Alfred Szklarski Tomek w Grobowcach Faraonów.pdf

ALFRED SZKLARSKI

Tomek w Grobowcach Faraonów

^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^

Drodzy Czytelnicy!

Gdy wielokrotnie w ostatnich latach odwiedzałem Pana Alfreda Szklarskiego, nasze

wielogodzinne rozmowy zawsze kończyły się moimi pytaniami o dalsze losy bohaterów ,,przygód

Tomka”. Gdy ich Autor zmarł, wydawało się rzeczą potrzebną dokończyć powieść, która w zarysie

była gotowa. Pierwszym zadaniem, jakie sobie postawiłem, była wierność pomysłom i stylistyce

autora cyklu.

W miarę pisania przypominały mi się coraz to nowe szczegóły: straszenie Sally w grobowcu

i pobyt bohaterów na Pustyni Nubijskiej, wędrówka wzdłuż Nilu, aż w okolice jego źródeł,

oryginalny ptak - trzewikodziób... Rodzina Pana Alfreda przekazała mi Jego archiwum.

Równocześnie rozpocząłem wnikliwe studiowanie literatury dotyczącej Egiptu i Nilu...

I tak powstała książka - kolejny tom przygód Tomka Wilmowskiego, który towarzyszy

młodym czytelnikom już od niemal czterdziestu lat. Spełniło się marzenie Sałły, by zwiedzić Dolinę

Królów, spełniło się marzenie czytelników, z niecierpliwością oczekujących na dalszy ciąg

powieści-rzeki.

Czeka na realizację największe z marzeń autora cyklu - walka bohaterów jego powieści o

wolność Polski i ich powrót do niepodległej Ojczyzny. Czy może ono pozostać niespełnione?

Adam Zelga

^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^

Noc pod piramidami

Słońce pogrążało się powoli w bezkresnych piaskach Pustyni Libijskiej u progu Sahary,

największej pustyni świata. Na wapiennych, urwistych wzgórzach Mokattam, okalających

południowo-wschodnie krańce Kairu, gasły ostatnie różowe refleksy zachodu.

Allah akbar! “Allach jest wielki...”. Przenikliwe, zawodzące wezwanie do modlitwy,

odmawianej przez wyznawców islamu po zachodzie słońca, płynęło ze smukłych minaretów,

wystrzelających ponad płaskie dachy domów i docierało przez wzmożony o tej porze gwar uliczny

do wszystkich zaułków wielkiego miasta. Śpiewny, sugestywny głos muezzina 1 o drywał od

codziennej krzątaniny. Jedni podążali do meczetów, żeby pod przewodem imama 2 dopełnić obrzędu

salat 3 w świątyni, inni odmawiali salat w miejscu, gdzie zastała ich pora modlitwy. Zwróceni w

kierunku Mekki, klękali na dywaniku lub macie wprost na ulicy, w domu, sklepie czy na

targowisku i bili korne pokłony, szepcząc święte formuły.

Podczas gdy Kair rozbrzmiewał, mimo późnej pory, gwarem modłów, na przeciwległym

brzegu Nilu, zaledwie o kilkanaście kilometrów od miasta, zapadła już nocna cisza. Wąski tutaj

nadrzeczny pas zieleni, z ogrodami, polami, palmami i domkami, przechodził nagle w groźną,

posępną pustynię. W mroku, na szarym, kamienistym płaskowyżu, niczym na szerokiej, skalistej

wyspie w morzu żółtawych, miękkich piasków, majaczyły zarysy trzech olbrzymich piramid 4 .

Owiane legendą od niepamiętnych czasów wabiły swą tajemniczością turystów i uczonych z całego

świata. Toteż za dnia u stóp piramid, na rozległej, kamienistej równinie zawsze było tłoczno i

1 Muezzin - muzułmański duchowny ogłaszający porę modlitwy z galeryjki minaretu. Szkoli specjalnie głos; przy

sprzyjających warunkach atmosferycznych słychać go na odległość 3 km.

