Lew Tołstoj - Gospodarz i parobek.pdf - Tołstoj Lew - Zabr7

G O S P O D A R Z I P A R O B E K

Było to w latach siedemdziesiątych, nazajutrz po

zimnym Mikołaju. W parafii było święto i właściciel

zajazdu, kupiec drugiej gildii, Wasilij Andreicz Bre-

chunow, nie mógł wyjechać z domu: musiał być w cer-

kwi — Brechunow był starostą cerkiewnym, w domu

również należało przyjąć i ugościć krewnych i znajo-

mych. Ale gdy ostatni goście odjechali, Wasilij Andre-

icz natychmiast zaczął przygotowywać się do drogi;

zamierzał jechać do mieszkającego w sąsiedztwie oby-

watela ziemskiego, aby kupić wreszcie od niego od

dawna targowany las. Wasilij Andreicz dlatego tak się

śpieszył, że się obawiał, by kupcy z miasta nie uprze-

dzili go w tej korzystnej transakcji. Młody obywatel

ziemski żądał za las dziesięć tysięcy jedynie dlatego, że

Wasilij Andreicz dawał siedem. Ale siedem tysięcy

stanowiły tylko trzecią część wartości lasu. Może Wa-

silij Andreicz wytargowałby coś jeszcze, gdyż las znaj-

dował się w jego obwodzie i między nim a wiejskimi

kupcami z powiatu od dawna już było ustanowione, że

jeden kupiec nie podbijał ceny w obwodzie drugiego,

ale Wasilij Andreicz dowiedział się, że kupcy z guber-

nialnego miasta chcieli przyjechać, by pertraktować

w sprawie kupna Goriaczkińskiego lasu, wobec czego

postanowił jechać natychmiast i zakończyć interes

( 1 )

z obywatelem ziemskim. Gdy tylko uroczystości się

skończyły, wyjął z kuferka własne siedemset rubli, do-

( 2 )

łożył do nich dwa tysiące trzysta rubli z pieniędzy cer-

kiewnych, które miał przy sobie, żeby razem było trzy

tysiące rubli, i przeliczywszy je uważnie oraz ułożyw-

szy w portfelu, był gotów do drogi.

Parobek Nikita, jedyny człowiek, który pośród ca-

łej służby Wasilia Andreicza nie był tego dnia pijany,

pobiegł zakładać konia. Nikita nie był pijany, bo choć

był pijakiem, ale od czasu zapust, kiedy to przepił je-

dyną- kapotę oraz skórzane buty, poprzysiągł sobie, że

więcej pić nie będzie — i nie pił już drugi miesiąc;

nie pił i obecnie, mimo że kusiła go wódka, którą za-

pijano się wszędzie w czasie pierwszych dwóch dni

świąt.

Nikita był to pięćdziesięcioletni chłop z pobliskiej

wsi, „niegospodarz", jak o nim mówiono; większą część

swego życia spędził poza domem rodzinnym, wśród

obcych. Ceniono go wszędzie z;a jego pracowitość, zrę-

czność i siłę w pracy, lecz najbardziej — za dobry,

miły charakter, ale Nikita nigdzie nie zagrzewał miej-

sca, a to dlatego, że dwa razy do roku lub nawet

częściej upijał się, i wtedy — : prócz tego, że przepijał

wszystko, co miał na sobie — stawał się porywczy

i skory do zaczepki. Wasilij Andreicz również kilka-

krotnie go przepędzał, lecz później znowu przyjmował

ceniąc w nim uczciwość, miłość do zwierząt, a prze-

de wszystkim taniość. Wasilij Andreicz płacił mu nie

osiemdziesiąt rubli, tj. tyle, ile kosztował taki robot-

nik, lecz czterdzieści, które wypłacał mu nieregularnie,

drobnymi kwotami, i w dodatku często nie gotówką,

tylko towarami ze sklepu licząc za nie wysokie ceny.

