Trepka Andrzej - Końcówka.pdf - Trepka Andrzej - Zabr7

Andrzej Trepka

Końcówka

1983

HISTORIA PEWNEJ SEKUNDY

Binatyjska nauka nie obfitowała w wielkie uogólnienia. Historia tego kosmicznego ludu,

surowa i pełna mężnych decyzji, z których najtrudniejsza pchnęła go pod powierzchnię globu, aby

utrzymać przy życiu pomimo stygnięcia gwiazdy-słońca – wyrobiła w Binatach hart i wolę

wytrwania. Przejawiło się to w wytężaniu umysłu ku sprawom dającym natychmiastowy pożytek.

Architektura podziemi, medycyna, a nade wszystko doskonalenie metod syntetycznego

wytwarzania produktów spożywczych, gdyż Binatowie od tysięcy pokoleń nie żywili się niczym

innym – były to dziedziny, których pogłębianie leżało najbardziej na sercu ogółowi, a szczęśliwych

badaczy darzyło chwałą i znaczeniem w społeczeństwie, dla którego pojęcie władzy było – w

tłumaczeniu na ludzki język – autorytetem opartym na zasługach wynikłych z pracy myśli

pomnażającej pospólne dobro.

Ale każdy gatunek rozumny – jeśli to nie jest społeczność trzymana sztucznie w karbach, a

wówczas, w myśl podstawowych praw cybernetyki, wpadająca w regres, aż do samounicestwienia

– musi rodzić twórców, krytyków i potencjalnych burzycieli swej własnej linii rozwojowej. Ci

wichrzyciele reguł niosą ożywcze, błogosławione tchnienie w ustabilizowany nurt swojego świata

– bez względu na rodzaj tego wichrzenia i skutki, jakie ono pociąga.

Literatura binatyjska nie znała beletrystyki powieściowej w naszym rozumieniu. Nawet te

publikacje, które nie stanowiły fachowych rozpraw, zawsze rozwijały jakąś myśl naukową – tyle że

w kształcie dowolnym, wyzbytym sztywności rozumowań, a narzuconym li tylko wyobraźnią

artysty. Jeśli były zuchwale oryginalne, tym samym spełniały swój cel. Binatowie postrzegali świat

jako piękno różnorodności i podporządkowywali go tej samej swojej filozoficznej arche: pięknu.

Lubowali się w improwizowanych wystąpieniach, jaskrawo odbijających od głównego nurtu obrad.

Żadna z binatyjskich konferencji nie była obwarowana z góry ustalonym porządkiem debat, tak

typowym dla zjazdów naukowych na Ziemi. A zarazem każdy taki głos spotykał się z wybuchami

sprzeciwu, które w gruncie rzeczy służyły rozognieniu improwizowanego pomysłu.

Przyspieszenie jednej z takich imprez, na której – jak o tym wiedział stary Lipo, Ban i kilku

innych Binatów – olbrzymi Milo, miał ujawnić coś bardzo szokującego, wiązało się z pragnieniem

pokazania kosmicznym przybyszom czegoś typowego dla binatyjskiej kultury umysłowej.

Drzemała w tym chęć pochwalenia się swoim gatunkowym „ja” od strony szczególnie egzotycznej

dla Ziemian.

Goście zajęli miejsca honorowe w samym środku łagodnie wysklepionej niszy o ścianach

wygładzonych w nie zwietrzałym, czarnym bazalcie. W wyżłobieniach wygodnych, lecz zbyt

obszernych dla ludzkiej postaci, czuli się jakby leżeli na kamiennej posadzce. Nastawili regulatory

temperatury w skafandrach. Nie panował tu kosmiczny mróz, jak paręset metrów nad nimi, na

powierzchni globu, gdzie termometr sprężynowy wskazywał trzydzieści osiem stopni Kelvina.

Było jednak znacznie chłodniej od temperatury pokojowej, dogadzającej ludzkiemu poczuciu

wygody. Mimo to zadaniem regulatora było bardzo intensywne wypromieniowywanie ciepła, jakim

organizm nagrzewał przestrzeń podskafandrową.

Wsparłszy głowę na ramieniu, Darzbór przymknął powieki, a wyobraźnia podpowiadała mu, iż

jest biesiadnikiem jednej ze starożytnych uczt. Przyszło mu to tym łatwiej, że nie narzekał na brak

fantazji. Wprawdzie na rzymskiej sofie z pewnością spoczywało się wygodniej, lecz ogólne

ułożenie ciała było takie samo.

Impreza zgromadziła ponad czterdziestu Binatów.

Darzbór rozejrzał się niepewnie. – Chciałbym wiedzieć, ile czasu oni przywykli powitalnie

mruczeć. Oby zawsze tak krótko, jak ten pierwszy – pomyślał.

Nie wypowiedział tego głośno. A nuż Binatowie posiadają zmysł radiowy; albo aparaturę

przechwytującą fale stosowane w skafandrach. Z ciekawością wpatrzył się w żółtawe oko Milo,

olbrzyma nawet według binatyjskich ocen, który śmignął giętką wicią w powietrzu – co znaczyło,

że jest gotów wystąpić przed zebranymi.