2 Imam - przewodnik, muzułmański duchowny przy meczecie.

3 Sałat - najogólniej modlitwa obowiązująca każdego dorosłego muzułmanina. Należy ją odmawiać pięć razy w

ciągu dnia: przed świtem, wczesnym rankiem, w południe, po zachodzie słońca, wczesnym wieczorem. Sałat jest nie

tylko modlitwą, ale i pewnym rytuałem; obejmuje gamę przepisowych czynności, do których należy m.in.

wykonywanie odpowiednich ruchów, skłonów ciała, a także sposób wymawiania tekstów.

4 Mowa o słynnych starożytnych grobowcach faraonów w Gizie pod Kairem: Cheopsa (Khufu), Chefrena (Khafre) i

Mykerinosa (Menkaure).

gwarno. Wyróżniali się ruchliwi egipscy Arabowie ubrani w obszerne, długie galabije, chętnie

noszone przez mieszkańców wybrzeży Morza Śródziemnego, i bawełniane chusty, czyli kofije,

upięte w zawój, przytrzymywany czarnym krążkiem, zwanym ikal. Narzucali się turystom jako

przewodnicy, proponując w różnych językach swe usługi, zachęcali do przejażdżki na nakrytych

barwnymi czaprakami wielbłądach, koniach lub osłach. Sprzedawali napoje, owoce, słodycze i

drobne pospolite pamiątki, a gromady wyrostków napraszały się o wszechobecny w Egipcie

bakszys z 5 . Jarmarczny rozgardiasz skutecznie niweczył delikatny urok tego miejsca i dopiero po

zachodzie słońca grobowce faraonów spowijała cisza.

Noc nadeszła bardzo szybko, nieomal gwałtownie. Jasny zmierzch zaledwie w parę chwil

zmienił się w przysłowiowe egipskie ciemności. Dzień oddawał świat w panowanie mroku. Na

bezchmurnym, ciemnogranatowym niebie migotały gwiazdy. Powoli wynurzał się olbrzymi

księżyc. W srebrzystej poświacie zarysowały się ciemne, lekko przymglone bryły piramid i

kamienne cielsko sfinksa - lwa z królewską głową. A ścieląca się nad piaskami pustyni mgiełka

łudziła wrażeniem, że potężne wierzchołki piramid zawieszone są w powietrzu.

O tej właśnie porze, dla turystów bardzo już późnej, do podnóża piramid zbliżali się dwaj

mężczyźni z twarzami osmalonymi tropikalnym słońcem, ubrani w galabije z pasiastej bawełny i

ciemnoczerwone fezy, w towarzystwie kobiety w długiej, ciemnej sukni, otulonej na wzór

muzułmanek szerokim czarnym szalem. W tych strojach i scenerii łatwo mogli uchodzić za

tubylców. Była to jednak trójka przyjaciół i podróżników, zahartowanych w wielu przygodach na

różnych kontynentach; Polacy: Tomasz Wilmowski i kapitan Tadeusz Nowicki - obaj od dawna

nierozłączni, oraz żona Tomka, Sally, Australijka z pochodzenia.

Wszyscy troje zatrzymali się u stóp monumentalnych grobowców. W srebrzystej poświacie

księżyca, w liliowej mgiełce znad szybko wychładzających się piasków, mieli przed sobą niezwykle

urokliwe, niezapomniane zjawisko. Pierwszy nie wytrzymał milczenia, jak zwykle, kapitan

Nowicki, który od czasu do czasu nieufnie rozglądał się wokoło, choć trudno byłoby powiedzieć, że

właśnie piramidy oglądał z taką uwagą.

- Nad czymże się tak zadumaliście? - zagadnął niecierpliwie.

- Widok piramid rozbudził moją wyobraźnię i ożywił wspomnienia - odrzekł Tomek. - Bo

tylko pomyśl, kapitanie: kiedy Herodot, grecki historyk i podróżnik zwany ojcem historii, oglądał,

podobnie jak my dzisiaj, grobowce faraonów, a działo się to czterysta pięćdziesiąt lat przed naszą

erą, stały one już tutaj ponad dwadzieścia wieków! Ale nie fakty, najbardziej nawet zdumiewające,

są powodem mego wzruszenia. To światło, ten nastrój przypomniały mi naszą pierwszą wspólną

wyprawę łowiecką do Afryki. Góry Księżycowe, pamiętasz Tadku? Ich szczyty zdawały się unosić

w powietrzu zupełnie tak samo jak wierzchołki tych egipskich piramid.

