KONFEDERACJA TARGOWICKA 1792
Przeciwko Konstytucji 3 maja wystąpiła nie tylko Katarzyna II, której nie spodobała się zbyt rewolucyjna i swobodna ustawa, ale także przedstawiciele obozu hetmańskiego, z którymi caryca doszła do tajnego porozumienia.
Trzynastu polskich zdrajców na czele z Ksawerym Branickim, Szczęsnym Potockim i Sewerynem Rzewuskim podpisało 27 kwietnia 1792 roku akt konfederacji w małym miasteczku na granicy polsko-rosyjskiej, w dobrach Potockiego, Targowicy. Wcześniej jej treść została przygotowana w Petersburgu i głosiła przede wszystkim zniesienie reform Sejmu Wielkiego oraz Konstytucji. Targowiczanie oświadczyli w niej, że występują w obronie wiary katolickiej, liberum veto, wolnej elekcji i innych dawnych przywilejów szlacheckich. Poza tym zarzucano władzom polskim despotyzm i naśladowanie niepochlebnych wzorców z rewolucji francuskiej.
Konfederacja targowicka i wojna w obronie konstytucji: Przeciwko konstytucji byli przywódcy stronnictwa hetmańskiego (F. K. Branicki, Sz. Potocki, S. Rzewuski), udali się do carycy 1792 kwiecień – w Petersburgu zostaje opracowany akt konfederacji, która znosiła postanowienia Konstytucji 3 maja i przywracała dawny nastrój. Akt ogłoszono publicznie w Targowicy.Konfeder. Targowicka zwróciła się do carycy z prosba o wojsko1792 maj – do Rzeczpospolitej wkracza 100tys armia; czerwiec- Austria i Prusy uwazają że interwencja jest słuszna. 40tys armia się broni. Armia koronna (J. Poniatowski) opóźnia marsz wojs rosyjskich, książe odnosi zwycięstwo pod Zieleńcami – Virtuti Militari.Rosjanie ida dalej na zachód w rejonie wsi Dubienka sforsowały Bug, czemu nie mógł porzeszkodzić Kościuszko. Na terenach zajmowanych przez Rosje władzę przejmują Targowiczanie. Szlachta w większości przyłącza się do nich, w lipcu przyłącza się król. 2 rozbiór Rzeczpospolitej23 stycznia 1793r. – konwencja rozbiorowa między Rosją a PrusamiPrusy: Wielkopolska, duża cz. Mazowsza oraz Gdańsk i Toruń (58 tys km kw, 1mln)Rosja: większość Białorusi oraz Ukraina i Podole (280tys km kw, 3 mln)
POWSTANIE KOŚCIUSZKOWSKIE
Przyczyny
· II rozbiór Polski
· Rządy Targowiczan
· Upadek gospodarczy i polityczny, bieda, bezrobocie
· Bezpośrednią przyczyną był rozkaz ambasadora carskiego o redukcji wojska.
·
Przebieg: Dowódca Antoni Madaliński nie chciał dopuścić do redukcji swojej kawalerii i wypowiedział posłuszeństwo, ruszył spod Ostrołęki w kierunku Krakowa; wydarzenie to przyspieszyło wybuch powstania ogłoszenie aktu powstania przez Tadeusza Kościuszkę w Krakowie (24 marca 1794).Tadeusz Kościuszko wsławił się w wojnie o niepodległość USA, przy oblężeniu Saratogi oraz w wojnie polsko-rosyjskiej w 1792 odznaczył się w bitwie pod Dubienką, za co otrzymał order Virtuti Militari.
· Kościuszko został naczelnikiem powstania, a jego celem stało się odzyskanie pełnej suwerenności
· Obok armii regularnej Kościuszko duże nadzieje wiązał z poruszeniem mas chłopskich i mieszczan, słabiej uzbrojonych (nawet jedynie w kosy), ale samą liczebnością działającą na nieprzyjaciela;właśnie w zwycięskiej bitwie pod Racławicami (4 kwietnia 1794) wykorzystał Kościuszko oddziały kosynierów (tu wsławił się Bartosz Głowacki);zwycięstwo to miało ogromne znaczenie moralne i wpłynęło na przebieg powstania
· Również w stolicy wybuchło powstanie (insurekcja warszawska 17 kwietnia), przywódcą został Jan Kiliński;wojsko z pomocą ludu wygnało z Warszawy rosyjski garnizon, a Stanisław August stał się zakładnikiem ludu
· Powstanie objęło także Litwę, 23 kwietnia oswobodzono Wilno (płk. Jakub Jasiński) i osądzono sprzedawczyków i targowiczan
· Tymczasem Kościuszko widząc niezadowolenie chłopów, których zapał do walki ustawał, ponieważ wcale nie poprawiło się ich położenie, w dniu 7 maja 1794 r. wydał uniwersał zwany połanieckim, regulujący sprawę chłopską, na mocy uniwersału chłopi: */ otrzymali wolność osobistą*/ zmniejszono pańszczyznę*/ gospodarstwa chłopów-powstańców miały być na czas powstania zwolnione z pańszczyzny*/ uniwersał likwidował władzę sądowniczą panów nad chłopami.
