Dział - obejmuje gleby powstałe głównie w wyniku oddziaływania jednego określonego czynnika glebotwórczego (np. gleby hydrogeniczne, semihydrogeniczne, litogeniczne), lub pod wpływem wielu czynników mających podobny udział w ukształtowaniu gleby (gleby autogeniczne).Rząd - obejmuje gleby o podobnym kierunku rozwoju, oraz zbliżone pod względem ekologicznym.Typ - obejmuje gleby o takim samym układzie głównych poziomów genetycznych, zbliżonych, właściwościach chemicznych i fizykochemicznych, jednakowym rodzaju wietrzenia, przemieszczania się i osadzania składników, o podobnym typie próchnicy. W warunkach naturalnych lub zbliżonych do naturalnych każdemu typowi gleby odpowiada określone zbiorowisko roślinne. Typ gleby jest podstawową jednostką systematyki gleb.Podtyp - obejmuje gleby należące do określonego typu poddane wpływowi czynnika nie będącego głównym czynnikiem glebotwórczym modyfikującym właściwości biologiczne, fizyczne, chemiczne i związane z nimi cechy morfologiczne profilu glebowego.
A – poziom próchniczny C – poziom skały macierzystej R – poziom skały litej, ca – znaczny udział związków wapnia w poziomie.
Gleby brunatne właściwe – charakteryzują się odczynem obojętnym lub w południowych rejonach nawet słabo alkalicznym. Struktura poziomu próchnicznego jest wyraźnie wykształcona i w znacznym procencie wodoodporna, co stwarza korzystne warunki dla rozwoju systemu korzeniowego roślin uprawnych. Gleby brunatne właściwe powstają z utworów bogatych w zasady. Charakteryzują się wymyciem węglanów do głębokości 60-80 cm oraz brakiem przemieszczania frakcji ilastej, wolnego żelaza, glinu. Mamy gleby eutroficzne (charakteryzujące się odczynem słabo kwaśnym do obojętnego oraz wysyceniem kompleksu sorpcyjnego powyżej 60%) oraz gleby mezotroficzne o odczynie kwaśnym do słabo kwaśnego, gdzie wysycenie zasadami kompleksu sorpcyjnego sięga 30-50%.Gleby brunatne właściwe mają charakterystyczną budowę profilu glebowego O-A-Bbr-Cca, a w glebach uprawnych Ap-Bbr-Cca. Poziom próchniczy ma miąższość od 15 do 30 cm. Gleby te stanowią 25% gleb na terytorium Polski.Występują w klimacie umiarkowanym - oceanicznym, głownie pod lasami liściastymi i mieszanymi, w Europie Zachodniej i Południowej, Korei, Japonii, Południowej Afryce i Wschodniej Australii. Możliwość uprawy roślin zbożowych i okopowych, jednak konieczne jest intensywne nawożenie.
Gleby brunatne kwaśne (dystroficzne) zawierają największe ilości ogólnych form fosforu, potasu, wapnia i magnezu. Są one bardzo mało żyzne. Występują w całej Polsce, jednak najliczniej w województwach: zachodniopomorskim, pomorskim, warmińsko-mazurskim.
Gleby płowe – gleby lessives, dość żyzne gleby brunatnoziemne, o budowie profilu A-Eet-Bt-C.Cechą charakterystyczną gleb płowych jest wymycie iłu koloidalnego i przemieszczenie go bez rozkładu do niżej położonego poziomu Bt. Występują w strefie umiarkowanej morskiej i przejściowej - w Europie Zachodniej i Środkowej, w tym także w Polsce. Występuje pod lasami liściastymi i mieszanymi.Najczęściej uprawiane na tych ziemiach są: pszenica, jęczmień, żyto, owies, rzepak, groch, buraki cukrowe, ziemniaki, koniczyna, lucerna i proso.
Gleby bielicowe – ubogie gleby z klasy gleb bielicoziemnych, wytworzone na piaskach, zawierające w profilu poziomy diagnostyczne albic i spodic, o budowie profilu Ol-Of-Oh-AEes-Bh-Bfe-C.Charakteryzują się bardzo kwaśnym odczynem oraz małą zawartością próchnicy. Posiadają bardzo mało wilgoci. Występują na obszarach Europy Środkowej i Północnej, na Nizinie Wschodnioeuropejskiej, na obszarach Kanady i w północnej części USA.W Polsce gleby bielicowe zajmują ok. 25% powierzchni całego kraju, głównie we wschodniej części Pojezierza Pomorskiego i północnej części Niziny Mazowieckiej. Ze względu na ubóstwo składników mineralnych oraz próchnicy są w większości porośnięte borami sosnowymi.Gleby bielicowe rozwinęły się na piaskach pradolin, sandrów i wydm śródlądowych w procesie bielicowania. Charakterystyczną cechą gleb bielicowych jest białawy górny poziom gleby ubogi w próchnicę, zwany poziomem wymywania. Powstał on na skutek wypłukiwania i rozpuszczania substancji glebowych przez kwasy humusowe, powstałe w próchnicy (głównie - kwasy fulwowe). Niżej znajduje się ciemniejszy poziom wmywania, w którym są osadzone składniki wymyte z poziomu wyższego: związki żelaza oraz próchnica.Podtypem gleb bielicowych są bielice właściwe, charakteryzujące się brakiem poziomu A - poziom organiczny przechodzi od razu w poziom eluwialny, mogący osiągać miąższość kilkudziesięciu centymetrów. Gleby bielicowe i bielice w typologii leśnej są siedliskami boru suchego i świeżego.
Bielica – typ gleby występującej w warunkach klimatu umiarkowanego chłodnego (średnia temperatura 2-4 °C) i wilgotnego (roczny opad w granicach 400-1000 mm), na obszarach porośniętych lasami iglastymi, np: północna Polska (Pojezierze Kaszubskie, Kotlina Sandomierska, Województwo lubuskie), USA, Kanada. Bielica powstaje z utworów piaszczystych, zwykle pochodzenia lodowcowego i rzecznego, w procesie tzw. bielicowania. Słabo rozwinięty poziom próchniczny, a dobrze rozwinięty poziom wymywania.W Polsce bielice zajmują ok. 25% powierzchni kraju i występują głównie w północnej części. Na ogół nie są wykorzystywane rolniczo, jednak możliwa jest uprawa żyta, owsa, jęczmienia, pszenicy, ziemniaków, jednak konieczne jest intensywne nawożenie.
Czarne ziemie (feoziemy wg systematyki FAO/UNESCO) - rząd gleb w obrębie którego wydziela się jeden typ czarne ziemie. Czarne ziemie powstają na utworach mineralnych zasobnych w materię organiczną, oraz węglan wapnia, lub będących pod wpływem wód gruntowych zasobnych w kationy wapnia. Występują na obszarach płaskich obniżeń, obszarach pojeziernych, starych aluwiach, obrzeżeniach torfowisk i deluwiach. Ich powstanie jest generalnie uwarunkowane długotrwałym oddziaływaniem wysokiego zwierciadła wód gruntowych, ale kształtują się również na bardzo ciężkich glinach i iłach w warunkach utrudnionego przesiąkania wód opadowych. W Polsce takiego pochodzenia są czarne ziemie kętrzyńskie i gniewskie. Ich rozwój związany jest z obecnością roślinności łąkowo-zaroślowej lub darniowo-leśnej.Profil glebowy tworzą przeważnie poziomy A-C, lub A-AC-C. Poziom A - próchniczny (często przekraczający 40 cm) zawierający od 2 do 6% próchnicy głównie mollic o barwie czarnej lub ciemnoszarej jest dobrze wykształcony. Stanowi on ważną cechę rozpoznawczą czarnych ziem. Odczyn w całym profilu jest obojętny lub zasadowy.Wartość użytkowa czarnych ziem jest różna w zależności od miąższości poziomu próchniczego, fizycznych i chemicznych właściwości skał itd. Generalnie uznaje się je za gleby żyzne i bardzo żyzne. Pod względem bonitacyjnym zaliczane są do II i III klasy.Bardzo urodzajne są czarne ziemie wykształcone z glin marglistych.Do typu czarne ziemie zalicza się 6 podtypów:czarne ziemie glejowe, czarne ziemie właściwe, czarne ziemie zbrunatniałe,czarne ziemie wyługowane,czarne ziemie zdegradowane (szare),czarne ziemie murszasteWystępują na różnych obszarach, największe w Afryce środkowej, Indiach i Urugwaju. W Polsce występują w kilku płatach:kujawskim, kętrzyńskim, pyrzyckim, ciechanowskim, wrocławskim
Ochroniacze1991