E-gazeta kulturalna Apeiron Magazine http://www.apeironmag.tk Ewa Balik Raport z zanurzonego miasta LW�W autor ebooka Ewa Balik http://bikini.blog.pl E-gazeta kulturalna Apeiron Magazine http://www.apeironmag.tk Relacja ze Lwowa raczej nie b�dzie typow� relacj� z podr�y. I to nie tylko dlatego, �e to debiut w roli autorki takiej relacji, ale przede wszystkim dlatego, �e we Lwowie trudno by� zdystansowanym podr�nym, poczucie serdecznej przynale�no�ci do miasta pojawia si� w chwil� po przybyciu do Lwowa, by ju� nie znikn�� mimo wyjazdu. Nie planowa�am podr�y do Lwowa, nie my�la�am o tym mie�cie jak o celu weekendowej podr�y. Nie szykowa�am si� na emocjonaln� wycieczk� na wschodni� stron�, cho� zamierza�am odwiedzi� nie widzian� nigdy Babci� Helen�. Wzd�u� drogi z Warszawy do Rawy Ruskiej przygarbione przydro�ne ma�e dzieci wro�ni�te w pobocze sprzedaj� jagody. Ju� ten widok k�uje w serce i powinien mnie przygotowa� emocjonalnie. Podr� do tego miasta zaskoczy�a mnie jednak i sta�a si� moj� podr� sentymentaln�. Lwowski kalejdoskop: lat i obraz�w Wra�enia we Lwowie nak�adaj� si� na siebie, zmieniaj� i nie daj� spokojnie przyzwyczai� si� do cho�by jednej oficjalnej twarzy miasta. Pierwsze wra�enie to atmosfera polskich lat osiemdziesi�tych czyli gwarny, zaludniony o ka�dej porze dnia i nocy Prospekt Swobody, najwa�niejszy lwowski deptak z pomnikami Tarasa Szewczenki i Adama Mickiewicza (dawne Wa�y Hetma�skie), potem klimat radzieckiej poczt�wki z lat sze��dziesi�tych z tym samym lekko sp�owia�ym s�o�cem w dawnym ogrodzie jezuit�w z ogromnym sowieckim pomnikiem Iwana Franki, by wreszcie wzruszy� si� na ulicy cudem ocalonej z polskiego przedwojnia. Nie unikam nazywania miejsc: polskim, poniewa� tutejszy genius loci wydaje si� sam nasuwa� my�l w�a�nie o polsko�ci, a przynajmniej skojarzenia z innymi polskimi miastami. Pomimo wsp�lnej z Krakowem c.k. historii, lwowskie ulice i budynki wydaj� si� bardzo przypomina� te warszawskie, zw�aszcza Warszawy znanej z przedwojennych fotografii. Ju� pierwszej lwowskiej nocy zach�ysn�am si� takim widokiem znajomej ulicy w trakcie poszukiwania rekomendowanego hotelu. W �rodku nocy, po wielu autor ebooka Ewa Balik http://bikini.blog.pl E-gazeta kulturalna Apeiron Magazine http://www.apeironmag.tk godzinach podr�y, znalaz�am si� na ulicy niedaleko od mojego warszawskiego domu! Par� przecznic i kolejna ulica, ju� ta w�a�ciwa z hotelem, by�a najbardziej zakopia�sk� ulic�, jak� widzia�am z dala od Zakopanego, z jod�ami, willami, wybrukowan� ulic�, takich we Lwowie najwi�cej. Ulic� polubi�o te� KGB, kt�re niedaleko st�d mia�o kiedy� swoj� siedzib� (zaj�t� obecnie przez ukrai�sk� s�u�b� bezpiecze�stwa) oraz niegdysiejszy pierwszy sekretarz Michai� Gorbaczow, kt�ry w czasie wizyty w bratniej republice, sp�dzi� noc w tutejszym hotelu. Par� dni p�niej, opowiadaj�c o tej ulicy lwowskiemu przewodnikowi po Lwowie, dowiedzia�am si�, �e na wzg�rzu tu� za pi�kn� ocienion� jod�ami zakopia�sk� ulic� znajduje si� miejsce strace� lwowskich profesor�w, tylko cz�ciowo upami�tnionych. Podobno na tablic� upami�tniaj�c� wszystkich