BST.doc

Drażniące BST - substancje chemiczne, których zasadniczo działanie trujące polega na silnym porażeniu zakończeń nerwów czuciowych oczu oraz błon śluzowych górnych dróg oddechowych (nos, gardło, oskrzela). Należą do szybko działających nękających BST ( bojowe środki trujące). Objawy toksycznego działania ustępują w krótkim czasie po wyjściu z atmosfery skażonej i nie pozostawiają trwałych skutków. Drażniące BST są przeznaczone głównie do skazania powietrza. W stanie, bojowym występują w postaci par lub aerozoli. Dzieli się je zwykle na dwie podgrupy: lakrymatory (środki łzawiące) i sternity. Substancje te były szeroko stosowane podczas I wojny światowej. Niektóre z nich znajdują się w wyposażeniu.
Drażniące działanie ST - działanie polegające na porażeniu zakończeń nerwów czuciowych oczu oraz błon śluzowych górnych dróg oddechowych aerozolami  drażniących BST. Porażenia te objawiają się intensywnym łzawieniem w przypadku zastosowania lakrymatorów lub kichaniem, bolesnym kaszlem i obfitym wydzielaniem śluzu z nosa w przypadku działania sternitów. Reakcją obronną człowieka są nie dające się powstrzymać odruchy, które całkowicie uniemożliwiają wykonywanie normalnych czynności. Stężenia rzędu 10-7 - 10-8 kg*m3 prowadzą do niemal natychmiastowych porażeń i dlatego w ocenie toksyczności tej grupy BST nie uwzględnia się ekspozycji, operując wyłącznie wartościami stężenia. Skutecznym środkiem ochronnym przed działaniem drażniącym ST jest maska przeciwgazowa.

CR- dibenzo(b,f)-1,4-okzazepina jeden z najsilniej działających drażniący BST. Otrzymany w 1962 r. w Wielkiej Brytanii. Wprowadzony do uzbrojenia armii brytyjskiej w 1973 r. Stosowany w Północnej Irlandii w okresie wojny domowej. Żółty proszek o t.t. 344 K słabo rozpuszczalny w wodzie (ok. 80 mg/dm3). Łatwo rozpuszcza się w etanolu, wyższych alkoholach i eterze. Jest substancją o wystarczającej odporności termicznej do stosowania jej w mieszaninach pirotechnicznych. Wykazuje bardzo silne działanie na błony śluzowe oczu, dróg oddechowych oraz skórę. Aerozol CR wywołuje silne łzawienie, kaszel, kichanie i okresową ślepotę. Naskórna dawka rzędu kilku mg powoduje oprócz podrażnienia powstawanie drobnych pęcherzy. Silne podrażnienie skóry następuje przy dawkach ok. 20 mg powodując niezwykle dotkliwy piekący ból. CR działa na skórę wielokrotnie silniej niż CS.
CS (o-chlorobenzylidenomalonodinitryl, oznaczenia wojskowe: USA  CS, Francja - CB) - drażniący BST zaliczany do grupy sternitów i lakrymatorów. Otrzymany i zbadany w 1928 r. w USA. Od 1954 r. w uzbrojeniu armii USA. W latach 1963--72 stosowany, przez Amerykanów na masową skalę w wojnie wietnamskiej. Biała, krystaliczna substancja, t.t. 368 - 369 K, t.w. 583 -588 K nierozpuszczalna w wodzie. Dobrze rozpuszcza się w acetonie, benzenie i chloroformie, gorzej w eterze i etanolu. Hydrolizuje stosunkowo wolno. Hydrolizę przyspiesza środowisko zasadowe. Roztwory podchlorynów utleniają CS do produktu o silniejszym działaniu drażniącym. CS w skutek dobrej stabilności termicznej może być stosowany w mieszaninach termo sublimacyjnych. Silnie drażni błony śluzowe oczu, górnych dróg oddechowych i skórę. Powoduje silne łzawienie, kaszel, ślinotok, kichanie. Działanie naskórne objawia się dotkliwym uczuciem pieczenia, szczególnie w miejscach wilgotnych od potu, łez itp., które utrzymuje się przez kilka godzin nawet po umyciu. Przy silnych skażeniach może powstać zaczerwienienie skóry i pęcherze. Wg niektórych danych częsty kontakt z CS może prowadzić do schorzeń nowotworowych. Pierwsze objawy porażenia pojawiają się przy stężeniach 2x10 mg/m3, Ict50 20 mg *min* m3 LCT50=61 000 mg*min*m3. Armia USA posiada w wyposażeniu mieszaniny pirotechniczne o zawartości 40 - 50% CS oraz mieszanki CS-1 i CS-2 stosowane w granatach zawierające dodatek żelu krzemionkowego, talku i innych substancji stabilizujących aerozol BST. CS zachowuje działanie rażące w terenie przez 14 dni i dużej. Oddziały policji niektórych państw stosują CS do walki z demonstrantami. Stosowany, również do napełniania amunicji obezwładniającej do broni gazowej i ręcznych miotaczy gazowych.
