pyt_uw_040223.doc

Pytanie1Czy prawo musi być rozpatrywane w kategoriach filozoficznych uzasadnij odpowiedź?

Nie musi być, ale powinno. Jest najbardziej ogólna i podstawowa dziedziną wiedzy, której brak jest wysoce niekorzystny. Nie można na gruncie teorii prawa rozpatrywać, prwa w kategoriach filozoficznych.

Prawo to cos więcej niż regulator stosunków międzyludzkich, jest to jedyna więź, która łączy ludzi w społeczeństwie demokratycznym. Prawo to coś więcej niż zespół przepisów, prawo powinno urzeczywistniać sprawiedliwość, uwzględniać wiedze na temat człowieka i wspólnotę ludzi.

F.P{prawa jest obrona przed:

1 złudzeniem pragmatycznego profesjonalizmu

2złudzeniemneutralności wobec wartości p pluralistycznego relatywizmu

3 złudzeniem wyższości nauki nad filozofią

4studia prawa bez treści filozoficzno prawnych wyrabiają postawy pozytywistyczne

( np. III Rzesza) czy pragmatyczne( nadmiernie instrumentalnie traktowanie prawa)

Pytanie2.Filozofia prawa jako dział filozofii. (przedmiot filozofii prawa)

Filozofię prawa wyodrębnia się spośród innych nauk filozoficznych ze względu na

1. Przedmiot Według Marii Szyszkowskiej, przedmiotem filozofii prawa jest dociekanie istoty systemu prawnego, szukanie przyczyn porządku prawnego oraz ocena tego porządku.

Ø      Szyszkowska zwraca uwagę, że filozofia prawa jest częścią filozofii człowieka, gdyż zajmuje się ze­wnętrznymi regułami postępowania ludzkiego.

Ø      Odnosząc prawo do wyższych wartości, zajmuje się przede wszystkim zagadnieniem spra­wiedliwości.

Ø      Filozofia prawa zajmuje się głównie zależnościami czło­wieka w relacji do prawa, w tym do prawa natury oraz samym prawem natury.

Ø      Filozofia prawa stara się znaleźć odpowiedź na pytanie, czym jest prawo i jaką spełnia rolę w życiu człowieka.

Ø      Filozofia prawa szuka istoty prawa lub samej idei prawnej, która winna leżeć u podstaw norm państwowych. Przedmiot filozofii prawa określany rozmaicie:

  - postulaty prawa słusznego dla danego miejsca i czasu

-zajmuję się zależnościami człowieka w relacji do prawa w tym do prawa natury oraz samym prawem natury

-szukanie ideału prawa obowiązującego w państwie

-podstawowe założenia dotyczące ustroju państwa

- rozważania nad państwem w znaczeniu filozoficznym

2. Charakter zadań wyjściowych ( metoda badawcza)- najbardziej ogólne abstrakcyjne rozważania abstrahujące od uwarunkowań empirycznych i historycznych. - systemowe badania nad prawem w oderwaniu od warunków kulturowych, historycznych - w oderwaniu od czasu i miejsca
3. Perspektywę jej badań.- aksjologiczna jakie „prawo być powinno„

Nie jest ona ani teorią prawa, ani teorią państwa i prawa. Filozofia prawa jest rezultatem przemyśleń ogólnofilozoficznych, a zwłaszcza gnoseologicznych i antropologicznych. To samoistna dziedzina filozofii; jest jednocześnie nauką z pogranicza wielu dziedzin. Przedmiotem filozofii prawa jest prawo w ogóle, a w tym prawo natury. To dociekanie istoty systemu, szukanie przyczyn porządku prawnego oraz ocena tego porządku.. Niektórzy twierdza, że filozofia prawa bada ostateczne przyczyny zjawisk prawnych.

Wyrazem tego, iż filozofia prawa stanowi część filozofii ogólnej, jest to, iż momentem zapoczątkowującym rozważania filozoficznoprawne są rozważania gnoseologiczne, na podstawie których — przy wyko­rzystaniu przyjętej metodologii — formułowane są dopiero inne twier­dzenia: ontologiczne i akjsologiczne. Dlatego też należy odrzucić w spo­sób zdecydowany twierdzenia, wywodzące się głównie z teorii państwa i prawa, w których powiada się, iż rozważania filozoficznoprawne sta­nowią część teorii prawa.

Mówiąc jeszcze inaczej, filozofia prawa jest częścią filozofii ogól­nej, gdyż odnosi się do człowieka twórczego, a nie do homo econmicus. Dlatego też powstanie filozofii prawa jako dyscypliny samo­dzielnej było dopiero możliwe po dokonaniu przez Kanta tak zwanego przewrotu kopernikańskiego w filozofii.

Pytanie 3Na czym polega uprawianie filozofii „od prawa do filozofii” i „od filozofii do prawa”.

Udziel odpowiedzi powołując się na przykłady(co najmniej dwóch) konkretnych autorów

Dwie perspektywy uprawiania filozofii prawa.

1.            Spojrzeniem od filozofii, — czyli, najczęściej, od wielkich sys­temów filozoficznych — ku prawu.

Ø            Najczęściej jest to filozofia powstała na tle kultury prawa ustawowego, choć są od tej zasady wyjątki.

Ø            Zazwy­czaj polega ona na włączaniu ogólnej refleksji nad prawem do wiel­kich systemów filozoficznych.

Ø            Jest to perspektywa typowa dla filozofów niekoniecznie będących prawnikami.

Ø            Z reguły jest to filozofia prawa, której istota polega na przenoszeniu kategorii filozoficznych do ogólnej refleksji nad prawem lub nawet włączania ogólnej refleksji nad prawem do wielkich systemów filozoficznych

od filozofii do prawa”- neokantyści, Kant, Szyszkowska, Antoni Kość, św.Tomasz, Platon, Arystoteles

2.            Drugi styl uprawiania filozofii prawa stanowi ogólna refleksja nad prawem, która roz­poczyna się od zawodowego namysłu prawników nad zjawiskami prawnymi.

Ø      Okazuje się, że ograniczenie myśli prawniczej tylko do kręgu rozważań prowadzonych w poszczególnych dogmatykach (np. w nauce prawa cywilnego, karnego, konstytucyjnego itd.) jest niewystarczające dla zrozumienia prawa i dla jego prawidłowego stosowania.

Ø      Prawo jest jedynym systemem normatywnym, który ma własną obsługę zawodową.Właśnie wspólnota prawników wytwarza swoista filozofię prawa budowaną od prawa czy problemów prawniczych ku filozofii. Zwłaszcza w krajach anglosaskich odrębność tak uprawianej filozofii prawa zaznacza się bardzo silnie

Ø      Najczęściej zawodowe problemy prawników były po­wodem zwracania się ku refleksji filozoficznej. Inspiracja sys­temami filozoficznymi była zazwyczaj mała. Szczególnie jest to wi­doczne w kulturze prawa common law.

Wpływ zorientowanego zawodowo podejścia do prawa wpły­nął na ukształtowanie się tzw. jurysprudencji, czyli ogólnej wiedzy o prawie, która jest rodzajem filozofii prawa, ale zorientowanej na rozwiązywanie problemów dostrzeganych z perspektywy prawa i jego poszczególnych gałęzi. Można, zatem powiedzieć, że w dużej: części był to rodzaj filozofii prawa, ale podążającej od prawa ku filozofii

„od prawa do filozofii”- Cyceron, Herbert Hurt, cywiliści i karniści w okresie międzywojennym

Pytanie 4 Filozofia prawa i teoria prawa. Wskaż stanowiska w tej kwestii prezentowane w literaturze polskiej

Niektórzy filozofowie stawiają pytanie – czy filozofia prawa jest częścią filozofii czy prawoznawstwa?

Pogląd o przewadze związków z filozofią – nazwa “filozofia prawa” Pogląd o przewadze związków z prawoznawstwem – nazwa “teoria prawa”.

Poglądy

1)     f.p. i t.p to dwie odrębne dziedziny Antonii Kość , Szyszkowska, Czesław Znamierowski, Piętka

2)     f.p mieści się w zakresie t.p Grzegorz Leopold Seidler

Różnice

1 inna metoda badawcza-

T.P- systemowa historyczna, empiryczna, formalno–dogmatyczna analiza, badamy prawo obowiązujące

F.P- filozoficzna.Można traktować w sposób abstrakcyjny. Niektórzy filozofowie reprezentują pogląd, że im niższy poziom abstrakcji tym bardziej mamy do czynienia z teorią prawa, a im wyższy – z filozofią prawa.

2 perspektywa badawcza

T.P- aksjologiczna, jakie wartości znajdują urzeczywistnienie w danym prawie jakie prawo jest

F.P- antropologiczna jakie prawo być powinno

3 przedmiot

Ø      zajmuje się wyłącznie opisywaniem prawa a nie jego oceną, do zadań f.p należy krytyka prawa obowiązującego na podstawie prawa słusznego

Ø      T.P dziedzina prawoznawstwa, która opiera się głównie na badaniach logiczno-językowych prawa i nauk prawnych.

Ø      cechuje ją z reguły minimalizm filozoficzny.

Ø      Unika ona przyjmowania wyraźnych założeń filozoficz­nych, a jeśli je wyraża, to najczęściej w postaci twierdzeń dotyczą­cych języka.

Ø      Typowe zagadnienia teorii prawa to język tekstów praw­nych, formułowanie norm prawnych, źródła prawa, jego system, in­terpretacja prawa, jego stosowanie i tworzenie.

Ø      Na obu gruntach zadajemy sobie pytanie, czym jest prawo

Pytanie 5 Przedstaw związki zachodzące między wykonywaniem zawodu prawnika filozofią prawa

1W procesie stanowienia prawa znajomość wielu stanowisk ma chronić przed wprowadzaniem (przez os. zasiadające w komisjach, w biurze legislacyjnym) nieostrych pojęć do prawa natury oraz przed wieloznacznością

2 legislator powinien zdawać sobie sprawę z różnorodności i wielości światopoglądów, nie można naruszać wolności światopoglądowej np.: zakaz aborcji nie jest zgodny z nasza konstytucją na gruncie ustawy wtłaczamy system moralny

3 konieczna znajomość: pojęcia przyrodzonych praw człowieka, czym jest pluralizm światopoglądowy i jak powinien być urzeczywistniany w państwie

4 konieczna jest wiedza, że zmienia się społeczeństwo i oczekiwania wobec prawa, natura, rzeczywistość

(wartości wprowadzane powinny być zgodne z wartościami wynikającymi z konstytucji)

5 praktyka T.K dochodzą tam wątki filozoficzno- prawne, orzeczenia T.K są wiążące

6 w prawotwórczej działalności sądów

7 trzeba zdawać sobie sprawę z wielość systemów moralnych, różnic natury człowieka, różnych poziomów rozwoju kultury prawnej (znajomość, szacunek, przestrzeganie,odnosi się do prawa pozytywnego) w różnych społeczeństwach

8prawnik powinien umieć wyważać argumenty lobujących ugrupowań.

9 elementy spekulowanych rozważań, co być powinno, wprowadzane są w praktyce prawniczej

10 filozofia pozwala na osiągnięcie spójności i jednolitości w argumentacji prawniczej

ma wychować dzięki nauczaniu o ważkich systemach wartości

Pytanie6Czy koncepcje filozofii człowieka stanowią podstawę stanowisk filozoficznoprwnych. Uzasadnij odpowiedz wybranymi przykładami.

Ø      Filozofia prawa stara się znaleźć odpowiedź na pytanie, czym jest pra­wo i jaką spełnia rolę w życiu człowieka.

Ø      Zajmuje się głównie zależnoś­ciami człowieka w relacji do praw, w tym do prawa natury, oraz samym prawem natury.

Ø      Filozofia prawa a filozofia człowieka ścisłe powiązanie, konieczne jest przyjęcie jakiejś koncepcji człowieka, aby prowadzić dociekania o prawie.

Ø      Filozofia prawa to dziedzina filozofii związana bezpośred­nio z człowiekiem i z jego przeznaczeniem do życia w spo­łeczeństwie.

Ø      Rozstrzygnięcia filozoficzno-prawne są naj­ściślej uzależnione od przyjętej, przez danego twórcę, filo­zofii człowieka, choćby nie była ona explicite przez niego wyrażona.

Ø      Elementy filozofii człowieka zawarte są nawet w takich systemach, które pozornie pomijają całkowicie problemy człowieka.

Ø      Na ogół poglądy dotyczące człowieka są formuło­wane przez filozofów prawa na marginesie zupełnie innych zagadnień.

Ø      filozofii człowieka w jest szcze­gólnie wyraźne w tych systemach filozoficznoprawnych, które prawo natury traktują jako element świata kultury. Kultura, bowiem to cało­kształt obiektywizacji człowieka, to uwzględnienie człowieka w jego wszelkich przejawach normowanych wartościami.

Ø      Gustaw Radbruch, wybitny niemiecki filozof prawa XX wieku, stwierdził, że człowieczeństwo wyraża się w dążeniu do wartości idealnych, w tym do sprawiedliwości. Dążąc do wartości idealnych tworzymy świat na miarę naszych możliwości, to znaczy świat kultury.

Ø      U wielu filozofów prawa, zwłaszcza wywodzących się z kantyzmu, przeważa obraz człowieka jako istoty żyjącej na granicy światów: przy­rody, kultury oraz ideałów.

Ø      Filozofowie prawa rozważając problemy istnienia człowieka w świecie, rozpatrują je odwołując się do kategorii dobra i zła lub słuszności czy sprawiedliwości. Wybór katego­rii jest konsekwencją określonej teorii prawa natury.

Ø      Odwołanie się do filozofii prawa i jej przedmiotu — prawa natury wzbogaca wiedzę o człowieku.

Ø      Filozofowie prawa odpowiadają pośrednio na pytanie, co sta­nowi o naszym człowieczeństwie oraz jaki kształt powinno nadawać się własnemu istnieniu

...