5 Bakszysz - podarek pieniężny, napiwek, rodzaj zwyczajowej jałmużny, zwłaszcza w Północnej Afryce i

południowo-zachodniej Azji.

- Zaraz, zaraz... coś sobie przypominam... a, pasmo gór Ruwenzori na granicy Ugandy i

Konga! Szliśmy chwytać goryle i okapi, tak, tak, pamiętam! Niczego sobie był widok. Ale to

dlatego, że chmury były bardzo nisko. A tutaj nie ma chmur!

- To prawda! Jest za to unoszący się w powietrzu pył pustynny i mgła.

- Oj, chłopcy, chłopcy! - karcącym tonem odezwała się Sally. - Czy naprawdę nie zdajecie

sobie sprawy, że do was mówią tysiąclecia?

- Ależ, sikorko, jak moglibyśmy choćby na chwilę zapomnieć, skoro wciąż nam o tym

opowiadasz.

- Wystarczająco dobrze cię znam, żeby wiedzieć, jak niewiele z mojej gadaniny utkwiło w

twojej pamięci.

- Tak sądzisz? I bardzo się mylisz! Nawet zbudzony z najgłębszego snu bez namysłu

wyrecytuję, że piramida Cheopsa została zbudowana ponad cztery i pół tysiąca lat temu, że samo

przygotowanie drogi do transportu budulca trwało dziesięć lat, a przez następne dwadzieścia

wznoszono grobowiec. Około stu tysięcy kamieniarzy, cieśli i prostych robotników pracowało

przez trzy miesiące każdego roku podczas przyborów Nilu! Iluż tych nieszczęśników straciło tutaj

życie! Nie mogę się pozbyć wrażenia obecności tysięcy duchów, pamięci o ludziach, których życie

pochłonęła próżność faraonów. Tak, masz rację. Tu mówią tysiąclecia...

Sally przeniknął niemiły dreszcz. Szczelniej otuliła się szalem i dopiero po chwili milczenia

powiedziała:

- Przyznaję, że mnie zaskoczyłeś... Potrzeba było zapewne wielu ofiar... Ale przecież nie

tylko próżność skłaniała faraonów do budowy takich grobowców. Starożytni Egipcjanie wierzyli,

że nieśmiertelna dusza człowieka staje się cieniem, wiecznie zamieszkującym leżący naprzeciwko

Nieba i Ziemi “świat zmarłych”, że potrzebuje środków do dalszego życia. Dlatego grzebano

zmarłych w grobowcach trwalszych niż dom.

- Wiem, wiem, przecież nieraz już o tym mówiłaś - przerwał jej zniecierpliwiony znowu

Nowicki. - Uważam to za pogańskie wierzenia i obyczaje. Wielu Egipcjan musiało myśleć

podobnie jak ja, skoro kradli składane w grobowcach kosztowności. Tylko pycha skłaniała

faraonów do budowania piramid. Innym ludziom wystarczały mniej kosztowne mastab y 6 , których

jest tutaj bez liku.

- Faraonów powszechnie uznawano za bogów i zawsze zajmowali najwyższe miejsce, tak

wśród żywych, jak i umarłych - Sally nie dawała się zbić z tropu. - W mastabach grzebano możnych

dworzan, żeby mogli dalej służyć swemu władcy w życiu pozagrobowym. Spoczywać w cieniu

grobowca faraona to był wielki zaszczyt.

- Nic dziwnego, że w Egipcie od dawna panoszą się cudzoziemcy, skoro sami Egipcjanie

6 Mastaba - najstarszy typ grobowca w starożytnym Egipcie. Mastaba składała się z podziemnej komory grobowej,

prowadzącego do niej pionowego szybu i trapezoidalnej budowli naziemnej z suszonej cegły lub z kamienia.

marnotrawili czas na budowanie grobowców i pogańskie obrzędy - skwitował Nowicki.