CN-chloroacetofenon - jeden z ważniejszych obecnie BST o działaniu drażniącym. Należy do grupy lakrymatorów. Metodę produkcji chloroacetofenonu opracowano w USA pod koniec I wojny światowej. Stosowany przez siły policyjne wielu państw w starciach z demonstrantami. W stanie czystym bezbarwne kryształy o gęstości 321 g/cm3, t.t. 331 - 332 K, t.w. 18 - 520 K. Przy minimalnych stężeniach pary chloroacetofenonu mają zapach czeremchy. Produkt techniczny na zabarwienie szarobrunatne. temp. top 293 K Cmax = 0,105 mg/ m3. W wodzie praktycznie nierozpuszczalny. Rozpuszcza się w rozpuszczalnikach organicznych niektórych BST (iperyt siarkowy, fosgen, chloropikryna, chlorocyjan). W wodzie nie hydrolizuje nawet na gorąco. Może być odkażany wodno alkoholowymi roztworami -- siarczku sodowego Na2S. Jest substancją o wysokiej odporności termicznej. Nieznaczny rozkład zachodzi dopiero powyżej temp. 573 K. Stosowany głównie w postaci aerozolu do skażania powietrza. Może być użyty w mieszaninach pirotechnicznych, granatach, pociskach artyleryjskich. W wyposażeniu armii USA są roztwory w różnych wieloskładnikowych rozpuszczalnikach o zawartości 10 - 30% chloroacetofenonu. Przewiduje się ich stosowanie przy użyciu lotniczych przyrządów wylewczych i ręcznych urządzeń rozpylających. Chloroacetofenon działa drażniąco na błony śluzowe oczu przy stężeniach od 5*10-4 mg/dm3 wywołując silne łzawienie. Wyższe stężenia od 2* l0-3 mg/dm3 powodują podrażnienie skóry twarzy. Objawy ustępują w krótkim czasie po wyjściu ze skażonej atmosfery nie pozostawiając żadnych następstw. Bromocyjanek benzalu - kamit, oznaczenia wojskowe: USA  BBC, Francja - camite drażniący BST; podgrupy lakrymatorów. Stosowany przez wojska francuskie i amerykańskie w czasie I wojny światowej. W stanie czystym żółtawe kryształy t.t. 298,4 K,. t.w. 515 K (z rozkładem). Produkt techniczny jest oleistą cieczą barwy brązowej. Cmax = 0,13 mg/dm3. Rozpuszczalny w rozpuszczalnikach organicznych i innych BST (fosgen, iperyt siarkowy). W wodzie praktycznie nie hydrolizuje nawet w podwyższonych temperaturach. Hydrolizuje na zimno w wodno alkoholowych roztworach wodorotlenków. Dobrze odkaża się roztworami siarczków metali alkalicznych. Wykazuje niską termiczną odporność, co wyklucza jego stosowanie w mieszankach termo sublimacyjnych, a nawet w pociskach artyleryjskich. Może być stosowany w postaci roztworów. Wykazuje silne działanie łzawiące przy stężeniach rzędu 10-1 mg/dm3.