Żona Nikity, Marfa, niegdyś bardzo ładna, dzielna

baba, gospodarowała w domu z wyrostkiem oraz dwie-

ma dziewuchami i nie żądała, by Nikita wracał do do-

mu, po pierwsze, dlatego że już dwanaście lat żyła

z bednarzem, chłopem z innej wsi, który najmował

( 3 )

u nich mieszkanie, po drugie zaś, że choć pomiatała

mężem do woli, kiedy był trzeźwy, bała się go jak

ognia, kiedy się upijał. Pewnego razu Nikita, upiwszy

się w domu do nieprzytomności, prawdopodobnie, żeby

się zemścić na żonie za całą swą uległość, kiedy był

trzeźwy, rozbił jej skrzynię, wyjął z niej najcenniejsze

stroje i wziąwszy siekierę porąbał na pieńku w drobne

kawałeczki jej sarafany i suknie. Ale wszystko, co za-

robił, oddawano jego żonie i Nikita wcale się temu

nie sprzeciwiał. Tak było i teraz: na dwa dni przed

świętami Marfa przyjechała do Wasilia Andreicza

i wzięła białej mąki, herbaty, cukru oraz ćwiartkę

wódki, razem na trzy ruble, poza tym wzięła pięć ru-

bli gotówką dziękując za wszystko jak za niezwykłą

łaskę, podczas gdy płacąc nawet najniższą stawkę,

Wasilij Andreicz był winien Nikicie ze dwadzieścia

rubli.

— Czy zawieraliśmy z sobą jaką umowę? — po-

wiadał Wasilij Andreicz do Nikity. —Potrzeba ci cze-

go. Bierz, korzystaj. U mnie nie to, co u innych ludzi:

Co chwila obrachunki i kary. My postępujemy według

sumienia. Ty mi służysz, więc nie opuszczę cię w po-

trzebie.

Mówiąc to wszystko Wasilij Andreicz był święcie'

przekonany, że jest dobroczyńcą Nikity; potrafił tak

przekonywająco mówić i wszyscy ludzie zależni od je-

go pieniędzy, poczynając od Nikity, utwierdzali go

w przeświadczeniu, że ich nie oszukuje, lecz świadczy

im dobrodziejstwa.

— Przecie, rozumiem, Wasiliu Andreiczu, chyba

służę dobrze, dogadzam jak rodzonemu ojcu, ja to bar-

dzo dobrze rozumiem — odpowiadał Nikita, rozumie-

jąc bardzo dobrze, że Wasilij Andreicz go oszukuje,

lecz równocześnie czując, że na nic by się nie zdała

( 4 )

próba zrobienia z nim obrachunku, a tymczasem trze-

ba żyć, póki nie ma innego zajęcia, i brać, co dają.

Otrzymawszy od gospodarza polecenie, by zaprzę-

gać, Nikita, jak zawsze wesoło i ochoczo, dziarskim

i lekkim krokiem poszedł, kołysząc się z boku na bok,

do stajni, zdjął z kołka ciężką, rzemienną uzdę z chwa-

stem i mosiężnymi kółkami i pobrzękując wędzidłem,

zbliżył się do zamkniętej przegrody, gdzie stał koń,

którego Wasilij Andreicz kazał zaprzęgnąć.

— Co, stęskniłeś się, stęskniłeś, głuptasku? — mó-

wił Nikita odpowiadając na ciche powitalne rżenie,

którym go spotkał stojący w przegrodzie niewielki,

ciemnogniady, zgrabny ogierek o nieco spadzistym za-

dzie i jasnym pysku. — No, no, zdążysz, zaczekaj, naj-

pierw napoję — mówił do konia zupełnie tak, jak się

mówi do istoty, która rozumie słowa, i otarłszy połą

spasiony i przysypany kurzem grzbiet z rowkiem po-

środku, włożył na piękny, młody łeb ogiera uzdę, wy-

prostował mu uszy i grzywkę, zarzucił kantar i popro-

wadził do wodopoju.

Kiedy ogier wyszedł ostrożnie z przegrody, wysoko

zawalonej nawozem, zaczął harcować i wierzgać, uda-

jąc, że tylną nogą chce kopnąć Nikitę, biegnącego

z nim kłusa w stronę studni.

— Dokazuj, dokazuj, szelmo! — przemawiał Niki-

ta, który wiedział, jak ostrożnie Gniady wierzgał tylną

nogą tak, by tylko dotknąć zatłuszczonego półkożuszka,

lecz nie uderzyć. Nikita ogromnie lubił takie baraszko-

wanie.

Napiwszy się zimnej wody koń mocno sapnął i po-

ruszył mokrymi, silnymi wargami; z rzadkich szczeci-

niastych wąsów, którymi były pokryte wargi konia

spadały do koryta przezroczyste krople. Koń zamarł,

jakby się zamyślił, po czym niespodzianie parsknął.

— Nie chcesz, nie trzeba, zapamiętam to sobie, już

( 5 )

Lew Tołstoj - Gospodarz i parobek.pdf

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: