Adam Bytof - Oneironautyka - Sztuka świadomego snu.pdf

(433 KB) Pobierz
Adam Bytof - ONEIRONAUTYKA - Sztuka „wiadomego Snu
CZYM JEST ONEIRONAUTYKA?
Oneiros to po grecku sen, zaś nautike oznacza Ŝeglowanie. Podobnie jak akwanautyka to
“Ŝeglowanie pod powierzchnią wody”, kosmonautyka jest “Ŝeglowaniem w kosmosie”, tak
oneironautyka jest słowem oznaczającym “Ŝeglowanie w królestwie snu”. W krajach anglosaskich i w
literaturze naukowej uŜywa się terminu lucid dream , czyli “jasny sen”, w Polsce terminologia naukowa
nie jest jeszcze określona, ale uŜywa się zamiennie pojęć “jasny sen” i “świadomy sen”.
Co to jest świadomy sen? Na czym on polega?
OtóŜ świadomy sen to specyficzny rodzaj normalnego, codziennego snu. Jedyną jego cechą
wyróŜniającą jest to, Ŝe śniący zdaje sobie sprawę w czasie snu z tego, Ŝe śni. Zazwyczaj gdy śnimy
jakiś sen, jesteśmy przekonani, iŜ jest on rzeczywistością, dopóki się nie przebudzimy. Dopiero po
przebudzeniu uświadamiamy sobie, Ŝe to był tylko sen. We śnie świadomym wiemy w trakcie trwania
snu, Ŝe to co widzimy i w czym uczestniczymy “to tylko” sen. “Tylko” wzięte jest w cudzysłów,
poniewaŜ w rzeczywistości sen nie ulega osłabieniu, nie traci swojej mocy oddziaływania na nas.
Wręcz przeciwnie, staje się on bardziej wyrazisty, kolory nabierają Ŝycia, pojawia się jakby
naelektryzowana atmosfera, udziela nam się niesamowity, ekscytujący nastrój: Oto wiem, Ŝe śnię.
Ponad połowa ludzi na świecie miała takie doświadczenie raz, moŜe dwa razy w Ŝyciu. Ma ono
miejsce zupełnie spontanicznie, najczęściej w dzieciństwie lub młodości. Większość jednak szybko o
tym zapomina, nie wiedząc, Ŝe oto przeszła obok prawdziwego skarbca wiedzy i doświadczenia, być
moŜe największej przygody swojego Ŝycia.
“Wtajemniczeni” wiedzieli od tysięcy lat, Ŝe świadomy sen moŜna opanować poprzez ćwiczenia,
jednak świat nauki oficjalnej potwierdził taką moŜliwość dopiero przed około dwudziestu pięciu laty.
Dlaczego jednak tak szybko rośnie popularność jasnych snów?
Źródła tej popularności naleŜy prawdopodobnie upatrywać w fakcie, iŜ świadome sny są nie tylko
niezwykle Ŝywe, kolorowe, ekscytujące i całkowicie bezpieczne, lecz takŜe poddają się, w bardzo
wysokim stopniu, naszej kontroli. Jest to wspaniałe doświadczenie.
10661156.001.png
Oto zdajemy sobie sprawę, Ŝe świat dookoła nas, przedmioty, postacie, wydarzenia są wytworami
naszego umysłu i mamy nad nimi całkowitą władzę. MoŜemy je przekształcać, powodować, Ŝe znikają
albo się pojawiają. MoŜemy podróŜować do egzotycznych krain, na inne planety, do innych światów,
odwiedzać mędrców i guru albo naszych ukochanych zmarłych i rozmawiać z nimi, uczyć się, moŜemy
zaprosić do erotycznego snu najbardziej wymarzonych, “wyśnionych” partnerów, przeŜywać
ekscytujące przygody itp.
Jasne sny są źródłem przyjemności, samopoznania, doświadczenia i mądrości. Nie są tylko
“ekscytującą rozrywką” lub realizacją “najbardziej ukrytych pragnień”, jak chcą je widzieć niektórzy, ale
wnoszą w nasze Ŝycie więcej radości, wiedzy i doświadczenia oraz powodują, Ŝe zaczynamy inaczej
patrzeć na siebie samych i naszą codzienność. JeŜeli nauczymy się kierować swoim postępowaniem
we śnie, to na jawie takŜe będziemy mieli więcej sił i zaufania do siebie, co pomoŜe nam zrealizować
nasze marzenia w realnym Ŝyciu.