Bromek ksylilu - łzawiący BST, stosowany podczas I wojny światowej. Techniczny jest mieszaniną izomerów: orto, meta i para. Otrzymywany przez bromowanie ksylenu. Jest cieczą wrzącą w temp. 483-493 K o lotności w temp. 293 K Cmax = 0,6 mg/dm3. Nie rozpuszcza się i nie hydrolizuje w wodzie. Działa drażniąco na błony śluzowe oczu powyżej stężenia 3,8x10-3 mg/dm3. Obecnie bromek ksylilu nie ma znaczenia jako BST.
Bromoaceton - drażniący BST z podgrupy lakrymatorów. Ciecz o t.w. 409 K (z rozkładem). Jest mało trwały. Polimeryzuje podczas przechowywania. Otrzymywany przez bromowanie acetonu. Stosowany w czasie I wojny światowej w mieszaninie z chlorocyjanem i cyjanowodorem. Obecnie jego znaczenie militarne jest znikome.
Chloroaceton - substancja o działaniu łzawiącym stosowany podczas I wojny światowej w charakterze BST. Ciecz o t.w 392 K t.t. 228 K nierozpuszczalny w wodzie. Rozpuszczalny w rozpuszczalnikach organicznych, alkoholu, eterze, chloroformie. Posiada przykry zapach. W podwyższonej temp. hydrolizuje pod wpływem wody, roztwory siarczku sodowego rozkładają chloroaceton na produkty nietoksyczne.

Fosgen chlorek karbonylu lub chlorek kwasu węglowego. Czysty fosgen jest w warunkach normalnych bezbarwnym gazem o ostrym duszącym zapachu określonym przez niektórych Jako zapach zgniłego siana. Temperatura wrzenia wynosi 82 °C. Produkt techniczny Jest zabarwiony na kolor pomarańczowy lub szaro-żółty. Fosgen dobrze rozpuszcza się w wielu substancjach organicznych, m.in. w olejach i smarach. W stanie ciekłym fosgen Jest dobrym rozpuszczalnikiem wielu bojowych środków trujących, m.in. chloru, iperytu siarkowego, chloropikryny. Fosgen należy do nietrwałych środków trujących. Pod wpływem wody bardzo szybko hydrolizuje do dwutlenku węgla i kwasu solnego. Latem w odkrytym terenie utrzymuje się 15-20 min. -zimą dwu- lub trzyktrotnie dłużej. Fosgen jako bojowy środek trujący został użyty przez Niemców 20 października 1915 r. pod Reims, w balonowym napadzie falowym, razem z chlorem. Z 5000 zatrutych żołnierzy francuskich zmarło 800.
Fosgen jest typowym środkiem duszącym i przenika do organizmu poprzez drogi oddechowe. Zatrucie fosgenem może mieć charakter ostry lub przewlekły, a przebieg kliniczny zatrucia może być lekki lub ciężki.
W ostrym zatruciu fosgenem wyróżniamy następujące okresy: objawów nietypowych - wśród których dominują bóle głowy i objawy nieżytu górnych dróg oddechowych;
utajenia - trwający 2 do 6 godzin.Typowych objawów zatrucia - wśród których na pierwszy plan wysuwa się duszność i sinica;
Na specjalną uwagę zasługuje okres trzeci, w którym wyróżniamy jeszcze fazę sinicy fioletowej i sinicy szarej. Okres typowych objawów zatrucia rozwija się stopniowo po okresie utajenia. Cechą charakterystyczną Jest kaszel z odpluwaniem krwistej plwociny, duszność, przyśpieszenie i spłycenie oddechu oraz zwolnienie akcji serca. Żyły na twarzy i szyi są rozszerzone. Powłoki skórne przyjmują w tym czasie zabarwienie sino-fioletowe, stąd określenie "faza sinicy fioletowej".
