1

INSTRUKCJA STANOWISKOWA

RĘCZNE PRACE TRANSPORTOWE

Warszawa 2004

WSTĘP

1.        Ręczne prace transportowe – w rozumieniu przepisów prawa pracy – to każdy rodzaj transportowania lub podtrzymywania przedmiotów, ładunków lub materiałów a także ludzi i zwierząt przez jednego lub więcej pracowni­ków, w tym: unoszenie, podnoszenie, układanie, pchanie, ciągnięcie, przeno­szenie, przesuwanie, przetaczanie lub przewożenie.

2.        Poradnik oparto o przepisy rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Spo­łecznej z 14 marca 2000r. w sprawie bhp przy ręcznych pracach transporto­wych. W poradniku uwzględniono przepisy rozporządzenia Rady Ministrów z 24 sierpnia 2004r. w sprawie wykazu prac wzbronionych młodocianym i warunków ich zatrudniania przy niektórych z tych prac.

OBOWIĄZKI PRACODAWCY

1.        Pracodawca jest obowiązany stosować odpowiednie rozwiązania techniczne i organizacyjne zmierzające do wyeliminowania ręcznych prac transportowych.

2.        Kierowanie pracowników (lub kandydatów na pracowników), którzy
mają być zatrudnieni przy ręcznych pracach transportowych na badania lekar­skie. Wszelkie ograniczenia mas dźwi­ganych przedmiotów lub innych czynności wysiłkowych oraz przeciwwskaza­nia zamieszczone w orzeczeniu lekarskim powinny być uwzględnione.

3.        Przeszkolenie pracowników w dziedzinie bhp. W programie szkolenia
winny się znaleźć m. in.: techniki bezpiecznego unoszenia, podnoszenia,
układania,  pchania,  ciągnięcia,  przenoszenia,  przesuwania,  przetaczania
i przewożenia różnego rodzaju przedmiotów, obowiązujące przepisy z zakre­su bhp przy ręcznych pracach transportowych, a także sposób posługiwania
się sprzętem pomocniczym i środkami ochrony indywidualnej.

4.        Dokonanie oceny ryzyka zawodowego i jego udokumentowanie. Przy ocenie ryzyka należy uwzględnić:

a.           Parametry przemieszczanych ładunków (gabaryty, masę, położenie
środka ciężkości, opakowanie, uchwyty, rodzaj substancji).

b.          Warunki środowiska pracy (temperatura, wilgotność, prędkość wiatru,
występowanie czynników szkodliwych dla zdrowia, oświetlenie, są­siedztwo ruchu pieszego i pojazdów, wolna przestrzeń).

c.           Organizację prac (załadunek, rozładunek, składowanie oraz sposób
wykonywania poszczególnych operacji).

d.          Predyspozycje pracowników (sprawność psychofizyczną, stan zdro­wia).

e.           Zastosowanie sprzętu pomocniczego, np.: pasów, lin, łańcuchów, za­wiesi, dźwigni, chwytaków, rolek, kleszczy, uchwytów, noszy, koszy, legarów, ręcznych wciągników i wciągarek, krążków i wielokrążków linowych, pochylni, taczek i wózków.

f.            Zastosowanie środków ochrony indywidualnej, np. rękawic ochron­nych, naramienników, masek przeciwpyłowych (dobór środków ochrony indywidualnej powinien być adekwatny do występujących zagrożeń i warunków środowiska pracy).

5.        Poinformowanie pracowników (na piśmie) o ryzyku zawodowym. Na­leży przekazać informacje o wszelkich zagrożeniach i sposobach unikania ura­zów, zwłaszcza urazów kręgosłupa, a także o wypadkach, do jakich najczęściej
dochodzi w związku z wykonywaną pracą.

6.        Wyposażenie pracowników w odpowiednią odzież i obuwie robocze
oraz niezbędny sprzęt pomocniczy i środki ochrony indywidualnej.

7.        Wydanie szczegółowej instrukcji bezpiecznego postępowania w przy­padku przemieszczania przedmiotów nieporęcznych, niestabilnych, ze zmien­nym środkiem ciężkości i innych (np. zawierających substancje żrące, trujące,
pylące, wybuchowe itp.), które mogłyby ze względu na swoje właściwości
spowodować zagrożenie wypadkowe. W instrukcji (zaopiniowanej pozytyw­nie przez służbę bhp w zakładzie) powinien być podany m. in. sposób:

a.           Użycia odpowiedniego sprzętu pomocniczego.

b.          Zabezpieczenia przedmiotu przed rozwinięciem, rozpakowaniem, pęk­nięciem czy odkształceniem powodującym zagrożenie.

c.           Zespołowego przemieszczania przedmiotu.

d.          Użycia środków ochrony indywidualnej.

8.        Zapewnienie nieodpłatnie posiłków i napojów dla pracowników, zgod­nie z rozporządzeniem Rady Ministrów z 28 maja 1996r. w sprawie profilak­tycznych posiłków i napojów.

9.        Zapewnienie nadzoru doświadczonego pracownika nad zespołowym
przenoszeniem przedmiotów.

10.    W przypadku zatrudnienia kobiet – sporządzenie wykazu prac wzbro­nionych kobietom.

11.    W przypadku zatrudnienia młodocianych – sporządzenie wykazu prac wzbronionych pracownikom młodocianym i wykazu prac dozwolonych pracownikom młodocianym w celu odby­cia przygotowania zawodowego i stanowisk, na których są one wyko­nywane.

12.    Zapewnienie sprawnie funkcjonującego systemu pierwszej pomocy w razie wypadku oraz środków do udzielenia tej pomocy.

OBOWIĄZKI OSOBY KIERUJĄCEJ PRACOWNIKAMI

1.        Sprawdzenie stanu technicznego sprzętu pomocniczego oraz środków ochrony zbiorowej i indywidualnej stosowanych przez pracowników.

2.        Szczegółowe poinformowanie pracowników o:

a.           Przemieszczanych przedmiotach – ich masie, położeniu środka cięż­kości, rodzaju substancji itp.

b.          Zagrożeniach wynikających z wykonywanej pracy i urazach, na jakie
mogą być narażeni w przypadku nierespektowania wymagań przepi­sów i zasad bhp.

c.           Sposobie bezpiecznego i najmniej uciążliwego wykonania zadania ze wskazaniem rodzaju sprzętu pomocniczego i środków ochrony indy­widualnej, które należy zastosować.

3.        Udostępnienie pracownikom instrukcji bezpiecznego postępowania i nadzór nad jej stosowaniem.

4.        Dostosowanie prac do wymagań i norm zawartych w przepisach bhp.

5.        Wykluczyć narażanie pracowników na nadmierne obciążenia układów mięśniowo-szkieletowych, zwłaszcza powodujących urazy kręgosłupa.

6.        Należy wykluczyć:

a.           Wykonywanie czynności tylko za pomocą skrętu tułowia.

b.          Niestabilną i nienaturalną pozycję ciała.

c.           Pochylenia tułowia o kąt większy niż 45°.

d.          Możliwość nagłych ruchów przemieszczanego przedmiotu.

e.           Statyczną pozycję stojącą lub siedzącą.

f.            Przenoszenie przedmiotów podtrzymywanych od spodu, których śro­dek ciężkości znajduje się powyżej połowy wysokości przedmiotu.

7.        Zapewnienie odpowiednich przerw w pracy na odpoczynek w celu ograniczenia długotrwałego wysiłku fizycznego. W pobliżu stanowisk pracy należy zatem umieścić stosowną liczbę krzeseł bądź innych środków do odpo­czynku.

Rys. 1. Minimalne odległości w przejściach

8.        Ograniczenie do minimum odległości ręcznego przemieszczania przed­miotów.

9.        Zapewnienie wystarczającej przestrzeni niezbędnej do swobodnego wy­konywania ruchów i zapobiegającej konieczności pochylania się i skręcania tułowia.

10.    Organizacja prac transportowych powinna uwzględniać gabaryty przemieszczanych przedmiotów oraz wielkość pomieszczeń, drzwi, korytarzy,
przejść, dojść czy schodów. Niedopuszczalne jest, aby pracownicy musieli
przeciskać się z przenoszonymi lub przewożonymi ładunkami przez zbyt wą­skie otwory drzwiowe lub przejścia i byli przez to narażeni na urazy kończyn i nadmierne obciążenia kręgosłupa.

11.    Pochylnie, drogi transportowe i otwory drzwiowe w transporcie wewnątrzzakładowym powinny spełniać wymagania określone w rozporządzeniu Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z 26 września 1997r. w sprawie ogól­nych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy oraz w Polskiej Normie PN--68/M-78010, a schody, dojścia i przejścia do urządzeń technicznych - wy­magania określone w rozporządzeniu Ministra Infrastruktury z 12 kwiet­nia 2002r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie.

12.    Zapewnienie równej, stabilnej i nieśliskiej powierzchni, po której prze­mieszczane są przedmioty, co jest warunkiem niezbędnym do utrzymania rów­nowagi. Wyraźne oznakowanie dróg transportu i ustawienie w dogodnych miejscach pojemników na odpadki i śmieci przyczyni się do zachowania czy­stości i drożności, co z kolei zapewni poczucie bezpieczeństwa, ułatwi i przy­spieszy prace.

13.    Wstrzymanie prac w przypadku stwierdzenia, że są wykonywane nie­prawidłowo lub w nieodpowiednich warunkach środowiskowych (np. przy po­rywistym wietrze, burzy, przekroczeniu norm stężeń czynników szkodliwych). Mogą być one wznowione po usunięciu bądź ustaniu zagrożeń.

ZASADY WYKONYWANIA RĘCZNYCH PRAC TRANSPORTOWYCH

1.        Prace należy wykonywać w sposób zgodny z przepisami i zasadami bhp oraz ergonomii. Podnoszony przedmiot powinien znajdować się pomiędzy lekko ugiętymi kolanami. Stopy, płasko i pewnie ustawione na podłożu, po­winny być rozstawione w odległości 30 do 40cm; plecy jak najbardziej wy­prostowane; głowa odchylona nieco do tyłu.

2.        Przedmiot należy chwytać właściwie i pewnie, a jeżeli ma uchwyty – chwytać tylko za nie. Ładunek podnosić tylko wtedy, gdy pozycja ciała jest stabilna.

3.        Energia kinetyczna ciała powinna być wykorzystana tylko w momencie zapoczątkowania ruchu przedmiotu.

4.        Przy podnoszeniu i przenoszeniu należy pamiętać o – wykonywaniu łagodnych i płynnych ruchów, nieskręcaniu tułowia, rozkładaniu mas, w miarę możliwości, symetrycznie po obu stronach tułowia.

5.        Przenoszony przedmiot powinien znajdować się jak najbliżej ciała i nie powinien ograniczać widoczności. Niedozwolone jest przekraczanie dopusz­czalnych mas przenoszonych przedmiotów, np. poprzez przenoszenie po dwie sztuki zamiast po jednej.

6.        Niedopuszczalne jest przebywanie pracownika między legarami podczas przetaczania przedmiotów po pochyło ustawionych legarach.

7.        Pr...