EKWIPUNEK.pdf

EKWIPUNEK TURYSTYCZNY

Obszerny, wyczerpujący temat materiał stworzony z myślą o osobach kompletujących

sprzęt, szukających fachowej, ogólnej wiedzy. Miło jest go znać, ale nie należy specjalnie uczyć

wszystkiego na pamięć ☺ . Polecamy zajrzeć na proponowane strony www i uzupełnienie wiedzy

teoretycznej o konkretne przykłady i obejrzenie najnowszych rozwiązań.

„Można uprawiać turystykę bez nowoczesnego ekwipunku. Jednak -jego posiadanie ma wpływ na zdrowie i

samopoczucie podczas wędrówki oraz pozwala usunąć wiele niedogodności - tak, że w końcu jedynymi ograniczeniami

pozostają: słabość własnego organizmu i prawa przyrody. Oczywiście doskonała odzież i niezawodny sprzęt mają

największe znaczenie, kiedy wyruszasz na wyprawę w warunkach ekstremalnych, z dala od ludzkich - siedzib,

narażony na niskie temperatury, opady deszczu lub śniegu.

Jeśli odwiedziłeś już sklepy turystyczne, wiesz, że nowoczesny ekwipunek jest dość kosztowny. Rozłóż, więc

kompletowanie go nawet na kilka lat. Zakupów dokonuj rozważnie, wybieraj rzeczy dobrej jakości. Na pierwsze

eskapady możesz pożyczyć sprzęt od znajomych lub zastąpić nowoczesną odzież klasycznymi swetrami czy

skafandrami - aż osiągniesz doświadczenie, które pozwoli ci dokonać wyboru tego, co najbardziej odpowiada twoim

indywidualnym potrzebom.

Dla wielu turystów nowy śpiwór, ergonomiczny plecak czy „oddychająca" kurtka to efekt wielu wyrzeczeń i

długiego oszczędzania. Warto jednak zainwestować w taki zakup, bowiem porządny ekwipunek, przy właściwym

użytkowaniu i konserwacji, może służyć wiele lat.

Nie znajdziesz tu konkretnych wskazówek, jakie marki czy modele kupować, ale zorientujesz się, na jakie właściwości

wyposażenia należy zwracać uwagę. Planując zakup, zasięgnij rady kogoś bardziej doświadczonego lub wypytaj o

szczegóły kompetentnego sprzedawcę w sklepie turystycznym. Możesz także poprosić go o katalogi wydawane przez

producentów ubioru i ekwipunku turystycznego lub odwiedzić strony internetowe, zawierające bardzo szczegółowe

opisy różnych produktów.

Warto wiedzieć, że zagadnieniem dostosowania wszelkiego rodzaju sprzętu i urządzeń do właściwości ludzkiego

organizmu zajmuje się ergonomia. Wyposażenie turysty również jest przedmiotem jej zainteresowania.

ZESTAW EKWIPUNKU:

1. Dokumenty (dowód osobisty, paszport, legitymacje uprawniające do zniżek) - w wodoszczelnej saszetce, np.

zawieszonej na szyi.

2. Ubranie

Turysta, oddalony od ludzkich siedzib i bezpiecznych schronień, poddany prawom przyrody - jest o wiele bardziej

narażony na wpływ warunków klimatycznych niż siedzący w wygodnym fotelu mieszczuch.

Marzeniem wędrowców zawsze była odzież doskonała - lekka, ciepła, umożliwiająca skórze oddychanie,

niekrępująca ruchów, chroniąca przed deszczem, śniegiem i wiatrem. Wykorzystywano na nią najlepsze naturalne

surowce - bawełnę, wełnę i ptasi puch. W końcu jednak nowoczesne technologie pozwoliły stworzyć tkaniny i

dzianiny ze sztucznych włókien - termo-aktywne i „oddychające", o właściwościach doskonalszych niż najlepsze

naturalne materiały.

