POCHP1.docx

POCHP - Przewlekła obturacyjna choroba płuc â podstępna niszczycielka płuc

Jedną z najczęściej występujących chorób na świecie jest przewlekła obturacyjna choroba płuc (POChP).
Liczba chorych stale wzrasta dając w ten w sposób poważne następstwa społeczne i ekonomiczne. Szacuje się, że w Polsce POChP występuje u około 15 procent dorosłych Polaków. 
Jeszcze kilka lat temu u chorych rozpoznawano przewlekłe zapalenie oskrzeli i/lub rozedmę płuc, traktując każdą z nich jako oddzielną jednostkę chorobową.
Tymczasem w 2000 r. powstała Światowa Inicjatywa Zwalczania Przewlekłej Obturacyjnej Choroby Płuc, w skrócie GOLD, która nadała przewlekłemu zapaleniu oskrzeli i rozedmie płuc wspólna nazwę - przewlekła obturacyjna choroba płuc tj. POChP

Przewlekła obturacyjna choroba płuc charakteryzuje się nie w pełni  odwracalnym ograniczeniem przepływu powietrza w drogach oddechowych, które jest zazwyczaj postępujące, a wynika z nieprawidłowej zapalnej odpowiedzi płuc na przewlekłe wziewanie szkodliwych substancji.

Aby rozpoznać POChP konieczne jest stwierdzenie u chorego
- zwężenia czyli obturacji oskrzeli oraz narażenia na czynniki ryzyka POChP, które można podzielić na:
1. osobnicze
- genetyczne (niedobór alfa1-antyproteinazy)
- nadreaktywność oskrzeli
- rozwój płuc
2. środowiskowe
- palenie tytoniu
- zawodowe
- zanieczyszczenia powietrza atmosferyczneg
  - częste infekcje
  - socjoekonomiczne

     Udowodniono już dawno, że głównym czynnikiem ryzyka rozwoju POChP jest palenie papierosów, ponieważ dym tytoniowy zawiera różnorodne substancje drażniące oskrzela.
Na rozwój objawów choroby ma również wpływ bierne palenie, czyli przebywanie w atmosferze zanieczyszczonej dymem tytoniowym i wdychanie jego szkodliwych składników.
  Przebyte w dzieciństwie ciężkie zakażenia dróg oddechowych mogą prowadzić do zaburzeń wentylacji i wystąpienia objawów chorobowych POChP.
U części pacjentów z POChP występuje również nadreaktywność oskrzeli, która nasila zwężenie oskrzeli. Jej istotą jest zwiększona skłonność do skurczu oskrzelowego w warunkach narażenia na różnorodne bodźce chemiczne i fizyczne np. dym tytoniowy, czynniki środowiskowe.
  Czynniki socjoekonomiczne czyli poziom zamożności lub biedy mają istotny wpływ na ryzyko rozwoju POChP, ponieważ w środowiskach biednych POChP występuje częściej.
Kobiety i mężczyźni zapadają na POChP w niemalże równym stopniu.
  Najlepiej udokumentowanym czynnikiem genetycznym rozwoju POChP jest niedobór alfa1-antyproteinazy.
 


POChP jest chorobą spowodowaną przewlekłym zapaleniem, które obejmuje oskrzela, miąższ płucny i naczynia płucne. Dym tytoniowy jest głównym czynnikiem wyzwalającym reakcje zapalne w błonie śluzowej oskrzeli oraz drobnych oskrzelików prowadzące do ich zgrubienia, zalegania w nich zagęszczonego śluzu i upośledzenia oczyszczania dróg oddechowych przez nabłonek rzęskowy. Efektem jest zwężenie światła oskrzeli i utrudnienie przepływu powietrza wydechowego.
Dodatkowo rozwija się rozedma płuc, w wyniku niszczenia ścian pęcherzyków płucnych i tworzenia dużych pęcherzy rozedmowych, którym towarzyszy utrata sprężystości płuc. Zmniejsza się wobec tego wymiana gazowa w płucach, a nadmiernie rozciągnięte pęcherzyki płucne dodatkowo uciskają i zwężają oskrzela. Konsekwencją tych wszystkich zaburzeń jest stopniowe pogarszanie wentylacji płuc, wystąpienie nadciśnienia płucnego w naczyniach płucnych i ostatecznie rozwój przewlekłego serca płucnego czyli niewydolności serca spowodowanej przewlekłą choroba układu oddechowego oraz niewydolności oddechowej.

  Przewlekła obturacyjna choroba płuc postępuje powoli.
Pierwsze jej objawy pojawiają się średnio po 15-25 latach palenia papierosów i są to: kaszel oraz odkrztuszanie plwociny - wówczas jeszcze dyskretne, więc zwykle są bagatelizowane.
Kaszel początkowo występuje rano po obudzeniu. Później stopniowo nasila się, szczególnie w miesiącach zimowych, a w końcu przybiera charakter uporczywego kaszlu nękającego chorego przez całą dobę.

  Kaszlowi towarzyszy odkrztuszanie. Początkowo jest skąpe ze śluzową plwociną. W okresie zaostrzeń choroby plwocina zmienia charakter na śluzowo-ropną i staje się obfita
  Kolejnym objawem jest duszność czyli subiektywne uczucie trudności w oddychaniu.
W pierwszej fazie choroby duszność jest lekka i ma charakter tylko wysiłkowy, zmniejszając zdolność do wykonywania większych wysiłków fizycznych. Wraz z postępem choroby duszność narasta i po kilku czy kilkunastu latach trwania choroby może występować nawet przy czynnościach związanych z życiem codziennym, jak np. wchodzenie po schodach.
W ostatniej fazie choroby duszność występuje już w spoczynku, pojawia się również przewlekła niewydolność oddechowa i prawokomorowa niewydolność serca.

   Najlepszym badaniem pozwalającym ocenić wentylację płuc jest spirometria. Spirometria umożliwia pomiar objętości płuc i natężenie przepływu powietrza podczas natężonego wydechu.
Spirometria pozwala na:
1. wczesne wykrycie POChP
  2. określenie stopnia zaawansowania choroby
  3. sprawdzenia odpowiedzi na leki rozkurczowe i glikokortykosteroidy
  4. przewidywanie dalszego przebiegu choroby.

  Standardowym wskaźnikiem drożności oskrzeli ocenianym w spirometrii jest FEV1 czyli natężona pojemność wydechowa pierwszosekundowa.
Drugim ważnym parametrem jest FVC czyli pojemność życiowa płuc.
  Wraz ze starzeniem się organizmu wszystkie parametry spirometryczne ulegają obniżaniu.
    Raport GOLD zawiera stopniowaną klasyfikację kliniczną POChP z uwzględnieniem jej ciężkości.
- Stopień 0 czyli ryzyko zachorowania na POChP.
  Charakteryzuje się kaszlem i odkrztuszaniem plwociny. Czynność płuc mierzona badaniem spirometrycznym jest prawidłowa.
- Stopień I czyli łagodna postać POChP.
  Charakteryzuje się obecnością przewlekłego kaszlu z odkrztuszaniem plwociny. W spirometrii stwierdza się łagodne ograniczenie przepływu powietrza w drogach oddechowych
- Stopień II czyli umiarkowana postać POChP.
  Charakteryzuje się progresją ww objawów z dusznością wysiłkową. W spirometrii widoczne jest nasilenie ograniczenia przepływu powietrza (FEV1 w przedziale 30-79 % wartości należnej).
- Stopień III czyli ciężka postać POChP.
Charakteryzuje się ciężkim ograniczeniem przepływu powietrza (FEV1 poniżej 30 % wartości należnej) lub obecnością objawów niewydolności oddechowej lub niewydolności prawokomorowej serca.

  Leczenie POChP

Postępowanie niefarmakologiczne i farmakologiczne dostosowane jest do odpowiednich stopni ciężkości choroby i opiera się na indywidualnej ocenie zaawansowania choroby i reakcji chorego na leczenie.
Celem terapii jest
- zapobieganie występowaniu objawów oraz ich opanowanie,
- zmniejszenie częstości i ciężkości zaostrzeń,
- poprawa ogólnego stanu zdrowia
- poprawa tolerancji wysiłku.

    Zalecenia niefarmakologiczne to:
- unikanie czynników ryzyka â przede wszystkim należy przekonać chorego do zaprzestania palenia
  - edukacja i rehabilitacja
  - coroczne szczepienia przeciwko grypie.

     Zalecenia farmakologiczne wg GOLD obejmują:
- leki rozszerzające oskrzela,
- glikokortykosteroidy,
- leki działające na śluz oskrzelowy,
- antybiotyki,
- leki pobudzające ośrodek oddechowy
- leki stosowane w leczeniu powikłań krążeniowych.