- No, no, kapitanie, mimo wszystko chciałbyś jednak być pochowany u stóp pięknej

maharani Alwaru, o której tyle opowiadałeś... - przygadała mu Sally.

Wybuchnęli śmiechem na tę złośliwość, ale po chwili, znowu poważnie, do Nowickiego

dołączył Tomek:

- To prawda, że najeźdźcy rządzą się tutaj jak u siebie. Od najazdu perskiego, czyli przez

prawię dwa i pół tysiąca lat, w Egipcie panoszą się cudzoziemcy. Deptali tę ziemię Etiopowie,

Hyksosi, Asyryjczycy, Babilończycy, Persowie, Grecy, Rzymianie, Turcy, Francuzi, a obecnie

rządzą znienawidzeni przez Egipcjan Brytyjczycy.

- Coś mi się wydaje, że ci długo już tu nie zabawią - zauważył Nowicki. - Coraz głośniej

mówi się o Egipcie dla Egipcjan.

- Lada chwila może dojść do wybuchu - powiedział Tomek. - Egipcjanie pokazali już

pazury trzydzieści lat temu.

- Trzydzieści lat temu, mówisz? Zaraz, zaraz... Czy masz na myśli powstanie Arabiego

Paszy?

- Tak, był to przecież bunt przeciwko panowaniu Brytyjczyków 7 .

- Wtedy miałem jeszcze mleko pod nosem, ale przypominam sobie dramatyczne

sprawozdania w gazetach. W Kairze i Aleksandrii zginęło kilkudziesięciu Europejczyków, a konsul

brytyjski został ciężko ranny. Rabowano sklepy, podpalano domy. Wtedy Anglicy ostrzelali

Aleksandrię z dział okrętowych i stłumili powstanie, ale dziś ziemia coraz bardziej im się tu pali

pod stopami.

- Egipcjanie nie lubią Anglików i trudno im się dziwić. Któż by kochał najeźdźców!

- No, my właściwie mamy paszporty angielskie - przypomniał Nowicki. - Dlatego radziłem

nie rzucać się w oczy Egipcjanom podczas włóczęgi po egipskich zakamarkach.

- Moi drodzy, myślę, że przesadzacie z niebezpieczeństwem -wtrąciła Sally. - W tym

przebraniu tak wyglądacie na Arabów, że wręcz czekam, kiedy zaczniecie nosić dywaniki, na

których klęka się do modlitwy. Mnie dajcie jednak spokój, nie będę sobie zasłaniała twarzy na

ulicy.

- Nie bądź naburmuszona, sikorko! - wesoło rzekł Nowicki. - Jeśli wchodzisz między

wrony, musisz krakać jak i one! A co do maharani Alwaru - niby to obrażony zamruczał - to pewnie

7 W 1881 r. zbuntowani oficerowie, pod dowództwem Arabiego Paszy, stojącego na czele partii narodowej,

walczącej z gospodarczą i polityczną ingerencją Wielkiej Brytanii i Francji, zmusili kedywa Tomekaufika do powołania

rządu narodowego. Arabi Pasza pełnił funkcję ministra wojny. Kiedy Anglicy i Francuzi zażądali rezygnacji rządu

narodowego i wydalenia Arabiego Paszy do Sudanu, w Kairze wybuchło powstanie ludowe i Arabi Pasza stanął na jego

czele. Podczas rozruchów w Kairze i Aleksandrii zginęło 50 Europejczyków, ciężko ranny został konsul brytyjski

Cookson. 25 okrętów brytyjskich zbombardowało Aleksandrię, a motłoch splądrował i spalił znaczną część miasta.

Generał Sir Garnet Wolseley rozgromił powstańców egipskich i zajął Kair. Ujęto Arabiego Paszę i skazano na karę

śmierci, zamienioną później na deportację na Cejlon.

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: