ZYGMUNT KOPER JACEK ROIK VADEMECUM ZDROWEJ ŻYWNOCI WYDAWNICTWO "SPAR" WARSZAWA 1992 1. RECEPTA NA ZDROWY STYL ŻYCIA Siedem lat temu rozpoczęlimy działania na rzecz zdrowej żywnoci w Polsce. Nie oznaczało to, że dotychczasowa żywnoć znajdujšca się na półkach sklepowych była niezdrowa. Wiedziałem jednak z publikacji Instytutu Żywnoci i Żywienia w Warszawie, że około 20 proc. żywnoci w Polsce nie odpowiada normatywom higienicznym, a co za tym idzie jest zanieczyszczone powyżej dopuszczalnych limitów substancjami chemicznymi, bakteriami lub produktami ich metabolizmu. Jest to odsetek stosunkowo wysoki. Dużo wczeniej zafascynowała mnie teoria ekologicznej profilaktyki chorób cywilizacyjnych, którš głosił w Polsce zmarły w 1988 roku wiatowej sławy uczony prof Julian Aleksandrowicz. Wybrałem go za Mistrza i wzór do naladowania. Jako lekarz pierwszego kontaktu coraz częciej zdawałem sobie sprawę, że o zdrowie trzeba dbać w sposób kompleksowy. Wypucić pacjenta z gabinetu lekarskiego z receptš na leki to niewiele. To zaledwie minimum tego co lekarz może uczynić. Każdemu pacjentowi, niezależnie od wieku, płci i kondycji, potrzebna jest recepta na zdrowy styl życia - wolny od chorób, w jak najmniej skażonym rodowisku, bez nałogów, z możliwociš spożywania codziennie zdrowej żywnoci i rekreacji fizycznej. Gdy z Tarnowa rozległo się wołanie o zdrowš żywnoć, wzbudziło to wiele kontrowersji. Zaczęto się spierać na temat definicji zdrowej żywnoci. Był to nasz pierwszy sukces! Już w 1987 roku ówczesny dyrektor Instytutu Żywnoci i Żywienia w Warszawie prof. dr hab. med. Wiktor B. Szostak zaprezentował tymczasowš definicję zdrowej żywnoci. Pod pojęciem zdrowej żywnoci Instytut rozumie takie produkty spożywcze, które nie sš zanieczyszczone substancjami obcymi powyżej dopuszczalnych granic, a więc ustalonych limitów, które zachowujš wartoć odżywczš pierwotnego surowca. Póniej próbował zdefniować zdrowš żywnoć prof dr hab. med. wiatosław Ziemlański, pracownik naukowy tegoż Instytutu - odniósł ten termin do żywnoci o najwyższej jakoci, zawierajšcej potrzebne człowiekowi składniki odżywcze w odpowiednich ilociach i proporcjach, przy braku lub obecnoci w niej jedynie dopuszczalnych iloci substancji obcych, nie odżywczych. W roku 1989 na łamach kwartalnika "Zdrowa Żywnoć", organu prasowego Krajowego Towarzystwa Propagowania Zdrowej Żywnoci, w artykule pt. "Zdrowa żywnoć, ale jaka?" doc. dr hab. Halina Sadowska z Ministerstwa Zdrowia i Opieki Społecznej zaproponowała termin: "zdrowa żywnoć atestowana". Nazwa ta informuje konsumenta prawdziwie, że oferowany mu produkt jest właciwej jakoci zdrowotnej, potwierdzonej badaniami. Równoczenie taka nazwa nie prowadzi do mylnych opinii o reszcie produktów spożywczych jako niezdrowych. Sš one takie jakie sš. Moim zdaniem, jak również Zarzšdu Krajowego Towarzystwa Propagowania Zdrowej Żywnoci definicja ta jest na dzi najwłaciwsza i zgodna z najnowszymi poglšdami naukowymi na ten temat. Może również zakończyć niepotrzebne akademickie spory odnonie tego, która nazwa jest lepsza: żywnoć bezpieczna, najwyższej jakoci czy wysokiej jakoci zdrowotnej. Marzy mi się moda na zdrowie w Polsce. Temu celowi podporzšdkowałem wszystko. Jeszcze raz wrócę do poglšdów profesora Juliana Aleksandrowicza, honorowego Prezesa Krajowego Towarzystwa Propagowania Zdrowej Żywnoci. Jaka wielka szkoda, że nie żyje on wród nas. Ale nie wszystko stracone, pozostawił tak wiele bezcennych wskazówek, które należy tylko realizować w codziennym życiu. Mimo tylu zagrożeń, wynikajšcych z rozwoju współczesnej cywilizacji, możemy żyć zdrowiej. Niedługo przed mierciš profesora otrzymałem z jego dedykacjš egzemplarz ksišżki "U progu medycyny jutra". Najbardziej utkwiły mi w pamięci następujšce zdania z rozdziału pt. "Niektóre cechy lekarza przyszłoci" : "Lekarz winien również przyjšć postawę wychowawcy. Jego zadaniem jest bowiem nie tylko leczyć, lecz także uczyć jak żyć, by zachować zdrowie. Działalnociš swš przyczyni się wówczas do rozwoju społeczeństw przyszłoci, które w odróżnieniu od współczesnych nie będš sobie wzajemnie zadawać cierpień i wyniszczać się w sposób nagły technikš wojennš albo w sposób przewlekły przez choroby cywilizacyjne, będšce następstwem przemysłu głównie włanie zbrojeniowego". Oddajemy w ręce Czytelników, mamy nadzieję, zwolenników zdrowego stylu życia, pierwszy w Polsce przewodnik zdrowej żywnoci, który będzie wymagał dalszej aktualizacji kolejnych wydań. Jest to potrzeba chwili, by nie zagubić się w tym "labiryncie" coraz większej iloci produktów pojawiajšcych się na półkach sklepów "Zdrowej żywnoci", zielarskich i spożywczych. Niemałš zasługę w tym coraz bogatszym asortymencie odegrały coroczne, w tej chwili już Międzynarodowe Targi Zdrowej Żywnoci w Tarnowie. Dzięki tej imprezie wylansowano wiele produktów niedostępnych do tej pory na rynku spożywczym. Wielu producentów mogło wreszcie zrealizować swoje pomysły dotyczšce nowych technologii, gdyż dzięki tarnowskiej imprezie rozszerzył się znacznie rynek zbytu na wyroby zaliczane do zdrowej żywnoci. Zdrowie, zdrowy styl życia i zdrowe czyli racjonalne odżywianie to nie tylko moda, to nakaz czasu. wiatowa Organizacja Zdrowia już w 1986 roku lansowała hasło "Promocja Zdrowia" czyli stałš troskę o jak najlepsze zdrowie społeczeństwa. Wystosowała apel do wszystkich państw wiata o wspieranie wszelkich inicjatyw dotyczšcych produkcji zdrowej żywnoci. Krajowe Towarzystwo Propagowania Zdrowej Żywnoci w Tarnowie oczekuje w dalszym cišgu na współpracę wszystkich ludzi dobrej woli, którym sprawy zdrowia naszego społeczeństwa leżš na sercu. Bo przecież kraj, w którym będzie produkowana zdrowa żywnoć, a do takich możemy zaliczyć Polskę, w którym będš stać wolne łóżka szpitalne - to kraj dobrobytu ludzi. Jacek Roik 2. PIECZYWO BŁONVIT - chleb pszenny wypieczony z dodatkiem surowców wzbogacajšcych i otršb pszennych. Ze względu na zawarte składniki bardzo cenny przy obstrukcji. Dostarcza witaminy z grupy B oraz cennš witaminę E zawartš w zarodkach. BUŁKI WIĘTOKRZYSKIE - zawierajš mškę pszennš, pełnoziarnistš, zarodki i otręby pszenne, drożdże, sól, margarynę, cukier. Charakteryzujš się podwyższonš zawartociš cennych składników odżywczych tj. błonnika, soli mineralnych oraz witamin z grupy B i E. Sš wskazane dla osób z chorobami kršżenia na tle miażdżycowym, osób otyłych oraz prowadzšcych mało ruchliwy tryb życia. CHLEB CEBULOWY - ciemny z dodatkiem cebuli, posypany czarnuszkš. Dzięki zawartym składnikom zapobiega kłopotom skórnym, przyspiesza regenerację trudno gojšcych się ran i wrzodów. Korzystnie działa przy zmianach miażdżycowych. CHLEB DELIKATESOWY PSZENNY - wyprodukowany z mški z pełnego przemiału pszenicy z całymi ziarnami pszenicy z dodatkiem rodzynek i orzechów arachidowych. Jest posypany płatkami zbożowymi i sezamem. Użyte surowce wzbogacajš go o cenne witaminy (B1, B6, C, PP) oraz mikroelementy (Zn, Fe, Se, Cr). Ułatwiajš przemianę materii. CHLEB DELIKATESOWY ŻYTNI - jest pieczony z mški z pełnego przemiału żyta z całymi ziarnami oraz z dodatkiem suszonych owoców i soli z mikroelementami. Chleb posypany jest płatkami zbożowymi i siemieniem lnianym. Użyte do produkcji surowce wzbogacajš chleb w cenne witaminy (B1, B6, C, PP) oraz mikroelementy. Dzięki zawartym składnikom ułatwia trawienie. CHLEB FIRMOWY - to chleb gruboziarnisty z zawartociš mikroelementów. Specjalnie przygotowana mška żytnia razowa z pełnego przemiału wraz z dodatkiem całego oraz grubo zmielonego ziarna żyta zwiększajš zawartoć magnezu, wapnia, cynku i żelaza oraz witamin, zwłaszcza z grupy B. Dzięki niskiej wartoci kalorycznej (w 100 g chleba - 193,3 kcal) chleb ten polecany jest dla ludzi z nadwagš. CHLEB "OMEGA" - dietetyczny chleb pszenny zawierajšcy olej rybi z dużš zawartociš mocno nienasyconych kwasów tłuszczowych oraz ziarna owsa, słonecznika, soi, otręby owsiane, białko grochu. Dodatek tych składników obniża poziom cholesterolu, działa przeciwmiażdżycowo i wspomaga układ trawienny (według oryginalnej receptury duńskiej). CHLEB OWSIANY - dietetyczny chleb pszenno - żytni zawierajšcy owies w kilku postaciach oraz siemię lniane, słód jęczmienny, serwatkę w proszku, olej rolinny. Chleb niskokaloryczny o dużej wartoci odżywczej. Polecany w dietach odchudzajšcych (według oryginalnej receptury duńskiej). CHLEB PEŁNOZIARNISTY - łamane ziarno pszenicy z upraw selekcjonowanych, mška Graham, mška pszenna, drożdże, mleko odtłuszczone w proszku, olej, miód naturalny, płatki ziemniaczane, kminek, sól z mikroelementami. Prawdziwy skarb żywieniowy pod względem smaku i energii do życia. CHLEB PROTEINOWY - główny składnik to soja - ródło wartociowego białka. Polecany dla rekonwalescentów, ludzi przemęczonych oraz wskazany dla dzieci i młodzieży w...
ankk30