Zdarzenia na brygu Banbury.pdf

Przygody

W roku 1930, we wrześniu, płynąc do Kairu wpadłem do Morza Śródziemnego;

wpadłem z ogromnym pluskiem, gdyż morze było wówczas gładkie, nigdzie nie zmarszczone

falą. Jednakże spostrzeżono mój upadek dopiero w następnej minucie, kiedy okręt zdołał już

oddalić się z półtora kilometra — a gdy na koniec nawrócono go i nakierowano na mnie,

rozgorączkowany kapitan nadał mu za wielką szybkość i kolos przejechał z rozpędu miejsce,

gdzie zachłystywałem się słoną wodą. Jeszcze raz nawrócono i nacelowano — ale i tym

razem, minąwszy mnie z szybkością pociągu, zatrzymał się o wiele za daleko. Manewr ten

powtarzano z dziesięć razy, z niezwykłym uporem Tymczasem nadpłynął wielki, prywatny

yacht parowy i zabrał mię na pokład. Co widząc mój okręt, L’Orient — odpłynął.

Właściciel, a zarazem kapitan yachtu, rozkazał związać mię i wtrącić do komórki pod

pokładem, a to dlatego, że gdy zmieniał przy mnie obuwie — nieopatrznie zdradziłem

zdziwienie na widok jego białej stopy. Choć twarz miał białą, byłbym się założył, że stopa

będzie czarna, jak smoła — a jednak była zupełnie biała! Na skutek tego powziął do mnie

bezgraniczną nienawiść. Pojął, że przejrzałem jego tajemnicę fizjologiczną, której nikt, prócz

mnie, na całym świecie się nie domyślał — to jest, iż był białym murzynem. (Zresztą, prawdę

mówiąc, cała ta sprawa była tylko pretekstem). Przez osiem następnych miesięcy płynął bez

przerwy, ciągle naprzód, przed siebie, przez rozliczne morza, zatrzymując się jedynie dla

nabrania paliwa — a cały czas rozkoszował się bezgraniczni dowolnością swej woli

w stosunku do mnie, zamkniętego w ślepej komórce i — zawsze do dyspozycji.

Oczywiście, wszelka nienawiść musiała wkrótce zagubić się w tych bezmiarach

dowolności — a jeśli pomimo to wydał mnie na okrutną śmierć, to nie tyle dla mego

cierpienia, ile dla własnej rozkoszy. Kombinował on długo, jakby za moim pośrednictwem

zażyć wrażeń, których sam skosztować nigdy by się nie odważył — podobnie jak pewna

Angielka, która umieszczała robaczka w pudełku od zapałek i rzucała go w wodospad

Niagary. I kiedy na koniec wyprowadzono mię na pokład, oprócz strachu, doznałem uczuć

tęsknoty, żalu, wdzięczności — musiałem bowiem przyznać, że rodzaj śmierci, jaki dla mnie

obmyślił, był prawie tym samym co ten, o którym roiłem, czy też śniłem, niegdyś, we

wczesnym dzieciństwie. — Za pomocą specjalnie sprowadzonych przyrządów, od których

opisu się wstrzymam, dokonano niezmiernie trudnego dzieła — w rezultacie znalazłem się

wewnątrz bani szklanej, kształtu wielkiego jaja. dość wielkiego, abym mógł swobodnie

poruszać rękami i nogami, a zbyt małego na to, by można było zmienić leżącą pozycję.

Grubość szkła wynosiła jakie 3 cm. Na całej jego powierzchni nie było skazy ani

spojenia — w jednym tylko miejscu wywiercono niewielki otwór, przez który wchodziło

powietrze. Weźcie ogromne jajko, nakłujcie je szpilką: to będzie jajo, w jakim się znalazłem,

a miałem w nim tyleż miejsca, co embrion kurczęcia.

Murzyn pokazał mi wtedy kartę Oceanu Atlantyckiego i oznaczył położenie statku:

znajdowaliśmy się mniej więcej pośrodku oceanu, pomiędzy Hiszpanią a Północnym

Meksykiem. Tędy dąży od Ameryki ku kanałowi La Manche, północnym brzegom Anglii

i Skandynawii, potężny prąd Golfstromu. Jednakże na mapie widać, iż w odległości tysiąca

mil od Europy Golfstrom rozdziela się i południowa jego odnoga skręca w dół, na prawo, jako

Prąd Kanaryjski. Po czym znów Prąd Kanaryjski skręca w prawo (albo raczej na mapie

w lewo) pod nazwą Prądu Równikowego gdzieś koło Senegambii; a z kolei Prąd Równikowy

skręca w prawo (albo w górę) pod nazwą Prądu Antylskiego od wysp Antyli — i Prąd

Antylski, znów. skręcając w prawo, łączy się z Golfstromem, aby wszystko zacząć od

początku. W ten sposób prądy te tworzą pięciuset do dwóch tysięcy kilometrów. Jeślibyście

z pokładu naszego statku strącili w morze kawałek drzewa — bądźcie pewni, iż za pół roku

lub za rok, a może za trzy lata, rozbełtane wody przywiodą go z zachodu w to samo miejsce,

z którego odpłynął na wschód.

— Wrzucimy cię w bani szklanej — oto jak można by streścić słowa Murzyna. —

Żadna burza cię nie zatopi — masz ze sobą paczkę z trzema tysiącami kostek bulionu czyli,

licząc po jednej kostce na dzień do ssania, żywność na dziesięć lat; masz również mały, ale

niezawodny przyrząd do filtrowania wody... Zresztą wody ci nie zabraknie; użyjesz jej pod

dostatkiem, bujając na fali i pod falą wciąż, bezwiednie, w koło i w koło, przez

dziesięciolecie; a kiedy potem skonasz z braku kostek bulionu, trup twój w dalszym ciągu

będzie krążył po wyznaczonej drodze, raz dokoła, raz dokoła, raz dokoła.

Wrzucili mnie do oceanu. Jajo zrazu pogrążyło się głęboko — po czym wypłynęło...

Nadbiegająca fala (a dzień był wietrzny, bezsłoneczny, powierzchnia wód głęboko rozorana,

w nieustannym, wzmożonym ruchu) chwyciła mię na oliwkowy, pieniący się grzbiet i przez

chwilę dźwigała ciężko — i wyniósłszy przed siebie z szumem i pryskiem strąciła w odmęty.

Pod wodą było spokojnie, zielono. Zaledwie jednak dojrzałem na powrót mętne i niewyraźne

niebiosa, jak palec Boga nade mną, pionowa góra wodna wdrążyła mię w otchłań wirów, tym

razem co najmniej na minutę. Trzecia fala niosła banię na sobie łagodnie czas dłuższy —

wyprzedziła mię, osunąłem się po jej uciekającym zboczu i zaznałem trochę spokoju

w dolinie. Potem zaś nastąpiła czwarta, piąta i szósta fala. A cóż dopiero podczas burzy!

Schylone olbrzymy, zgarbione potwory wynosiły mię na rozszalałe szczyty, by pogrążyć aż

do dna przepaści! — nie było zaś naturalnie mowy o tym, aby mogły mię zatopić. Statek

Murzyna śledził za mną jakie dwa tygodnie — wreszcie, zmęczony snadź i przesycony,

odpłynął.

Zgodnie z otrzymanym poleceniem ssałem codziennie jedną kostkę bulionu, popijając

filtrowaną wodą, którą czerpałem przez gumową rurkę. Tak więc danym mi było zaspokajać

tęsknoty wszystkich tych, którzy spoglądali na morze z kilkopiętrowej wysokości dymiących

parostatków, nie mogąc brać w nim udziału. I nie zdołałem nigdy ustalić jakiejkolwiek

kolejności w mym wiecznym ruchu, nigdy nie byłem w stanie odgadnąć, czy woda

podźwignie mnie, czy wgniecie, czy potrąci tylko i odrzuci, czy twarzą, czy plecami zwróci

do nieba, nie mogłem też nigdy spostrzec, abym się posuwał — choć wiedziałem, że dążę na

wschód. Nic innego tam nie było — góry i doliny, szumy i bryzgi, małe gejzery,

przypadkowe bulgoty, pędzące, wzburzone, prostopadłe ściany, pochyłe zbocza, niknące nie

wiedzieć jak — pode mną masy, wielkie wzniesienia, nagłe spadki, wyłaniające się precz

uciekające grzbiety, widok że szczytu i widok w dolinie, góry i doliny, góry i doliny, praca

Oceanu. I w końcu dałem za wygraną. Raz tylko spostrzegłem, jak samotna belka, która przez

wiele dni towarzyszyła mi w odległości paru kilometrów — powoli oddala się i niknie

w mętnej, solą i mgłą nasyconej przestrzeni. Wtedy chciałem krzyczeć w mym jaju, gdyż

zrozumiałem, że poniesiona została bu brzegom Europy, podczas gdy ja skręcałem

w południową odnogę prądu, w stronę Wysp Kanaryjskich, aby pozostać na wieki

w zamkniętym obrębie — raz dokoła, raz dokoła, raz dokoła — Murzyn dobrze to

wykalkulował! Ale zamiast krzyczeć, zacząłem śpiewać, bo żywioł morza usposabiał mię do

śpiewu.

Najechał na mnie okręt francuski Towarzystwa Chargeurs Reunis, rozbił szkło, a mnie

wyłowił. W ten sposób skończyła się ta wędrówka. Ale to stało się dopiero po paru latach.

Wysadzony w porcie Valparaiso, rozpocząłem natychmiast ucieczkę przed Murzynem, gdyż

wiedziałem na pewno, że będzie mnie ścigał.

Że Murzyn będzie mnie ścigał, było oczywistsze od gwiazd na niebie, a to dlatego: iż

kto raz zakosztował kogoś w ten sposób, jak on mnie — albo wyraźniej: kto raz zakosztował

takiej z kimś zabawy — ten już nigdy nie może się oderwać, jak tygrys, który pozna smak

ludzkiego mięsa. W mięsie ludzkim jest bez wątpienia coś, czego nie znajdziecie nigdzie poza

nim. Uciekałem więc przez cały ląd Ameryki i dalej na zachód — a ze wszystkich miejsc na

ziemi najbezpieczniejsza wydawała mi się Islandia. Ale pech zdarzył, że nie stało mi sił

wytrzymać spojrzenia urzędnika komory celnej w Reykyawik — i przyznałem się do winy.

Nigdy w życiu niczego nie szwarcowałem, a zawsze patrzyłem urzędnikom celnym prosto

w oczy i sam pierwszy otwierałem walizy. Zawsze odchodziłem, zasłużywszy na ich

pochwały. Przeto tym razem nieczyste sumienie nie wytrzymało jakiegoś niemego wyrzutu

w urzędowym wzroku i wyznałem — że choć pakunek mój nie zawiera nic sprzecznego

z przepisami, to jednak nie jestem zupełnie w porządku, nie jestem zupełnie bez winy, gdyż

siebie przemycam. Urzędnik nie robił trudności — ale prawdopodobnie zawiadomił kogo

należy, gdyż w niespełna dwa dni potem zjawił się Murzyn i uwiózł mię na swoim

statku.

I znów znalazłem się w komórce pod pokładem, sycąc niewolą swoją rozpanoszoną

dowolność Murzyna; gnał on statek, gdzie oczy poniosą, nie szczędząc węgla ani pary, a sam

bezustannie kombinował i bił się z myślami — który by tu los nieskończonej liczby losów

i który punkt z nieskończonej ilości punktów na mapie — uczynić moimi. Co do mnie,

przyjmowałem to zupełnie naturalnie, tj. jakbym temu właśnie od urodzenia był

przeznaczony. Wiedziałem zresztą, na czym się skończy — na pewno nie na czymś takim, co

by mi było zupełnie nieznane i nowe, lecz na czymś, co znałem, o czym wiedziałem, za czym

być może tęskniłem od dawna. Kiedy wreszcie po długich miesiącach dusznego zamknięcia,

owiało mnie rzeźwe powietrze morza, ujrzałem, że tylny pokład okrętu ugina się pod stalową

kulą (lub raczej stalowym stożkiem) z kształtu przypominającym trochę kulę armatnią.

Na tę przyjemność musiał wyłożyć ładnych parę milionów. Zrozumiałem od razu, że

kula wewnątrz — musi być próżna, gdyż w przeciwnym razie — gdzież ja bym się podział?

Rzeczywiście, gdy odśrubowano klapę z boku i zajrzałem do środka, zobaczyłem mały

pokoik — rozmiarów zwykłego niewielkiego pokoiku. Ten to stalowy pokoik bez żadnych

ozdób i bez żadnych dodatków pozdrowiłem, jako mój pokoik. Lecz — mimo że ściany kuli

były niesłychanej grubości — jeszcze niedokładnie rozumiałem intencje Murzyna i dopiero

kiedy mi powiedział, że znajdujemy się na Oceanie Spokojnym w miejscu, gdzie największa

na świecie głębia sięga 17 000 metrów, pojąłem... i choć przerażenie uczułem w karku i

w samych koniuszkach palców, przecież uśmiechnąłem się tajemnie kącikami warg, witając

z dawna wiadome, z dawna znane, moje od dawna.

Tak więc miałem być jedynym z żyjących, który zazna słabego uderzenia kuli o to dno

pod nami, jedyną istotą, która wić się będzie tam, gdzie nie ma nawet skorupiaków. Jedynym,

któremu dane będą absolutne — ciemność, martwota i beznadzieja. Będzie to słowem zupełna

wyjątkowość losu. A co do Murzyna, to widać paliła go ciekawość (nie jego jednego), co też

tam jest na spodzie — i nawiedzała go dręcząca myśl, że kraina ta jest mu na zawsze

nieosiągalna, że zimna, skalista okolica obca jest jego uściskom i podczas gdy on płynie na

powierzchni, ona jest w głębinach sobie — zupełnie sobie. Więc nic dziwnego, że chciał się

dowiedzieć , i jutro o tej porze... jutro rzeczywiście będzie wiedział , poprzez siedemnaście

kilometrów wody, że ja się tam wiję na dnie, i nie okazując zewnętrznie, będzie posiadał

tajemnicę głębi — zapuściwszy mię jak sondę aż na sam dół.

Jednakże, gdy miałem już wchodzić do grobu, wyszło na jaw, że popełniono

nieścisłość w obliczeniach i że ciężar właściwy kuli, pomimo grubości ścian, nie jest

dostateczny — nie pójdzie ona pod wodę. Wobec tego Murzyn polecił przytwierdzić do niej

ogromny hak, na hak założyć łańcuch, a do łańcucha przymocować balast, który miał

mię pociągnąć za sobą — balast tak wymierzony, aby nie skrócił nazbyt czasu opadania.

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: