UKŁAD ODDECHOWY
LEKI PRZECIWKASZLOWE
Kaszel: złożony odruch obronny, mający na celu usunięcie ciała obcego lub wydzieliny z dróg oddechowych. Wyróżniamy dwie fazy:
· faza pierwsza: głęboki wdech, na szczycie którego dochodzi do zamknięcia głośni i wzrostu ciśnienia do 1,3-21,3 kPa na 0,2-0,4 s
· faza druga: gwałtowne otwarcie głośni i spadek ciśnienia, co wywołuje prąd powietrza w kierunku krtani i gardła
leki p/kaszlowe są to leki hamujące odruch kaszlu, a nie likwidujące jego przyczyny, np. stanu zapalnego
Ø Leki przeciwkaszlowe pochodne alkaloidów opium
o Leki wykazujące działanie euforyzujące i wywołujące szybkie uzależnienie
Morfina:
- dawki p/kaszlowe mniejsze niż p/bólowe
- źle się wchłania z przewodu pokarmowego
- korzystne również działanie p/kaszlowe w sytuacjach zagrożenia krwotokiem z płuc ( zranienie klatki piersiowej, nowotwory płuc )
Oksykodon:
- działanie p/bólowe i p/kaszlowe podobne do morfiny
- łatwo wywołuje euforię i zależność
- dostępny w postaci pozajelitowej i jako preparat złożony Scophedal ( hioscyna, oksykodon, efedryna ) stosowany w premedykacji chirurgicznej
Bezytramid:
- działanie p/kaszlowe widoczne po 1-2 h po podaniu i utrzymuje się 8 h
- wydalany z kałem
- rzadko stosowany w leczeniu szpitalnym
Etylomorfina:
- działanie p/bólowe i euforyzujące podobne do morfiny
- nie ma uzasadnienia do podawania leku jako p/kaszlowego
Hydrokodon:
- w działaniu podobny do morfiny
- w Polsce wycofany z lecznictwa
o Leki nie wykazujące wyraźnego działania euforyzującego o słabych właściwościach uzależniających
Kodeina:
- słabsze niż morfina działanie p/bólowe, hamujące ośrodek oddechowy i uzależniające
- łatwo wchłania się z przewodu pokarmowego
- metabolizowana w wątrobie ( częściowo do morfiny )
- wydalana z moczem w postaci sprzężonej z kwasem glukuronowym
- działanie p/kaszlowe w dawkach mniejszych niż p/bólowe, utrzymuje się 2 h
- działania niepożądane: zaparcia, nudności, wymioty, zmniejszenie częstości oddechu, senność, zawroty głowy
- po podaniu doustnym niebezpieczeństwo wywołania zależności niewielkie
- hamowanie ośrodka oddechowego występuje częściej u ludzi w podeszłym wieku i małych dzieci ( u których mogą wystąpić również drgawki )
- jest składnikiem preparatów złożonych, w skład których wchodzi tez lek p/bólowy ( p/gorączkowy ) lub kwas acetylosalicylowy
- działanie identyczne do kodeiny
o Leki nie wywołujące uzależnienia
Dekstrometorfan:
- budową zbliżony do leworfanolu
- nie ma działania p/bólowego
- nie wywołuje zależności, nie hamuje ośrodka oddechowego
- siła działania p/kaszlowego odpowiada kodeinie
- wydalany z moczem, częściowo w postaci nie zmienionej
- może uwalniać histaminę
- stosowany doustnie
Falkodyna:
- syntetyczna pochodna kodeiny
- silne działanie p/kaszlowe
- mniej działań niepożądanych: nie powoduje zaparć, w mniejszym stopniu hamuje ośrodek oddechowy
- działania niepożądane: nudności, senność, niepokój psychoruchowy, ataksja przy stosowaniu większych dawek
Noskapina ( narkotyna ):
- naturalny alkaloid otrzymywany z opium
- działanie p/kaszlowe podobne do falkodyny
- jako pochodna izochinolinowa ma słabe działanie spazmolityczne
- szybko wchłania się z przewodu pokarmowego
- działanie p/kaszlowe utrzymuje się do 4 h
- działania niepożądane: zależne od dawki, senność, nudność, zawroty głowy, odczyny uczuleniowe
Ø Preparaty złożone wykrztuśno-przeciwkaszlowe
- równoczesne podawanie leku wykrztuśnego i p/kaszlowego jest wątpliwe
- leki wykrztuśne: zwiększają ilość płynnej wydzieliny
- najczęściej znajduje się kodeina
- Preparaty: Thiocodin ( kodeina + gwajakolosulfonian potasowy ); Sirupus Pini compositum ( wyciąg sosnowy + ziele glistnika + fosforan kodeiny )
Ø Leki przeciwkaszlowe nieopioidowe o działaniu ośrodkowym
o Estry kwasów organicznych
Okseladyna:
- słabsze działanie p/kaszlowe niż leki opioidowe
- słabe działanie wykrztuśne
- nie hamują ośrodka oddechowego
- nie wykazuje zależności
Oksolamina:
- podobny do okseladyny
Pentoksyweryna:
- działanie p/kaszlowe, miejscowo znieczulające i cholinolityczne
- po podaniu doustnym działanie p/kaszlowe występuje po 30 min i utrzymuje się 1,5 h
- działanie niepożądane: ( związane z hamującym wpływem na ośrodkowy układ nerwowy) senność, zaburzenia z przewodu pokarmowego, skórne odczyny alergiczne
- nie należy prowadzić pojazdów mechanicznych
Glaucyna:
- alkaloid występujący w zielu siwca żółtego
- nie hamuje ośrodka oddechowego i nie uzależnia
o Pochodne fenotiazyny
Dimetoksanat:
- słabsze działanie p/kaszlowe od kodeiny
- słabe działanie miejscowo znieczulające
- działanie p/kaszlowe występuje po 30 min i utrzymuje się 3-4 h
- działania niepożądane: nudności, zawroty głowy
- pobudzenia czynności serca
Pipazetat:
- działanie miejscowo znieczulające
- działanie p/kaszlowe występuje po 30 min i utrzymuje się 4-6 h
- działania niepożądane: dość często, nudności zawroty głowy, pobudzenia czynności serca
Oksomemazyna:
- działanie p/kaszlowe jak wyżej
- działanie p/histaminowe i uspokajające
- działanie niepożądane: senność, nudności, skórne odczyny alergiczne
Alimemazyna:
- pochodna alifatyczna fenotiazyny
- słabe działanie neuroleptyczne
- stosowana: w anestezjologii, w premedykacji chirurgicznej
Ø Leki wpływające na zakończenia czuciowe w oskrzelach
Benzonatat:
- p-butyloaminobenzoesan `
- po podaniu doustnym działanie p/kaszlowe po 30 min i utrzymuje się do 8 h
- działania niepożądane: zaparcia z powodu zahamowania perystaltyki jelit, skórne odczyny alergiczne
- stosowany wyłącznie w anestezjologii, w premedykacji np. przed bronchoskopią
Ø Śluzy roślinne
- działanie p/kaszlowe polega na działaniu osłaniającym błony śluzowe
- łagodzą odczucie drażnienia w obrębie gardła, działają osłabiająco w obrębie błony śluzowej żołądka
- działanie bardzo słabe ( w granicach placebo )
- nie mają właściwie działań niepożądanych
- do surowców należą: korzeń prawoślazu, liście podbiału, kwiat dziewanny, liście i kwiat malwy
- wchodzą w skład ziołowych mieszanek wykrztuśnych
1
sylvia112