· SZLACHTA NIE STOSOWAŁA SIĘ DO JEGO USTANOWIEŃ.
· Tymczasem sytuacja powstania uległa pogorszeniu wskutek interwencji pruskiej; klęska pod Szczekocinami (6 czerwca), zwycięstwo rosyjsko - pruskie; klęska pod Chełmem gen. Zajączka; zajęcie przez Prusy Krakowa
· Również na Litwie, mimo początkowych sukcesów, powstańcy musieli oddać Wilno
· Klęska pod Maciejowicami (10 października 1794), Kościuszko ranny dostał się do niewoli; klęska ta stała się przełomowym momentem powstania, załamała wolę powstańców
· Nowym naczelnikiem został Tomasz Wawrzecki, który nie miał autorytetu Kościuszki
· Wojska nieprzyjaciela wtargnęły do stolicy urządzając rzeź ludności, stolica poddała się, podczas odwrotu armia powstańcza uległa rozkładowi
· Powstanie upadło.
Znaczenie powstania:
· Przekonano się o wielkiej sile jaką stanowią chłopi;
· Wszystkie warstwy społeczne wykazały duże poczucie patriotyzmu
· Powstanie miało charakter niepodległościowy i społeczny;
· Powstanie Kościuszkowskie uratowało rewolucję francuską, ponieważ skłoniło Prusy do wycofania się z wojny na zachodzie i zawarcie pokoju z rewolucyjną Francją.
PRZYCZYNY ROZBIOROW
Przyczyny rozbiorów Rzeczypospolitej zasadniczo wynikają z sytuacji międzynarodowej, w której Polska była przedmiotem rozgrywek dyplomatycznych. Nie można w sposób jednoznaczny powiedzieć, że winę za rozbiory ponosi zdezorganizowane, źle rządzone społeczeństwo polskie.
O podziale naszego państwa zdecydowali sąsiedzi, którzy dysponowali ogromną przewagą militarną nad Polską. Dla przykładu państwo pruskie w połowie XVIII wieku dysponowało 150 – 180 tysiącami żołnierzy, Rosja około - 330 tysiącami, a Rzeczypospolita 24 tysiącami wojsk w Koronie i na Litwie razem.
O likwidacji państwa przesądził faktycznie drugi z 1793 roku rozbiór . Dlaczego? Za chwilę o tym.
Rozbiór pierwszy dokonany w 1772 roku był wynikiem sporu, jaki powstał w trakcie wojny Rosji i Austrii z Turcją. Otóż Rosja i Austria nie mogły się pogodzić co do własnych zysków nad morzem Czarnym. W tej sytuacji król pruski zaproponował porozumienie kosztem Polski. Ustępstwa Rosji na rzecz Austrii kosztowały Rzeczypospolitą część Wielkiego Księstwa Litewskiego, a ustępstwa Austrii wobec Rosji – doprowadziły do utraty przez Polskę części Podola i Rusi Czerwonej (tj. Galicji). Autor tego pomysłu – król pruski – otrzymał tereny Pomorza Gdańskiego i połączył dwie części swego państwa. Po pierwszym rozbiorze Rzeczypospolitej pozostało 530 tysięcy km kwadratowych z 732 tysięcy poprzednio.
Drugi rozbiór Polski spowodowany był sojuszem prusko-rosyjskim powstałym w 1792 roku. Oba państwa były wrogo nastawione do zmian w Polsce dokonywanych przez Sejm Wielki. Prusom zależało na zajęciu Gdańska, Torunia i Wielkopolski, a Rosja nie chciała dopuścić do usamodzielnienia się Polski poprzez reformy ustrojowe i społeczne. W drugim rozbiorze, który dokonał się po zwycięstwie Rosji nad Turcją, caryca Katarzyna zabrała Polsce połowę obszaru: Ukrainę, Podole, Białoruś. Prusy wzięły wspomniane już obszary, co „prostowało" granice tego państwa. Polska okupowana pozostała na obszarze około 200 tysięcy kilometrów kwadratowych. Był to teren sztucznie wycięty, bez perspektyw na samodzielny rozwój. Stanowił jednak dogodne miejsce do podjęcia walki o wolność. Powstanie kościuszkowskie jest tego dowodem.
Z punktu widzenia zaborców nie można było tego terenu pozostawić bez nadzoru. Dlatego powstanie stało się okazją do ostatecznego podziału. W 1795 roku Rosja opanowała tereny do Niemna i Bugu. Austria zajęła ziemie między Bugiem a Wisłą i Pilicą a państwo pruskie resztę w tym Warszawę.