Nowoczesne tworzywa są ciągle doskonalone, technologie stają się coraz bardziej popularne, a oferta producentów

coraz bogatsza. Przed każdym zakupem warto, więc sięgnąć po najnowsze katalogi i porównać zarówno

właściwości, ceny, jak i rozwiązania konstrukcyjne różnych firm

Ubiór turysty powinien zapewniać:

Komfort termiczny

Odzież ma za zadanie chronić organizm przed przegrzaniem i wychłodzeniem. Rolę termoizolatora spełnia

warstwa powietrza uwięziona pomiędzy warstwami materiału lub w samej jego strukturze (podobnie jest u

zwierząt, gdzie powietrze zatrzymuje gęste futro lub pióra). Uwięzione powietrze zapobiega przewodzeniu ciepła

od skóry na zewnątrz, a jego wypromieniowaniu i unoszeniu przeciwdziałają wierzchnie warstwy odzieży.

Odparowywanie potu

Przy zwiększonym wysiłku fizycznym (nawet w bardzo niskich temperaturach) występuje intensywne pocenie się,

więc odzież powinna umożliwić jak najbardziej efektywne odparowywanie potu. Uwaga! Nie chodzi o to, aby

zapobiegać poceniu się, bowiem proces ten jest najskuteczniejszym sposobem odprowadzania nadmiaru ciepła,

wytworzonego przez pracujące mięśnie. Rzecz w tym, aby pot mógł bez przeszkód parować z powierzchni skóry

(w przeciwnym razie odzież staje się wilgotna). Utrudnione parowanie potu, a tym samym nieefektywne

chłodzenie organizmu sprawia, że człowiek poci się jeszcze intensywniej, bardziej się przy tym odwadniając.

Inspektorat Drużyn Turystycznych GK ZHP

Wodoszczelność i ochrona przed wiatrem

Nie trzeba nikogo przekonywać, że odzież chroniąca przed złymi warunkami pogodowymi musi być wodo- i

wiatroszczelna. Wilgoć i wiatr sprzyjają wychłodzeniu do tego stopnia, że nawet przy temperaturze nieco powyżej

zera mogą spowodować odmrożenia.

Ubiór turysty, dostosowany do naszego klimatu i pory roku oraz przewidywanej podczas wędrówki pogody - powinien

być wygodny; lekki i przede wszystkim - nie krępować ruchów. Ważne są przy tym nie tylko użyte materiały, ale i

rozwiązania konstrukcyjne. Ma to głównie znaczenie w warstwie zewnętrznej ubioru - kroju kurtek, skafandrów i spodni.

Odzież dobieramy przede wszystkim w zależności od pory roku, terenu i formy wędrówki. Powinna być ciepła i lekka, a

także miła w kontakcie ze skórą. Najwłaściwsze jest ubieranie się „na cebulkę", czyli warstwowo. Kiedy robi się gorąco,

można poszczególne warstwy stopniowo rozpinać lub zdejmować - i później kolejno zakładać, kiedy zaczyna się

marznąć.

2.1. Bielizna (koszulki, majtki, kalesony), która odprowadza pot z powierzchni skóry na zewnątrz. Rozprowadza

jego krople wzdłuż włókien na jak największej powierzchni ubioru, co ułatwia parowanie. Bielizna może być

z włókien naturalnych (bawełna), ale produkuje się również włókna sztuczne, które mają lepsze od

naturalnych właściwości. Wykonane z nich dzianiny chronią nie tylko przed przepoceniem, ale także przed

utratą ciepła, ponadto są lekkie i przyjazne dla skóry (np. RhovylOn czy Thermax). Bielizna termoaktywna

powinna być obcisła (tylko wtedy odprowadza pot z powierzchni skóry), ale nie może krępować ruchów.

Trzeba ją utrzymywać w bezwzględnej czystości, więc w czasie wędrówki staraj się ją wyprać czy choćby

przepłukać przynajmniej, co drugi dzień.

2.2. Koszulki z krótkimi rękawami ,

2.3. Skarpety Skarpeta powinna ułatwiać odparowywanie potu, być miękka i wytrzymała na przetarcie. Należy unikać

skarpet z tradycyjnych włókien sztucznych (elana, stylon). W upalne dni można nosić skarpety z „oddychających"

dzianin (trekkingowe). Są one grube i miękkie, co daje dodatkową amortyzację i umożliwia cyrkulację powietrza

między stopą a butem. W palcach i na piętach takie skarpety są często wzmacniane Kevlarem - materiałem,

którego używa się m.in. do produkcji kamizelek kuloodpornych. Zimą, jeżeli nie masz ocieplanych butów, załóż

dwie pary skarpet, gdy nosisz skarpety z włókien naturalnych - najpierw cienkie (bawełniane), a na nie grube

(wełniane). To rozwiązanie zapewnia ciepło i zapobiega otarciom stopy w czasie chodzenia.

2.4. Sweter lub pulower z polaru . Podstawowym zadaniem tej warstwy jest ochrona organizmu przed

wychłodzeniem. Dodatkowo pośredniczy ona w przewodzeniu pary wodnej na zewnątrz. Materiał, z którego

szyte są ubiory tej warstwy, powinien być puszysty, aby w swojej strukturze pomieścić jak najwięcej

powietrza. Ponadto musi zapewniać swobodne przenikanie pary wodnej na zewnątrz. Dawniej niepodzielnie

królowała tu wełna. Przed kilku laty wyparły ją produkty firmy Malden Mills o wspólnej nazwie Polartec,

czyli popularne „polary". Materiały typu „polar", o podobnych, choć znacząco gorszych od Polartecu

właściwościach, produkuje dziś także wiele innych firm. Wytwarza się je z włókien poliestrowych (czasami

łączonych z lycrą, bawełną, wełną lub nylonem - dla uzyskania dodatkowych właściwości). Polartec nie

wchłania zapachów, jest odporny na zadrapania i wyciągnięcia nitek, nie kurczy się w praniu ani nie rozciąga.

Jest dużo lżejszy od wełny (włókno polartekowe o długości 40 km waży mniej niż woda na łyżeczce herbaty),

trwały i łatwo się pierze. Ciekawostką jest fakt, że niektóre włókna z serii Polartec powstają z przetworzonych

butelek PET. Polartec produkuje się w trzech grubościach. Polartec serii 100 (którego m2 waży 100-199 g) to

materiał na cienkie pulowery i koszulki. Bluza z Polartecu 200 (m2 waży 200-300 g) wystarczy w naszym

klimacie na wędrówki od wiosny do jesieni, a w zimie przyda się gruba bluza z Polartecu 300 (m2 waży

300-400 g). Oczywiście, w miarę potrzeb, odzież z polaru można łączyć, zakładając kolejne warstwy. W

chłodne dni przydają się również uszyte z dzianiny polarowej spodnie, czapki i rękawiczki. W czasie

niepewnej pogody nie należy polegać wyłącznie na odzieży z polaru - wodoodporność dzianiny polarowej jest

dość niska. Na szczęście, nawet po całkowitym przemoknięciu polary wchłaniają bardzo mało wody,

najwyżej 1% swojej masy. Ta właściwość - praktycznie sprowadzająca się do nie wchłaniania wody -

nazywana jest hydrofobowością.

2.5. Kurtka z polaru ,

2.6. Ubranie do spania ,

2.7. Okrycie przeciwdeszczowe, przeciwwietrzne Ta warstwa chroni ciało przed deszczem, śniegiem i

wiatrem. Materiał, z którego jest wykonana, powinien również zapewniać dobrą oddychalność. Dziś najlepiej

spełnia te warunki odzież szyta z tkanin membranowych. Pierwszymi ubiorami wyposażonymi w membranę o

takich właściwościach były skafandry kosmiczne. Membrana ta, pod nazwą Gore Tex, trafiła następnie do

przemysłu odzieżowego. Do tej pory jest najlepszą tego typu konstrukcją na świecie, chociaż powstało już

wiele innych, o podobnych właściwościach, ale tańszych, np. Hydrotex, Bretex, Climatex. W stosunku do

Gore Texu mają one jednak obniżone parametry wodoodporności i oddychalności. Membrany stosowane w

produkcji tkanin oddychających, nieprzemakalnych i wiatroszczelnych zawierają pory wielokrotnie mniejsze

od kropli wody (dzięki temu nie przepuszczają deszczu), a jednocześnie dużo większe od cząsteczek pary

wodnej (co umożliwia odparowywanie potu). Struktura membrany zatrzymuje także podmuchy wiatru, które

„wplątują się" w skłębione rozgałęzienia włókien i nie przenikają dalej. Z tkanin membranowych szyje się

kurtki, kombinezony, spodnie1 getry. Te części ubioru powinny być odporne na przebicia, rozdarcia i

Inspektorat Drużyn Turystycznych GK ZHP

przetarcia. W tym celu w miejscach newralgicznych (łokcie, kolana) często stosuje się Cordurę, która

odznacza się dużą trwałością. Odzież zewnętrzna ma zwykle od spod nylonową siateczkę (letnia) lub

podpinkę z cienkiego polaru (zimowa). Zdecydowanie tańsze niż odzież z tkanin membranowych, są ubiory z

nylonu (np. typu Ripstop), chroniące przed deszczem, a także odporne na rozdarcia. Ubiory z tego materiału

zabierają niewiele miejsca i znakomicie nadają się na krótkie wypady (kurtka w saszetce to pakunek

wielkości dłoni, który można np. przytroczyć do pasa). Jeśli jednak nie masz jeszcze żadnego nowoczesnego,

wodoodpornego okrycia, zabierz na wycieczkę przynajmniej tradycyjny ortalionowy skafander. O tym, że

wszystkie warstwy ubioru są ważne, przekonasz się, wyobrażając sobie następującą sytuację. Masz na sobie

ubranie, którego warstwa środkowa (bluza z polaru) i zewnętrzna (kurtki z Gore Texu) są wykonane z

materiałów o doskonałej oddychalności, ale warstwa wewnętrzna zatrzymuje cały pot przy ciele (np.

podkoszulka z włókien sztucznych starego typu) - w takim przypadku wspaniałe właściwości ubrań

„oddychających" stają się zupełnie nieprzydatne! Niektórzy twierdzą, że lepiej założyć nawet gruby polar na

gołe ciało niż pod spód bawełnianą koszulkę. Oczywiście, klasyczny bawełniany T-shirt zawsze będzie dobry

na upalne, letnie dni.

Najpraktyczniejsza jest kurtka sięgająca do połowy uda (niektóre modele mają przedłużony tył). Podstawowe

znaczenie dla funkcjonalności kurtki ma konstrukcja kaptura (powinien być przyszyty i chowany w kołnierzu,

mieć regulowaną głębokość i obwód wokół twarzy) oraz, kołnierza (powinien zasłaniać całą szyję).

Do standardu należy już zamek błyskawiczny otwierany zarówno z góry, jak i z dołu (rozpięcie kurtki z dołu

znacznie ułatwia poruszanie się). Inne rozwiązania ważne ze względu na wiatro- i wodoszczelność to:

wewnętrzne mankiety ze ściągaczami, - fartuch ze ściągaczem zapobiegający przedostawaniu się wody i

wiatru pod kurtkę,

- regulacja obwodu w pasie i u dołu kurtki, - podwójna listwa chroniąca zamek. Rozcięcia pod pachami lub na

plecach działają jak wywietrzniki i ułatwiają regulację temperatury ciała.

2.8. Spodnie chroniące przed wiatrem, deszczem i śniegiem, spodnie szyje się z materiałów z

membraną zapewniającą oddychalność, a wytrzymałość nadaje im np. Cordura czy Taslan. Sięgają powyżej

pasa, z reguły podtrzymywane są przy pomocy szelek. Dzięki temu są wygodne i dobrze chronią przed

przemoczeniem i przewianiem. Nogawki mają zwykle zapinane z boku na zamki błyskawiczne, co ułatwia ich szyb-

kie zakładanie i zdejmowanie na trasie ( bez ściągania butów). Mogą mieć także ściągacze, chroniące przed

śniegiem i błotem.

2.9. Buty (na wędrówkę, na biwak). Dla turysty pieszego buty są najważniejszym elementem ekwipunku, mają

ogromny wpływ na komfort, bezpieczeństwo i przyjemność wędrówki. Znaczenie odpowiednich do warunków

terenowych i klimatycznych, dobrze dopasowanych do wielkości i kształtu stopy butów docenia się przede

wszystkim w trudnym terenie, na trwającej wiele dni wyprawie.

Z punktu widzenia ergonomii dobry but turystyczny powinien zapewnić:

Amortyzację wstrząsów Każdy z tysięcy wstrząsów powtarzających się przy kolejnym kroku przenosi się na

kolana, a następnie wyżej - na biodra, kręgosłup i wreszcie głowę, w tym większym stopniu, im gorszą

amortyzację zapewnia but. Ma to znaczenie nie tylko dla stanu stóp, ale także kolan, kręgosłupa oraz

narządów wewnętrznych. Występujące niekiedy po wędrówce bóle kręgosłupa mogą być spowodowane nie

nadmiernym ciężarem plecaka, ale właśnie - licznymi wstrząsami podczas marszu. Najczęściej stosowane

rozwiązanie zapewniające amortyzację to komory powietrzne w podeszwie i wkładki wykonane z tworzyw

piankowych.

Ochronę stawów skokowych przed skręce

W tym celu sztywne krawędzie wysokiej cholewy wykończone są szczególnie miękką wy-ściółką.

Ochronę palców

Przed uderzeniami o kamienie zabezpieczają palce specjalne wkładki wzmacniające noski.

Ochronę ścięgien Achillesa

Przed nadmiernym obciążeniem chroni ścięgna usztywnienie cholewki w tej części.

But powinien także chronić stopę przed przemoczeniem i zapoceniem. Wilgoć sprzyja, bowiem odmrożeniom,

odparzeniom i powstawaniu pęcherzy. Poza tym uczucie wilgoci, zimna lub przegrzania w butach nie należy do

przyjemnych i niejednego miłośnika wojskowych opinaczy skłoniło w końcu do zainwestowania w nowoczesne

obuwie turystyczne.

Szczególnie ważny jest wybór butów na wędrówkę w górach. Różne modele obuwia przystosowane są do

określonych typów aktywności górskiej - od spacerów po wygodnych szlakach po wędrówkę po śniegu i

lodzie oraz wspinaczkę w skale. Buty nie są bez znaczenia także dla rowerzysty.

Uwaga! Oprócz butów przeznaczonych do marszu zabierz na wędrówkę sandały, tenisówki lub inne wygodne

i lekkie obuwie. Pozwoli ono odpocząć twoim stopom i jest niezastąpione na biwaku lub w schronisku.

PODESZWA

W nowoczesnych butach podeszwa jest wielowarstwowa. Poszczególne warstwy odpowiedzialne są za różne

właściwości: przyczepność, amortyzację, sztywność itp. Idealna podeszwa powinna gwarantować wysoką

Inspektorat Drużyn Turystycznych GK ZHP

Zapewnia but, który sięga za kostkę, tworząc wokół niej rodzaj kołnierza.

Ochronę okolicy kostek przed urazami i od

niem

gnieceniem

przyczepność do podłoża. Zapewnia ją materiał, z którego została wykonana warstwa zewnętrzna podeszwy -

zelówka, zrobiona zwykle z gumy o odpowiednim składzie. Istotny jest też kształt bieżnika, który powinien być od-

powiedni do terenu wędrówki, np.:

- do równinnych spacerów - bieżnik niezbyt głęboki,

- do chodzenia w trudnym terenie skalistym - bieżnik głęboki, o skomplikowanym rysunku, odmienny w

różnych strefach podeszwy,

- do chodzenia w terenie podmokłym, bagiennym - bieżnik płytki, z szerokimi wgłębieniami.

Opracowano też kształty bieżnika pozwalające na „samooczyszczanie" się podeszwy, czyli usuwanie z niej

kamieni i błota podczas marszu, co jest szczególnie istotne dla bezpieczeństwa wędrówki w górach.

Do lekkiego trekkingu lepsza jest podeszwa niezbyt sztywna, wtedy chodzi się wygodniej. Im bardziej

ekstremalne warunki użytkowania, tym podeszwa powinna być sztywniejsza. Dobra podeszwa jest również

odporna na ścieranie, nie pęka pod bardzo dużym obciążeniem i w niskich temperaturach (nawet -30°C).

CHOLEWKA

Bardzo istotny jest materiał, z jakiego została zrobiona. Powinien być wodoodporny (warstwa zewnętrzna) i

wchłaniający pot (warstwa wewnętrzna). Warstwa zewnętrzna może być wykonana z materiałów naturalnych, tj.

skóra licowana, nubuk lub sztucznych (np. Cordura). Doświadczeni turyści twierdzą, że największą

oddychalnością i wodoodpornością, po odpowiednim zaimpregnowaniu, charakteryzuje się nubuk. Tkanina

membranowa typu Gore Tex może stanowić środkową warstwę cholewki, zaś wewnętrzną -materiał

intensywnie odprowadzający na zewnątrz pot, czasami nasycony substancjami o właściwościach

bakteriobójczych. Na pewno nie wchodzą w grę buty ze skaju i podobnych tworzyw sztucznych, nietrwałe i

„nieoddychające".

Buty przeznaczone do intensywnej wędrówki powinny mieć cholewkę wysoką, obejmującą kostkę, wykończoną

miękkim kołnierzem. Podobnie jak podeszwa, cholewka powinna być odpowiednio sztywna, im trudniejsze

warunki wędrówki, tym sztywniejsza. Bezwzględnie takie buty muszą być sznurowane, nie do przyjęcia są

zapinane na rzepy czy suwaki. Tylko sznurowanie pozwala dopasować but do kształtu nogi, jest przy tym

najbardziej niezawodnym sposobem zapięcia.

Cholewka zaopatrzona jest w język, na całej swojej długości połączony z nią fałdami cienkiej skóry lub

tkaniny. Dzięki temu do buta nie przedostają się kamyki i śnieg, nie wlewa się tędy woda.

Słaby punkt konstrukcji stanowią szwy. Im jest ich mniej, tym mniej miejsc, przez które woda może dostać się

do buta. Szwy to także słabe miejsca z uwagi na możliwość przetarcia się nici. Nic dziwnego, więc że buty

przeznaczone do ekstremalnych wędrówek bywają wykonane z jednego kawałka skóry. Aby, jak najlepiej

zabezpieczyć but przed przemoczeniem, do szycia stosuje się nici hydrofobowe, a szwy dodatkowo

podkleja się na gorąco specjalną taśmą. Produkuje się także buty, które są wyłącznie klejone. Na większą

wyprawę nie wybieraj się jednak w takim obuwiu (z uwagi na niebezpieczeństwo rozklejenia, szczególnie

podczas suszenia).

Tył cholewki (pięta) powinien być wzmocniony, nadawać butom stabilność, wzmocnione powinny być

również palce, a w niektórych modelach stosuje się dodatkowe osłony na kostki. Połączenie wierzchu buta z

podeszwą chroni wysoka garda, zapobiegającą przenikaniu wody i przetarciom.

JAK WYBRAĆ ODPOWIEDNIE BUTY?

Różne właściwości oglądanego w sklepie obuwia można odczytać z załączonych metek i atestów, o niektóre

parametry trzeba zapytać sprzedawcę lub sprawdzić je w katalogach. Nigdy nie należy spieszyć się z

zakupem, lepiej poświęcić więcej czasu i znaleźć idealną dla siebie parę. Buty są naprawdę bardzo ważne.

Jeśli zamierzasz kompletować ekwipunek w ciągu dłuższego czasu - zaplanuj buty jako pierwszy zakup.

PRZEZNACZENIE BUTÓW

Najpierw zdecyduj, w jakim terenie i w jakich warunkach klimatycznych chcesz ich używać. Im bardziej

ekstremalne warunki użytkowania, tym sztywniejszy powinien być but, o większej odporności mechanicznej,

bardziej wodoodporny i lepiej izolujący od zimna. Trzeba jednak liczyć się z tym, że nieco gorzej

przepuszcza parę wodną i jest ciężki. Dlatego, jeżeli chcesz wykorzystywać swoje buty wyłącznie latem i w

górach takich jak Bieszczady, lepiej wybierz lżejszy model.

Buty do lekkiego trekkingu

Mogą być z niską cholewką, nawet niezasłaniającą kostki, lekkie, dobrze wentylowane. Podeszwa nie powinna być

sztywna, lepsza jest sprężysta, która sprawia, że chodzi się bardziej komfortowo. Nie musi mieć głębokiego bieżnika, na

utwardzonych drogach czy trawiastym podłożu sprawdzają się nawet adidasy. Wysoka wodoodporność butów nie jest tu

bezwzględnie konieczna, podczas takiej wędrówki zwykle mamy możliwość wysuszenia ich. Mogą być wykonane ze

skóry (warstwa zewnętrzna i wewnętrzna cholewki), ale równie dobre są z tkaniny (np. Cordury) łączonej ze skórą

licowaną lub nubukową. Wykonane z tkaniny łatwiej przemakają, ale też dużo szybciej schną. Są przy tym zwykle

tańsze, co też nie jest bez znaczenia. W takich butach dobrze chodzi się po ulicach i utwardzonych drogach, można w

nich wejść do muzeum i wygodnie jechać pociągiem lub autobusem.

Buty w góry typu Bieszczady

Nie powinny być za ciężkie. Podeszwa z grubszym bieżnikiem, najlepiej samooczyszczająca, dość sztywna. Cholew-

ka powinna obejmować kostkę. Sprawdzają się tu buty ze skóry połączonej z tkaniną (dobrze, jeśli cholewka

Inspektorat Drużyn Turystycznych GK ZHP

zawiera warstwę membranową - bardzo pożądana jest wodoodporność i „oddychalność"). Nadają się do wędrówki po

błotnistych górskich ścieżkach, a także miejskich ulicach. W takich butach można w naszym klimacie wędrować od

wiosny do jesieni, ewentualnie ocieplając je grubą skarpetą. Na zimową wędrówkę lepiej założyć cięższe,

skórzane obuwie, dobrze chroniące przed zimnem i śniegiem, ze sztywniejszą podeszwą.

Buty na wędrówkę w terenie skalnym, po śniegu i lodzie

Rzecz jasna, sięgające za kostkę (cholewka wysokości 15-20 cm). Większość użytkowników nadal preferuje w

takich warunkach buty skórzane. Cholewka powinna być sztywna, ściśle obejmować kostkę i pozwalać na

dokładne dopasowanie buta za pomocą sznurowania. Im mniej szwów, tym lepiej. Podeszwa oczywiście musi

być sztywna, najlepiej ze specjalną wkładką (pozwala utrzymać się na niewielkich występach skalnych i wy-

rąbywać butem stopnie w śniegu), odporna na ścieranie. Musi mieć dużą przyczepność, a więc preferowana jest

zelówka z urozmaiconym bieżnikiem, z twardej gumy mikroporowatej, samooczyszczająca się. Buty muszą

mieć wysoki, gumowy rant. Niektóre buty pozwalają na zamocowanie raków automatycznych. Nawet

najcięższe buty nie powinny ważyć więcej niż 2 kg.

ROZMIAR

Rozmiar butów turystycznych należy tak dobrać, aby stopa nie „latała", a jednocześnie pozostawał minimalny

luz na wypadek jej spuchnięcia, (co podczas dłuższej wędrówki jest najzupełniej normalne). Najlepiej, więc

kupować buty po południu, kiedy noga jest nieco nabrzmiała i mierzyć je na najgrubsze skarpety, jakie będą

do nich noszone. Modele różnych firm, z poszczególnych kolekcji lub linii projektowych różnią się zwykle

kształtem cholewki. Lepiej przymierzyć więcej par, nawet w różnych sklepach i dobrać najbardziej pasującą -

nie tylko do długości stopy, ale także wysokości podbicia, kształtu palców itp. Niektórzy producenci oferują buty

w różnych tęgościach. Warto wiedzieć, że produkuje się także buty turystyczne uwzględniające właściwości

anatomiczne damskiej stopy. Buty muszą być wygodne - nic nie powinno uciskać stopy, a palce muszą mieć pewną

swobodę ruchu. Każdy ucisk upośledza krążenie i w zimie może przyczynić się do powstania odmrożeń. Ucisk

może również spowodować zdeformowanie paznokci lub palców stóp. Kupując buty nie wystarczy tylko stanąć w

mierzonym obuwiu. Koniecznie trzeba przejść się po sklepie. Można wykonać kilka kroków - jak przy

wchodzeniu pod górę - i sprawdzić, czy palce nie uderzają o przód buta, a później - stąpając jak przy

schodzeniu- przekonać się, czy pięta nie ucieka do tyłu. Aby przekonać się, czy podeszwa jest wystarczająco

sztywna do wędrówki po skałach, najlepiej stanąć na wąskiej krawędzi i sprawdzić, czy można się na niej

utrzymać. Buty za duże, podobnie jak za małe, mogą powodować otarcia stóp i pęcherze. Jeżeli jednak nie uda

się dobrać idealnie dopasowanych - wybierz odrobinę za duże (miejsce w bucie możesz wypełnić grubszymi

skarpetami). Niektórzy uważają, że buty są dobrze dobrane, jeśli - po dosunięciu palców do przodu - od strony

pięty można jeszcze bez problemu wcisnąć palec. Źle dobrane obuwie na krótkiej wycieczce nie da się zbytnio

we znaki, ale na trasie liczącej kilkanaście czy kilkadziesiąt kilometrów może dotkliwie poranić nogi. Średni krok

dorosłego człowieka w trudnym terenie mierzy ok. 50 cm długości. Oznacza to, że na trasie 30 km mikrouraz

powodowany przez but powtarza się 30 tyś. razy.

NOWE BUTY

Z całą pewnością nie należy wyruszać na dłuższą wędrówkę w nowych, „nierozchodzonych" butach.

„Rozchodzenie" polega na tym, że przez kilka kolejnych dni chodzi się w nich po kilka godzin, z dnia na

dzień dłużej. Jeśli nawet od zupełnie nowej pary porobią ci się otarcia, odłóż obuwie do wygojenia się nóg i

operację chodzenia powtórz za parę dni. Może okaże się wtedy, że kształt butów dostosował się już do nogi

właściciela i nic nie uwiera.

CZYSZCZENIE l KONSERWACJA OBUWIA

Buty mogą służyć wiele lat, chociaż oczywiście sporo zależy od sposobu, w jaki obchodzisz się z nimi. Po

każdej wędrówce należy wyjąć sznurowadła i wkładki, wywietrzyć i wysuszyć buty. Należy robić to w

naturalnych warunkach, z dala od źródeł ciepła (zbyt gwałtowne ogrzewanie może spowodować pękanie

skóry, a także rozklejanie się podeszwy i cholewki). Buty wypchaj gazetami i zmieniaj je kilkakrotnie, aż obuwie

będzie suche. Czyszcząc buty szmatką, lekko zwilżoną wodą z mydłem. Do butów skórzanych nie

używaj detergentów (np. proszków do prania), które niszczą właściwości garbowanej skóry. Buty należy, co

pewien czas impregnować (koniecznie po każdym sezonie, ale warto i częściej). Dawniej stosowano do impre-

gnacji skórzanych butów preparaty domowej produkcji, wykonane na bazie wosku lub parafiny. Dziś' lepiej

posłużyć się gotowym środkiem, wygodnym w użyciu (np. w sprayu). Odpowiednie preparaty pozwalają

również impregnować buty z tkanin. Dobre impregnaty produkuje np. firma Nikwax. Każdy służy do

innego rodzaju materiału - do Cordury, nylonu, skóry licowej czy nubuku (np. preparatami silikonowymi nie

należy traktować butów skórzanych). Trzeba też wiedzieć, że mimo regularnej impregnacji buty z biegiem czasu

tracą swoją wodoodporność. Ważne, aby w czasie długiego przechowywania buty nie były niczym

przyciśnięte ani zgięte. Najlepszym sposobem przechowywania jest umieszczenie obuwia na specjalnych

prawidłach, jeśli to niemożliwe, dobrze wypchać je gazetami.

2.10. Rękawiczki, czapka, szalik, nakrycie głowy chroniące przed słońcem , Nakrycie głowy:

Noszenie czapki w chłodne dni jest bardzo ważne, ponieważ człowiek traci przez głowę nawet do 30% ciepła.

Czapka może być wykonana z polaru, wełny lub innego materiału. Powinna zakrywać-uszy. Trzeba pamiętać, że

nie mniej skutecznie niż mróz wychładza silny wiatr. Włóczkowa czapeczka na głowie żeglarza w środku lata jest,

Inspektorat Drużyn Turystycznych GK ZHP

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: