieczeniowych,
równość w zakresie przestrzegania różnego rodzaju obowiązków, które wynikają z przepisów prawnych o charakterze policyjno - administracyjnym,
równość określenia zdolności kredytowej,
równość określenia tzw. zdolności wekslowej,
równość w zakresie zdolności upadłościowej i układowej,
równość dotycząca sfery podatkowej; głównie dotyczy innych obciążeń publiczno - prawnych (niektóre podmioty są zwolnione z podatku, np. działające w specjalnych strefach ekonomicznych czy z udziałem kapitału zagranicznego).
Od tej zasady (7) równości przepisy szczególne przewidują różnego rodzaju odstępstwa.
REGON: Każdy podmiot gospodarczy na swój wniosek składa do Wojewódzkiego Urzędu Statystycznego wniosek o ustalenie regonu - identyfikacji podmiotu gospodarczego. (ma na to 14 dni od momentu powstania).
Polska, jako kraj jeden z krajów europejskich, musi dostosować swoje przepisy prawa gospodarczego, w szerokim tego słowa pojęciu, do wymogów prawa międzynarodowego, który obowiązuje w Unii Europejskiej, szczególnie w zakresie:
swobodnego przepływu towarów - zlikwidować bariery celne, podnieść jakość produktów, obniżyć ceny do cen porówny...
BoxBooki