Zaraz też odezwał się – tą egzotyczną mową, która, słyszana bezpośrednio, byłaby przyjęta

tylko za osobliwe mruczando z modulacją tak ubogą, że trudną do uchwycenia. Oryginał był

nagrywany. Darzbór, Sten i Karol pilnie słuchali transpozycji.

– Ton, nie ton. Barwa, nie barwa. Wszystko jedno. Nie troszczcie się o szczegóły. Nieważne

miejsce, czas, wygląd i zainteresowania bohaterów. Nazwałem moich dziwnych przyjaciół Binarni.

Mądrze czy głupio, mniejsza o to. Skoro już tak ich nazwałem, naśladujcie mnie.

Trwają naprzeciw siebie w bezruchu, narzucającym porównanie z ciszą kamiennych pustyń w

nieskończone bezwietrzne wadelacyty tam, u góry – wskazał wicią. – Mogłoby się zdawać, iż taki

stan rzeczy potrwa wiecznie – gdyby nie silne napięcia przestrzeni, podobne sprężonej wyobraźni.

Coś nieuchwytnego czai się w tej mazi albo próżni, jak kto woli. Niewiadome chwytałoby za

gardło, ale przecież żadne gardło nie istnieje w tej nieobjętej przestrzeni. Trwa przestrzeń. I trwają

Biny – jeden, dwa, trzy i nieskończenie więcej. Aż wrzawa niepojęcie gwałtowna popycha je ku

sobie, na skołtunionym pobojowisku nie zostawiając ani okruszyny z obrazu przeszłości.

Wypiętrzają się grzbiety fal, uginają doliny. Po ich płynnych zboczach chyżo pomyka rój

giętkich postaci i zapada jak archaiczne ptaki w gniazda. Ponad wszystkim przetacza się majak

nowych wrzaw, nie zrodzonych w czasie. Tak trwa. Ile drobin czasowych, nie policzyłem. Ile

myślowych iskierek Binów, nie sprawdziłem. Ale nie martwcie się. Wysłuchajcie opowieści o tym

świecie, rozpoznanym tylko przez jednego Binata.

Po niszy przebiegł mrukliwy szmer, którego sensu konwernom nie był w stanie udostępnić

ludziom. Mógł wyrażać zachwyt dla oryginalności pomysłu. Mógł też znamionować

rozczarowanie, że Milo, znany zarozumialec, znów demonstruje właśnie tę wadę, a nie jakąś inną.

Ale przybysze z dalekiego nieba nie mieli o tym pojęcia.

Poruszenie wśród słuchaczy ani trochę nie wzruszyło artysty. Jakby nie zauważając nikogo i

niczego, mruczał w dalszym ciągu:

– Naprzód, do tyłu! Naprzód, do tyłu! Przestrzeń skręca się w skurczu Binów, rozbłyska i

nieruchomieje. Wtedy zza zakrętu powoli, prawie nieskończenie powoli wynurza się

nieprzenikniony, bezprzykładnie mroczny kłąb czegoś, co nie jest ani czernią, ani przestrzenią.

Przybliża się to samoistne „coś” z nieustającą gnuśnością następowania, pochłaniając górę i dół,

uszczuplając prawą i lewą stronę. Określilibyśmy, że zagraża leżącym pod ścianami: prawicy albo

lewicy. Ale w świecie Binów – binatyjskie pojęcia tracą sens, tak samo jak nasze rzeźby

wyzbyłyby się kształtów, ze skalnych malowideł wyparowałyby barwy. Każdy świat przetwarza na

swój niepowtarzalny sposób własną zawartość, zarówno rodzimą jak zapożyczoną.

– A kiedy ta powolność mroku i obłoku, staczającego się ni to z góry, ni to znikąd, staje się

fermentem rozmieniającym niepokój na drobiny drobin – skrzypi Czas, jak maszyna Tornata, kiedy

wysyła promień śmierci.

Trzej ludzie poruszyli się, jakby przestraszeni. Na to wspomnienie, którego nie rozumieli,

przeszedł ich dreszcz wielkiej niewiadomej.

– Oto już są: bezcieleśni, wyrośli z przestrzeni na krzyżujących się wzajemnie polach sił,

wydzieleni z masy bezosobowej, rozstrzeleni na przeliczalne kwartały – niby wola

wszechprzestrzennego trwania rozbita na oddechy tańczące w takt elektrycznego wiatru. Nie mają

postaci. Albo mają zgodną z życzeniem każdego.

Oddźwięk niszy zdawał się być coraz trudniejszy do opanowania. Wprawdzie większość

stanowili leżący jak trusie i radzi – gdyby się dało – skupioną ciszą zarazić innych; ale wystarczyło

kilka zapalczywych mózgów, by stać się plagą zarówno dla tej większości, jak dla prelegenta.

– Proszę o spokój – padł mruk z prezydium.

