Zakładamy ogródek skalny.docx

Jako ogród skalny wyobrażamy sobie z reguły niewielki, dobrze nasłoneczniony i bardzo ozdobny fragment ogrodu, obsadzony głównie roślinami wysokogórskimi. Zakładając ogródek skalny musimy uwzględnić specyficzne wymagania środowiskowe roślin skalnych, a także we właściwy sposób dobrać gatunki aby uzyskać odpowiedni efekt ozdobny.

1. Wybór roślin do ogrodów skalnych
Do ogródków skalnych mają zastosowanie przede wszystkim rośliny wysokogórskie. Są to różnego rodzaju byliny, rośliny cebulowe, bulwiaste, zielne, a także karłowe i płożące się iglaki. W naturze rośliny wysokogórskie rosną z reguły na glebach ubogich i przepuszczalnych, oraz poddawane są działaniu ekstremalnych warunków - silnego słońca, wiatrów, zmian temperatury. Ich poduszkowaty lub dywanowy pokrój oraz drobne, mięsiste, kutnerowate lub skórzaste liście chronią je przed utratą wody i wysuszeniem przez słońce, a rozległy, płytki system korzeniowy ułatwia zaopatrzenie w wodę i składniki pokarmowe.
Dobierając gatunki do ogrodu skalnego warto zwrócić uwagę na kilka aspektów. Zapewne większości z nas zależy, aby skalniak stanowił atrakcyjną ozdobę naszego ogrodu przez większą część roku. Dlatego warto posadzić tutaj rośliny, które będą ozdobne w różn

ych porach roku. Efekt ten jest trudno osiągnąć tworząc skalniak monotematyczny, złożony z roślin należących do określonej grupy (np. wyłącznie jednorocznych, cebulowych, bylinowych lub wrzosowatych). Dlatego też polecamy stworzenie skalniaka mieszanego, złożonego z gatunków należących do różnych grup. Kolejnym czynnikiem gwarantującym dekoracyjność jest zestawienie roślin pod względem kontrastu - zarówno ich kształtu jak i barwy. W przypadku roślin kwitnących, musimy wziąć pod uwagę termin i długość kwitnienia. Dobrze jest, jeżeli kwiaty pojawiają się kolejno w różnych porach roku, a kwiaty roślin kwitnących w tym samym okresie - kontrastują pomiędzy sobą, dzięki czemu rabata będzie różnokolorowa. Zwróćmy też uwagę na ulistnienie, bo w okresie gdy rośliny nie kwitną, to właśnie ich liście będą stanowiły ozdobę naszego skalniaka. Chociaż ogródki skalne zakłada się z reguły w miejscach nasłonecznionych, nie oznacza to, że jeżeli nie posiadamy miejsca dobrze nasłonecznionego, to jesteśmy skazani na porażkę. Istnieje wiele roślin nadających się na skalniaki, które dobrze znoszą albo wręcz preferują nieco cienia. Oto propozycje niektórych roślin, jakimi możemy obsadzić ogródek skalny:

·         armenia

·         dąbrówka

·         delosperma

·         echeveria

·         floks

·         gentiana

·         geranium

·         gęsiówka

·         głodek

·         goździk

·         jastrzębiec kosmaczek

·         lewisia

·         macierzanka

·         pierwiośnik

·         pięciornik

·         naradka

·         raoulia

·         rogownica

·         rojnik (rojnik drobny, rojnik olbrzymi)

·         rozchodnik ("kolczatek" drobny, "kolczatek" gruby,z okrągłymi liśćmi)

·         sasanka

·         skalnica (szara, zielona)

·         telima

·         trawa

·         tymianek

·         żagwin

·         inne

Co kwitnie w poszczególnych miesiącach:
KWIECIEŃ ( głodek, macierzanka, pięciornik, żagwin )
MAJ ( armenia, dąbrówka rozłogowa, gentiana, gęsiówka, naradka, pierwiośnik górski, sasanka, skalnica )
CZERWIEC ( delosperma, lewisia, rojnik, rozchodnik, skalnica gronkowa, skalnica, telima )
LIPIEC ( rojnik drobny, rozchodnik iglasty, inne )

