zlamania, zwichniecia itp.pdf

Złamanie kości

Jeżeli siła urazu przekracza wytrzymałość kości, to dochodzi do złamania kości. Uraz powodujący

złamanie kości może być bezpośredni lub pośredni. Powstałe w wyniku złamania odłamy kostne

mogą być względem siebie przemieszczone lub nie. Dlatego wyróżnia się złamania z

przemieszczeniem i złamania bez przemieszczenia. W złamaniach z przemieszczeniem odłamy

kostne mogą być ułożone względem siebie pod różnym kątem, lub przemieszczone do boku - często

z jednoczesnym skręceniem (rotacją). Przy oglądaniu kończyny, w której doszło do przemieszczenia

odłamów kostnych, stwierdza się jej "skrócenie". Jeżeli w wyniku złamania powstały więcej niż dwa

odłamy, złamanie nazywa się wieloodłamowym. W przypadku, gdy złamaniu kości towarzyszy

uszkodzenie powłok skórnych w okolicy złamania - nazywa się to złamaniem otwartym, w

przeciwieństwie do złamania zamkniętego, gdy powłoki skórne nie zostały uszkodzone. Gdy złamanie

dotyczy kości, której wytrzymałość uległa zmniejszeniu w wyniku wcześniejszych zmian chorobowych

(zapalnych, nowotworowych lub innych) - to takie złamanie nazywa się złamaniem patologicznym.

Czasami do takiego złamania dochodzi w wyniku błahego urazu o niewielkiej sile, niewystarczającej

do złamania zdrowej kości.

Do złamań dochodzi w różnym wieku. W wieku dziecięcym najczęściej dochodzi do złamania kości

piszczelowej, nadkłykciowego złamania kości ramiennej i złamania kości przedramienia. U dzieci

istnieje szczególny typ złamania bez bocznego przemieszczenia - złamanie podokostnowe, zwane

czasami złamaniem "typu zielonej gałązki". W tym typie złamania silna i gruba okostna nie ulega

uszkodzeniu, przez co nie dochodzi do przemieszczenia odłamów do boku. U ludzi dorosłych

(zwłaszcza w wieku starczym) najczęstszymi złamaniami związanymi z osteoporozą kości są

złamania dalszej przynasady i nasady kości promieniowej, złamanie kompresyjne (zgniecenie)

trzonów kręgów i złamanie szyjki kości udowej.

<<< Powrót

Zwichnięcie stawu

Urazowe zwichnięcie stawu można zdefiniować jako całkowite przemieszczenie względem siebie

powierzchni stawowych kości tworzących staw. Jest to uraz bardzo poważny, któremu zawsze

towarzyszy rozerwanie torebki stawowej i więzadeł. Termin "zwichnięcie" często jest nadużywany

przez pacjentów, którzy tym mianem określają znacznie mniejszy uraz - skręcenie stawu.

<<< Powrót

Skręcenie stawu

W wyniku działania siły, najczęściej skrętnej, dochodzi do różnego stopnia rozerwań i rozciągnięć

torebki stawowej i więzadeł, bez trwałego przemieszczenia powierzchni stawowych kości. Tego typu

uraz stawu określany jest jako skręcenie. Ból, obrzęk i czasami krwiak w okolicy stawu są

charakterystycznymi objawami skręcenia. Najczęściej takiemu urazowi ulegają stawy skokowe.

Skręcenie jest znacznie częstszym urazem stawu niż zwichnięcie.

<<< Powrót

Osteoporoza

Osteoporoza jest uogólnioną chorobą kości, charakteryzującą się zmniejszoną masą tkanki kostnej i

destrukcją jej budowy przestrzennej (mikroarchitektury), które w kosekwencji prowadzą do

zwiększonego ryzyka złamań kości. Dokonując pewnego uproszczenia można stwierdzić, że jest to

choroba, w której jest "za mało kości w kości" (bez zmiany jej objętości) w stosunku do normy wieku,

płci i rasy. Dlatego też, innym niekiedy terminem określającym osteoporozę jest zrzeszotnienie kości -

oznaczające rozrzedzenie kości. Choroba przez długi czas przebiega bez jakichkolwiek objawów.

Zwykle dopiero po latach ujawnia się poprzez złamania patologiczne pod wpływem niewielkich

urazów oraz występujących wraz z nimi licznych powikłań. Zaawansowana choroba doprowadza do

trwałego kalectwa - ograniczenia sprawności ruchowej i przewlekłego bólu, bądź śmierci.

Osteoporoza należy do chorób, których rozwój związany jest z szeroko pojętym stylem życia

człowieka obejmującym m.in. problemy związane z żywieniem (np. niedostateczną podażą wapnia w

diecie), zbyt małą aktywnością fizyczną, niedostatecznym nasłonecznieniem. Oprócz tego,

osteoporozę cechuje znaczne uzależnienie od wieku, dotyczy osób najczęściej po 60 roku życia.

Osteoporoza jest najczęstszą chorobą kości. Przeprowadzone w Polsce badania oparte na

diagnostyce radiologicznej kręgosłupa wykazały, że u osób powyżej 50 roku życia blisko jedna trzecia

kobiet i mężczyzn jest dotkniętych tą chorobą (zależnie od płci w poszczególnych regionach kraju

mogą występować istotne różnice w częstości występowania choroby).

Z uwagi na przyczyny powodujące chorobę wyróżnia się osteoporozy pierwotne, bądź wtórne.

Osteoporoza pierwotna stanowi 80% wszystkich przypadków osteoporoz; wśród nich wyróżnić można

dodatkowo takie, które często występują w młodym wieku i dotyczą wzrostu szkieletu nie

nadążającego za normą wiekową (osteoporozy idiopatyczne) oraz takie, w których dochodzi do

znacznej utraty tkanki kostnej z powodu menopauzy lub starości (osteoporozy inwolucyjne).

Osteoporoza wtórna występuje w 20% przypadków osteoporoz i jest zawsze następstwem innej

choroby (np. defekty genetyczne, zaburzenia endokrynologiczne), bądź też skutkiem długotrwałego

przyjmowania niektórych leków. Osteoporoza (wtórna) prawie zawsze obejmuje swoim procesem

wszystkie kości. Miejscowo przebiegający proces osteoporotyczny może być związany np. z

reumatoidalnym zapaleniem stawów lub długotrwałym unieruchomieniem (np. noszenie opatrunku

gipsowego).

Podstawowym badaniem dla rozpoznania osteoporozy są badania ilościowe, oceniające gęstość

kości. Są to badania densytometryczne, oparte na zastosowaniu niewielkich dawek promieni

jonizujących lub fali ultradźwiękowej. W zawansowanej fazie choroby, kiedy gęstość kości zmniejsza

się o około 40%, osteoporozę daje się rozponać również na podstawie typowych zdjęć

radiologicznych kości. Dla ustalenia przyczyny oraz śledzenia przebiegu leczenia osteoporozy

konieczne jest wykonanie badań laboratoryjnych krwi i moczu. W zakres badań laboratoryjnych może

wchodzić także ocena stężeń we krwi wybranych hormonów oraz tzw. wskaźników przebudowy

kośćca.

<<< Powrót

Wrodzona dysplazja stawów biodrowych

Wrodzona dysplazja (niedorozwój) stawów biodrowych przejawia się m.in. tym, że panewka stawu

biodrowego jest płytka i mała, jej kąt nachylenia do linii poziomej jest zwiększony, głowa kości udowej

bywa odchylona do boku, kąt szyjkowo-trzonowy i kąt przodoskręcenia szyjki kości udowej są

zwiększone w stosunku do normy. Wada powstaje w okresaie życia płodowego i jest najczęściej

występującą wadą wrodzoną u ludzi. Jej etiologia (przyczyna), podobnie jak większości wad

wrodzonych, nie jest wyjaśniona. Jej najbardziej nasilona forma to wrodzone zwichnięcie stawów

biodrowych.

Rozpoznanie wrodzonej dysplazji (niedorozwoju) stawów biodrowych odbywa się na podstawie

badania klinicznego noworodka (najlepiej w pierwszych 5 dniach po urodzeniu) oraz badania

radiologicznego i/lub ultrasonograficznego stawów biodrowych.

<<< Powrót

Reumatoidalne zapalenie stawów (RZS)

Reumatoidalne zapalenie stawów (RZS), dawniej nazywane gośćcem przewlekłym postępującym

(GPP) jest chorobą ogólnoustrojową, chociaż przede wszytkim dotyczy narządów ruchu.

Charakterystycznymi objawami choroby są:

• długotrwałe obrzęki tych samych stawów po obu stronach ciała, najczęściej stawów rąk

i stóp, nadgarstka, łokci, stawów skokowych;

• uczucie sztywności porannej, ustępujące po rozruszaniu się;

• zaniki mięśniowe;

• obecność tzw. guzków reumatoidalnych w tkance podskórnej;

• zapalenie kaletek maziowych pochewek ściegien;

• często zerwania ścięgien (zarówno mięśni zginaczy, jak i prostowników) osłabionych w

procesie

W zaawansowanej postaci choroby, zwykle po wielu latach jej istnienia, dochodzi do

różnego stopnia ograniczeń ruchomości stawów, aż do całkowitego zniesienia ruchu.

Choroba może prowadzić do znacznego kalectwa, wyrażającego się ograniczeniem

sprawności fizycznej i różnego typu deformacjami ciała. RZS dotyczy częściej kobiet

niż mężczyzn, może rozpocząć się w różnym wieku, choć u dzieci występuje znacznie

rzadziej niż u dorosłych.

Dla rozpoznania RZS najważniejsze jest stwierdzenie w badaniu przedmiotowym

pacjenta charakterystycznych zmian chorobowych narządów ruchu. Pomocne w

rozpoznawaniu choroby są badania dodatkowe, takie jak zdjęcia rentgenowskie w

różnych projekcjach, badania krwi takie jak: odczyny serologiczne (zwykle odczyn

Waalerego-Rosego i odczyn lateksowy) wykrywające obecność czynnika

reumatoidalnego w surowicy, OB (odczyn opadania krwinek czerwonych), badania

składu białek krwi (proteinogram) i inne.

<<< Powrót

Choroba zwyrodnieniowa układu kostno-stawowego (artroza)

W chorobie tej dochodzi do niszczenia i ubytku chrząstek stawowych oraz nieprawidłowego

przerostu (hipertrofii) tkanki kostnej w okolicy okołostawowej. Określa się to jako zmiany

zwyrodnieniowe (degeneracyjne) i zniekszałcające stawy. Konsekwencją choroby jest

zniekształcenie powierzchni stawowych. Zmiany zwyrodnieniowo-zniekształcające stawów

chorobowym.

pojawiają się z wiekiem u wszystkich ludzi, ale nie wszyscy wymagają z tego powodu leczenia.

O chorobie zwyrodnieniowej mówi się wówczas, jeżeli omawiane zmiany stawów są przyczyną

ograniczenia sprawności ruchowej i dają dolegliwości bólowe. Chorobę zwyrodnieniową układu

kostno-stawowego rozpoznać można u kilkunastu procent ludzi. Choroba zwyrodnieniowa

może dotyczyć wszystkich stawów, jednak najczęściej w związku z pionową postawą ciała

dotknięte nią są stawy najbardziej obciążone, tzn. stawy kręgosłupa, stawy biodrowe (patrz

niżej: choroba zwyrodnieniowo-zniekształcająca stawów biodrowych) i kolanowe. Często

dotyczy również stawów ramiennych, łokciowych, międzypaliczkowych dalszych palców rąk i

stawów skokowych. Rozpoznanie choroby ustala się na podstawie informacji uzyskanych od

pacjenta (dokładnym wywiadzie), badaniu klinicznym i zdjęciach radiologicznych kości w

określonych projekcjach.

<<< Powrót

Choroba zwyrodnieniowo-zniekształcająca stawów biodrowych (koksartroza)

Koksartroza (z łacińskiego coxarthrosis) polega na stopniowej destrukcji chrząstki stawowej,

która traci swoje właściwości amortyzujące i zmniejszające tarcie powierzchni stawowych

kości. W rezultacie powstają nierówności na powierzchniach stawowych, a na ich brzegach

pojawiają się wyrośla kostne. Stopniowo dochodzi do ograniczania ruchomości stawu

biodrowego i ograniczenia możliwości chodzenia. Ból występuje nie tylko podczas poruszania

się, ale również w czasie spoczynku (nierzadko też w nocy). Choroba trwa zwykle wiele lat, a

objawy narastają stopniowo z różną szybkością. Choroba może dotyczyć jednego lub obu

stawów biodrowych. Jeżeli chory w przeszłości nie przechodził żadnej choroby stawu

biodrowego, ani nie doznał urazu tego biodra, a mimo to rozwinęły się zmiany zwyrodnieniowo-

zniekształcające - mówi się o koksartrozie pierwotnej. Przyczyny jej powstania nie są dokładnie

poznane. Istniejące hipotezy dotyczące etiologii (powstawania) koksartrozy pierwotnej

podkreślają znaczenie zmiany składu chemicznego i właściwości fizycznych płynu stawowego,

które powodują upośledzenia odżywiania chrząstki stawowej i zwiększenie tarcia powierzchni

stawowych, zaburzenia ukrwienia stawu, mikrourazy prowadzące do złamań beleczek

kostnych w warstwie podchrzęstnej głowy kości udowej i panewki stawu biodrowego.Czasami

ewidentną przyczyną koksartrozy jest przebyty uraz, bądź choroba stawu biodrowego. Nazywa

się to koksartrozą wtórną. Może się ona rozwinąć na tle wrodzonej dysplazji (niedorozwoju)

stawów biodrowych (koksartroza dysplastyczna), przebytej w dzieciństwie choroby Perthesa,

młodzieńczego złuszczenia głowy kości udowej, zapalenia stawu biodrowego, urazowego

zwichnięcia stawu biodrowego, złamania głowy lub szyjki kości udowej, złamania panewki

stawu biodrowego, jałowej, idiopatycznej (o nieznanej przyczynie) martwicy głowy kości udowej

dorosłych i wielu innych chorób i urazów biodra. Koksartroza wtórna występuje znacznie

rzadziej niż koksartroza pierwotna. Rozpoznanie choroby opiera się na dokładnie zebranym

wywiadzie od chorego, badaniu klinicznym chorego i zdjęciach radiologicznych stawów

biodrowych.

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: