➔ OD STRONY 210 DO 277
➔ Zdarzenie: wystąpienie czynu niedozwolonego/ niewykonanie/ nienależyte wykonanie zobowiązania
➔ Zw. przyczynowo-skutkowy: więź łącząca szkodę i zdarzenie
• > teoria adekwatnego zw. przyczynowo-skutkowego w ujęciu obiektywnym: brak odpowiedzialności za skutki zdarzeń nadzwyczajnych
• 3.3.2 Sposoby naprawienia szkody
– a) przywrócenie stanu poprzedniego
b) zapłata odszkodowania (ceny z daty ustalenia odszkodowania, dopuszczalnie z innych)
c) tylko świadczenie w pieniądzu
• 3.3.3 Szczególne zasady dotyczące naprawiania szkód na osobie
• a) szkody majątkowa na osobie:
– jednorazowe odszkodowanie (wszystkie wynikłe z powodu naprawiania szkody koszty; leczenie, rehabilitacja, utracony zarobek itp.)
– renta (jeśli poszkodowany utracił całkowicie lub częściowo zdolność do pracy zarobkowej), możliwość skapitalizowania renty za określony czas, przyznając odszkodowanie jednorazowe
– renta tymczasowa: jeśli w danej chwili nie da się ustalić rozmiarów szkody
b) szkoda niemajątkowa/krzywda
☑ Kiedy?:
– uszkodzenie ciała lub wywołanie rozstroju zdrowia
– pozbawienie wolności
– zmuszenie kogoś do czynu nierządnego
☑ Także w przypadku naruszenia dóbr osobistych – poszkodowany może wybrać przekazanie pieniędzy na cel społeczny, np. Caritas.
➔ Osoby pośrednio poszkodowane – w wypadku śmierci poszkodowanego, osoby, które poniosły koszty leczenia i pogrzebu i te, względem których zmarły miał obowiązek alimentacyjny, mają prawo odszkodowania. Renta należy się także osobom, które otrzymywały od zmarłego środki utrzymania, według zasad współżycia społecznego.
➔ Roszczenie o odszkodowanie przewidziane: charakter mieszany, łączy odszkodowanie i zadośćuczynienie, należy się bliskim zmarłego, przy znacznym pogorszeniu się ich syt. życiowej
✗ 4. Zobowiązania solidarne
☑ Zależnie od strony występowania:
• a) solidarność wierzycieli (czynna) – dłużnik może spełnić świadczenie do rąk jednego, wybranego wierzyciela, wówczas dług wygasa względem wszystkich – małe znaczenie
b) solidarność dłużników (bierna) – wierzyciel może żądać całości lub części świadczenia od wszystkich, kilku lub od każdego z dłużników z osobna, dług wygasa po spełnieniu świadczenia nawet przez 1go z dłużników – duże znaczenie, większe zabezpieczenie świadczenia, lepsza pozycja wierzyciela
☑ Kiedy ma miejsce zobowiązanie solidarne?
a) zaciągniecie przez kilka osób zobowiązania dotyczącego ich wspólnego mienia
b) wyrządzenie wspólnie szkody
c) c) odpowiedzialność zbywcy i nabywcy przedsiębiorstwa lub gospodarstwa rolnego za długi zw. z ich prowadzeniem
d) odp. wspólników spółki cywilnej
e) odp. poręczyciela i dłużnika głównego
☑ Wierzyciel ma prawo wyboru dłużnika zobowiązanego do spłaty, bez ograniczeń ilościowych.
• 4.3 Roszczenia regresowe
☑ Jeśli jeden dłużnik solidarny spełnił świadczenie, to może on żądać zwrotu od współdłużników w stosunku:
a) wielkości ich udziałów
b) w częściach równych (o ile zostało tak ustalone)
✗ 5. Wygaśnięcie zobowiązania
• 5.1.1 Zaspokojenie interesu wierzyciela
☑ Bez spełnienia świadczenia nie można mówić o wykonaniu zobowiązania. Podstawowe znaczenie dla określenia sposobu wykonania zobowiązania ma jego treść (np. umowy).
➔ Przypadek zwłoki wierzyciela: wierzyciel nie jest zobowiązany do jakiegokolwiek działania, o ile spełnienie świadczenia nie wymaga jego współdziałania. Zaniechanie go powoduje brak odpowiedzialności dłużnika za niewykonanie zobowiązana.
➔ - dłużnik może posłużyć się inną osobą do wykonania zobowiązania, o ile nie jest zobowiązany do spełnienia go osobiście przez treść czynności prawnej, ustawy albo właściwości zobowiązania (np. artysta zobowiązujący się do występu)
- gdy przedmiotem długu są rzeczy oznaczone co do gatunku, wtedy, gdy nie wynika inaczej z przepisów lub ustaleń, powinno się świadczyć rzeczy o średniej (należytej) jakości
• 5.1.2 Czas i miejsce spełnienia świadczenia
– - jeśli termin spełnienia świadczenia nie został odgórnie ustalony, dłużnik ma obowiązek wykonania go niezwłocznie po wezwaniu wierzyciela, czyli bez nieuzasadnionej zwłoki.
> wymagalność – nadejście terminu spełnienia świadczenia, od tej chwili można żądać jego wykonania, a brak odpowiedzi prowadzi do opóźnienia lub zwłoki, które w szczególności mogą skończyć się ustaleniem odsetek lub potrąceniem.
– miejsce świadczenia, niewynikające z właściwości zobowiązania, powinno być spełnione w miejscu, gdzie w chwili jego zawarcia dłużnik zamieszkiwał lub miał siedzibę, tzw. dług odbiorczy.
• 5.2 Surogaty wykonania zobowiązania
☑ Zdarza się, że zobowiązanie wygasa wskutek innego zachowania niż jego pierwotnie oznaczonego spełnienia. Interes wierzyciela zostaje zaspokojony w wyniku:
a) potrącenia
b) odnowienia
c) świadczenia w miejsce wykonania
☑ Wygaśnięcie zobowiązania mimo jego niewypełnienia następuje w ramach zwolnienia z długu i złożenia przedmiotu świadczenia do depozytu sądowego.
• 5.2.2 Potrącenie
☑ Jedno z ważniejszych surogatów. Spełnia istotną rolę gospodarczą, usprawniając obrót.
☑ Polega na wzajemnym umorzeniu wierzytelności do wysokości wierzytelności niższej (czyli każda ze stron była tej drugiej coś winna, a po potrąceniu już tylko jedna i to w niższej wysokości) .
a) umowne (nieregulowane w przepisach prawa, wynika z zasady swobody umów)
b) ustawowe - przedmiot regulacji kodeksu cywilnego, nie następuje z mocy prawa, jednostronna czynność prawna, przy spełnieniu ustawowych przesłanek:
> tożsamość osób (dwie osoby jednocześnie wierzycielami i dłużnikami, ale z 2 różnych tytułów, a nie z 1dnej umowy wzajemnej)
> jedno rodzajowość świadczeń (przedmiotem wierzytelności są pieniądze lub rzeczy oznaczone co do gatunku)
> wierzytelności są wymagalne (można ich dochodzić przed sądem)
➔ Faza kompensacyjna – stan, którym potrącenie jest możliwe, wymaga oświadczenia jednej ze stron.
☑ Wierzytelności niemogące być umorzone przez potrącenie:
a) nieulegające zajęciu
b) alimentacyjne
c) o odszkodowanie lub zadośćuczynienie z tytułu czynu niedozwolonego d) których potrącenie jest wyłączone przez przepisy szczegółowe
• 5.2.3 Złożenie przedmiotu świadczenia do depozytu sądowego
☑ Kiedy dłużnik chce spełnić świadczenie, ale nie może ze względu na przeszkody po stronie wierzyciela, wtedy ma prawo złożyć przedmiot świadczenia do depozytu sądowego. Polega to na tym, że dłużnik nie spełnia świadczenia do rąk wierzyciela, a w miejsce wskazane przez sąd (wpłata określonej sumy na wskazany rachunek).
☑ Ma taki sam skutek jak spełnienie świadczenia. Staje się tak, gdy:
a) dłużnik nie wie, kto jest wierzycielem lub nie zna jego miejsca zamieszkania i nie ponosi za to odpowiedzialności
b) wierzyciel nie ma pełnej zdolności do czynności prawnych ani przedstawiciela
c) spór, kto jest wierzycielem
d) inne okoliczności dotyczące wierzyciela
☑ Także w przypadku zwłoki wierzyciela lub uzasadnionych do niego wątpliwości.
• 5.3.4 Pozostałe surogaty
a) odnowienie (nowacja) – dłużnik zobowiązuje się spełnić inne świadczenie (np. usługa zamiast zapłaty) albo to samo, tylko że z innej podstawy prawnej (np. nie z tytułu sprzedaży, a pożyczki). Powstaje nowe zobowiązanie, stare wygasa. Wygasa także poręczenie czy inne zabezpieczenie osoby trzeciej.
b) świadczenie w miejsce wykonania (datio in solum) – spełnienie innego świadczenia niż pierwotnie ustalone. Stare zobowiązanie wygasa przez efektywne spełnienie innego świadczenia.
c) zwolnienie z długu – na podstawie umowy pomiędzy wierzycielem i dłużnikiem
✗ 6. Odpowiedzialność deliktowa
• 6.1 Pojęcie czynu niedozwolonego. Zasady odpowiedzialności.
☑ Każdy stan faktyczny, który staje się samoistnym źródłem obowiązku naprawienia
szkody (dopiero wyrządzenie szkody powoduje powstanie stosunku zobowiązaniowego).
☑ W wielu przypadkach odpowiedzialność deliktowa jest oderwana od winy, czyli nie jest wymagane postawienie osobie odpowiedzialnej (nie sprawcy!) zarzutu winy, biorąc pod uwagę fakt, że w określonych sytuacjach odpowiada się też za zachowanie innych.
☑ Może opierać się na jednej z trzech zasad:
a) winy (podstawowa zasada kodeksu cywilnego)
b) ryzyka (oderwanie od winy, w przypadkach wskazanych w ustawie)
c) słuszności (charakter uzupełniający w stosunku do winy)
• 6.3 Odpowiedzialność za własne czyny
☑ Obowiązek naprawienia szkody nie może być ani mniejszy, ani większy niż poniesiona szkoda. Bez względu czy było to działanie umyślne, czy nie.
➔ Wina – ujemna ocena porządku prawnego o zachowaniu sprawcy, podjęta w oparciu o jego stan psychiczny i obowiązującą normę.
☑ Przesłanki odpowiedzialności:
a) bezprawność zachowania (okoliczności wyłączające bezprawność: działanie w granicach szczególnego upoważnienia, ochrona konieczna itp.)
b) umyślność lub zarzucalna nieumyślność (w tym lekkomyślność: sprawca przewiduje, że może wyrządzić szkodę, ale uważa, że jej uniknie i niedbalstwo: sprawca nie przewiduje, choć powinien, możliwości wyrządzenia szkody)
c) poczytalność (niepoczytalnym uznaje się osobę z wyłączoną świadomości i dziecko poniżej 13 roku życia)
•...
CEuropeistyka08