Cipłolecznictwo

Cel grzania w terapii: wywołanie w tkankach wzrostu temperatury do poziomu terapeutycznego. Zmiany temperatury powstają w miejscu grzania i w obszarze oddalonym od miejsca absorpcji ciepła. Im większy obszar grzania lokalnego tym większe grzanie odruchowe (konsensualne). 

Delikatne ciepło                           średnie ciepło                      silne ciepło

       ¯                                                     ¯                                ¯              ¯

analgezja                                      stymulacja                    reakcja           ból/strach             

       ¯                                                                                       walki i ucieczki

ogólna relaksacja           

Inne reakcje na ciepło:

• Lokalne pocenie się
• Zaczerwienienie skóry
• Odruch aksonowy /ang. axon reflex, /

Pod wpływem wzrostu temperatury w tkance powstaje seria fizjologicznych zmian /schemat/. Reakcje na grzanie terapeutyczne obejmują:

1. zwiększenie przepływu krwi w wyniku rozszerzenia naczyń przy towarzyszącym zwiększeniu ciśnienia w kapilarach;
2. zwiększenie przepuszczalności błony komórkowej;
3. zwiększenie tempa przemian metabolicznych;
4. zmiana szybkości przewodzenia nerwów czuciowych;
5. zwiększenie elastyczności tkanki kolagenowej w ścięgnach, torebce stawowej, mięśniach.

W wyniku powyższych efektów ciepło przyspiesza regenerację, zmniejsza obrzęk, powoduje relaksację mięśni i zmniejszenie bólu. Najważniejsze czynniki decydujące o ilości oraz intensywności biologicznych reakcji na ciepło obejmują:

1. terapeutyczny próg temperatury: 41.5-45°C;
2. czas utrzymania terapeutycznego progu temperatury od 3 do 30 minut;
3. im szybszy wzrost temperatury tym lepszy skutek;
4. właściwe grzanie w celowanej tkance.

Czynnikiem determinującym uzyskanie reakcji fizjologicznych na ciepło jest tempo przepływu krwi

Reakcje systemowe:

• Sercowo-naczyniowe (generalnie rozszerzenie naczyń skórnych, spadek obwodowego ciśnienia w wyniku rozszerzenia naczyń, co czasowo może spowodować zmniejszenie ciśnienia, zwiększenie ilości skurczów serca, co powoduje zwiększenie ilości przepływu krwi) 
• Wydzielanie potu (ochładza ciało, w stopach i dłoniach – reakcja na emocje, pot zawiera sole mineralne)
• Oddechowe (wydychane powietrze uwalnia ciało ludzkie od pewnej ilości ciepła)
• Wydzielnicze (nieznaczne ilości ciepła w moczu)

Terapeutyczne sposoby grzania tkanek dzielą się na powierzchowne i głębokie (egzogenne i endogenne).

Aplikacje powierzchowne dotyczą tych technik, które w maksymalnie bezpiecznej dawce klinicznej powodują wzrost temperatury tkanek powierzchownych do poziomu o znaczeniu terapeutycznym. Stosując grzanie powierzchowne temperatura skóry podnosi się o 10°C, tkanki na głębokości ok. 1cm o 3°C, tkanki na głębokości 2 cm o 1.3°C. ciepło powierzchowne może być suche lub wilgotne, w zależności od źródła ciepła. 

Ciepło suche: słońce, promieniowanie podczerwone, poduszki elektryczne, ciepłe okłady, suche powietrze, fluidoterapia, peloidoterapia.

Ciepło mokre: woda, inne płyny, wilgotne powietrze, wilgotne okłady, sauna.

Techniki grzania głębokiego zawierają formy energii, takie jak energia elektromagnetyczna /diatermia/ i energia akustyczna /ultradźwięki/, które mogą być transmitowane do tkanek głębiej położonych i poprzez konwersję powodują wytwarzanie ciepła.

WSKAZANIA

Zmniejszenie bólu i sztywności, zmniejszenie napięcia mięśni, zwiększenie zakresu ruchu, usprawnienie gojenia tkanek poprzez zwiększenie krążenia krwi.

PRZECIWWSKAZANIA

• aplikacja w obszarze: z zaburzeniami czucia/ krążenia, ostrej infekcji, nowotworu

• ogólne infekcje,
• zakrzepowe zapalenie żył,

•      reumatoidalne zapalenie stawów w stanie ostrym,

• świeża opuchlizna,
• u pacjentów, z którymi brak komunikacji. 

Kiedy stosować aplikację ciepła powierzchownego?

• Przed czynnymi ćwiczeniami, ze względu na działanie przeciwbólowe
• Przed ćwiczeniami zwiększającymi bierny zakres ruchu (streching) ze względu na zwiększenie relaksacji i rozciągliwości tkanek miękkich
• Przed stymulacją prądem elektrycznym ze względu na zmniejszenie oporności skóry
• Przed trakcją, ze względu na relaksacje i zmniejszenie napięcia mięśni
• Przed masażem, ze względu na zwiększenie krążenia krwi i relaksacje tkanek
• W przypadku wystąpienia napięcia mięśni
• Przed ultradźwiękami, ze względu na relaksację i lokalne ogrzanie tkanek powierzchownych
• Przed mobilizacją stawów, ze względu relaksację i usprawnienie rozciągliwości tkanek powierzchownych

SAUNA -  zabieg fizykalny stosowany do celów higienicznych, leczniczych i w odnowie biologicznej. Jest to kąpiel w gorącym powietrzu o nieznacznej wilgotności, w którym okresowo występuje jej zwiększenie.

Metodyka sauny:

• Naprzemienne nagrzewanie i ochładzanie organizmu. Każda faza trwa od 5 do 12 minut, łącznie od 10 do 25 minut.
• Korzystać z sauny można po upływie 1 godziny od ostatniego posiłku.
• Do sauny należy wchodzić nago.
• W fazie nagrzewania należy ułożyć się w pozycji leżącej lub siedzącej na najniższej ławie. W razie dobrego znoszenia wysokiej temperatury można przenosić się na wyższe ławy. Pod ciało należy podłożyć suchy ręcznik.
• Można polewać wodą kamienie, wzmagając efekt przegrzania (pierwsze wejście lub kolejne|)
• Osoby gorzej znoszące wysoką temperaturę powinny chłodzić twarz i serce zimną wodą (konieczny w komorze kran z zimna wodą).
• W czasie jednego zabiegu sauny stosuje się zwykle 2-3 wejścia do gorącej komory.
• Faza chłodzenia: wyjście na świeże powietrze, polewanie, zanurzenie w basenie z zimna wodą (ok. 18 stopni), natrysk, rozcieranie śniegiem. Chłodzenie nie może być gwałtowne.
• Stosować odpowiednie oddychanie z wydłużonym wydechem.
• Po ochłodzeniu wskazane jest ogrzanie stóp ciepła wodą.
• Należy dokładnie osuszyć skórę przed kolejnym wejściem do gorącej komory.
• Warunkiem prawidłowego przeprowadzenia sauny jest dobre przegrzanie i odpowiednie schłodzenie.
• Po zakończeniu sauny stosuje się zwykle chłodną kąpiel i 20-30 minutowy odpoczynek.

DZIAŁANIE SAUNY NA USTRÓJ

Obciążenie mechanizmów termoregulacyjnych, zmiany odczynowe w całym ustroju.

Przegrzanie  wnętrza organizmu do 39°C, powierzchni skóry do 42°C. Wysoka temp. powierzchniowa działa na:

1.      układ oddechowy

• przyspieszając oddychanie: 24-36 oddechów na minutę.

• Zwiększenie pojemności życiowej płuc i minutowej pojemności oddechowej, hiperwentylacja powodująca obniżenie ciśnienia parcjalnego dwutlenku węgla, zwiększenie ciśnienia parcjalnego tlenu.
• Zwiększenie wydzielania gruczołów błony śluzowej dróg oddechowych
• Zmniejszenia napięcia mięśni gładkich oskrzeli i oporów oddechowych.

2.      Układ krążenia

• Rozszerzenie naczyń krwionośnych skóry, zwężenie we wnętrzu ciała, uruchomienie mechanizmów adaptacyjnych
• Zwiększenie czynności serca do 100/120 uderzeń na minutę
• Zwiększenie pojemności minutowej
• Zwiększenie szybkości przepływu krwi w naczyniach
• Zmniejszenia oporów obwodowych
• Otwarcie połączeń żylno-tętniczych

·          Zwiększenie amplitudy ciśnienia krwi dzięki obniżeniu wartości ciśnienia rozkurczowego. Długie przebywanie w saunie prowadzi do zwiększenia ciśnienia skurczowego krwi.

Inne

• Zwiększenie wydzielania przez przysadkę hormonu adrenokortykotropowego, przez nadnercza kortyzolu i amin katecholowych (ustępuje po kilku godzinach).
• Zwiększa wydolność wysiłkową oraz odporność.

Faza ochłodzenia:

• Zmniejszenie częstości akcji serca
• Zwiększenie ciśnienia rozkurczowego (przy nadciśnieniu intensywne schładzanie jest przeciwwskazane)

WSKAZANIA: Pielęgnacja ciała, odprężenie, odpoczynek po intensywnym wysiłku, zwiększenie wydolności organizmu.

POŚREDNIE WSKAZANIA LECZNICZE: Przewlekłe schorzenia gośćcowe, zmiany zwyrodnieniowe, nadciśnienie tętnicze okresu I i I/II według WHO, stany pourazowe, trądzik, przewlekłe stany zapalne narządów rodnych.

PRZECIWWSKAZANIA

Choroby zakaźne, HIV, gorączka, krwawienia, gruźlica, choroba nowotworowa, choroby nerek, wątroby, niedokrwistość, ciąża powikłana, zaburzenia wydzielania wewnętrznego (nadczynność tarczycy), padaczka i stany psychotyczne, choroby układu krążenia (wieńcowa, stan po przebytym zawale mięśnia sercowego, stany po krwawych wylewach, miażdżyca, zarostowe schorzenia naczyń krwionośnych, zakrzepowe zapalenie żył, jaskra, alkoholizm, narkomania.

LECZENIE ZIMNEM - KRIOTERAPIA

Lokalne zastosowanie zimna znalazło rozległe zastosowanie. Techniki krioterapeutyczne zastosowane we właściwy sposób stanowią bardzo skuteczny środek w leczeniu i rehabilitacji stanów pourazowych i chorób narządu ruchu. Etymologia słowa krioterapia: krios (gr.) - chłód, lód; terapia (gr.) - therapeia - przywracanie zdrowia, leczenie. Termin obejmujący znaczeniowo wszystkie metody leczenia  za pomocą chłodu, czy zimna.
Krioterapią określa się głównie zabiegi, które nie niszczą tkanki - rodzaj zabiegu fizykoterapeutycznego

Krioterapia lub „terapia zimnem”  odnosi się do terapeutycznego zastosowania lokalnego lub ogólnego chłodzenia ciała, powstaje transfer ciepła z tkanek ciała, w wyniku czego  obniża się temperatura tkanek.  Nośniki „zimna”: lód, śnieg, woda, ciekły azot, dwutlenek węgla, powietrze.

Kriostymulacja – schładzanie wybranych okolic ciała przy użyciu niskich temperatur, będących intensywnym bodźcem (stymulatorem) wywołującym w organizmie żywym wiele odwracalnych reakcji (odczynów) o charakterze lokalnym i/lub ogólnym.

Zastosowanie krioterapii powoduje:

• zmniejszenie bólu, opuchlizny oraz dodatkowego uszkodzenia tkanek przez niedotlenienie w stanie ostrym,
• wcześniejsze zastosowanie  ćwiczeń czynnych niż w typowej rehabilitacji w stanach ostrych,
• zmniejszenie bólu i napięcia w ostrym naciągnięciu mięśni (skręcenie),
• zmniejszenie bólu, opuchlizny i dodatkowego niedotlenienia uszkodzonych tkanek wynikającego z operacji ortopedycznej,
• zniszczenie tkanki w czasie zabiegu kriochirurgicznego,
• pomaga w rozciąganiu tkanki łącznej,
• redukuje ból i kurcze w czasie menstruacji,
• eliminuje lub minimalizuje rozwój opryszczki( na wargach),
• zapobiega utracie włosów w czasie chemioterapii,
• minimalizuje ból po iniekcjach.      

TECHNIKI, ŚRODKI, METODY
Zabiegi miejscowe

• Okłady schładzane (żel, substancje hydrofilne) lub chemiczne (wytwarzanie zimna na drodze reakcji chemicznych). Czas zabiegu 10-15 minut. W celu zabezpieczenia skóry należy stosować suchy ręcznik  lub mokry w celu zwiększenia przewodnictwa.
• Schłodzone ręczniki.

• Zimna woda z dodatkiem pokruszonego lodu
• Okłady z pokruszonego lodu (w plastikowym woreczku).

• Spray (chlorek etylu).
• Szybkie chłodzenie (icing). Uderzanie kostką lodu (3-5 razy) w celu pobudzenia skurczu mięśni (uszkodzenia CUN, nerwów obwodowych), który utrzymuje się do 40 minut.
• Masaż kostką lodu (okrężne ruchy wokół leczonego obszaru, zmniejszające się do środka.
• Miejscowe zabiegi przy użyciu zimnego powietrza, dwutlenku węgla lub ciekłego azotu. Czas zabiegu od 40 sekund do kilku minut Zawsze po zabiegu powinny być wykonywane ćwiczenia ruchowe.

Powoduje: skurcz naczyń krwionośnych, spadek metabolizmy tkanek, spadek pobudliwości nerwowej i szybkości przewodzenia.

Zabiegi ogólne

• Krótkotrwała terapia zimnem o temp. –110 do – 160 °C. Czas zabiegu 1-3 minut. Pacjenci wchodzą do kriokomory w strojach kąpielowych, chroniąc jedynie stopy, podudzia, głowę, usta i nos. Po zabiegu pacjenci muszą koniecznie udać się na kinezyterapię. W czasie zabiegu nie zmienia się temperatura wnętrza ciała.

Powoduje: skurcz naczyń, zmniejsza przewodnictwo bólu, wzrost produkcji endorfin, wzrost przemiany materii, rozluźnienie mięśni.

Reakcje bezpośrednie

                                                                            ZIMNO

                                                        ¯ temperatury tkanek

­ lepkości krwi                                        skurcz naczyń                                                 ¯ metabolizmu

              ¯ przepływu krwi                             ¯ produktów metabolicznych                         ¯ leukocytozy

                                                                                                                          ¯ fagocytozy             

...