Prawdopodobnie konflikty wewnętrzne w Polsce miały drugorzędny charakter wobec politycznych interesów mocarstw zaborczych i tylko w niewielkim stopniu wpłynęły na likwidację państwa.
Przyczyny wybuchu powstania listopadowego
a)łamanie konstytucji przez cara
b)wybuch rewolucji we Francji i Belgii
c)Zapowiedź wysłania wojsk polskich do tłumienia Rewolucji Przebieg powstania w dniu29.11.1830:
-podpalenie browaru na Solcu
-nieudany zamach na Konstantego
c). Próba pozyskania dowódcy
d).zdobycie arsenału przez podchorążych i lud wa-wy
Przebieg:– spiskowcy przeprowadzają nieudolny i nieudany zamach na wielkiego księcia Konstantego; – generalicja i tzw. autorytety pozostają niechętne powstaniu (Chłopicki, Czartoryski); – zdobycie arsenału przez ludność stolicy oraz bezczynność Konstantego okazują się ratunkiem dla powstania; – władzę przejmuje Rada Administracyjna.
Skutki powstania• polityczne: jesienią 1831 roku Rosjanie powołali Rząd Tymczasowy, którego zadaniem była pacyfikacja i militaryzacja Królestwa, administracja została podporządkowana naczelnikom wojennym; w 1832 roku nastąpiło znaczne ograniczenie autonomii Królestwa Polskiego: zastąpienie konstytucji Statutem Organicznym, wcielenie armii polskiej do rosyjskiej, zniesienie polskiego sejmu i samorządów, postępująca rusyfikacja administracji.• kulturalne: likwidacja polskiego szkolnictwa wyższego, obniżenie jakości szkolnictwa średniego, spadek ilości szkół elementarnych, wprowadzenie języka rosyjskiego jako dodatkowego do szkół średnich.• gospodarcze: nałożono wysoką kontrybucję, zbudowano na koszt Polski Cytadelę z silnym garnizonem rosyjskim, wprowadzono barierę celną na granicy polsko-rosyjskiej, po 1840 roku wprowadzono rosyjski system monetarny oraz system miar i wag.• demograficzne: interwencyjna armia rosyjska przywlokła ze sobą epidemię cholery, dziesiątkującą ludność Królestwa, w wyniku powstania około 8,5 tysiąca osób opuściło kraj, w następnych latach sporą ilość mężczyzn z Królestwa wcielono do armii rosyjskiej.
POWSTANIE STYCZNIOWEWojna krymska 1853-56Wiosna posewastopolska-między Turcją a Rosją o panowanie nad cieśninami czarnomorskimi( Bosfor, Dardanele)-Turcji pomagała Francja i Anglia wysyłając wojska ekspedycyjne-wojna zakończyła się klęską Rosji(oblężenie Sewastopola 1854-55)-zawarto pokój paryski, Rosja traci wpływy na Bałkanach, okazała się „kolosem na glinianych nogach”
Przyczyny wybuchu powstania styczniowego:a)pośrednie- śmierć namiestnika Królestwa Polskiego Iwana Paskiewicza - jego następcą został książę Michaił Gorczakow, zwolennik porozumienia z Polakami - Polacy zaczynają wierzyć w odzyskanie autonomii i przywrócenie konstytucji- reformy cara przeprowadzane w Królestwie, ogłoszenie amnestii, złagodzenie cenzury, otworzenie polskich szkół- założenie Towarzystwa Rolniczego pełniącego rolę nielegalnego parlamentu- porażka Rosji w wojnie krymskiej; sukcesy Włochów walczących o zjednoczenie, co spowodowało wzrost nastrojów patriotycznych wśród Polaków- młode pokolenie Polaków wychowane w duchu romantyzmu odrzuca bierność starszego pokolenia- manifestacje polityczne- ożywienie idei mesjanizmu narodu polskiego- zamieszki w Warszawie z powodu rozwiązania Towarzystwa Rolniczego- zaostrzenie represji, aresztowania polskich patriotów- nielegalne organizacje niepodległościowe – biali i czerwoni- powołanie Komitetu Miejskiego, później Komitetu Centralnego Narodowegob)bezpośrednie- Wielopolski organizuje w Krakowie nadzwyczajny pobór do wojska rosyjskiego – brankę, co miało rozbić konspirację czerwonych (I 1863r.)- Zygmunt Padlewski, przywódca czerwonych, przyspiesza wybuch powstania by nie dopuścić do branki- wezwanie wszystkich Polaków do walki (chłopom obiecano bezpłatną ziemię, a szlachcie odszkodowanie za ziemię)
chomik_stasio