2. Dobór miejsca i przygotowanie gleby
Idealny ogród skalny będzie położony na południowym, dobrze oświetlonym stoku wzniesienia, osłoniętym od wiatrów. Położenie na wzgórku zapewni właściwy odpływ wody. Jeżeli ogródek skalny zdecydujemy się założyć na terenie płaskim, konieczne będzie wykonanie drenażu. W sąsiedztwie skalniaka nie powinno być wysokich drzew. Drzewa będą uniemożliwiać odpowiednie nasłonecznienie skalniaka, a opadające z ich gałęzi krople deszczu przyczynią się do gnicia roślin skalnych. Nasz skalniak nie powinien być jednak jedynie wzgórkiem o ściśle geometrycznych kształtach, naszpikowanym przypadkowo znalezionymi kamieniami. Poza kamienną skarpą, ogródek skalny może przybrać formę murka oporowego, małego tarasu, czy dróżki zagłębionej w wąwozie. W ten sposób nie tylko urozmaicimy teren i przyczynimy się do naturalistycznego wyglądu skalniaka, ale również stworzymy różne warunki nasłonecznienia na zboczach. Linie murków powinny być płynne, a skarpy nie tylko proste, ale również swobodnie ukształtowane. Przynajmniej niektóre kamienie powinny mieć kanciaste brzegi, dzięki czemu będą przypominać odłamki skał. Rośliny szczególnie wrażliwe na nadmiar wilgoci w podłożu warto posadzić w szczelinach pionowych ścian murków, z których woda szybko ucieka. Większość roślin skalnych wymaga gleb dobrze przepuszczalnych. Zwykłą ziemię ogrodową możemy przystosować na potrzeby uprawy roślin ogrodu skalnego, mieszając ją w równych częściach z torfem i gruboziarnistym piaskiem. Korzystny będzie również dodatek żwiru, który zapewnia szybki odpływ wody, co jest szczególnie ważne dla roślin wrażliwych na nadmiar wilgoci. Pamiętajmy aby glebę uwolnić od występowania chwastów. W tym celu, na co najmniej dwa tygodnie przed terminem budowy skalniaka, glebę opryskujemy herbicydem, np. Roundup Ultra 360 SL. Dwutygodniowy okres pozwoli na przeniknięcie herbicydu do wnętrza chwastów i zniszczenie nie tylko ich części nadziemnych, ale również ich korzeni.

3. Dobór kamienia
Szczególne znaczenie dla wyglądu ogrodu skalnego będzie miał zastosowany kamień. Należy unikać skał miękkich, szybko ulegających wpływom atmosferycznym, takich jak kreda czy iły. Nieodpowiedni będzie także zbyt twardy kamień wulkaniczny, taki jak granit czy bazalt.
Najlepiej wybrać kamień występujący w okolicy, dzięki czemu będzie łatwiej sharmonizować go z otoczeniem. Doskonałym materiałem na skalniaki jest miękki i porowaty tuf wapienny. Skały takie zaw

ierają liczne kieszenie powietrzne, a ich wielkość ułatwia transport i obróbkę. W stosunkowo miękkiej powierzchni tych skał z łatwością można wydrążyć zagłębienia dla roślin. Tuf wapienny zapewnia idealne warunki wielu roślinom, wymagającym bardzo dobrego drenażu. Niestety jest to materiał skalny szczególnie drogi. Tańsze i nie mniej przydatne okażą się skały piaskowe, o wyraźnej warstwowej budowie. Zaletą stosowania skał warstwowych jest łatwość ich łupania. Budując ogród skalny możemy również stosować zwykłe skały wapienne.
Skały układamy zaczynając od największych, wokół których kolejno rozmieszczamy egzemplarze mniejsze. Jeżeli w sąsiedztwie układamy skały warstwowe, ich odłamki układajmy w taki sposób, aby warstwy biegły w tym samym kierunku i pod tym samym kątem. Kamienie zakopujemy na około 1/3 ich objętości i lekko odchylamy do tyłu. Zapewni to stabilność i pozwoli wodzie ściekać na podsypkę, a nie bezpośrednio na rośliny rosnące poniżej.

4. Sadzenie roślin
Najwygodniej jest kupić rośliny w doniczkach, które możemy sadzić niemal przez cały sezon wegetacyjny. Unikajmy jednak okresów deszczowych, kiedy ziemia jest bardzo mokra oraz okresów suszy i upałów. Gdy rośliny są już zakupione ustawiamy je próbnie, przyglądając się kompozycji z różnych stron. Teraz jeszcze możemy poeksperymentować. Rozmieszczając rośliny na skalniaku pamiętajmy o zachowaniu właściwych odstępów pomiędzy nimi. Rośliny rosnące silnie lub ekspansywnie sadzimy w większej rozstawie lub pojedynczo, gdyż szybko się rozrosną. Gatunki o powolniejszym wzroście sadzimy gęściej, najlepiej w grupach, dzięki czemu od razu będą stanowiły wyraźny akcent. Nie zapomnijmy również o dobraniu roślin pod względem pokroju i kolorystyki, a także wymagań stanowiskowych, glebowych i świetlnych. W zakamarkach pod większymi kamieniami, pod nawisami skalnymi, lub w większych szczelinach w murkach, umieszczamy egzemplarze wymagające nieco cienia.
Gdy uznamy, że rośliny są właściwie rozmieszczone, możemy przystąpić do sadzenia. Z doniczek wyjmujemy je bardzo delikatnie i umieszczamy w wykopanych dołkach. Sadzimy na takiej głębokości, aby szyjka korzeniowa znajdowała się nieco nad poziomem ziemi. Następnie glebę wokół rośliny lekko ubijamy i rozsypujemy wierzchnią warstwę żwiru lub grubego piasku. Gdy cała powierzchnia skalniaka jest pokryta cienką warstwą piasku lub żwiru, rośliny podlewamy. Nieco bardziej skomplikowane jest sadzenie roślin w szczelinach skalnych, pomiędzy kamieniami lub w szczelinach murków. Do takich nasadzeń wybieramy tylko sadzonki młode, z dobrze rozwiniętym systemem korzeniowym. Przed posadzeniem ich korzenie lekko skracamy. Jeżeli w szczelinie znajduje się stare podłoże lub resztki roślinne, należy je wydłubać, np. za pomocą łyżki. Na dnie oczyszczonej szczeliny umieszczamy mały kamyk, a na nim trochę ziemi. Następnie w szczelinę wsuwamy korzenie rośliny, w taki sposób aby była ona skierowana na zewnątrz szczeliny. Korzenie przysypujemy cienką warstwą ziemi i dociskamy następnym kamykiem. Jeżeli istnieje taka konieczność, możemy nasypać kolejną warstwę ziemi i umieścić powyżej następną roślinę.

5. Pielęgnacja skalniaka
Po założeniu skalniaka systematycznie sprawdzajmy stabilność konstrukcji kamiennych i murków, a także czy rośliny tkwią pewnie w podłożu. Szczególnie te posadzone w szczelinach. W niektórych miejscach może okazać się konieczne dosypanie ziemi. Dopóki rośliny się nie przyjmą, dobrze jest zapewnić im nieco obfitsze nawadnianie. Dla większości roślin skalnych podlewanie w późniejszym okresie jest konieczne jedynie w czasie suszy.

6. Skalniaki można umieszczać:

·         przy zjeździe do garażu (schodkowo,płasko)

·         przy oczku wodnym

·         z drewnianym płotkiem

·         z pni śliwy

·         zakątek rojnikowy

7. Przykłady skalników

Kamienne mury
Skały można eksponować pojedynczo lub w grupach. Dobrym pomysłem jest wmontowanie ich we fragment ogrodzenia (zdjęcie z lewej) lub zrobienie z nich wolno stojącej ściany. W tym celu umieszcza się kawałki skał (jeden nad drugim) pomiędzy betonowymi słupami ogrodzeniowymi. Słupy mają z boków podłużne wgłębienie, co ułatwia mocowanie kamieni (patrz rysunek). Nie łączmy ich zaprawą murarską - przestrzenie pomiędzy kamieniami lepiej wypełnić podłożem dla roślin. Po obsadzeniu ściana wygląda jak naturalna i nie zajmuje tyle miejsca co zwykły skalniak.

Skalniak w skrzyniach
Tam, gdzie jest mało miejsca, warto założyć ogródek skalny w formie wyniesionych, wielopoziomowych rabat. Najprostszy przykład takiego rozwiązania stanowi skrzynia - z impregnowanego drewna, blachy bądź murowana wysokości 35-45 cm, z podłożem dobranym dla sadzonych roślin. Można też ustawić kilka skrzyń piętrowo i zabudować nimi jeden z zakątków na tarasie - dobrze harmonizują z regularnymi kształtami budynku. Rośliny skalne mają specyficzne wymagania. Ich korzonki nie znoszą zalewania, dlatego podłoże musi być dobrze zdrenowane. Skrzynie ustawiamy na przepuszczalnym gruncie lub nad powierzchnią ziemi na nóżkach. Żeby woda nie zalegała w podłożu, muszą mieć otwory odpływowe o średnicy około 2 cm. Na dnie układamy warstwę (15-20 cm) grubego żwiru lub keramzytu, na którą sypiemy podłoże - mieszamy w równych proporcjach torf, ziemię kompostową, glinę i drobne kruszywo skalne. W podłożu można umieścić kilka kamieni, które będą tłem dla roślin. Najlepsze są odłamki skał; ułożone obok siebie tworzą szczeliny, gdzie dobrze się czują gatunki wysokogórskie.

Uwaga! Jeśli zamierzamy uprawiać rośliny wymagające gleb zasadowych, w mieszance podłoża stosujemy torf odkwaszony i kruszywo z wapieni lub dolomitu, tło zaś powinny stanowić skałki wapienne; dla roślin kwasolubnych - torf kwaśny, kruszywo, np. granitowe, i tło ze skał tego samego typu.

Kamień zamiast góry
Skalniak można urządzić nawet na jednym głazie. Może stać się on kwietnikiem dla wielu górskich rarytasów. Najlepiej nadaje się do tego wapienny tuf, skała o bardzo porowatej strukturze (do kupienia w firmach sprzedających kamienie do ogrodu). Szczeliny wypełniamy podłożem i obsadzamy roślinami. W takich warunkach dobrze rosną skalnice, szarotki, dębiki i rojniki. Jeśli szczeliny są większe, można sadzić w nich karłowate krzewy, np. wiąz drobnolistny. Gatunki szczególnie wrażliwe na zalewanie korzeni, np. niektóre skalnice, najlepiej sadzić w zagłębieniach z odpływem.

Skalniaki w cieniu
Rośliny ogrodowe mają bardzo zróżnicowane wymagania co do intensywności naświetlania. Dotyczy to także bylin sadzonych na skalnikach. Gatunki, które rosną na północnych stokach górskich i w załomkach skalnych, wymagają cienia. Podobne stanowisko trzeba im zapewnić w ogrodzie.

W jakim miejscu
POD DRZEWAMI Skalniak taki musi zagospodarować gatunkami, które bez

kłopotu zniosą niedostatek wody i wytrwają na jałowej i zbitej ziemi. Ponieważ tak tolerancyjnych roślin jest niewiele, strukturę podłoża warto poprawić. Gdy jest one zwięzłe i słabo przepuszcza wodę, należy je rozluźnić, mieszając z pieskiem i torfem, żwirem lub ziemią liściową . Warto tu również zainstalować nawadnianie kropelkowe lub system niskich zraszaczy. Na rośliny też korzystnie wpłynie sąsiedztwo choćby malutkiego oczka wodnego lub strumyka.
W ZAKAMARKACH Bywają sytuacje, gdy lokalizacja skalnej rabaty wypada w najbardziej nasłonecznionej części ogrodu, a nie chcemy rezygnować z uprawy roślin cieniolubnych. Wtedy najlepiej wybudować rozległy skalniak z rozgałęzieniami w różnych kierunkach. Dzięki temu uzyskamy miejsca o różnej wystawie i liczne zagłębienia, do których słońce nie dociera nawet w południe. Stoki skalniaka albo murka kwiatowego położone po północno-wschodniej stronie także będą odpowiednie dla roślin cieniolubnych. Stałym elementem każdego ogródka skalnego są duże kamienie są duże kamienie. Można je tak ułożyć by utworzyły nawiasy. Pod nimi jak również głębszych szczelinach murków, możemy schować nasze cieniolubne okazy. Im więcej zakamarków, załomów i nawisów, tym więcej miejsc dla roślin tego typu, po mimo że całe wzniesienie skalnika w znajduje się w słonecznej części ogrodu.
NA POCHYŁYM TERENIE w ogrodach położonych w górach i na skarpach znajdują się naturalne zbocza nachylone ku północy, idealne dla cieniolubnych gatunków. Trzeba je tylko przygotować dla roślin np. formując tarasy na różnych poziomach.

Budowa rabaty
Dobrze założony skalniak stwarza odpowiednie stanowisko dla roślin. Nie powinien to być jedynie wzgórek o ściśle geometrycznych kształtach, naszpikowany kamieniami, które akurat mamy pod ręką. Ogród skalny może przybierać różne formy, takie jak, np. murek oporowy, kamienna skarpa, kamienna skarpa, dróżka zagłębiona w płytkim wąwozie. Nie tylko urozmaicają one teren, lecz także stwarzają różne warunki nasłonecznienia na zboczach. Najlepiej żeby linie murków były płynne, a skarpy nie tylko proste, ale również swobodnie ukształtowane. Skalniak musi przypominać naturalne stanowiska roślinne, z elementami górskiego krajobrazu. Dlatego niektóre kamienie powinny mieć kanciaste brzegi, aby przypominały odłamki skał. Pomiędzy kamieniami powinno być odpowiednio przygotowane podłoże i drenaż. Rośliny szczególnie wrażliwe na nadmiar wilgoci w podłożu sadzimy w szczelinach pionowych ścian i murków z których woda szybko ucieka.