ZESTAWY EGZAMINACYJNE Z PROCESU KARNEGO ( prof. K. Marszał )
1. Immunitet Prezydenta RP
Za naruszenie Konstytucji lub ustaw, jak i za popełnienie przestępstwa Prezydent RP może być pociągnięty do odpowiedzialności tylko przed TS. Nie może być pociągnięty do odpowiedzialności przed sądem powszechnym wojskowym lub SN.
O postawnie Prezydenta w stan oskarżenia przed TS decyduje Zgromadzenie Narodowe uchwałą podjętą większością co najmniej 2/3 głosów ogólnej liczby członków ZN na wniosek co najmniej 140 członków ZN
Zawiera on jednocześnie immunitet procesowy, nie pozwalający na ściganie Prezydenta RP za popełnienie przestępstwa bez takiej uchwały, ani na pozbawienie wolności bez orzeczenia TS.
2. Środki nadzoru SN nad orzecznictwem sądowym
Nadzór SN dotyczy wyłącznie orzekania. Ma on zapewnić jednolitość orzecznictwa przez jednolitość stosowania prawa. Cel ten osiąga się przez udzielanie wykładni przepisów prawa. Środki nadzoru można podzielić na:
- instancyjne i poza instancyjne, w zależności czy nadzór ma miejsce w toku instancji czy poza nim. Związane są z rozpoznawaniem przez SN środków odwoławczych od nieprawomocnych orzeczeń i zarządzeń wojskowych sądów okręgowych. Do poza instancyjnych należą:
1. kasacja
2. wznowienie postępowania zakończonego prawomocnie przed SN lub sądem apelacyjnym
3. wniosek o rozstrzygnięcie rozbieżności co do wykładni prawa
4. przekazanie do rozstrzygnięcia zagadnień prawnych związanych z konkretną sprawa, wymagających zasadniczej wykładni ustawy.
- korygujący i profilaktyczny – w zależności od tego, czy są to środki upoważniające do modyfikowania orzeczeń, czy też nie.
- konkretny i abstrakcyjny – w zależności czy mogą być stosowane w konkretnej toczącej się sprawie, czy też są wykorzystywane bez związku z konkretną sprawą
W ramach udzielania wykładni przez SN można wyróżnić:
a. wykładnie udzielaną w konkretnej sprawie:
- art. 441
- art. 59 u. SN – jeżeli SN rozpoznając kasacje lub inny środek odwoławczy, poweźmie poważne
wątpliwości co do wykładni prawa, może odroczyć rozpoznanie sprawy i przedstawić
zagadnienie prawne do rozstrzygnięcia składowi 7 sędziów tego sądu
b. wykładnia o charakterze abstrakcyjnym: jeżeli w orzecznictwie sądów powszechnych,
sądów wojskowych lub SN ujawnią się rozbieżności w wykładni prawa może być zgłoszony
wniosek o ich rozstrzygnięcie przez skład 7 sędziów lub inny odpowiedni skład. Z
wnioskiem takim mogą wystąpić I Prezes SN, RPO, PG.
Jeżeli SN uzna, że:
- przedstawione zagadnienie wymaga wyjaśnienia
- a rozbieżności rozstrzygnięcia
Podejmuje uchwałę w przeciwnym razie odmawia jej podjęcia, a jeżeli podjęcie stało się
zbędne – umarza postępowanie
może on przekazać składowi izby, izba składkowi dwóch lub więcej izb albo pełnemu
składowi SN.
Uchwały pełnego składu SN, składu połączonych izb oraz składu całej izby uzyskują z chwilą ich podjęcia moc zasada prawnych. Skład 7 sędziów może postanowić o nadaniu uchwale mocy zasady prawnej.
Odstąpienie od niej wymaga rozstrzygnięcia przez pełny skład izby. Odstąpienie od zasady uchwalonej przez inną izbę w drodze rozstrzygnięcia dwóch izb.
3. Problem świadka koronnego
Instytucja ta powstała w Anglii, obecnie poza – systemem anglosaskim – występuje w szerszym zakresie we włoskim procesie karnym lub tylko co do nielicznych przestępstw (zwalczanie terroryzmu i handlu narkotykami) w RFN.
Doszyć powszechnie przyjmuje się że świadkiem koronnym mamy do czynienia gdy państwo czyni sprawcy obietnice w zakresie ścigania lub ukarania za popełnione przestępstwo w zamian za ujawnienie tego co wie o przestępstwach innych osób.
Instytucja ta stwarza możliwość przełamania zmowy pomiędzy sprawcami przestępstw.
Posiada negatywne strony: nie da się jej pogodzić z zasadą legalizmu, daje zbyt dużą swobodę dla prokuratora wyboru między oskarżeniem a nie oskarżeniem określonej osoby, wartość uzyskanych w ten sposób zeznań może budzić poważne wątpliwości
C. Roxin jeżeli chodzi o ukaranie za już popełniony czyn, to za demoralizujące uważa to, kiedy państwo paktuje z jednym przestępcą, ażeby drugiego ukarać. Przestępca jako partner organów ścigania mąci świadomość prawną. Do tego dochodzi problem niewiarygodności zeznań świadka koronnego. Jest on przeciwnikiem zjednywania sprawców przestępstw dla organów ścigania.
Inaczej ma się sprawa, gdy zeznania świadka koronnego zapobiegają przyszłym czynom. W takie sytuacji – uważa C. Roxin – należy świadkowi koronnemu rzeczywiście zaproponować nagrodę. Wynika to z prostgo wyważenia interesów w sensie stanu wyższej konieczności.
4. Zadania postępowania przygotowawczego
W ustawowym unormowaniu postępowania przygotowawczego można wyróżnić dwie koncepcje:
1. zakłada że jednym z podstawowych celów tego postępowania jest wszechstronne wyjaśnienie sprawy i zebranie – także na użytek orzekającego w kolejnym stadium sądu – materiału dowodowego.
2. zawężenie zadań tego stadium procesu do wstępnego zbadania sprawy, by możliwe było podjęcie decyzji, czy podejrzenie popełnienia przestępstwa jest uzasadnione, kogo należy postawić w stan oskarżenie przed sądem i jakie wnioski dowodowe należy zgłosić sądowi.
Zadania postępowania przygotowawczego:
- ustalenie czy został popełniony czyn zabroniony i czy stanowi on przestępstwo – ma ono ścisły związek z art. 303 wg. którego do wszczęcia postępowania wystarcza uzasadnione podejrzenie popełnienia przestępstwa – powinno się ono przerodzić w przekonanie że popełniono przestępstwo, gdyby nie zostało potwierdzone w zebranymi w PP dowodami, należy je umorzyć.
- wykrycie i w razie potrzeby ujęcie sprawcy – w razie niewykrycia należy umorzyć a w przypadku nie możliwości jego ujęcia – postępowanie zawiesza się.
- zebranie danych stosownie do art. 213 (tożsamość, wiek, stosunki rodzinne i majątkowe, wykształcenie, zawód, źródło dochodów, dane o karalności) i art. 214 (wywiad środowiskowy)
- wyjaśnienie okoliczności sprawy w tym ustalenie osób pokrzywdzonych i rozmiarów szkody – chodzi tutaj o wszystkie okoliczności, które są istotne dla rozstrzygnięcia kwestii odpowiedzialności określonej osoby za zarzucane jej przestępstwo.
- zebranie, zabezpieczenie i w niezbędnym zakresie utrwalenie dowodów dla sądu – chodzi tutaj o to że decyzja kończą PP może być oparta wyłącznie na materiale zebranym w PP, po drugie sąd na podstawie tego materiału dokonuje wstępnej kontroli sprawy, po trzecie materiał ten jest często wykorzystywany przez sąd w toku rozprawy głównej lub na posiedzenie, może stać się podstawą wydania wyroku nakazowego – takie wykorzystanie przez sąd materiału staje się najbardziej wyraziste w grupie czynności nie powtarzalnych.
Poza tym w PP należy także dążyć do wyjaśnienia okoliczności, które sprzyjały popełnieniu przestępstwa
Tak określone zadania nie mogą być traktowane w oderwaniu od celów wyznaczonych dla całego postępowania. Przepisy KPK, mają na celu takie ukształtowanie postępowania karnego aby:
- sprawca czynu został wykryty i pociągnięty do odpowiedzialności karnej, a osoba nie winna tej odpowiedzialności nie poniosła
- przez trafne zastosowanie środków przewidzianych w prawie karnym oraz ujawnienie okoliczności sprzyjających popełnieniu przestępstwa zostały osiągnięte zadania postępowania karnego nie tylko w zwalczaniu przestępstw lecz również w zapobieganiu oraz o umacniania poszanowania prawa i zasad współżycia społecznego
- zostały uwzględnione prawnie chronione interesy pokrzywdzonego
- rozstrzygnięcie sprawy nastąpiło w rozsądnym terminie
Ograniczenie zakresu przeprowadzonego dochodzenia – dochodzenie może ograniczać się do ustalenia czy zachodzą wystarczające podstawy do wniesienie aktu oskarżenie lub innego zakończenia postępowania. Za obowiązkowe uznaje jednak ustawa następujące czynności:
- instytucje przedstawienia zarzutów, przy czym w dochodzeniu można nie sporządzać postanowienia o przedstawieniu zarzutów – wtedy przesłuchani takiej osoby rozpoczyna się od powiadomienia jej o treści zarzutu wpisanego do protokołu przesłuchania. Osobę tę od chwili rozpoczęcia przesłuchania uważa się za podejrzanego.
- przewidziane w art. 321 (instytucja zamknięcia)
- przesłuchanie podejrzanego i pokrzywdzonego
- niepowtarzalnych
Utrwalenie innych czynności ogranicza się do protokołu zawierającego najistotniejsze oświadczenie osób biorących udział w czynności.
5. Ekstradycja
6. Skargowy proces rzymski
7. Zdolność procesowa
8. Bezwarunkowe umorzenie procesu karnego
9. Dozór Policji
10. Cechy środków zaskarżenia
11. Środki zaskarżenia w powszechnym procesie niemieckim
12. Przedawnienie jako przesłanka procesowa
13. Oddanie pod sąd przed sąd (szerokie i wąskie znaczenie)
14. Rozstrzygnięcia sądu odwoławczego
15. .....................................................
16. Przedmiot procesu karnego
17. Zasady organizacyjne Prokuratury RP
1. zasada jednolitości – oznacza że wszystkie jednostki organizacyjne prokuratury stanowią jedną organizacyjną całość. Tak więc jednostki prokuratury jako całość występują na zewnątrz nie we własnym imieniu lecz w imieniu całej prokuratury
2. zasada centralizmu – polega na tym że wszystkie jednostki organizacyjne prokuratury podlegają jednemu naczelnemu organowi, a mianowicie PG. Jemu podlegli są wszyscy prokuratorzy jednostek organizacyjnych. Zasada ta wyklucza funkcjonowanie w państwie kilku niezależnych od siebie prokuratur
3. zasada hierarchicznego podporządkowania – oznacza że jednostki organizacyjne prokuratury podlegają PG nie wprost, lecz za pośrednictwem jednostek organizacyjnych wyższego szczebla. Poprzez te szczeble struktury organizacyjnej docierają do jednostek niższego szczebla polecenie PG, jak i przekazywanie są informacje do PG z niższego szczebla
4. zasada jednoosobowego kierownictwa – polega na tym, że całość organów prokuratury jak i każdą jej jednostką, kieruje zawsze jedna osoba. Kolegialne rozstrzyganie jest w prokuraturze nie znane.
5. zasada niezależności – oznacza że prokuratorzy w sprawowaniu swej funkcji są niezależni od terenowych organów administracji państwowej i samorządowej. Podlegają jedynie prokuratorom przełożonym.
Na tle zasady hierarchicznego podporządkowania i niezależności, występuje problem autonomii prokuratora w prowadzeniu spraw i podejmowaniu decyzji.
Wytyczne PG w zakresie PP są wiążące dla wszystkich organów uprawnionych do prowadzenie PP.
Kierownictwo rządu powinno wyznaczać ogólne kierunki działania organu prokuratorskiego. Natomiast w poszczególnych sprawach prokurator powinien posiadać autonomiczne uprawnienia, bez ingerencji ze strony czynnika rządowego.
18. Zdanie odrębne
Jest jedyną możliwości ujawnienia różnicy zdań sędziów przy głosowaniu nad wyrokiem. Zdanie odrębne powstaje z chwilą podpisywania wyroku tzn. że fakt przegłosowania sędziego nie jest równoznaczny z istnieniem zdania odrębnego.
Sędzia zaznacza swoje zdanie odrębne umieszczając przy podpisie słowa: zdanie odrębne itp. podając w jakiej części i w jakim kierunku kwestionuje orzeczenie.
Zdanie odrębne może dotyczyć uzasadnienia, wówczas zdanie to zaznacza przy podpisywaniu orzeczenia.
Zgłoszenie zdania odrębnego ma takie skutki, że:
- sporządza się z urzędu uzasadnienie wyroku
- uzasadnienie wyrok podpisują wszyscy członkowie składu sądzącego
- składający zdanie odrębne dołącza w ciągu 7 dni jego uzasadnienie; obowiązek ten nie dotyczy ławnika
Zgłoszenie zdania odrębnego podaje się do wiadomości, także nazwisko członka składu, który zgłosił zdanie odrębne, jeżeli wyraził na to zgodę.
W myśl art. 8 u. Prok. prokurator przy wykonywaniu czynności określonych w ustawie jest niezależny. Prokurator jest jednak obowiązany wykonywać zarządzenie, wytyczne i polecenia przełożonego prokuratora.
Jeżeli polecenie dotyczy treści czynności w postępowaniu, prokurator może zażądać doręczenia mu polecenie na piśmie. Takie polecenie jest jednak wiążące.
19. Zasada publiczności
20. Podstawy wznowienia prawomocnego orzeczenia sądu
21. Francuski proces karny
22. Zasady działania prokuratury RP
1. zasada legalizmu
2. zasada bezstronności
3. zasada działania z urzędu
4. zasada współdziałania z innymi organami publicznymi i samorządowymi, organizacjami spółdzielczymi i społecznymi – nakłada na prokuraturę obowiązek utrzymania z tymi podmiotami ścisłego kontaktu. Zasada ta jest związana z charakterem państwa prawa, w którym wszystkie organy i organizacje powinny być zainteresowane w przestrzeganiu prawa.
5. zasada substytucji – polega na tym że prokurator wyższego rzędu może zlecić czynność prokuratorowi podwładnemu.
6. zasada dewolucji – oznacza że każdy prokurator wyższego rzędu ma prawo przejąć do osobistego wykonania każdą czynność, która wg. obowiązującego prawa należy do prokuratora niższego rzędu
7. zasada indyferencji – oznacza że dla skuteczności czynności nie ma znaczenia który z prokuratorów jej dokonuje.
8. zasada jednoosobowego dokonywania czynności – oznacza że każda czynność prokuratorska jest dokonywania jednoosobowo.
Zasada dewolucji ma charakter bezwzględny, nie znający wyjątków. Inaczej jest z zasadami substytucji i indyferencji. Zasady te doznają pewnych ograniczeń, a mianowicie:
- niektóre czynności wymagają, aby były spełnione przez prokuratora odpowiedniego stopnia służbowego
- uprawnienia asesora p.o. są zawężone
23. Spór o właściwość
Spory o właściwość mogą zachodzić jedynie między sądami równorzędnymi. Spór może być:
- pozytywny – gdy dwa sądy dążą do rozpoznania tej samej sprawy
- negatywny – gdy dwa sądy równorzędne stwierdzają brak podstawy dla swojej właściwości
Spór o właściwość powstaje na skutek przekazania sprawy przez jeden sąd drugiemu równorzędnemu sądowi. Sąd któremu sprawę przekazano nie może jej przekazać z kolei innemu równorzędnemu sądowi. Może ją rozpoznać lub wszcząć spór, jeżeli ustali że nie jest właściwy, do jej rozpoznania.
Wszczynając spór przekazuje sprawę sądowi nad nim przełożonemu, który powinien rozstrzygnąć spór. Orzeczenie sądu wyższego rzędu jest ostateczne.
W czasie sporu każdy z sądów powinien przedsiębrać czynności nie cierpiące zwłoki.
24. Legitymacja do stosowania środków zapobiegawczych
25. Bezwzględne przyczyny odwoławcze
26. Zasada swobodnej oceny dowodów
27. Poręczenie jako środek zapobiegawczy
28. Porozumienie w procesie karnym
29. Przeszukanie
30. Rozprawa apelacyjna
31. Stosunek prawa karnego procesowego do prawa karnego materialnego
32. Oskarżyciel posiłkowy de lege lata
33. Dokument w procesie karnym
34. Podjęcie i wznowienie umorzonego postępowania przygotowawczego
35. Rozumienie granic środka odwoławczego
36. Zasada sądowego wymiaru sprawiedliwości
37. Pojęcie i rodzaje stron procesowych
38. Podstawy wszczęcia postępowania przygotowawczego
Podstawą wszczęcia postępowania przygotowawczego jest uzasadnione podejrzenie popełnienia przestępstwa. Z tego wynikają dwa spostrzeżenia:
- ustawodawca nie wymaga po stronie organu ścigania pewności, że popełniono przestępstwo
- z drugiej strony nie wystarczy samo podejrzenie, musi ono być uzasadnione
Instytucja pomocną w tym są czynności sprawdzające, pozwalające na upewnienie się w sprawie zasadności decyzji o wszczęciu.
Śledztwo lub dochodzenie może i powinno być wszczęte, tylko wtedy, kiedy można przyjąć hipotezę, że popełniono przestępstwo, a hipoteza ta znajduje oparcie w wiadomościach dotyczących określonego zdarzenia faktycznego. Podejrzenie popełnienia przestępstwa musi być zatem uzasadnione.
39. Świadek anonimowy
40. Cofnięcie środka odwoławczego
41. Obowiązywanie przepisów prawa procesowego w miejscu
42. Zawisłość sprawy jako przesłanka procesowa
43. Prawo odmowy zeznań
44. Skutki niestawiennictwa osób wezwanych i zawiadomionych w części wstępnej rozprawy
45. Pytanie prawne do SN
Pozwalają na ujednolicenie wykładni obowiązujących przepisów.
Jeżeli w postępowaniu odwoławczym wyłoni się zagadnienie prawne wymagające zasadniczej wykładni ustawy, każdorazowy sąd odwoławczy może odroczyć wydanie orzeczenia i przekazać to zagadnienie do rozstrzygnięcia SN a SN może przekazać je składowi 7 sędziów.
Pytanie może dotyczyć jedynie istotnych wątpliwości związanych z wykładnią obowiązujących przepisów.
SN, któremu przekazano zagadnienie prawne do rozstrzygnięcia może:
- pytanie prawne pozostawić bez rozpoznania gdy wystąpił z nim podmiot nieuprawniony
- odmówić udzielenie odpowiedzi, gdy pytanie nie dotyczy istotnej kwestii lub gdy zostało już wyjaśnione w uchwale stanowiącej zasadę prawną
- przejąć sprawę do swojego rozpoznania
- przekazać zagadnienie prawne do rozstrzygnięcia składowi powiększonemu
- udzielić odpowiedzi na przedstawione zagadnienie prawne
- umarza postępowanie, jeżeli podjęcie uchwały stało się zbędne
SN rozpoznaje kwestię prawną na posiedzeniu, w którym mogą wziąć udział prokurator, obrońca i pełnomocnik.
SN udziela odpowiedzi w formie uchwały, która jest w konkretnej sprawie wiążąca
Odpowiedz SN wiąże także gdy SN odmawiając odpowiedzi w rzeczywistości wyraża pogląd (stwierdza na przykład że kwestia jest rozstrzygnięta jednoznacznie i odsyła do wykładni słownej przepisu)
Jeżeli sprawa taka dotrze do SN np. w przypadku kasacji SN jest również związana taką wykładnią.
46. Legalna wykładnia prawa przez TK jako źródło prawa
47. Zasada legalizmu
48. Obowiązek dowodzenia i ciężar dowodowy
49. Zabezpieczenie majątkowe z urzędu
50. Warunki formalne skargi odwoławczej
51. Policja w postępowaniu karnym
52. Swoboda wypowiedzi przesłuchiwanego
53. Jakim badaniom powinien poddać się oskarżony i jak można je wymusić
54. Etapy przewodu sądowego
55. Błędna ocena okoliczności faktycznych jako przyczyna odwoławcza
56. Zasada skargowości
57. Sygnalizacja uchybień
58. Udostępnienie sadowi i prokuratorowi korespondencji, przesyłek oraz treści rozmów telefonicznych
59. Udział stron i ich przedstawicieli w postępowaniu przygotowawczym
60. Sprzeciwy i quasi – sprzeciwy
61. Przesłanki z art. 17 pkt 1 i 2
62. System sądów w RP
63. Dochodzenie w niezbędnym zakresie
64. Zamiana kwalifikacji prawnej czynu na rozprawie
65. Odszkodowanie za niesłuszne ukaranie
66. Źródła prawa karnego procesowego
67. Właściwość z łączności spraw...
dzingis88