Tlo historyczno-polityczne w iliadzie-zrobic !!
Iliada a odyseja-
Iliada-motyw podstawowy,epizod rozrasta się w obraz Ilionu-miasta-panstwy. Odyseja to dzieje jednostki.autor starannie unika powtorzen w odysei nie ma nic o koniu trojanskim ani o klotni achillesa z odyseuszem (dusze wspominaja o wojnie trojanskiej ale sa to takie wydarzenia o których nie było mowy w iliadzie)
tylko Ksenon i Hellanikos z epoki hellenistycznej sadzili ze iliada i odyseja to utowry dwoch innych tworcow(homer tylko iliade)
odyseja-
powstala pozniej (o czym mialyby swiadczyc kryteria artystyczne-mniejsza ilosc formul,wiecej intryg,mniej rozbudowac homeryckich) ,
jest mniej heroiczna,skupia się na jednym bohterze,Iliada jest tragiczna(co podkresla już Achilles)-wszyscy umra,trojanie daremnie i nieumiejetnie walcza o ojczyzne a w Odyseji od poczatku wiadomo ze będzie happy end-nie ma przemian gl bohatera,
postanowienie ocalenia odyseusza jest już na poczatku,nawet udzial bogow rozni się (w odysei jest mniejszy,satylko dwie narady bogow-w iliadzie duzo wiecej rozmow miedzy soba. W odysei sa wiekszymi strozami moralnosci-kara dla grzesznikow,nagroda dla cnotliwych)
Na tym samym poziomiejest pojmowanie pojec moralnych,co swiadczy o tym ze odyseja nie odbiega w epokach iliady-zranienie wedrowca to wystepek,zabicie zalotnikow-rzecz chwalebna. Chociaz,rzecz jasna,w odysei mniej jest krwi,walk bo to nie epopeja wojenna.
ODYSEJA
Watek nowelistyczny- maz wraca do wiernej zony,motyw zaczerpniety z zycia,oparty na pewnym schemacie fabularnym owczesnych powiesci. Watkiem pierwszym jest tesknota za ojczyzna i rodzina,drugim rzez ujeta jako akt przywrocenia ladu moralnego niż prywatna zemsta.
Watek basniowy -uzasadnienie dlugiej nieobecnosci bohatera (koniec wojny trojanskiej był 10 lat,wiec odyseusz powinien być dawno w domu)-przygody w czasie powrotu do domu.wykorzystanie prastarych podan zeglarskich mitow (odwolania do argonautow-moment zwierajacych się skal i wyspa Aja do ktorej udawali się argonautowie- siedziba kirke)
Która grecka wyspa to Itaka. KTOREDY podrozowal odyseus
erAtostenes-uwazal ze znalezc droge odyseusza to tak jakby dowiedziec się kto zrobil jego zbroje hezjod-umiejscawial itake wokół wloch lub sycylii. Itaka miala być jedna z wysp jonskich: thiaka lub Leukadia ale na Leukadii nie znaleziono sladow kultury mykenskiej. Można przyjac ze itaka już od czasow homera nie zmienila swojego polozenia,nie przemiescila się.
katabaza-przeniesienie do swiata umarlych,którego nie było (!) w odyseii. Odyseusz plynie na koniec oceanu do krainy umarlych ale nie przedostaje się pod ziemie do hadesu. Wyprawa ta nawet,nakazana przez kirkenie jest potrzebna bosama uprzedza wypadki
KOMPOZYCJA-6 czesci tematycznych: -telemachia,odys u Feakow,opowiesci o przygodach,odys na itace,w domu wlasnym jako przybleda i rzeczalotnikow
Jednak po raz pierwszy wystepuje kompozycja ramowa-czesc akcji opowiada sam odyseusz w pierwszej osobie w cz przeszlym (opoiwesci o przygpodach)- ciaglosc narracji autora jest zaklocony i i zaklocony jest porządek chronologiczny –odys w 1 piesni jest już u Kalypso,wszystkie przygody (oprocz feakow) ma już za soba. Inne przerwanie- na poczatku w naradzie bogow jest mowa o odysie a potem wraca watek telemacha na 4 piesni.
Sprzecznosci-być może spowoadowane przerabiaczami- na poczatku atena pod postacia mentesa ukazuje się telemachowi –jeśli telemach odesle matke do domu to nie będzie mogl jej ydac za maz a jeśli zalotnicy się rozjada to nie będzie czego mordowac zwlaszcza ze jeśli wyjdzie za kogos to reszty nie będzie sensu trzymac na dworze. Być może bledy te były modyfikacjami pozniejszych piesniarzy.
Piesn V- poglad unitarystow wprowadzony przez zielisnkiego o prawie homera do czynnosci rownoczesnych. W tej piesni zaczyna się nowy,drugi poczatek. Koncepcja mowiaca o tym jkoby homer opowiada jeden watek a potem wraca do punktu wyjscia calej historii żeby opowiedziec drugi watek. (telemachia uwazana jest za osobny twor dolaczony potem,nic nie wnosi do ogolnej akcji szczególnie przez pluralistow. Za niepotrzebna piesn uwaza się ostatnią która oslabia znaczenie punktu kulminacyjnego)
pluralisci (piesn VII)- rozbieznosci-przemowa echenoesa niemogla być w oryginale gdyz pierwsze slowa wypowiadane przez arete do odysa były pytaniem i odpowiedzia rownoczesnie na jego wczesniejsze blagania.
Co ciekawe w piesni XII odyseusz wie co bogowie mowili [cytuje przemowienie namawiajace do zjedzenia bydla] pomimo ze spal wtedy.
Jak się zmienial odyseusz-losy pozniejsze.
Starozytnosc-poczucie wychowawcze.iliada wyzej od odysei
Rzym-pierwszy przeklad lacinski w rzymie to odyseja wlasnie.
Sredniowiecze-trzebaby było odroznic losy epopei i bohatera.
Odys pojawia się piekle dantego (paradoksalnie bo sam pomysl przejscia na tamten swiat bierze się wlasnei z odysei),w piekle jest bo przyczynil się do upadku trojan,tam odys konczy rozbijajac się o gore.John gower widzial odysa jako grzesznika pragnacego coraz wiecej wiedzy,który chcial posicac magie (stad kara-rozbicie się)
Postawa dla zachodniej cz europy sredniowiecznej była nie do przyjecia-blizszy był achilles- postawa odysa była nierycerska-oszust,spryciarz,kretaczpolityk. W bizancjum –odyseja podstawa wyksztalcenia wyzszych warstw.
Renesans-to co było wada dla sredn jest zaleta-wygrana odysa to wygrana mądrosci. Ciągle jednak zostaje czlowiekiem bez skrupulow
Oswiecenie-odyseia brala udzial w bitwie oksiazki [oswieceniowi ze starozytymi]
Fenelon-romans przygody telemacha-miał być satyra na zepsucie ludzi baroku,szczególnie dworu ludwika XIV (glosno go czytano na dworze) fenelon nie uczestniczyl w bataliii
Romantyzm traktuje odyseusza jako typ byronski albo faustowski (w wierszach po powrocie targany wenw niepokojami i tesknotami nie może zaznac szczesliwosci w domu- z nowa wiosna rusza do wedrowki,ale bez wwwiekszych osiiiagniec-Heys. W wierszy grafa ma cechy kolumbowe,odkrywc...
iza02042000