– Cudna fantazja – dobiegł z sali przytłumiony, ledwie uchwytny akcent podziwu, na poparcie

tej prośby o nieprzeszkadzanie słuchającym.

Milo dosłyszał. Sprężył się w sobie. Potem wciągnął oko jak mógł najgłębiej i uderzając

wszystkimi wiciami naraz o kamienną posadzkę, co było oznaką zupełnego braku panowania nad

nerwami, zamruczał porywczo:

– Dość tych kpin!

Zaległa raptowna, jakby wylękniona cisza. Ale zaraz przerwał ją mówca:

– Kto uważa to za fantazję, niech mlaśnie.

Z tylnej części niszy dobiegło kilka uderzeń wicią o posadzkę. Ktoś w zapale mlasnął aż

dwoma wiciami. Leżący bliżej zachowywali postawę wyczekującą. Jeszcze kilku Binatów

szykowało się do wyrażenia solidarności z tak wyłonionym „stronnictwem fantastów” – gdy nagle

niszą wstrząsnął, jak grobowe echo, skurczony pomruk:

– Głupcy!

Milo trwał nieruchomo, z okiem teleskopowym podanym do przodu.

Odpowiedź nie kazała długo na siebie czekać. Odgłos, podobny do dudnienia gradu po

szybach, zaklekotał rzęsiście, odbity echem od wysklepionych ścian binatyjskich niszy. Wici

mlaskały z zacięciem o wygładzoną posadzkę.

Nim umilkły ostatnie akordy, Milo podjął, wysuwając do przodu sterczące oko, a nawet całą

głową:

– Świat, który opowiedziałem, jest tu. Przepełnia sobą i nas, i wszystko dokoła – zamruczał

głośniej i szerokim gestem dwóch wici zamiótł przestrzeń, trącając w głowę leżącego obok Binata

z prezydium obrad.

– Pohamuj swoje ruchy, ty... odszczepieńcze – odburknął tamten.

Ludzie nie mogli dociec, ile w tym odezwaniu się było złości, ile zaś dowcipu.

– Nawet kpiny muszą mieć przecież granice – rzucił ktoś z widowni.

– Racja. Zakpił z nas. Niech się kaja.

– Wariat! – zabrzmiało kilka pomruków.

– Czasami najtrudniej być właśnie wariatem – odparł Milo ze stoickim spokojem. – A jednak

ten świat, mój świat – zamruczał donośniej – jest tu, w tej niszy. Więcej: jest w każdym z nas.

Także w naszych gościach – przyjaźnie wskazał wicią trzech ludzi siedzących naprzeciw. – Całe

nasze życie przenika on swoim własnym, samoistnym bytem. Toczy je... albo mu służy. Jak kto

woli.

Leżący obok Binat specyficznym podniesieniem koniuszka wici zażądał satysfakcji, co

pozostało nieczytelne dla konwernomu i dla ludzi.

– A więc: satysfakcji w jakiej postaci? – spytał Milo.

– Przyznania swojej winy. Nie chciej, przyjacielu, obrazić nas rzeczywiście.

– Właśnie ja czuję się obrażony. Moje wystąpienie oprze się o areopag uczonych. O cały świat

naukowy. O cały świat w ogóle. Bo jeśli chodzi o drugi świat, ten, który dyletantom wydaje się

fantazją – powtarzam, trwa on w każdym z nas. Trwa w każdym kamieniu i w każdej gwieździe, w

każdym martwym albo żywym skupisku materii – jak daleko rozciąga się Wszechświat. Trwa

zawsze i wszędzie. Nieskończenie wszędzie. Trzeba tylko uzbroić się w takie oko, które go

dostrzeże. To znaczy, w moje oko.

– Wszechmądry Milo, wymrucz kiedy raczysz nam, dyletantom, użyczyć swego magicznego

oka – jadowicie przerwał Wapun, leżący w prezydium.

Był jednym ze szczególnie cenionych kodyfikatorów wiedzy ripu, dla której brakowało

ścisłego odpowiednika w ludzkich pojęciach. Stanowiła syntezę nauk biologicznych w ujęciu

Wszechświata, egzobiochemii, telepatii, rozważań o ruchu materii w ogóle, a wiązała się z

metodologią nigdy nie stosowaną przez Ziemian. Ten marzyciel i badacz życia wszechobecnie

rozlanego w biokosmosie patrzył na rodaka z zachwytem tak długo, dopóki jego zwierzenia

przyjmował za poetycki obraz. Teraz buntowniczo wysunął na moment wszystkie trzy wici, co

było dobitnym poparciem opozycji wszystkich przeciwko jednemu.

Milo wciągnął oko, zwinął wici w ślimacznice i tak znieruchomiał przez dłuższą chwilę.

– Zbliżył oko do mózgu – sarkastycznie zamruczał ktoś w głębi niszy.

Konwernomy przetłumaczyły to dosłownie, co stanowiło poważny błąd. Właściwy sens ściśle

odpowiadał powiedzonku: Schował głowę w piasek.

Trepka Andrzej - Końcówka.pdf

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: