z Wpływ wieku na koncentrację immunoglobulin w siarze klaczy czystej krwi arabskiej.pdf

SPIS TREŚCI

I. Wstęp 2

II. Materiały i metody 9

III. Wyniki i ich omówienie 12

IV. Dyskusja 33

V. Wnioski 36

VI. Bibliografia 37

VII. Streszczenie w języku polskim 39

VIII. Streszczenie w języku angielskim 40

I. WSTĘP

Jedną z najstarszych hodowanych ras na świecie są konie czystej krwi arabskiej.

Pochodzenie tej rasy nie jest dokładnie wyjaśnione, przypuszczalnie pochodzą od koni

importowanych z dawnego cesarstwa perskiego i krajów sąsiednich. Dowodem na to

mogą być wspólne cechy łączące araba z koniem kaspijskim oraz rasami perskimi.

Wiadomo natomiast, że Beduini hodowali tą rasę od XVIII w. p.n.e. do VII w. n.e.

Konie te występowały wyłącznie w Arabii i jej najbliższych okolicach. Ekspansja

islamu przyczyniła się do rozpowszechnienia tych koni w Afryce Płn., Europie Zach.

oraz w części Azji, wywierając wpływ na hodowle większości ras [Kholova 1996].

Trudne warunki środowiskowe - tereny pustynne (o kamienistym podłożu), duże

wahania temperatur (wysoka w ciągu dnia a niska nocą), brak wody i paszy, a także

koczowniczy tryb życia Beduinów zmuszający araby do pokonywania dużych

odległości, często pod znacznym obciążeniem, przyczyniły się do ostrej selekcji. W jej

wyniku powstały osobniki najdzielniejsze oraz najbardziej odporne na pustynne

warunki życia. Decydujący wpływ na ukształtowanie rasy miał fanatyczny kult

„czystości rasy" prowadzony przez ludy arabskie, który spowodował powstanie

najstarszej kulturalnej rasy koni na świecie.

Hodowla koni czystej krwi arabskiej w Polsce rozpoczęła się na początku XIX

wieku, bowiem w 1795r. Sanguszko stworzył w Sławucie stadninę koni czystej krwi

arabskiej. Hodowle arabów były wskutek powstań i wojen kilkakrotnie niszczone. W

1926 roku utworzono Polską Księgę Stadną Koni Arabskich, do której wpisano 42

klacze czystej krwi. W 1936 r. użyto do hodowli już 136 klaczy, a w 1946 r. tylko 70.

W 1953 roku została założona stadnina koni czystej krwi w Michałowie, przyjmując

konie z likwidowanej w tym czasie stadniny w Klemensowie koło Zamościa. Michałów

jest miejscowością położoną koło Pińczowa (woj. świętokrzyskie ok. 100 km na północ

od Krakowa). Obecnie jest największą w Polsce i jedną z największych w Europie i na

Świecie stadniną koni tej rasy. Od lat utrzymuje stado około 400 koni w tym ponad 100

klaczy matek. Stadnina jest położona w dolinie, w której panuje specyficzny klimat.

Bardzo płytka warstwa orna a pod nią skała wapienna, niewielkie ilości opadów

(poniżej 600 mm) sprawiają, że przy małej ilości opadów ziemia pęka a roślinność

więdnie i wysycha. Warunki te stwarzają środowisko bardzo korzystne dla koni czystej

krwi arabskiej [www.michalow.arabians.pl] .

W sporcie konie arabskie użytkowane są głównie do rajdów długodystansowych

ze względu na lekki i wytrwały galop, w którym mogą przebywać duże odległości. W

rekreacji araby popularne są dzięki wytrzymałości, urodzie i lekkości chodów.

Klacze czystej krwi arabskiej stanowią wyjątek w sezonowości rozrodczej,

zaliczane są bowiem do zwierząt asezonalnych, czyli w zimie następuje u nich

niewielkie obniżenie aktywności rozrodczej a rzadko pojawiają się długie okresy

zimowego anoestrus. Cykl rujowy klaczy trwa średnio 21-22 dni, natomiast na okres

rui (oestrus) przypada 6-7 dni a okres międzyrujowy (dioestrus) 15 dni, ciąża trwa

około 333 dni z wahaniami 302-380 dni. Na podstawie zewnętrznych objawów min.

