Ladacznice stołeczne.pdf

Polityka – nr 47 (2479) z dnia 2004-11-20; s. 82-84

„Ladacznice sto eczne” Stanis aw Milewski

ł ł

ł ę ł

Kaczy skiego (patrz POLITYKA 45), jako ywo przypomina mi dzywojenne próby podejmowane na tym polu.

ń ż ę

Oto jakie spory toczy y si wówczas wokó prostytucji oraz domów publicznych, co by o wolno, a co nie.

W ko cu XIX w. dzia a o w Warszawie wiele domów publicznych – od bardzo ekskluzywnych,

zlokalizowanych przewa nie przy ul. Towarowej, do prymitywnych bud dla so datów na Mariensztacie. Panie

swawolne czatowa y te na klientów w kawiarniach (nawet w nowo otwartym Bristolu na pi terku

ochrzczonym przez nie bali ) oraz kr y y po pryncypalnych ulicach.

ą ążł

Prostytucja rozla a si szerok fal w czasie I wojny i tu po niej, gdy bieda zmusza a wiele kobiet do

ł ą ś ł ę ł ć

rozporz dzenie o nadzorze nad nierz dem z 6 wrze nia 1922 roku, wydane przez ministra zdrowia publicznego

w porozumieniu z MSW. Zobowi zywa o ono prostytutki do rejestracji w inspektoratach sanitarno-

ą ł

obyczajowych oraz do posiadania wa nej ksi eczki zdrowia.

ż ąż

Rozporz dzenie to zdelegalizowa o te domy publiczne, co wywo a o istn burz na amach prasy.

Ciekawa i znacz ca jest opinia wyra ona w tygodniku „My l Narodowa”, je li zwa y , e skrajna prawica za

ł ł ł łś ł ćę

„pó bolszewickiej gospodarce i niedorzecznym do wiadczeniom spo ecznym” rz du. Oto charakterystyczny

ł ś ł ą

fragment jednego z artyku ów:

ś ć

na za o enie w asnego »warsztatu«. Ten pomys niedowarzonych spo eczników okaza si w swoich skutkach

łż ł ł ł łę

śę ę ł ą ął ż

ś ś ł ł żąę

schadzek po piwnicach, po strychach, po czwartakach. Prostytucja w amuje si zwyci sko do mieszka

ł ę ę ń

prywatnych. Lokatorzy chciwi atwego zysku, odnajmuj pokoje dziewkom ulicznym, ci gaj cym tam istne

ł ą śąą

korowody »go ci«, nieraz wyczekuj cych w ogonkach swojej kolei. (...) Wrzaskliwe bandy alfonsów w ócz si

ł ąę

za dziewkami, wystaj po bramach, feruj i wykonuj dora ne wyroki pi ci i no em, w ród histerycznych

krzyków katowanych ulicznic. Co gorsza, nierz d szerzy si w s siedztwie budynków szkolnych, a nieraz

ą ę ą

gniazda rozpusty istniej w domach, w których mieszcz si szko y pocz tkowe i rednie. W adze patrz na to

przez palce. Maluczko, a pó Warszawy stanie si jednym wielkim lupanarem. (...) Pod okiem w adz lepych

ł ę ł ś

i niedo nych toczy nas straszliwy tr d zepsucia”.

Policja robi a, co mog a, a mog a niewiele. „Polska Zbrojna” informowa a np. w 1924 roku,

e ż aresztowano 53 „handlarki mi o ci ”, które kr y y na krótkim przecie odcinku Marsza kowskiej mi dzy

łśą ążł ż ł ę

Chmieln a ą Alejami Jerozolimskimi. Ten sam dziennik pisa o nieskuteczno ci dzia ania policji w rejonie

ł ś ł

Ceglanej i Prostej; „dziewczynki” usi owano wy apa , bo demoralizowa y uczniów pobliskiej szko y

ł ł ć ł ł

wieczorowej, na co skar y si jej dyrektoroku Zawsze jednak, gdy zbli a si patrol policyjny, prostytutki

łś ż ś ł ę ż

wi c podst pu: 25 wsiad o do tramwaju i na dany znak ca a grupa opu ci a wagon; z apali 28 pa .

ę ę ł ł śł ł ń

Pomys rozprawienia si z agencjami towarzyskimi, zg oszony przez prezydenta Warszawy Lecha

ł ę ł ł

ń łł

ł ż

ł ę ą ą ż ł

p atnego nierz du. Nadal, oczywi cie, funkcjonowa y domy publiczne. Sytuacj próbowa o zmieni

ą ą ś

ą ł ż łł ą ę ł

ą ż ś ś żćż

czasów carskich ca e z o widzia a w domach publicznych w a nie, a teraz broni a ich, by przeciwstawi si

„W my l doktryny klasowej zniesiono domy publiczne, aby pozwoli zatrudnionym tam »najmitkom«

chlu ni ciem na Warszaw kub a cuchn cych pomyj, którymi przesi k y ju ulice, hotele i mieszkania

w ródmie ciu, a zw aszcza w okolicach g ównego dworca. (...) Mno si »jaczejki« rozpusty, czyli nory

ś ą

ą ą ą ź ęśą ż ś

ą ąę ł ą ś ł ą

łęż ą

ł ł ł ł

żłę żłę

uprzedzane przez „koników” (takiego w a nie u yto okre lenia) rozprasza y si po okolicy. Policjanci u yli

Komisariat Rz du – donosi a w listopadzie tego samego roku „Rzeczpospolita” – postanowi u y

ą ł

łżć

radykalnych rodków, aby wykorzeni szerz cy si w mie cie nierz d. Powo ano specjaln komisj , a ta z kolei

ś ć ą ę ś ą ł ą ę

postanowi a powo a policj kobiec do walki z nierz dem, pornografi i wszelkimi przejawami demoralizacji.

ł łć ę ą ą ą

Zamierzano zamkn wszystkie domy publiczne, które ci gle dzia a y, i ustanowi nadzór nad podrz dnymi

ąć ą łł ć ę

hotelami. Planowano te wysiedli ze stolicy wszystkie prostytutki, które przyby y tu z innych miejscowo ci,

ż ć ł ś

oraz zobowi za w a cicieli domów i ich administratorów do sporz dzenia wykazów prostytutek, aby je

ąć łś ą

wyeksmitowa na drodze s dowej. Postanowiono te wyst pi o takie znowelizowanie ustawy o ochronie

ć ą ż ąć

lokatorów, by Komisariat Rz du mia prawo wprowadza bezdomnych do opró nianych mieszka .

ą ł ć ż ń

Bezdomni zamiast dochodowych pa swawolnych? – ciekawe, jak patrzyliby na tak alternatyw

ń ą ę

kamienicznicy. Ostatecznie sko czy o si na powo aniu policji kobiecej i wydaniu w 1927 roku przez

ń ł ę ł

prezydenta RP bardzo przydatnego pó niej rozporz dzenia (z moc ustawy) o karach za handel kobietami

ź ą ą

i dzie mi.

ę Ś

przez droku Szayera, odnosi a spore sukcesy w walce ze str czycielstwem, o czym pisa a po pi ciu latach jej

Policja kobieca, czyli brygada sanitarno-obyczajowa warszawskiego Urz du ledczego PP, kierowana

ł ę ł ę

dzia alno ci „Gazeta Polska” (z 1930 roku). Ca o ciowa za ustawa o walce z nierz dem i ustawa

ł ś łś ś ą

przeciwweneryczna czeka y od 1924 roku na przed o enie Izbom Ustawodawczym, gdy ci gle by y

ł łż ż ą ł

poprawiane i uzgadniane.

Tymczasem narzekania prasy nie ustawa y. „Kurier Polski” (w 1926 roku) z yma si ,

ł ż ł ę

ł ł ł

prostytutek, które zalegaj praw stron chodnika, zaczepiaj c przechodniów cynicznie i natarczywie”.

ą ą ę ą

Wszystkie niemal hoteliki w tej dzielnicy s u jako nieoficjalne domy publiczne, a „czu e parki chowaj si

łżą ł ąę

nawet w bramach” – utyskiwano.

By o to tu po przewrocie majowym, komisarzem rz du na m.st. Warszaw zosta mianowany rzutki

ł ż ą ę ł

i energiczny W adys aw Jaroszewicz, ongi inspektor Komendy G ównej PP. Wzi to si za likwidacj domów

ł ł ś ł ę ę ę

schadzek. W 1926 roku prasa donosi a, e zamkni to takie przybytki przy ul. Chmielnej 44, Marsza kowskiej

łż ę ł

107 i 111. W 1928 roku w jednym tylko dniu – jak odnotowa „Kurier Polski” – opiecz towano domy schadzek

ł ę

przy Z otej 23 (pod bezpo redni kuratel Paw a ukowskiego, znanego w wiecie przest pczym pod

ł ś ą ą łŻ ś ę

pseudonimem Buldog), Chmielnej 56 (nale cego do doliniarza Wac awa D bskiego ps. Klarnet), wymieniono

żą ł ę

te z imienia i nazwiska w a cicieli innych zamkni tych domów: przy Zielnej 4, Chmielnej 48, Wielkiej 17

ż łś ę

i urawiej 47.

Niewiele to dawa o. „ e interesy weso ych lokali dobrze w Warszawie id – pisa a „Rzeczpospolita” –

ł Ż ł ą ł

ś ż żąę ąż ć

ą ą

prosperowa zaczyna”. Gazeta ta szacowa a liczb prostytutek dzia aj cych w Warszawie na 10 tysi cy,

ć ł ę łą ę

a „nielegalnych” na drugie tyle. Sk din d wiadomo, e w latach 1925–1935 w Urz dzie Obyczajowym Warszawy

ą ą ż ę

ł ł ąą innych

publikacji w tym samym roku, gazeta chyba wiedzia a lepiej.

„Rzeczpospolita” podpowiada a zreszt policji wiele adresów godnych jej uwagi, ale bez wi kszego

ł ą

skutku. S ynny by lokal niejakiej Bittnerowej przy ul. Widok 9, w którym klienci bywali cz sto ograbiani przez

ł ł

wspólniczk ukryt za kotar . Gazety pisa y, a gliniarze swoje: trudno udowodni ...

ę ą ą ł ć

e ż Marsza kowska „zarówno w godzinach popo udniowych, jak i wieczornych okupowana jest przez t umy

wiadczy najlepiej fakt, e mno si one, jak grzyby po deszczu. Nie zd y policja zlikwidowa jednego,

gdy vis a vis powstaje nowy, a zreszt i ten zlikwidowany po kilku tygodniach zmienia zarz d i na nowo

zarejestrowanych by o ponad 2600 prostytutek, z czego 60 proc. stanowi y osoby nieletnie. S dz c z

Inny zupe nie jawny dom publiczny – w stosunku do którego policja przejawia a dziwn bezradno –

ł ą ść

to lokal niejakiej Marii Jakubowicz przy ul. Brackiej 12, obok dyrekcji PKP. Reklamowa si „nie tylko drog

łę ą

rozdawanych na ulicach karteczek z adresem, ale i w ksi ce telefonicznej”. Owe karteczki nie s bynajmniej

ąż ą

dzisiejszym wynalazkiem; w tamtych latach nie wk adano ich wprawdzie za wycieraczki aut, bo tych by o

niewiele, ale rozk adano w hotelach, kawiarniach i knajpach. Jakubowiczowa op aca a te niektórych

ł ł ż

taksówkarzy i sa aciarzy, by do niej zwozili klientów.

Bywali u niej arty ci, urz dnicy i przemys owcy, a tak e zapewne hochsztaplerzy, którzy tytu owali si

ś ę ł ż ł ę

dziedzicami, baronami, prezesami. Tu, jak twierdzi dziennikarz „Rzeczpospolitej”, który dok adnie

ł ł

spenetrowa kulisy pó wiatka – wyprawia orgie os awiony baron Hahn. Gdy mu zabawa nie wystarcza a,

ł łś ł ł ł

wywozi dziewcz ta do domów prywatnych, gdzie cz stowa morfin i opium.

ł ę ę ł ą

Domy publiczne ci le wspó pracowa y z handlarzami ywym towarem, który to proceder kwit

śś ł ł ż ł

w najlepsze jeszcze przed pierwsz wojn . W nich werbowano ch tne do wyjazdu za Ocean, p ac c

ą ą ę łą

burdelmamom 10–30 dol. „za sztuk ”.

W 1929 roku „Polska Zbrojna” zamie ci a komunikat, e „w ród w adz administracyjnych

śł ż ś ł

dyskutowany jest projekt wyeksmitowania domów publicznych, mieszcz cych si w ródmie ciu Warszawy,

ą ę Ś ś

gdy nierz d na ulicach dzielnicy reprezentacyjnej szkodzi wygl dowi stolicy. W adze sanitarno-obyczajowe

ą ł

tolerowa b d domy schadzek tylko na przedmie ciach”.

ćęą ś

Ciekawe, czy magistraccy biurokraci, dyskutuj cy ten pomys , pami tali o tym, e przetestowa go ju

ą ł ę ż ł ż

ł ł

Towarowej, ale prostytucja z centrum i tak si nie wynios a. Inwestorzy, którzy w ten interes w o yli mnóstwo

ę ł łż

rubli, bardzo sobie potem pluli w brody...

Na dyskusjach si sko czy o. W 1931 roku jaki Vieux Polonais skar y si na amach

ę ń ł ś żł ę ł

„Gazety Warszawskiej”, e mieszkaj c w pi knym zak tku centrum (ul. Barbary), nie mo e mie jednak spokoju.

ż ą ę ą ż ć

śł ł ż ął ś

żń ś ł ę łś ż ęż

czasach, na troch wy sze komorne si nie aszczy – wynaj mieszkanie w a cicielce takiego domu, którego

ę ż ę ł ł ął łś

nie mo na nazwa prywatnym. St d ha asy, krzyki, kwiki – s owem, wszystko to, co si z podobn instytucj

ż ć ą ł ł ę ą ą

wi e. We dnie jest jako tako, ale za to w nocy”. Sprawa s dowa nic nie da a, bo zastraszeni przez ówczesnych

„ochroniarzy” s siedzi „b kali co niewyra nie”.

ą ą ś ź

Pomys owo ludzka nie mia a granic. Jak donosi „Robotnik” w 1932 roku, prostytutkom

ł ść ł ł

wynajmowano „dla celów niemoralnych” nawet kajuty na statkach p ywaj cych po Wi le! Czy nie by o to

ł ą ś ż ł

nawi zanie do tradycji kasztelana Jacka Jezierskiego i jego os awionych kasztelanek; wszak to on za czasów

króla Stasia „cz stowa franc przyby e Litwiny” w swych azienkach na Wi le.

ę ł ą ł ł ś

ż ą

Niko aj Wasilewicz Klejgels, oberpolicmajster w latach 1888–1896. Zlokalizowa mianowicie burdele na

„Ko ció na Koszykach – snu swe ale – bardzo blisko. S adne domy, schludne obej cia, pensjonaty, pensja

e ska. W ród tego wszystkiego znalaz a si jednak i taka kamienica, której w a ciciel – któ by, w tych ci kich

ąż ą ł

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: