Makroelementy i mikroelementy glebowe
Rośliny pobierają większość pierwiastków potrzebnych im do życia z gleb. O zaspokojeniu potrzeb pokarmowych roślin decydują procentowa zawartość tych pierwiastków oraz forma ich występowania.
Forma występowania pierwiastków w glebach, a tym samych ich dostępność dla roślin, jest ściśle uzależniona od ilości i jakości koloidów w glebach, odczynu, właściwości sorpcyjnych. Skład chemiczny gleby, formy i związki występujących w niej pierwiastków określa się jako chemiczne właściwości gleb. Odczyn i zdolności sorpcyjne określa się mianem fizykochemicznych właściwości gleb.
Pierwiastki, zależnie od ilości niezbędnych roślinom, dzieli się na dwie grupy: makroelementy i mikroelementy.
Makroelementy występują w glebach w dużych stężeniach i stosunkowo duże ich ilości pobierają rośliny, których wzrost może ulegać zahamowaniu z powodu niedoboru tych składników. Nadmiar makroelementów na ogół nie jest szkodliwy dla roślin, poza niektórymi, jak np. azot. Do makroelementów należą: węgiel, wodór, tlen, azot, fosfor, potas, wapń, magnez, sód, siarka, żelazo. Poza węglem, tlenem, wodorem i częściowo azotem są one pobierane z roztworu glebowego przez system korzeniowy roślin. Tlen, węgiel i część azotu (za pośrednictwem bakterii korzeniowych) rośliny wyższe pobierają z powietrza, wodór natomiast z wody glebowej.
Mikroelementy występują w glebach w znikomych ilościach. Rośliny potrzebują ich bardzo mało, ale są one niezbędne jako katalizatory procesów fizjologicznych, takich jak: fotosynteza, oddychanie, powstawanie chlorofilu itd. Niedobór i nadmiar mikroelementów jest szkodliwy dla roślin i zwierząt. Do mikroelementów należą: mangan, cynk, miedź, bór, molibden, chlor, kobalt, jod, fluor, ołów.
Dostępność pierwiastków dla rośliny zależy od wielu czynników. Obok właściwości danego pierwiastka oraz cech gatunkowych i fazy rozwoju rośliny zależy ona od odczynu, wzajemnego stosunku pierwiastków w glebie oraz od dynamiki fizycznych właściwości gleb w okresie wegetacji roślin. Podłoże z dużą ilością związków odżywczych można ogólnie określić jako eutroficzne, zaś gleby ubogie w te składniki jako oligotroficzne.
Nasze drzewa leśne można ogólnie podzielić, według ich wymagań w stosunku do zasobności gleby w składniki odżywcze, na 3 grupy ekologiczne:
1) gatunki eutroficzne (o dużych wymaganiach) - jesion, jawor, wiąz polny, wiąz szypułkowy, wiąz górski, topola czarna, wierzba krucha, wierzba biała, dąb szypułkowy, olsza czarna;
2) gatunki mezotroficzne (o średnich wymaganiach) - dąb bezszypułkowy, buk, lipa, grab, klon zwyczajny, klon polny, olsza szara, dąb czerwony, osika, topola biała, brzoza omszona, modrzew, jedlica, sosna wejmutka, świerk;
3) gatunki oligotroficzne (o małych wymaganiach) - sosna zwyczajna, sosna czarna, sosna górska, jałowiec.
Grupę minerałów, stosunkowo bogatych w składniki ważne dla życia roślin, stanowią krzemiany i glinokrzemiany. Dlatego gleby, które posiadają większe ilości tych minerałów, są z reguły zasobniejsze w substancje odżywcze dla gleb. W ubogich glebach leśnych deficyty składników pokarmowych powinny być uzupełniane przez nawożenie. Niedobór chociaż jednego z fizjologicznie ważnych pierwiastków ogranicza możliwość rozwoju roślinności, Niedobór jakiegokolwiek pierwiastka odbija się ujemnie na rozwoju roślin, nawet gdyby innych składników było pod dostatkiem. W glebach naszego kraju stwierdza się najczęściej niedobory takich makroelementów, jak azot, fosfor, potas i wapń. Dlatego przy nawożeniu gleb leśnych wprowadza się do gleby w pierwszym rzędzie te właśnie pierwiastki.
MAKRO I MIKROELEMENTY – ZNACZENIE SKŁADNIKÓW
MINERLANYCH DLA ROŚLIN
Makroelementy – pierwiastki występujące w znacznych ilościach powyŜej 0,1% suchej masy, a objawy
niedoboru pojawiają się gdy ich stęŜenie spada poniŜej 0,1 mmo...
TasartirIreth