straconych nie zgadzaj� si� w�adze ukrai�skie. Pos�pne wra�enie wzmaga opis ostatnich dni we Lwowie Tadeusza Boya-�ele�skiego przywo�anych w ksi��ce J�zefa Hena i miejsce to nie budzi ju� beztroskich skojarze� z g�rskim kurortem. Nauczy�o mnie to, �e we Lwowie �adne wra�enie nie jest dane raz na zawsze. Jak pod��a� polskimi �ladami i pozosta� politycznie poprawnym Trudno we Lwowie zachowywa� si� politycznie poprawnie, czyli pami�ta� o lwowskim tyglu r�nych narodowo�ci, nie tylko o polskim charakterze tego miasta. O tym z reszt� nie pozwala zapomnie� pomnik pierwszego ruskiego drukarza Fiodorowa ko�o cerkwi Uspienskiej lub okaza�y pomnik ksi�cia Dani�y na koniu, ojca za�o�yciela grodu Lwa, z ksi���c� mitr� dumnie wetkni�t� w modnie ufryzowan� grzywk�. Redefiniuj� sobie poj�cie politycznej poprawno�ci na w�asny u�ytek: nie artyku�owa� za g�o�no zachwytu nad polsko�ci� miasta, przyzna�, �e to miasto by�o domem dla wielu narodowo�ci, obok Polak�w, Rusin�w, mieszka�y tu tak�e spo�eczno�� �ydowska, ormia�ska, by wymieni� tylko te liczniejsze. Pami�� cho�by tej ostatniej pi�knie przywo�uje Katedra Ormia�ska, w kt�rej, po d�ugiej przerwie, od stycznia 2001 roku znowu s� odprawiane nabo�e�stwa. Odnowiony zesp� architektoniczny, kt�ry tworz� sama katedra, by�e pomieszczenie klasztoru �e�skiego i pa�ac arcybiskup�w ormia�skich znajduje si� niedaleko Rynku. Niezwyk�y zabytek architektury ormia�skiej z secesyjnymi malowid�ami �ciennymi i niezwyk�� dekoracj� z pocz�tku XX wieku. Niezwyk�a ilustracja biblijnego cytatu �A Kr�lestwu jego nie autor ebooka Ewa Balik http://bikini.blog.pl E-gazeta kulturalna Apeiron Magazine http://www.apeironmag.tk b�dzie ko�ca� w m�odopolskiej oprawie, twarze wsp�czesnych tw�rcy malowide� s� tak wyraziste, tak przejmuj�ce i tak inne od jakichkolwiek innych dekoracji ko�cielnych dot�d widzianych, �e to przejmuj�ce wra�enie d�ugo jeszcze nie zbladnie. Twarz udr�czonego Chrystusa d�ugo jeszcze pozostaje w pami�ci tak jak i spojrzenia postaci ze �cian ko�cio�a, przez chwil� skojarzenie z estetyk� wsp�czesnego komiksu � gesty, spojrzenia, upozowanie postaci przez malarza tchn� w nie tyle �ycia! Gdy uwa�nie omijam p�yty nagrobne znajduj�ce na ziemi, dowiaduj� si�, �e dusze os�b tu pochowanych szybciej dostan� si� do nieba, je�eli napisy ulegn� kompletnemu zatarciu. Trzeba to miejsce koniecznie zobaczy�, �eby u�wiadomi� sobie jak tw�rcze by�y spotkania �yj�cych wsp�lnie spo�eczno�ci i jak piel�gnowana przez nich kultura przenika�a si� i wzbogaca�a nawzajem. Dla mnie uwa�ne poruszanie si� w obr�bie relacji polsko-ukrai�skich to nie tylko kwestia �ledzenia zawi�ych stosunk�w polityczno-gospodarczych, nie tylko zagadnienie wymogu wiz dla Ukrai�c�w odwiedzaj�cych Polsk� (w samym Lwowie wydano ich w ci�gu jednego roku ponad 30 tysi�cy1), jednak Polacy odwiedzaj�cy Ukrain� s� zwolnieni z tego obowi�zku. Moja rodzina, kt�ra odkrywam we Lwowie jest rodzin� polsko-ukrai�sk�, od niezwykle manifestuj�cej swoj� polsko�� i jednocze�nie pozostaj�cej w dobrych relacjach z ukrai�skimi s�siadami Babci Heleny do jednej z jej c�rek Teresy, kt�ra wysz�a za m�� za ukrai�skiego in�yniera i tr�jki jej dzieci: Romana, Marysi i Mariany, z kt�rymi rozmawiam po angielsku! Druga z c�rek Babci mieszka i pracuje w Krakowie. Odkrycie tr�jki zdolnych kuzyn�w oraz zintegrowanej, mocnej sob� rodziny tak�e dzi�ki ci�kim warunkom materialnym, wp�yn�o na m�j emocjonalny odbi�r Lwowa. Inaczej wygl�da zwiedzanie Cmentarza �yczakowskiego razem z moj� ukrai�sk� kuzynk�, miejsce spoczynku poleg�ych Orl�t s�siaduje z grobami �o�nierzy Wielkiej Halickiej Armii. A mi przysz�o zwiedza� Cmentarz Orl�t w towarzystwie Mariany. Przy nie lada asertywno�ci patriotycznej towarzysz�cej zwiedzaniu Lwowa przyznaj�: m�odzi ludzie mieszkaj�cy dzi� we Lwowie nie podkre�laj� za wszelk� cen� swojej ukrai�skiej odr�bno�ci narodowej, chc� przede wszystkim prowadzi� 1 Wiadomo�� podana w �sygna�ach Dnia�, w Programie I PR 9 sierpnia 2004 roku. autor ebooka Ewa Balik http://bikini.blog.pl E-gazeta kulturalna Apeiron Magazine http://www.apeironmag.tk �ycie podobne do �ycia ich zachodnich r�wie�nik�w, cho�by do �ycia w Polsce z jej niepor�wnywalnym do ukrai�skiego poziomem �ycia (nawet u�rednionym i zani�onym). Dlatego, cho� uwa�nie ws�uchiwa�am w si� ka�de s�owo mijaj�cych nas polskich wycieczek t�umnie odwiedzaj�cych Cmentarz, zwiedza�am go z nowej, polsko-ukrai�skiej perspektywy, szlakiem uzupe�nionym o pomniki ukrai�skie: wzruszaj�ce, ledwo widoczne epitafia, charakterystyczne dla Cmentarza �yczkowskiego zastyg�e w rozpaczliwym ge�cie p�aczki lwowskie, gr�b Artura Grottgera, Gabrieli Zapolskiej, Marii Konopnickiej (nagrobek d�uta rze�biarki Drexler�wny zast�pi� obecny z grzywk� do po�owy czo�a pisarki autorstwa ukrai�skiego rze�biarza), gr�b hrabiego Stanis�awa Skarbka, fundatora Teatru Narodowego we Lwowie i zak�adu dla starc�w i sierot w Miko�ajowie. Ale tak�e wielu innych zas�u�onych lwowian: s�ynnej ukrai�skiej �piewaczki Salomei Kruszelnyckiej, Wo�odymyra Barwinskiego, wybitnego ukrai�skiego dziennikarza Igora Bi�ozira. Najs�ynniejsza nekropolia lwowska to przede wszystkim miejsce spoczynku najwybitniejszych lwowian, potem os�b zas�u�onych dla swojego kraju. Ka�da nagrobna tabliczka na Cmentarzu poleg�ych Orl�t to odr�bna wzruszaj�ca historia. Trudno powstrzyma� �zy... Jednak ho�d z�o�ony Orl�tom wcale nie musi by� wymierzony w ukrai�sk� spo�eczno�� b�d�c� teraz gospodarzem miasta. Jedna uporczywa my�l towarzyszy mojej wizycie na Cmentarzu: nie wolno dopu�ci� do powt�rki historii i dewastacji Cmentarza, st�d konieczno�� prowadzenia dialogu z nowym ukrai�skim gospodarzem miasta i piel�gnowaniu miejsc wa�nych dla polskiej i ukrai�skiej spo�eczno�ci. Babcia Helena i tak powtarza, �e lwowskie drzewa ci�gle szumi� po polsku. Obrazy miasta czyli lwowskie impresje Kamienice lwowskie mog� zachwyci� najbardziej wybrednych. Ka�dy znajdzie tu sw�j ulubiony budynek: s� ascetyczne, zachwycaj�ce umiarkowaniem i wysmakowanym ornamentem i te �mia�o secesyjne, nieumiarkowane w zdobieniu. Wi�kszo�� kamienic wydaje si� nie tkni�ta wojn�, walkami o Lw�w. Podobno w czasie ofensywy...
michaal