Jeśli zatrucie fosgenem ma charakter lekki to objawy kliniczne nie nasilają się więcej, a przy odpowiednim postępowaniu leczniczym chory przechodzi w okres zdrowienia. Natomiast w przypadku wchłonięcia dużej ilości trucizny, rzędu 0,05 do 0,1 mg/1 - objawy kliniczne zatrucia nasilają się. Sinica fioletowa przechodzi w sinicę szarą, będącą objawem ośrodkowej niewydolności krążenia. Tętno Jest nitkowate do 160 uderzeń na minutę. Oddech staje się coraz płytszy. Zatruty jest niespokojny, dusi się. Okolica szyi, klatka piersiowa oraz twarz są pokryte zimnym potem, a powłoki skórne przyjmują zabarwienie szare. Stąd określenie faza sinicy szarej. W fazie tej stwierdza się pełne objawy zmian fizykalnych ze strony płuc, typowych dla obrzęku płuc. Stan ogólny zatrutego Jest bardzo ciężki. W wyniku dużych oporów w krążeniu małym dochodzi do niewydolności serca l załamania krążenia. Obniżająca się stale wentylacja płuc i narastające niedotlenienie mięśnia sercowego oraz porażenia ośrodka naczyniowo-ruchowego i oddechowego prowadzą do zejścia śmiertelnego najczęściej w ciągu pierwszej doby.
O ile zatruty przetrwa szczęśliwie przez okres sinicy szarej i nasto.pl poprawa krążenia oraz zwiększenie wentylacji płuc - wówczas istnieje szansa na uratowanie, zwłaszcza gdy od chwili ustąpienia okresu sinicy szarej upłynęło Już 3 dni. Cofanie się obrzęku płuc wyraża się w coraz to mniejszej Ilości pienisto-krwawej plwociny oraz ustępowaniu kaszlu. Równocześnie zmniejsza się sinica, oddech staje się głębszy i rzadszy a tętno powoli powraca do wartości wyjściowych. Ciśnienie zbliża się do prawidłowego. O ile nie nastąpi wtórna infekcja bakteryjna - prognoza jest raczej dobra. W czasie I-szej wojny światowej częstym powikłaniem były ciężkie zapalenia płuc, a później ropnień płuc.
Obok wspomnianych już zapaleń płuc, częstym powikłaniem bywa rozstrzenie oskrzelowe l dychawica oskrzelowa oraz rozedma płuc. Na podstawie dużego materiału klinicznego zauważono także poważne powikłania ze strony ośrodkowego układu nerwowego, jak zaburzenia psychiczne, nerwice, stany depresji, zaburzenia oddychania, będące również wynikiem uszkodzenia ośrodkowego układu nerwowego. Zdarzały się także zaburzenia hormonalne, wyniszczenie na tle uszkodzenia przysadki oraz przypadki otyłości na tle zaburzeń w c.u.n. Często obserwowano poważne zaburzenia ze strony układu wegetatywnego. O ludzi starszych stwierdzano bardzo poważne zmiany w mięśniu sercowym. Powyżej została omówiona ostra postać zatrucia fosgenem. Natomiast postać przewlekła nie wymaga tak szczegółowego omówienia, gdyż zdarza się stosunkowo rzadko a przebiega głównie pod postacią nieżytów górnych dróg oddechowych, zmian w narządach miąższowych i zmian w ośrodkowym układzie nerwowym.
W określa pokojowym przemysł chemiczny masowo produkuje fosgen dla potrzeb przemysłu barwników i półproduktów organicznych, istnieje więc potencjalne niebezpieczeństwo wykorzystania fosgenu w przypadku konfliktu zbrojnego. Tym bardziej, że fosgen ma dobre właściwości bojowe oraz istnieją doprowadzone do doskonałości metody użycia, umożliwiająca wytwarzania wysokich stężeń, tzw. przebijających pochłaniacze masek przeciwgazowych.

Dwufosgen jest składnikiem mieszaniny chloromrówczanów jedno, dwu i trójchlorometylowych. Nazwa chemiczna dwufosgenu brzmi: chloromrówozan trójchlorometyłowy.
Dwufosgen wyprodukowali pierwsi Niemcy, którzy poszukiwali środka równie niebezpiecznego jak fosgen, lecz trwałego w terenie. Niemcy wprowadzili go do walki 19 maja 1916 r. Następnie używali go Francuzi. Był stosowany za pomocą pocisków artyleryjskich, min moździerzowych i bomb lotniczych. Dwufosgen jest bezbarwną lub brązową, cieczą o nieprzyjemnym zapachu podobnym do fosgenu. Temperatura wrzenia 123° C. Przy wrzeniu rozkłada się na fosgen. Na powietrzu paruje stosunkowo wolno, zimą nie zamarza.
W wodzie rozpuszcza się źle, powoli rozkłada się przechodząc w dwutlenek węgla i kwas solny. Podczas gotowania woda rozkłada go w ciągu kilku minut. Ługi, amoniak i siarczek sodowy rozkładają l unieszkodliwiają dwufosgen całkowicie. Latem, w terenie odkrytym dwufosgen zachowuje swoje rażące działanie przez 30 do 60 min., a zimą przez kilka godzin.
Działanie dwufosgenu na organizm ludzki jest niemal identyczne jak działanie fosgenu.

Cyjanowodór jest cieczą o zapachu gorzkich migdałów, wrzącą w temp. 26°C. Pary cyjanowodoru są lżejsze od powietrza, a związek ten jest bardzo lotny. Cyjanowodór pod nazwą kwasu pruskiego był używany w czasie I wojny światowej (w 1916 r.).
Cyjanowodór jest słabym kwasem. W wodzie rozpuszcza się v wolnych ilościach. Roztwory są jednak nietrwałe i po pewnym czasie mętnieją, wytwarzają się przy tym związki nietrujące. Cyjanowodór występuje w małych ilościach w stanie wolnym pewnych roślinach m.in. występuje w nasieniu gorzkich migdałów i w nasionach śliwek, wiśni, jabłek, grusz, brzoskwiń itp. Ponieważ dawka śmiertelna cyjanowodoru wynosi l mg/kg wagi ciała to zatrucie śmiertelne może nastąpić po zjedzeniu około 60-70 gorzkich migdałów, gdyż w jednym gorzkim migdale znajduje się przeciętnie l mg kwasu pruskiego. Cyjanowodór może być użyty na polu walki jako ciecz, para lub aerozol.
Cyjanowodór przenika do organizmu głównie przez drogi oddechowe, przewód pokarmowy ale również przenikać może poprzez wilgotną skórę. Ochronę przed nim stanowi maska przeciwgazowa oraz odzież ochronna.
Cyjanowodór zresorbowany w dawkach nie przekraczających łącznie 2 mg, działa jedynie lekko pobudzająco na ośrodek naczyniowy i oddechowy. W tych dawkach nie wpływa na funkcję enzymów oddechowych. Również oddychanie powietrzem zawierającym umiej niż 0,02 mg/dm3 jest nieszkodliwe dla ustroju, gdyż te małe ilości wchłoniętego cyjanowodoru ulegają w ustroju szybkiej przemianie na związki nietoksyczne i zostają wydalone z moczem. Stężenie śmiertelne dla człowieka wynosi 0,12 mg/dm3 powietrza przy wdychaniu przez 30 min. Cyjanowodór w stężeniu 2 mg/dm3 wywołuje gwałtowną śmierć w ciągu minuty, wśród objawów silnej duszności, wymiotów i drgawek.
Cyjanowodór po przeniknięciu do krwiobiegu poraża enzymy oddechowe doprowadzając do ciężkiej postaci głodu tlenowego a następnie do zejścia śmiertelnego. Cyjanowodór tworzy połączenie z ugrupowaniem żelazoporfirynowym enzymów oddechowych. Czynność enzymów ulega hamowaniu lub całkowitemu porażeniu, co uniemożliwia oddawanie tlenu z krwi do tkanek.
Krew tętnicza przechodząc przez naczynia włosowate nie oddaje do tkanek tlenu i przechodzi do naczyń żylnych w stanie niezmienionym. Krew żylna Jest żywoczerwona. Połączenia cyjanowodoru z hemoglobiną krwi nie mają większego znaczenia toksykologicznego, gdyż powstają one dość trudno i zazwyczaj po śmierci danego osobnika. Zahamowanie oddychania tkankowego utrzymuje się tak długo, jak długo w komórkach znajduje się cyjanowodór. Z chwilą jego usunięcia staje się prawidłowe, z tym jednak zastrzeżeniem, że jest to możliwe tylko wtedy, gdy ośrodek oddechowy i serce jeszcze pracują. Im dłużej działa trucizna, tym trudniej dochodzi do regeneracji fermentu. Zatrucie cyjanowodorem może wystąpić jako:
ostre - po jednorazowym zadziałaniu trucizny; przewlekłe - po dłuższym kontakcie ze śladowymi ilościami trucizny, np. w przemyśle chemicznym przy produkcji mas plastycznych. Zatrucia ostre mogą mieć przebieg:
lekki - po wchłonięciu niewielkiej ilości trucizny, u zatrutego obserwujemy po kilkunastu minutach od zadziałania cyjanowodoru objawy nieżytu nosogardzieli, ogólne osłabienie, ból: głowy, nudności i wymioty. Następnie pojawia się duszność typu astmatycznego. Zatrucie kończy się wyzdrowieniem.
ciężki - po wchłonięciu dużej ilości trucizny rzędu 0,06 do 0,12 mg/dm3 wdychanego powietrza.

W przebiegu ciężkiego zatrucia można wyróżnić cztery okresy:
okres początkowy - podrażnienie błon śluzowych, bóle i zawroty głowy, przyśpieszenie oddechu;
okres duszności - silna duszność, wzmagające się osłabienie przy zachowanej przytomności;
okres drgawek - uczucie trwogi, utrata przytomności, drgawki toniczno-kloniczne i tężcowe;
okres zejścia - rozszerzenie źrenic, płytki oddech i śmierć.
W przypadku zatrucia bardzo silnymi stężeniami rzędu 0,3 mg/dm3 śmierć następuje nagle. Zatruty pada na ziemię wśród drgawek. Następuje zasinienie powłok skórnych, wystąpienie piany na ustach, zatrzymanie oddechu, a następnie porażenie mięśnia sercowego.
W czasie sekcji stwierdza się niewielki stopień podrażnienia nabłonka nosogardzieli, płuca są przekrwione i powiększone, a światło dużych oskrzeli i tchawicy wypełnia pienista wydzielina. W mózgu znaleźć można wybroczyny krwawe, a u podstawy mózgu ogniska rozmiękczenia. Z narządów miąższowych po przekrojeniu wydobywa się charakterystyczny zapach gorzkich migdałów.

Arsenowodór jest ciężkim gazem, prawie trzykrotnie cięższym od powietrza, posiada słaby zapach czosnku lub cebuli. Trudno Rozpuszcza się w wodzie, łatwiej w rozpuszczalnikach organicznych. Stosunkowo słabo rozkłada się w powietrzu, zwłaszcza suchym i ciepłym. Ze względu na trudności w uzyskaniu stężenia trującego w powietrzu, nie był dotychczas używany. Obecnie istnieją jednak możliwości użycia arsenowodoru w bombach i pociskach artyleryjskich, a przede wszystkim istnieją możliwości rozpylenia go z samolotów i śmigłowców w sproszkowanej postaci związków arsenu z sodem lub potasem. Związki te pod wpływem wilgotności powietrza ulegają powolnemu rozkładowi, uwalniając arsenowodór w dużych, trujących stężeniach.
Zatrucie powstaje na skutek przenikania arsenowodoru drogą oddechową do płuc, a następnie do krwi l przemianie go w kwas arsenowy, powodujący hemolizę krwinek czerwonych. Arsenowodór niszczy więc czynnik transportujący tlen - krwinkę czerwoną. Trzeba jednak pamiętać, że arsenowodór działa także toksycznie na układ nerwowy.
Ochronę przed arsenowodorem stanowi maska przeciwgazowa wyposażona - ze względu na małą cząsteczkę gazu w pochłaniacz hopkalitowy.
Arsenowodór Jest bardzo toksyczny. Już obecność Jednej części arsenowodoru w dwudziestu milionach części powietrza wywołuje uchwytne zmiany we krwi. Stężenie 0,02 mg/dm3 wdychanego powietrza Jest dla ludzi śmiertelne jeśli czas ekspozycji wynosił 30 minut. Pierwsze objawy zatrucia występują po okresie utajenia trwającym 3 do 8 godzin, a nawet dłużej, w zależności od stężenia wchłanianej trucizny.
W ciężkiej postaci zatrucia wyżej wymienione objawy są silniej wyrażone. Wymioty utrzymują się bez przerwy. Wymiociny zawierają domieszkę krwi, a później stają się ciemnooliwkowe na skutek dużej zawartości żółci. Stosunkowo wcześnie pojawia się krwiomocz. Kolor moczu stopniowo jest coraz bardziej ciemny, aż przyjmuje zabarwienie niemal zupełnie czarne. Żółtaczka w ciężkiej postaci zatrucia może wystąpić Już po 6 godzinach, przeważnie Jednak pojawia się pod koniec pierwszej doby. Chory gorączkuje. Zatrucie kończy się ciężką mocznicą i zejściem śmiertelnym po 2 - 4 dniach lub pod koniec pierwszego tygodnia choroby.
Pierwsza pomoc polega przede wszystkim na usunięciu z atmosfery zatrutej i szybkim transporcie w pozycji leżącej do punktu pomocy lekarskiej. We wczesnej fazie zatrucia korzystne jest podanie domięśniowe BAL-u w dawkach podanych w leczeniu zatrutych luizytem. Od pierwszej chwili należy podawać kwaśny węglan sodu z cytrynianem sodu w dawkach, powodujących zalkalizowanie moczu po 5 h każdego z tych związków co 15 minut. Niekiedy trzeba zastosować podanie kwaśnego węglanu sodu dożylnie w postaci łzotonicznego roztworu w ilości do 2 litrów lub 1/6 molarnego roztworu cytrynianu sodu. Równocześnie należy podawać tlen oraz witaminę K.
Zatruci arsenowodorem wymagają dłuższego leczenia szpitalnego ze względu na ciężkie uszkodzenie wątroby i nerek.

Toksyczność arsenowodoru dla człowieka

Paralityczno-drgawkowe BST - paralityczno-drgawkowe fosforoorganiczne BST; nazwa pochodzi od zewnętrznych objawów ich działania na organizm, którymi są charakterystyczne drgawki przechodzące w paraliż mięśni. Substancje te były obszernie badane w Niemczech w okresie II wojny światowej, gdzie ustalono ich przydatność do celów militarnych. Prawdopodobnie były stosowane w wojnie irańsko-irackiej. Obecnie są najważniejszą grupą uśmiercających trucizn bojowych. Pod względem budowy chemicznej są to organiczne pochodne kwasów fosforowych, fosfonowych i tiofosfonowych. Bezbarwne ciecze, rzadko ciała stałe, dobrze rozpuszczalne w rozpuszczalnikach organicznych, w wodzie na ogół słabo. Lotność ich jest niewielka, ale z reguły wystarczająca do wytworzenia w atmosferze stężeń par wielokrotnie przewyższających śmiertelne. Praktycznie nielotne BST mogą być stosowane w postaci aerozolu. Wykazują wystarczającą odporność na detonację. W wodzie hydrolizują, tworząc nietoksyczne produkty. Szybkość hydrolizy jest bardzo zróżnicowana dla poszczególnych BST; rośnie ze wzrostem pH i temperatury. Trwałość tych substancji w terenie może być bardzo mała (np. sarin) lub bardzo wysoka, (np. VX). Paralityczno-drgawkowe BST mogą wnikać do organizmu przez drogi oddechowe w postaci par lub aerozoli oraz przez nie chronioną skórę. W miejscu wniknięcia nie pozostawiają żadnych objawów. Do najważniejszych przedstawicieli paralityczno drgawkowych BST należą: pochodne kwasu fosforowego: tabun, DFP; pochodne kwasów fosfonowych: sarin, soman, związki V, estry Tammelina. Ponadto wiele  insektycydów stosowanych w gospodarce cywilnej zaliczanych jest do tej grupy związków. Mają one znaczenie jako potencjalne BST np.: amiton, armina, dimefoks, paraokson, paration, systoksy.

Paralityczno-drgawkowe działanie BST - działanie polegające na inhibitowaniu czynności katalitycznych enzymów przez fosforoorganiczne ST, przy czym największą swoistość inhibicyjną wykazują one względem acetylocholinoesterazy. Enzym ten odgrywa zasadniczą rolę w powstawaniu i przekazywaniu impulsów nerwowych w parasympatycznym (przywspółczulnym) układzie nerwowym. Informacje między układem nerwowym a komórkami przekazywane są w postaci impulsów nerwowych. Każdemu impulsowi, dochodzącemu do styków zakończeń nerwów i komórek receptorowych towarzyszy wydzielanie czynnego chemicznie mediatora, którym w układzie parasympatycznym jest acetylocholina. Po spełnieniu swej roli mediatora, acetylocholina zostaje natychmiast rozłożona na drodze hydrolizy enzymatycznej na substancje fizjologicznie nieczynne, jakimi są cholina i kwas octowy. Dzięki temu możliwe jest spełnienie następnego aktu impulsu nerwowego. Enzymem powodującym katalityczną hydrolizę acetylocholiny jest wspomniana wyżej acetylocholinoesteraza. Zahamowanie czynności katalitycznej acetylocholinoesterazy, wskutek jej inhibicji przez związki fosforoorganiczne, powoduje wzrost poziomu nie rozłożonej acetylocholiny i podrażnienie parasympatycznego układu nerwowego. Objawy zatrucia fosforoorganicznymi środkami trującymi występują w krótkim czasie, bez okresu utajonego działania, a ich nasilenie uzależnione jest od wielkości wchłoniętej dawki. Można je ująć w trzy podstawowe zespoły chorobowe: muskarynowy, nikotynowy i zaburzenia ośrodkowego układu nerwowego. Objawy muskarynowe są wynikiem gromadzenia się acetylocholiny w mięśniach gładkich drzewa oskrzelowego, jelit, pęcherza i źrenic. Objawy nikotynowe wynikają ze zwiększenia ilości acetylocholiny w mięśniach prążkowanych oraz w zwojach układu autonomicznego. Zaburzenia w ośrodkowym układzie nerwowym powstają na skutek nadmiernej ilości acetylocholiny w tkance mózgowej i rdzeniu kręgowym. Wyróżnia się trzy podstawowe stopnie zatrucia: lekkie, średnie i ostre. Zatrucie lekkie powstaje przy wchłonięciu ST w ilości odpowiadającej 0,1 średniej dawki śmiertelnej. Objawiają się one miozą, bólem głowy, niepokojem, uciskiem w piersiach oraz zwiększonym wydzielaniem śliny i śluzu. Objawy te ustępują stopniowo w ciągu l - 5 dni. Zatrucie średnie powstaje po wchłonięciu ST w ilości odpowiadającej 0,2 średniej dawki śmiertelnej. Są one identyczne jak przy zatruciach lekkich, a ponadto występują krótkotrwałe skurcze mięśni, napady duszności, nieregularny oddech, bezwolne oddawanie kału i moczu. Zatrucie może zakończyć się śmiercią, jeżeli nie będzie udzielona pomoc lekarska. Zatrucie ostre odpowiada wchłonięciu ST w ilości równoważnej 0,5 średniej dawki śmiertelnej. Do objawów obserwowanych przy zatruciach średnich dochodzą wówczas: silne napady drgawek, utrudniony oddech, zaburzenia przytomności, przejście skurczów mięśni w paraliż. Bez pomocy lekarskiej śmierć może nastąpić w ciągu sześciu godzin. Okres leczenia trwa od 4 do 6 tygodni. Przy wchłonięciu ST w ilości odpowiadającej średniej dawce śmiertelnej, w 50 % przypadków następuje śmierć już w pierwszej godzinie na skutek paraliżu układu oddechowego i krążenia. Nieodwracalna inhibicja acetylocholinoesterazy sprawia, że okres zdrowienia po zatruciu związkami fosforoorganicznymi trwa bardzo długo. Jest on związany z regeneracją poziomu enzymu na drodze reprodukcji. W tym czasie organizm jest szczególnie uczulony na powtórne zatrucie; kolejna, nawet niewielka ilość ST wprowadzona do ustroju powoduje sumaryczny efekt zatrucia. Pierwsza pomoc przy zatruciach polega m.in. na podaniu środków farmakologicznych działających jako odtrutki: atropiny, -2-PAM, toksogoniny. Najlepsze rezultaty daje wcześniejsze (przed zatruciem) podanie toksogoniny lub 2-PAM

Średnie dawki śmiertelne gazów nerwów