Wszyscy wielcy mistycy i mędrcy świata mówią, Ŝe zwykła świadomość jest jak sen, a prawdziwe
Ŝycie rozpoczyna się, gdy mamy dość siły i odwagi, aby się przebudzić. Przebudzić we śnie?
Pewien człowiek znalazł jajko orła i umieścił je w kurniku u siebie w zagrodzie. Mały orzełek wykluł
się z jajka i zaczął dorastać razem z kurczętami. Przez całe Ŝycie zachowywał się jak kury, które go
otaczały. Piał, gdakał, dziobał i drapał pazurami w ziemi, jadł robaki i ziarno. Nawet kiedy latał, robił to
niezdarnie i utrzymywał się w powietrzu tylko parę sekund. Mijały lata i orzeł zaczął się starzeć.
Pewnego dnia zauwaŜył na niebie wspaniałego ptaka. Płynął nad chmurami majestatycznie, bez
wysiłku. Był piękny i dostojny. “Co to jest?”, zapytał orzeł. “To jest orzeł, król ptaków”, odpowiedziała
kura, “ale przestań o nim myśleć, on jest inny niŜ my”. Tak więc orzeł przestał juŜ o nim myśleć. Po
wielu latach umarł i do końca Ŝycia wierzył, Ŝe jest tylko kurą.
Wszystkie religie świata mówią nam, Ŝe kaŜdy człowiek jest “duchowym orłem”, ale niewielu
uświadamia sobie ten fakt, pozostając do końca Ŝycia “kurą”, nie wykorzystując ukrytych w sobie
moŜliwości i potencjałów rozwoju. Taki brak samorealizacji owocuje poczuciem bezsensu Ŝycia, nudą,
smutkiem, chorobami psychicznymi i fizycznymi oraz negatywnymi zjawiskami społecznymi.
Jak zorientujecie się w trakcie lektury tej ksiąŜki – a przekonacie się osobiście, gdy zaczniecie sami
ćwiczyć świadome sny – wzbogacają one nie tylko nasze senne doświadczenia, ale całe Ŝycie.
Na początku omówimy to, co inni myślą lub myśleli o świadomości we śnie. Będzie to krótki
przegląd najwaŜniejszych teorii snu w róŜnych kulturach i epokach. Później zapoznamy się ze snem
od strony badań naukowych, które w ostatnich latach bardzo się rozwinęły i stanowią ogromną pomoc
w zrozumieniu zjawiska snu, zwłaszcza snu świadomego. Kolejnym rozdziałem będzie próba ujęcia
psychologicznego, opiszemy najwaŜniejsze teorie snu i marzeń sennych. Następnie zapoznamy się z
ćwiczeniami, które pomogą nam opanować umiejętność świadomego śnienia, oraz technikami
pozwalającymi na przedłuŜanie czasu trwania tego stanu. W następnych rozdziałach dowiemy się, w
jaki sposób moŜna wykorzystać jasny sen w róŜnych zakresach naszego Ŝycia oraz jak spowodować,
by stał się on narzędziem naszego osobistego rozwoju.
Być moŜe potraktujecie oneironautykę jako jedną z wielu ciekawostek, mam jednak nadzieję, Ŝe
niektórzy z Was, drodzy Czytelnicy, poczują, iŜ oneironautyka to coś, na co czekali przez wiele lat i
zaczną praktycznie stosować ćwiczenia i rady zawarte w tej ksiąŜce. Powstała ona po to, by zachęcić
do praktykowania sztuki świadomego snu i odkrywania samego siebie, swoich moŜliwości i
potencjałów. Od samego czytania, jak smakuje owoc mango, nikt jeszcze nie poczuł jego smaku. Dla
tych, którzy będą chcieli pogłębić swoją wiedzę i praktykę, podamy na końcu sposób kontaktowania
się z informacyjnym centrum ruchu oneironautycznego w Polsce, który rozwija się coraz bardziej
dynamicznie.
Zaczynamy więc naszą podróŜ w krainę snu.
SZAMANIZM
Notowany w ostatnich dekadach XX w. rozwój nauki w takich dziedzinach, jak etnografia,
antropologia, psychologia głębi i religioznawstwo, jak równieŜ nowoczesne rozumienie roli mitu i
mitologii w kulturze (Mircea Eliade) sprawiają, Ŝe przymiotnik “prymitywna” w odniesieniu do wielu
społeczności archaicznych jest nieuzasadniony. Świat mitu, religii i koncepcji filozoficznych często
wykazuje wysoki stopień złoŜoności i abstrakcji, a jeŜeli weźmiemy pod uwagę fakt, iŜ ma on za sobą
czasami wiele tysięcy lat historii, powinniśmy zrewidować i odrzucić nasze europejskie poczucie
wyŜszości. Musimy przyznać, Ŝe oficjalna zachodnia psychologia i medycyna dopiero w końcu
naszego stulecia dochodzą do wniosków, które od tysiącleci są elementami tradycji szamańskich.
Z punktu widzenia nauki o sztuce świadomego snu jednym z najbardziej ciekawych i inspirujących
przykładów koncepcji szamańskich jest praktyka snu w plemieniu Senoi, które zamieszkuje porosłe
dŜunglą wyŜyny środkowej Malezji.
Senoiowie tworzą społeczność, która zadziwia bardzo wysokim poziomem zdrowia, zarówno w
sferze psychicznej, fizycznej, jak i społecznej. Według Kiltona Stewarta, który przebywał wśród
Senoiów kilka miesięcy w 1935 r., stan braku konfliktów, przestępstw, chorób umysłowych i fizycznych
naleŜy przypisać niezwykle zdrowej postawie psychologicznej, na którą ogromny wpływ miała nauka o
świecie snu, a właściwie specyficzny kult otaczający marzenia senne i znaczenie umiejętności
świadomego śnienia.
Senoiowie przekonani są, Ŝe kaŜdy człowiek powinien nauczyć się kontrolować swoje marzenia
senne i nauczyć się śnić świadomie, aby móc korzystać z pomocy osób, postaci i mocy, które tam się
manifestują. Szczególnie jest to potrzebne, gdy spotyka się we śnie postacie wzbudzające lęk. JeŜeli
dzięki odwadze osobistej i pomocy innych postaci snu uda się taką zagraŜającą postać pokonać,
zamienia się ona w “sprzymierzeńca”, który moŜe pomóc nie tylko we śnie, ale takŜe na jawie.
Z punktu widzenia współczesnej psychologii jest to pogląd głęboko uzasadniony, gdyŜ po
przezwycięŜeniu i zintegrowaniu lęku, urazu lub kompleksu zostaje uwolniona z podświadomości
dodatkowa energia, słuŜąca poprawie zdrowia i rozwojowi osobowości. Stąd ogromna rola
psychoterapii w leczeniu nerwic i zaburzeń funkcjonalnych, będących wynikiem stresu, szoku lub
innych negatywnych przeŜyć psychicznych.
Według teorii snów Senoiów, w człowieku mieszka pięć dusz: w sercu sengin, która podtrzymuje
Ŝycie w ciele; w wątrobie jereg , która moŜe podróŜować w czasie i przestrzeni; hinum , która
odpowiada za funkcje mowy; w głowie ruai , która opuszcza ciało podczas snu oraz w oczach kenlok ,
która odpowiada za poznanie zmysłowe i wiedzę praktyczną. NajwyŜej wtajemniczony, czyli ten kto
osiągnął stopień halaka (szamana), potrafi sprawić, Ŝe wszystkie dusze oprócz sengin mogą wyjść
poza ciało i współdziałać w świecie snu. Halak nie jest w plemieniu Senoiów funkcją społeczną (jak
szamani w innych plemionach), lecz stopniem duchowego rozwoju, który kaŜdy członek plemienia
moŜe osiągnąć.
Metody opanowania świadomego snu u Senoiów zakładają powiązanie między stanem snu i
czuwania oraz docenianie roli snu.
KaŜdego dnia rano rodzina Senoiów zbiera się i rozmawia o snach z ostatniej nocy, wszyscy
członkowie rodziny biorą w tym udział, a dzieci są pouczane przez rodziców i starszych, jak
zachowywać się w czasie snu, co robić i jak reagować na senne wizje. Szczególne znaczenie mają
dla Senoiów sny niosące przeŜywanie przyjemności, które przedłuŜa się, dopóki nie pojawi się w nich
coś wyjątkowo pięknego albo uŜytecznego, czym moŜna by podzielić się z innymi. Bardzo często jest
to taniec lub pieśń. Po obudzeniu się naleŜy przedstawić taki dar innym współplemieńcom, a wszyscy
bardzo to doceniają i traktują z naleŜytym szacunkiem. O znaczeniu snu świadczyć moŜe fakt, iŜ pod
wpływem snu jednego z członków plemienia duŜa liczba Senoiów zmieniła swoje zwyczaje związane z
ubiorem i odŜywianiem oraz zmienił się status kobiet, które uzyskały równe prawa z męŜczyznami.
Tego typu zmiany zaistniałe pod wpływem jednego snu niemoŜliwe byłyby wśród ludów sąsiadujących
z Senoiami.
PoniewaŜ postacie ze snu są, według Senoiów, jedynie wcieleniami rzeczywistych mocy
istniejących w tamtym świecie, nie naleŜy dziwić się, Ŝe we śnie przyjaciel zachowuje się wrogo, a
stosunki seksualne zachodzą pomiędzy członkami rodziny. Wydaje się, Ŝe przyjemność seksualna
odgrywa w snach Senoiów duŜą rolę, a kaŜdy sen erotyczny powinien kończyć się orgazmem i
otrzymaną od sennego kochanka pieśnią, którą moŜna przenieść do stanu jawy.
Bardzo interesującą teorię snu i wypływające z niej umiejętności posiadają Punanowie zwani takŜe
Dakajami, koczownicze plemiona Ŝyjące w dŜunglach południowego Borneo.
W 1977 r. ekspedycja naukowa braci Blair próbowała odnaleźć to płochliwe i nieuchwytne plemię,
korzystając z pomocy na wpół cywilizowanego Punana o imieniu Berejo. Twierdził on, Ŝe Punanowie
mają dwie dusze. Jedna z nich – “fizyczno-uczuciowa” – znajduje się w głowie, a druga to tzw. “senny
wędrowiec”, który “we śnie i w specjalnym transie odbywa podróŜe, widzi innymi oczyma, dostrzega
ścieŜki, dzikie zwierzęta i zaginionych ludzi”. Tylko dzięki “sennemu wędrowcowi” Bereja bracia Blair
odnaleźli w dŜungli grupę Punanów, którzy nigdzie nie osiedlają się na stałe i niezwykle trudno na nich
trafić. O głębi duchowej poglądów na sen świadczy wypowiedź szamana Punanów, który powiedział:
“Senny wędrowiec moŜe nas prowadzić nie tylko przez las, ale takŜe przez bezdroŜa naszego Ŝycia
wewnętrznego, to senne latające ciało zna nasz początek i nasz kres, i wiąŜe w jedno wszystkie
czasy, wszystkie plemiona i wszystkie stworzenia.”
W kulturze zachodniej dominuje przekonanie, Ŝe sny są zjawiskiem nierzeczywistym i składają się
z wyobraŜeń i fantazji nie mających znaczenia. Na przeciwnym biegunie poglądów na sen znajdują się
wierzenia wielu kultur archaicznych, które przypisują snom podstawową i zasadniczą rolę
ontologiczną. Aborygeni wierzą, Ŝe Sen albo Epoka Snu, będąca mityczną przeszłością,
teraźniejszością i przyszłością, jest jedyną realnie istniejącą rzeczywistością absolutną, a świat
materialny moŜe istnieć tylko w powiązaniu ze Snem. Rytuały Aborygenów słuŜą odnawianiu i
umacnianiu tego kontaktu, bez którego świat przestałby istnieć.
Podobnie wielką wagę do snów przywiązują Irokezi z Ameryki Północnej, o których francuski
misjonarz jezuita, ojciec Fremin pisał w XVII stuleciu: “Słusznie byłoby powiedzieć, Ŝe znają oni tylko
jedno bóstwo – sen. Są mu całkowicie podlegli, posłusznie wypełniają wszystkie jego zalecenia [...],
czują się zobowiązani dokładnie przestrzegać tego, co objawi im się we snach. Inne plemiona
zadowalają się badaniem jedynie tych spośród swoich snów, które wydają im się szczególnie waŜne i
ciekawe, natomiast członkowie tego plemienia, których sposób Ŝycia uchodzi za bardziej religijny niŜ
ich sąsiadów, czuliby się winni popełnienia wielkiego przestępstwa, gdyby zaniedbali analizę choćby
jednego ze swoich snów. Ci ludzie wciąŜ tylko myślą o jednym, nie rozmawiają o niczym innym. Ich
chaty są pełne snów.”
Pomimo iŜ być moŜe ojciec Fremin nieco przesadził w opisie znaczenia snów u Irokezów, faktem
jest, Ŝe podobnie jak Sigmund Freud, uwaŜali oni, Ŝe sny są realizacją naszych pragnień i mają
znaczenie symboliczne. Jako jedni z nielicznych zauwaŜyli, Ŝe niektóre symbole naleŜy interpretować
w ich przeciwnym znaczeniu, dlatego teŜ tłumaczenie snów powierzali tylko najwyŜej wtajemniczonym
i doświadczonym szamanom.
Według Indian Marikopa proces wtajemniczania w sny jest długi i trudny, moŜe trwać nawet wiele
lat. Trzeba takŜe uwaŜać, Ŝeby nie zacząć mówić o swoich snach zbyt wcześnie, gdyŜ wtedy opiekun
duchowy, który pojawia się i naucza we śnie, moŜe rozzłościć się i przerwać proces nauczania.
Niezwykle interesujące z punktu widzenia badaczy świadomych snów i innych zmienionych stanów
świadomości są teorie Juana Matusa, szamana z plemienia Yaqui, zamieszkującego tereny Meksyku.
Został on opisany przez studiującego na Uniwersytecie Kalifornijskim antropologa brazylijskiego
pochodzenia, Carlosa Castanedę, w serii ksiąŜek, które stały się bestsellerami w Stanach
Zjednoczonych. PoniewaŜ większość nauk don Juana związana była z substancjami halucynogennymi
występującymi w peyotlu, bieluniu, “świętych grzybach” i innych ziołach, Castaneda stał się kimś w
rodzaju guru (nauczyciela duchowego) dla młodzieŜy hippisowskiej, eksperymentującej z
substancjami psychodelicznymi. Pomimo podwaŜania autentyczności relacji Castanedy przez
niektórych antropologów, koncepcje zawarte w jego ksiąŜkach są niezwykle głębokie, ciekawe i
inspirujące.
Aby poznać samego siebie w pełni, człowiek musi, według don Juana, rozpoznać w sobie dwa
pierwiastki: tonal i nagual. Tonal skupia się wokół rozumu i opiera się na zwykłej percepcji świata,
która podporządkowana jest ograniczonemu, opartemu na ego rozumieniu. PoniewaŜ rozum
posługuje się słowem, tonalem jest wszystko, co potrafimy nazwać i opisać. Nagual to rzeczywistość
wykraczająca poza umysł i słowa, to moc realnie tworząca świat, a nie tylko go opisująca. MoŜna go
odkryć tylko wtedy, gdy ustanie w nas wewnętrzny dialog i umysł stanie się pusty. Proces ten don
Juan nazywał “zatrzymywaniem świata”, a techniką, która go wywoływała, było “widzenie”. Don Juan
odróŜniał “widzenie” od zwykłego patrzenia. Podczas patrzenia najwaŜniejszą rolę odgrywa ego, “ja”,
które ocenia, interpretuje, ma wyobraŜenia i oczekiwania. W patrzeniu nie jest waŜne to, co jest, lecz
pierwszeństwo ma nasza indywidualna interpretacja świata. Myśl oparta na ego zakłóca percepcję.
Kiedy zdarza się “widzenie”, poczucie indywidualnego “ja” zanika, a pozostaje tylko przedmiot
widzenia sam w sobie, poza jakąkolwiek interpretacją czy oceną. Następuje czysta percepcja. Nie
znaczy to, Ŝe umysł, pamięć, ego przestaje funkcjonować. Zachodzi jedynie przesunięcie ich
znaczenia, ego przestaje być tyranem narzucającym swój ograniczony punkt widzenia.
Nagual to nie tylko najgłębszy element naszego bytu, ale takŜe siła, której moŜna uŜyć w celach
magicznych, zaś jednym z pierwszych zadań maga jest “ustawianie snów” albo “śnienie”. W ten
sposób don Juan nazywał świadomy sen. Do “śnienia” prowadziło częste praktykowanie “widzenia”
oraz ćwiczenie odnajdywania swoich rąk we śnie. Zostanie ono opisane w rozdziale poświęconym
róŜnym technikom oneironautycznym.
Wiedza szamanów na temat snu i światów duchowych, opisana w języku mitologicznym,
symbolicznym, jest bardzo głęboka, a współczesna nauka dopiero rozpoczyna badanie tego
fascynującego obszaru. Szamanizm istnieje od około dwudziestu, trzydziestu tysięcy lat, a
najwaŜniejsze idee łączą szamanów ze wszystkich stron świata. Jedynym wyjaśnieniem tego stanu
rzeczy jest fakt, Ŝe szamanizm wypływa z naturalnego, pierwotnego doświadczenia duchowego, a
jego metody są po prostu skuteczne. Z tego niezwykle bogatego świata praktyk magicznych z
pewnością warto więc wyodrębnić fakty i wiedzę, oraz pokusić się o sformułowanie tego w języku
zrozumiałym nie tylko dla naszej świadomości, ale takŜe podświadomości. “Nowoczesny mit”, na który
wszyscy czekamy u progu “Ery Wodnika”, zapewne nie zrodzi się z niczego, wierzę, Ŝe jego korzenie
tkwić będą w bardzo szeroko rozumianej tradycji duchowej ludzkości.
Zgłoś jeśli naruszono regulamin