rozluźnienie więzadeł krzyżowo-miednicznych czy powiększenie wymienia, które ma

miejsce około 3-6 tygodni przed porodem na wskutek gromadzenia się siary, nie można

w pełni przewidzieć terminu wystąpienia porodu. Około 6-48 godzin przed porodem u

95% klaczy zaobserwowano wyciek siary ze strzyków tworząc tzw. sopelki. Przed

porodem mają miejsce także zmiany w składzie wydzieliny przedsiarowej zawierającej

m.in. sole mineralne, tłuszcz i białka, a w ostatnim tygodniu ciąży wzrasta zawartość

Ca, Mg, K a maleje Na [Bielański, Tischner 1997 ].

Zmiany w gruczole mlekowym klaczy związane z wydzielaniem siary i mleka

rozpoczynają się około miesiąca przed wyźrebieniem. Klinicznie widoczne są około 10

dni przed porodem, tj. w czasie, w którym w gruczole zaczyna gromadzić się

wydzielina bogata w immunoglobuliny. Proces ten manifestuje się zmianą wielkości i

konsystencji gruczołu mlekowego. Wielkość zdrowego gruczołu mlekowego jest cechą

osobniczą klaczy, mały gruczoł mlekowy obserwujemy jednak najczęściej u

pierwiastek. Gruczoł mlekowy podzielony jest na dwie połówki w kształcie bocznie

spłaszczonych stożków, oddzielonych bruzdą międzygruczołową podłużną. Każda z

tych części składa się z sutka i brodawki sutkowej. Na jednej brodawce sutkowej do

wspólnego otworu uchodzą dwa, trzy, a czasami cztery przewody brodawkowe. Każdy

przewód brodawkowy otwiera się do krótkiej zatoki mlecznej, do której mleko

doprowadzane jest z zespołu przewodów mlecznych. Przewody mleczne i cały zespół

płacików są odrębne dla każdego przewodu brodawkowego. Siara, a potem mleko są

wydzielane przez specjalne komórki nabłonkowe ułożone w pęcherzyki otwierające się

do krótkich przewodzików. Wśród komórek nabłonkowych pojawiają się w drugiej

połowie ciąży nowe komórki, przez co wzrasta powierzchnia wydzielnicza struktur, od

których zależy ilość i jakość wydzielanego mleka. Pęcherzyki i przewodziki są

zgrupowane w gronka nazywane płacikami. Płaciki są otoczone przez komórki

mioepitelialne odpowiedzialne za wyrzut mleka [Włodarczyk-Szydłowska i wsp. 2005].

Obecnie znanych jest pięć dróg wydzielania przez nabłonek wydzielniczy

gruczołu mlekowego substancji, które przechodzą z krwi matki do siary lub mleka

(cztery drogi transcellularne i jedna międzykomórkowa). Do dróg transcellularnych

zaliczamy drogę błonową, w której substancje, takie jak: woda, mocznik, glukoza, jony

sodu, potasu, chloru, przechodzą z krwi przez błonę podstawną do komórek

nabłonkowych gruczołu mlekowego i dalej do mleka poprzez część szczytową tych

komórek. Kazeina, białka serwatki, laktoza, cytrynian i wapń są transportowane przez

aparat Golgiego i wydzielane do mleka przez komórki sekrecyjne na drodze

egzocytozy. Kulki tłuszczu mleka są natomiast wyrzucane z wierzchołka komórek

wydzielniczych. Otoczone są fragmentem błony komórek wydzielniczych i niekiedy

zawierają niewielką ilość cytoplazmy. Drogą tą, oprócz tłuszczu, wydzielane są też do

mleka hormony i leki rozpuszczalne w tłuszczach. W powstawaniu siary dominującą

rolę odgrywa wewnątrzkomórkowy transport pęcherzykowy, w który zaangażowane są

różne organelle komórki wydzielniczej. Tą drogą wydzielane są immunoglobuliny,

transferryna i prolaktyna [Włodarczyk-Szydłowska i wsp. 2005].

Odporność wrodzona zaczyna kształtować się już we wczesnym okresie życia

płodowego. Limfocyty T pojawiają się w grasicy od 80 dnia ciąży, w 140 dniu ciąży

znajdują się w krwiobiegu płodu, a około 200 dnia ciąży w śledzionie. Tuż po porodzie

liczba limfocytów B stanowi jednak zaledwie 1/3 liczby tych komórek w jednostce krwi

u zwierzęcia dorosłego, mniejsza jest również sprawność limfocytów T, neutrofilów

oraz aktywność układu dopełniacza. Nowo narodzone źrebię pozbawione jest

odporności swoistej w stosunku do antygenów występujących w środowisku

zewnętrznym i ma bardzo niski poziom immunoglobulin we krwi (2–170 mg/dl IgG).

Przyczyną takiego stanu jest budowa łożyska klaczy (łożysko nabłonkowo-

kosmówkowe ) nie pozwalająca na przechodzenie tak dużych cząsteczek, jakimi są

immunoglobuliny. Czynna odporność swoista u źrebięcia zaczyna kształtować się w 2–

4 tygodniu życia i proces ten ulega zakończeniu u 5–6-miesięcznego zwierzęcia

[Witkowski i wsp. 2005] .

W normalnych warunkach siara klaczy jest źródłem przeciwciał klasy IgG

głównie przez pierwsze 6-9 godzin po porodzie, po czym ich poziom między 9 a 24

godziną mocno się obniża, wzrasta natomiast rola IgA chroniących powierzchnie błony

śluzowej jelit przed zakażeniem. Po obfitym pobieraniu siary noworodek w 48 godzinie

życia wykazuje zawartość immunoglobulin w surowicy krwi na poziomie zbliżonym do

matki. Przeciwciała te, pochodzące od klaczy stanowią nie tylko ochronę bierną, ale są

równocześnie inicjatorem pierwszej aktywnej immunizacji, powodując wytworzenie

przeciw nim antyidiotypowych przeciwciał źrebięcia. Zawierają one komponent

odpowiadający antygenowi, który wzbudził powstanie przeciwciał u klaczy i dlatego

stanowił dla noworodka formę łagodnego kontaktu z tym antygenem, przeciw któremu

z kolei tworzą się antyidiotypowe przeciwciała, a także powstają komórki pamięci

immunologicznej. Wówczas kontakt z autentycznym antygenem daje efektywniejszą

odpowiedz swoistą komórkową i humoralną. W razie niemożliwości wykorzystania

siary matki (choroba klaczy, brak siary, zaburzenia instynktu macierzyńskiego)

najlepiej jest podać źrebięciu świeżą siarę innej klaczy. W razie braku siary można

posłużyć się siarą mrożoną, która może zostać zgromadzona na początku sezonu

wyźrebień i być wykorzystywana w następnych miesiącach. Proces mrożenia powoduje

jednak częściową degradację przeciwciał siarowych. Można także w pierwszych 18

godzinach życia podawać siarę bydlęcą, z której immunoglobuliny są wchłaniane i

następnie krążą we krwi źrebięcia, dając mu częściową ochronę przeciwzakaźną.

Przeciwciała obcogatunkowe ulegają jednak szybkiemu rozpadowi (mają krótszy okres

półtrwania w porównaniu z przeciwciałami homologicznymi), a ponadto nie są

skuteczne wobec najgroźniejszych, swoistych patogenów, dlatego też we wszystkich

przypadkach, gdy noworodek nie otrzymał we właściwym terminie świeżej siary

klaczy, wskazane jest uzupełnianie immunoglobulin przez iniekcje surowicy. Brak lub

niedobór przeciwciał siarowych stanowi zagrożenie zakażeniem ogólnym - posocznicą,

która oprócz nagłych bezobjawowych upadków lub zachorowań z objawami ogólnymi,

może przejawiać się także w specyficznych formach klinicznych, jak np. zapalenie jelit,

płuc lub zapalenie wielostawowe. To źródło zdrowia, jakim jest dla noworodka siara

matki, może w pewnych warunkach stać się powodem ciężkiej patologii. U koni

występuje czasem konflikt immunologiczny pomiędzy matką a noworodkiem zwany

żółtaczką hemolityczną noworodków lub izoerytrolizą noworodków. Polega on na

obecności we krwi i siarze klaczy przeciwciał skierowanych przeciwko pewnym

antygenom erytrocytarnym źrebięcia pochodzącym od ojca (grup Aa lub Qa). Dotyczy

to klaczy, które same nie są wyposażone w te antygeny grupowe, posiadają zaś wobec

nich przeciwciała, co według szacunków może dotyczyć ogółem 1-2% klaczy

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: