Choroby_spowodowane_piciem_alkoholu.pdf

Chorobyspowodowanepiciemalkoholu

Chorobyspowodowanepiciemalkoholuwystępująuok.50%męŜczyzni10%kobiet

zgłaszającychsiędolekarza.LekarzenierozpoznająjednakuzaleŜnieniaodalkoholuu

większościswoichpacjentówcierpiącychnatęchorobę.Dotyczytozwłaszcza

uzaleŜnieniaukobiet.

Układnerwowy

UkładnerwowyjestwyjątkowowraŜliwynadziałaniealkoholuetylowegoaszczególniejego

metabolitów.Towłaśniewukładzienerwowymnajwcześniejinajwyraźniejujawniająsięskutki

neurotoksycznegodziałaniaetanolu.Napowstawaniepatologicznychzmianwtymukładziewpływają

dodatkowo,spowodowaneprzezalkohol,niedoborywitaminowe(główniewitaminzgrupyBtiaminy,

biotyny,kwasupantotenowegoipirydoksyny).

Wobwodowymukładzienerwowymnaplanpierwszywysuwasięzapaleniewielonerwowe

(polineuropatia).Powstajeonowwynikuzmianczynnościistrukturynn.obwodowychwywołanych

czynnikaminiezakaźnymiawtymkonkretnymprzypadkuszerokorozumianymdziałaniemalkoholui

jegometabolitów.Charakteryzującesięprzedewszystkimzaburzeniamiczuciawodsiebnych

odcinkachkończyn(parestezjeiosłabienie),nerwobólamiorazbolesnościąuciskowąnerwów,

osłabieniembądźbrakiemodruchówścięgnistychatakŜebólamimięśniowymi.Wskrajnych

przypadkachmogąwystąpićniedowładyanawetporaŜenia.NajczęściejspotykanesąporaŜenian.

promieniowego(tzw."rękaopadająca"upośledzenieruchuwyprostnegownadgarstkuistawach

śródręcznopalcowych)in.strzałkowegowspólnego(osłabieniezgięciagrzbietowegostopy,

niemoŜnośćnawracaniastopyorazosłabieniezginaniaiprostowaniapalców;stopaopada,jejbrzeg

wewnętrznyustawiasięniŜejniŜwewnętrznyastopaprzybieraustawieniekońskoszpotawe).

Zmianomwobwodowymukładzienerwowymtowarzysząprawiezawszezmianymięśniowe

manifestującesięosłabieniemsiłyizanikamimięśni(pacjenciczęstoskarŜąsię,Ŝemająnogi"jakz

waty").DochodzirównieŜdoosłabieniasiłyskurczumięśnigładkichm.in.macicyijelit.Wstawianiu

diagnozy,pozastwierdzeniemfaktunadmiernejiintensywnejkonsumpcjialkoholuorazobrazem

klinicznym,istotnejestprzeprowadzeniebadaniaelektromiograficznegowrazzbadaniemszybkości

przewodzeniawewłóknachnerwowych.

PrzewlekłespoŜywanieetanolumoŜerównieŜspowodowaćpowaŜneproblemyzewzrokiembędące

wynikiemtoksycznegouszkodzeniapozagałkowejczęścinerwuwzrokowego(tzw.toksyczna

neuropatiawzrokowa,któraprzejawiasięróŜnegostopniazaburzeniamiwidzenia,dopełnejślepoty

włącznieorazróŜnegotypuograniczeniamipolawidzeniainiekiedyprowadzidozanikunerwu

wzrokowego)orazretinopatiąsiatkówkowonaczyniówkową.

Ośrodkowyukładnerwowystanowią:mózgimóŜdŜek,rdzeńprzedłuŜonyirdzeńkręgowy.Dojrzały

mózgmadodyspozycjiokoło100bilionówneuronówwpołączeniuz1trylionemkomórekglejowych.

Mniejwięcejod35rokuŜyciaczłowiektraciokoło100000neuronówkaŜdegodnia.Pomimotychstrat,

siećpozostałychneuronów,wypełniabezzakłóceńswojezadania.Sytuacjataulegajednakistotnej

zmianienaskutekwpływuczynnikówzewnętrznychtakichjaknp.urazy,zaburzeniakrąŜenia

mózgowego,zmianyzwyrodnieniowe,zakaŜeniaczyzatrucia(m.in.alkoholem).UosóbspoŜywających

duŜeilościalkoholu,tomografiakomputerowawykazujewośrodkowymukładzienerwowym,w50

90%przypadków,poszerzenieukładukomorowegoorazzanikikorowegłówniewokolicach

skroniowychiczołowych.

Przeglądkilkudziesięciuprogramówbadawczych,wktórychwykonanowsumiebadaniakomputerowe

u2270osób,wykazałzanikikorowopodkoroweu67,9%badanych.WielebadańwykazałorównieŜ,

Ŝewystępująonenajwyraźniejwzespole(psychozie)Korsakowa.Jednocześniezaobserwowano

częściowecofaniesiętychzmianpoograniczeniupiciaalkoholu.PoniewaŜzgodniezobowiązująca

terminologiąsłowozanikoznaczacośnieodwracalnegozaproponowano,abywprzypadkuzmian

odwracalnychuŜywaćokreśleniaobkurczeniemózgu("brainshrinkage").

Stwierdzanewbadaniachzmianysąwynikiemnietylkouszkadzającegodziałaniaalkoholuijego

metabolitównamózg,aletakŜewieluróŜnychczynnikówtowarzyszącychzespołowiuzaleŜnieniaod

alkoholu(m.in.urazy,wahaniaciśnieniakrwi,zaburzeniaprzepływukrwiprzezmózgwstanachupicia,

okresybezdechuwstanachgłębokiegozatrucia,róŜnegorodzajuschorzenia,niedoboryŜywieniowe

itp.).

ZezmianamiwośrodkowymukładzienerwowymzwiązanejesttakŜewystępowaniedrgawkowych

napadówabstynencyjnychnazywanychczęstopadaczkąalkoholową.

Efektemorganicznegopoalkoholowegouszkodzeniamózgusą:encefalopatiaWernickego(Zespół

WernickegoKorsakowa),otępienieoraznieamnestyczneupośledzeniefunkcjipoznawczychipamięci.

EncefalopatiaWernickegojestwynikiemtoksycznegodziałaniaalkoholu,przyjednoczesnym

niedoborzewitamin(głównieVit.B1).Naskutekpowstaniazmiankrwotocznozwyrodnieniowo

zapalnychdochodziwniejdoporaŜeniamięśniokoruchowych,niezbornościanawetzaburzeń

świadomości.Ponadtodośćpowszechnesąobjawyzapaleniawielonerwowegoawniektórych

przypadkachpojawiająsiędodatkoworuchymimowolneczyteŜspastycznyniedowładkończyn.

EncefalopatiaWernickegowystępujeuok.510%osóbuzaleŜnionychajejobjawyto:zaburzenia

gałkoruchowe,oczopląs,drŜenia,niezborność,niedowładyspastycznekończyn,polineuropatia,

napadydrgawkowe,zaburzeniaprzytomności.

NapodłoŜuencefalopatiiWernickego,przyjednoczesnejobecnościrozległychzmianachwukładzie

limbicznym,moŜerozwinąćsięwspomnianajuŜwcześniej,aomówionabardziejszczegółowowczęści

poświęconejzmianompsychicznymwprzebieguuzaleŜnieniaodalkoholu,psychozaKorsakowa.

Znacznierzadziejspotykanesąencefalopatie:Morela(blaszkowyzanikkory),MarchiafavaBignami

(pierwotnezwyrodnienieciałamodzelowatego),atakŜeAdamsa,VictoraiMancalla(centralna

mielinozamostu)orazJoliffe'a(pelagraalkoholowa).

Wautonomicznymukładzienerwowym,wynikiemdziałaniaalkoholumoŜebyćneuropatianerwu

błędnego,któregouszkodzeniepowodujeporaŜeniepodniebieniamiękkiego,gardłaikrtani.

Układpokarmowy

Śluzówki

NajczęściejspotykanewukładziepokarmowymzmianytoPrzewlekłestanyzapalnebłonśluzowych

jamyustnej,przełyku,Ŝołądkaidwunastnicy,zaburzeniaperystaltykiprzełykuijelitorazupośledzone

wchłanianieprowadzącedopowstanianiedoborówpokarmowych.Nierzadko,wstanachzapalnych,

spotykanesąwybroczynyinadŜerkiorazkrwawieniaspowodowanepęknięciamibłonyśluzowej.

AlkoholpowodujeosłabieniezwieraczaprzełykuiwystępowanierefluksuŜołądkowoprzełykowego,

przełykBarretta,urazowepęknięciaprzełykuorazzespółMallory'egoWeissa.

Wątroba

Uok.2030%osóbpijącychdzienniepowyŜej3standardowychporcjialkoholu(1porcjazawieraok.

10gczystegoalkoholu)stwierdzasiępodwyŜszeniewartościGGT.Poziomten,poodstawieniu

alkoholupowinienpowrócićdonormy(normawynosi854IU/L)wprzeciąguok.3miesięcy.

Wątroba,wktórejmetabolizowanajestwiększośćalkoholu,reagujenajegonadmiernąpodaŜkolejno:

stłuszczeniem(u90%osóbpijącychintensywnie),zapaleniem(u40%lubwg.innychautorówu10

15%),zwłóknieniemawkońcumarskością(1530%lubwg.innychautorówu810%).Stłuszczenie

wątrobypolegananadmiernymodkładaniusiętłuszczuwkomórkachwątrobowychijestprocesemw

znacznymstopniuodwracalnymtzn.ustępujepozaprzestaniupicia.Objawystłuszczeniamanifestują

siędolegliwościamiwokolicyprawegopodŜebrzaiwyraźnympowiększeniemwątroby.Alkoholowe

zapaleniewątrobyjestkolejnymetapemjejuszkodzeniaaobjawyidolegliwościsąbardziejnasilone

niŜwstłuszczeniu.JeŜeliosobazalkoholowymzapaleniemwątrobypijenadal,wokoło80%

przypadków,rozwijasięzwłóknienieprzechodzącewmarskość.

Marskośćwątrobyjeststanem,wktórymmiąŜszwątroby(hepatocyty)zostajezastąpionyprzez

włóknistątkankęłączną,którajestbezwartościowazpunktuwidzeniafunkcjiwątrobyajednocześnie

utrudniaprzepływkrwiprzezwątrobę.Objawamimarskościsą:ogólneosłabienie,chudnięcie,

obecnośćpłynuwjamiebrzusznej,obrzęki,ŜółtaczkaorazŜylakiprzełyku,któremogąpowodować

obfitekrwotoki.ZdaniemniektórychbadaczyryzykopowstaniazmianwwątrobiepojawiasięjuŜprzy

dziennymspoŜyciu6080galkoholuprzezmęŜczyznipowyŜej20gprzezkobiety.Pierwotnyrak

wątrobyw75%przypadków(wg.innychautorówu1520%),rozwijasięnapodłoŜumarskości

wątroby.Wśródhipotezusiłującychwyjaśnićrozwójalkoholowejmarskościwątrobypodkreślasię

znaczeniewpływualkoholunaczynnośćbłonykomórkowejimetabolizmlipidów,wysokiegostęŜenia

aldehyduoctowegoorazniedoborówpokarmowych.

Wprawdziealkohol(aszczególnie,tworzonywwątrobieprzezdehydrogenazęalkoholowąADHiok.

30razybardziejtoksycznyproduktjegoprzemianyaldehydoctowy)jestuznawanyzaczynnik

szczególnietoksycznydlawątroby,tobardzowaŜnąrolęwpatogeneziepoalkoholowegouszkodzenia

wątrobyodgrywająniedoborypokarmowe.

Ciekawostkąjest,Ŝeualkoholików,uktórychzpowodumarskościwątrobydokonanoprzeszczepu

wątroby,obserwowanoniską,botylko10%częstośćpowrotudopicia.Zwieloośrodkowychbadań,

jakiezostałyprzeprowadzonewUSAwynika,ŜeprzeŜycieprzeszczepuwątrobywwybranych

przypadkachpacjentówalkoholików,jesttakiesamojakwgrupiepacjentów,którzynienaduŜywali

alkoholu.Większośćośrodkówwymaga,przedzabiegiem,conajmiejsześciumiesięcykontrolowanej

abstynencjiorazabstynencjipozabiegu.Piciealkoholupoprzeszczepieniejestjednaktakistotnejak

nieprzestrzeganiezaleceńdotyczącychprzyjmowanialekówkoniecznychpotymzabiegu.

Trzustka

Większośćtj.ok.65%ostrychiprzewlekłychzapaleńtrzustkiorazzwiązaneznimiuszkodzeniatkanki

gruczołowejmająupodłoŜanadmiernespoŜywaniealkoholu.Alkoholpowodujebowiemzagęszczenie

iwytrącaniesię,wkanalikachtrzustkowych,substancjibiałkowych(białkowych"korków",czopów).

Spowodowanezaczopowaniemkanalikówstanyzapalnepołączonesączęstoz"autotrawieniemsię"

trzustki.Innymechanizmpoleganatym,Ŝealkoholpowodującnadmiernepobudzeniewydzielania

przeztrzustkęwywołujestanzapalnyiskurczdwunastnicyorazprzewodutrzustkowegoatoutrudnia

odpływwydzielanychprzeztrzustkęenzymówtrawiennychdodwunastnicy.ZapalenietrzustkimoŜe

powstaćrównieŜprzezciągłośćjakoskutekwcześniejszegozapaleniaŜołądkaidwunastnicyalbojako

wynik"zarzucania"doprzewodutrzustkowegotreścidwunastniczej.Wstanachbardziej

zaawansowanych,powikłaniemzapaleniatrzustkistajesięcukrzycaponiewaŜulegajązniszczeniu

wysepkiLangerhansawytwarzająceinsulinęregulującąprawidłowyprzebiegprzemianycukrów.

Przewlekłe,nawracającestanyzapalnetrzustkisączęściejzwiązanezalkoholizmemniŜostre

zapaleniatrzustki.PrzeprowadzonewStanachZjednoczonychbadaniawykazały,Ŝeponad75%

pacjentówcierpiącychnaprzewlekłezapalenietrzustkimiałowprzeszłościdoświadczeniaz

intensywnympiciemachorobapojawiałasięzwyklewprzeciągu5do10latpotakich

doświadczeniach.OstrezapaleniatrzustkiwiąŜąsięzprawie5%ryzykiemzgonunatomiastich

przyczynąjestw1020%alkoholizm.

UkładkrąŜenia

Wprawdzieistniejądowodynato,ŜeumiarkowanespoŜywaniealkoholuzmniejszaryzykozgonuz

powoduchorobywieńcowejtoznaczniewięcejbadańwykazuje,Ŝeprzewlekłeintensywnepicie

alkoholupowodujeinneschorzeniaukładusercowonaczyniowegotakiejaknadciśnienie,

kardiomiopatie,arytmieiudarymózgowe.

Nadciśnienie

RozpowszechnienienadciśnieniatętniczegowśródmęŜczyznnaduŜywającychalkoholuwahasięw

granicach1030%.Zbadańwynika,ŜepowstawanienadciśnieniamoŜebyć,zjednejstronyzwiązane

zzespołemabstynencyjnymiobniŜaniemsiępoziomualkoholuwekrwi,zdrugiejnatomiastzataki

stanrzeczymoŜebyćodpowiedzialnynieznanyjeszczemechanizmbiochemiczny.

Nadciśnieniejestgłównymczynnikiemryzykawystąpieniakrwotokumózgowegolubudaruoraz

zawałuserca.Licznebadaniawskazująnato,ŜeczęstespoŜywaniealkoholumaścisłyzwiązekz

większąskłonnościądonadciśnienia.Stwierdzono,ŜeróŜnorodnepowikłanianadciśnieniatętniczego,

wtymrównieŜzwiązaneznimizgony,zwiększająsięwrazzewzrostemspoŜyciaalkoholu.Badania

wykazująjednocześnie,ŜewrazzzaprzestaniempicianadciśnienietętniczemoŜebyćczęściowo

odwracalne.

Kardiomiopatia

Uosóbdługotrwalepijącychrozwijasię,spowodowanaosłabieniemkurczliwościmięśniasercowego,

kardiomiopatiaalkoholowa(zmianyzwyrodnieniowewłókienmięśniasercowego,stłuszczeniei

powiększenieserca,znaczneosłabieniesiłyskurczówm.sercowego)prowadzącadozaburzeńwpracy

sercaorazdoniewydolnościkrąŜenia.Mechanizmpowstawaniatychzmianniejestjeszcze

wystarczającodobrzepoznany.Przypuszczasię,Ŝepewnąrolęodgrywaćwnimmogąupośledzenie

wychwytuCa,peroksydacjalipidówztworzeniemwolnychrodnikóworazwytwarzaniealdehydu

octowego.ZarównokardiomiopatiajakiomówioneniŜejzaburzeniarytmuspowodowanesągłownie

bezpośrednimdziałaniemalkoholuiproduktówjegoprzemianynamięsieńsercowyoraznaukład

przewodzącyserca.

Szacujesię,ze2030%przypadkówkardiomiopatiimoŜebyćzwiązanazespoŜywaniemalkoholu.

PrzeprowadzonewStanachZjednoczonychbadaniawykazały,Ŝeprawiepołowaosóbzkardiomiopatią

otrudnejdoustaleniaprzyczyniewykazywałaobjawyuzaleŜnieniaodalkoholu.Jednocześnieokazało

się,Ŝeuok.30%pacjentówobjawycofnęłysiępozaprzestaniupicia.Pozostałe70%moŜewymagać

przeszczepuserca.

Zaburzeniarytmu

ZarównoostrezatruciealkoholemjakijegoprzewlekłespoŜywaniemogąpowodowaćniemiarowość

lubzaburzeniarytmupracyserca.Doprzedsionkowychzaburzeńrytmuzwiązanychzprzewlekłą

konsumpcjąalkoholunaleŜąmigotanie(ok.1520%migotańidiopatycznych)itrzepotanie

przedsionków.Nagłezgonywpopulacjialkoholikówtłumaczonesączęściowowystępowaniemarytmii.

AlkoholzaburzaautomatyzmwęzłazatokowoprzedsionkowegoimoŜewydłuŜaćprzewodzenie

impulsów),moŜerównieŜprowokowaćczęstoskurcze.

Chorobawieńcowa

Nieznajdujeobecniepotwierdzenia,popularnyodubiegłegostuleciapogląd,Ŝealkoholpoprawia

krąŜeniewnaczyniachwieńcowychitymsamymłagodzibólewieńcowe(objawydusznicybolesnej).

SubiektywnapoprawapospoŜyciualkoholuniejestwynikiemrozszerzenianaczyńwieńcowycha

skutkiemuspokajającegoiznieczulającegodziałaniaalkoholu.Mięsieńsercowypozostajenadal

niedotleniony.

Wprawdzie,jakwspomniałemnawstępie,niektórzybadaczetwierdzą,ŜespoŜywanieumiarkowanych

ilościalkoholuzmniejszaryzykozapadalnościnachorobęwieńcowątorównocześniezwracająuwagę

nazwiększonączęstośćwystępowaniautychosóbmarskościwątroby,zachorowańnarakaoraz

przypadkównadciśnieniatętniczego.Zdrugiejstrony,jestwielebadań,którewykazują,Ŝeryzyko

chorobywieńcowejiumieralnośćnatęchorobęzwiększasięwprzypadkuintensywnegopicia.

Zaburzeniahematologiczne

UosóbuzaleŜnionychodalkoholuspotykanesączęstozmianymorfologicznewszpikukostnym,które

uniemoŜliwiająprawidłowefunkcjonowanieukładukrwiotwórczego.Alkoholdziaławsposób

bezpośredninawszystkieelementymorfotycznekrwiiichrozwój.Wpływnakrwinkiczerwone

następujepoprzezobniŜeniepoziomukwasufoliowegoorazhamowaniesyntezyDNA.Stwierdzono

takŜetoksycznedziałaniealkoholunamegakariocytyorazniszczeniepłytekkrwiwśledzionie.Liczba

płytekmoŜepowrócićdonormyjuŜpokilkudniachabstynencji.

Chorobynaczyńmózgowych

Wynikiemchoróbnaczyńmózgowychsąm.in.udary.Powstająonenaskutekupośledzonego

przepływukrwiprzeztenaczynialubwydostaniasiękrwipozanaczynie.Zwiększoneryzykoudarui

krwotokuwiąŜesięzhamowaniemprzezalkoholtrombogennejaktywnościpłytekkrwi,zwiększoną

tendencjądoskurczunaczyńorazwspomnianymwcześniejwzrostemciśnieniakrwi.

Zaburzeniafunkcjiseksualnych

Pomimodośćpowszechnejopinii,Ŝealkoholiinnesubstancjepsychoaktywnewpływająkorzystniena

wydolnośćseksualną,częstoobserwujesięefektodwrotny.Wieletychsubstancji,zalkoholem

włącznie,madziałanie"odhamowujące"(np.redukujewstydizahamowaniauosóbnieśmiałych)i

poprzeztenmechanizmmoŜerzeczywisciepowodowaćzwiększeniepopędupłciowego.Długotrwałe

nadmiernepiciealkoholuprowadzijednaknajczęściejdoosłabieniawydolnościseksualnej.

Systematyczne,aniekiedynawetokazyjnespoŜywaniealkoholumoŜeuczęścimęŜczyznprowadzićdo

impotencji.

Stwierdzono,ŜewzroststęŜeniaalkohaluwekrwipowodujezaburzeniawzwodu,opóźnienieejakulacji

iosłabienieorgazmu.Zbadańwynika,zeimpotencjamoŜewystępowaćnawetu50%osób

długotrwalenaduŜywającychalkoholu.Ponadtouwieluzdarzasię,wspomnianawyŜej,atrofiająderi

obniŜeniepłodności.MechanizmtegozjawiskajestzłoŜonyiprawdopodobniejestskutkiem

bezpośredniegotoksycznegodziałaniaalkoholunakomórkiLeydigaorazwynikiemzaburzeńczynności

podwzgórza.PoziomtestosteronumoŜebyćobniŜony,jednakŜeostatniebadaniadowiodły,Ŝeuwielu

męŜczyznuzaleŜnionychodalkoholupoziomhormonówpłciowychjestprawidłowy.

Wpływalkoholunawydolnośćseksualnąkobietjestgorzejpoznany.WielespośróduzaleŜnionych

kobietskarŜysięnaosłabieniepopędupłciowego,zmniejszeniewydzielaniaśluzupochwowegoi

zaburzeniacyklumiesięcznego.Częstowystępujązmianyzanikowejajnikówizahamowanieowulacji.

Zbadańwynika,ŜekobietymająobniŜonąpłodnośćnaskutekzmniejszonejczęstościowulacjii

większejczęstotliwościporonieńsamoistnych.PiciealkoholuprzedokresempokwitaniamoŜeopóźnić

dojrzewaniepłciowepoprzezobniŜeniepoziomuhormonuwzrostuihormonuluteinizującego(LH).U

kobietuzaleŜnionychodalkoholuczęściejwystępujewczesnamenopauza.Odrębnymzagadnieniem

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: