Islam:
622 - Mahomet ucieka z rodzinnej Mekki do Jatrib (zwanego później miastem proroka czyli Medyną). Religia Mahometa zyskała wdzięcznych słuchaczy wśród biednych, zajmujących się rolnictwem, mieszkańców Mekki
630 - grupa fanatyków zajmuje Mekkę (która skapitulowała); posłuch pośród plemion beduińskich zapewniała Kaaba - świątynia „czarnego kamienia” ofiarowanego ponoć Abrahamowi przez Boga
632 - Mahomet umiera będąc władcą teokratycznego państwa obejmującego Półwysep Arabski
632 - „zastępcą zesłanego przez Boga” (Kalif rasul Allah) został Abu-Bakr. Rozpoczął on wojnę z Cesarstwem Bizantyjskim i Persją
634 - śmierć Abu-Bakra. Kalifem został Omar, który kontynuuje podboje aż do podbicia Persji i zdobycia Egiptu oraz Palestyny z rąk Bizancjum
Reformy Omara:
Opanowanie przez Arabów państw o wysokim rozwoju cywilizacyjnym spowodowało zagrożenie zatracenia własnej kultury. Zapobiegano temu przez budowę specjalnych obozów, w których mieszkała armia. Wojsko przeszło restrukturyzację, coś w postaci „pospolitego ruszenia” zastąpiono opłacaną armią. Byli wojownicy musieli wrócić do swojej marnej egzystencji. Każdy obywatel innowierca musiał płacić podatek gruntowy (charadż)
644 - w zamachu ginie kalif Omar. Kalifem zostaje Otman z dynastii Omajadów. To wywołuje niezadowolenie najstarszych uczniów proroka Mahometa
656 - bunt i zamordowanie Otmana. Kalifem zostaje Ali, zięć Mahometa. Otman przed śmiercią ustala obowiązujący zapis słów Mahometa zwany Koranem. Wywiązuje się wojna domowa. Ali ginie. Władza dostaje się w ręce dynastii Omajadów, która przekształca teokratyczne państwo w monarchię dziedziczną. Przenoszą oni też stolicę z Mekki do Damaszku i otaczają się przepychem charakterystycznym dla władców Azji ale przeciwnym do ascetycznej postawy pierwszych kalifów.
Frakcje opozycyjne:
1. Szyici - dawny stronnicy Alego, uważający, że kalifem może zostać tylko ktoś pochodzący z rodziny proroka
2. Charidżyci - wrogowie Omajadów i szyitów, utrzymywali, że teoretycznie każdy może być kalifem
711 - po opanowaniu Afryki północnej Arabowie rozpoczynają podbój Hiszpanii. Na wschodzie dochodzą do granic chińskiego Turkiestanu
744 - wybuch bunty szyitów, którzy obwołali kalifem Abul-Abbasa, wywodzącego się z rodu proroka
750 - bitwa pod Mosulem, gdzie Omajadowie ponieśli całkowitą klęskę w walce z wojskami buntowników. Większość Omajadów została wymordowana przez Abbasydów. Jedynie Abd-ar-Raman schronił się w Hiszpanii, zakładając niezależny emirat.
Zwycięski Abul-Abbas przeniósł stolicę do Bagdadu i wyrównał w prawach wszystkich mahometan, arabów i nie arabów.
Reformy:
Powołanie biur (dywanów): kancelarii państwa, ze sprawującym bardzo ważną rolę wezyrem, sędziego (kadim), naczelnika policji i naczelnika poczty (wywiadu). NA prowincji rządzili emirowie mający szerokie upoważnienia. Podatki: cakat (od muzułmanów) w całości da prowincji; charadż, dżyzja (od niewiernych) 20% dla kalifa, reszta głównie na wojsko, które powoli stawało się wielonarodową, najemną armią; flota
909 - Obeida Allaha, potomek Fatymy (córki Mahometa) i Alego daję początek dynastii Fatamidów, szyitów, rządzący początkowo w środkowym Maghrebie (dzisiejsza Algieria) a później w całej Afryce północnej z Egiptem i Syrią. Stolicą kalifatu był Kair.
929/16 styczeń - władca Hiszpanii Abd-ar-Raman II ogłasza się kalifem zrywając związki z Bagdadem
Frankowie:
486 - początek podbojów Chlodwiga: zajęcie terenów pomiędzy Sommą, kanałem i Loarą; wojna przeciw Alamanom
496/25 luty - chrzest Chlodwiga, dający mu przewagę nad wcześniej ochrzczonymi (arianami) wodzami germańskimi; kontakty z cesarzem wschodnim; zdobycie Burgundii
507 - bitwa pod Poitiers - rozgromienie Wizygotów, zajęcie całej Galii
Organizacja państwa:
Oparta na organizacji rodowej oraz tzw. Prawie salickim. Początkowo prawo wyboru króla miał tzw. Wiec, odbywający się marcu każdego roku, w którym uczestniczyli tylko wojownicy (demokracja wojenna). Późniejsze państwo Franków oparte było na dziedzicznym tytule króla w dynastii Merowingów, którzy traktowali państwo jako swoje patrimonium czyli własność (państwo patrymonialne). Na dworze nie było określonych urzędów państwowych. Nie zachował się system podziału terenów z czasów cesarstwa. Jedynie najniższy stopień, ziemie (pagi) egzystował. Ten obszar dzielił się z kolei na setki, teren zamieszkiwany przez 100 wojowników z rodzinami. W rolnictwie dominowały latyfundia. Urzędnikom państwowym i osobom prywatnym były nadawane przez Kościół (tzw. Precaria) i króla tzw. Beneficja czyli tereny, które stawały się jego posiadłością. Zaczęły podupadać miasta, które nie wytrzymywały konkurencji ze strony rzemiosła dworskiego. Ważną role odgrywały immunitety prawne i ekonomiczne, rozwijające system wasalny (komendacyjny).
511 - śmierć Chlodwiga: postępowało rozbicie państwa, nad poszczególnymi Merowingami faktyczną władzę przejmowali najwyżsi urzędnicy dworu: majordomusi
656 - pierwsza próba detronizacji dynastii Merowingów podjęta przez Girmalda, majordomusa Austracji, zakończona klęską. Kolejna próba przewrotu kończy się sukcesem i władzę przejmuje Pepin z Heristalu, który położył kres rozbiciu dzielnicowemu. Walki z państwem Fryzów i pragnącymi zrzucić zwierzchnictwo Franków Alamanami.
Po śmierci Pepina władcą zostaje jego syn Karol Młot (Martel) sprawując funkcję faktycznego władcy. Od 721 roku władza teoretycznie sprawowana jest przez marionetkowego króla z dynastii Merowingów
732 - bitwa pod Poitiers - zwycięstwo wojsk frankońskich nad Arabami
Po śmierci Karola władzę obejmuje Pepin Krótki, zwraca się do papieża z pytaniem kto to powinien mieć koronę: dynasta czy ten co na prawdę sprawuje władzę. Szukający sojuszników papież popiera Pepina Krótkiego
751 - zgoda na detronizacje dynastii Merowingów. Monarchia dziedziczna zastępowana jest przez elekcyjną (kandydaci mogli pochodzić tylko z dynastii karolińskiej)
754 - wyprawa w obronie papiestwa przeciw Longobardom ze zdobycznych terenów ustanowione zostaje Państwo Kościelne
756 - druga wyprawa na Longobardow, powiększenie terytorium Państwa Kościelnego
768 - śmierć Pepina Krótkiego, kraj został podzielony pomiędzy dwóch synów ale na szczęści dla Karola jego brat szybko umarł i cała władza przeszła w jego ręce.
773 - wyprawa na Longobardów, Karol koronował się na Króla Longobardów
779-804 - zdobycie i chrystianizacja Saksonii
781 - koronowanie syna Karola Wielkiego -Pepina (4 lata)- na króla Włoch
788 - aneksja Bawarii
795 - początek wojny z Muzułmanami
800/25 grudzień - koronacja na cesarza
814 - śmierć Karola Wielkiego, władzę objął jego najmłodszy syn Ludwik
843 - traktat w Verdun; podział państwa:
· Lotar - Włochy i pas ziemi biegnący od Alp do Morza Północnego
· Ludwik Niemiecki - dzisiejsze Niemcy
· Karol Łysy - Francja
Stopniowe rozbicie dzielnicowe, powstawanie systemu zależności lennych; upadek miast związany z ograniczeniami w handlu
Wyspy Brytyjskie i Skandynawia:
407 - opuszczenie Brytanii przez legiony rzymskie
450-550 - zajęcie Brytanii przez Anglów, Jutów i Sasów (z rąk celtyckich Brytów, którzy musieli uciekać w góry)
przed 432 - chrystianizacja Irlandii, która stała się ostoją religii wobec pogańskich Germanów; rola św. Patryka
597 - pierwsza misja wśród germańskich plemion Heptarchii (nazwa Brytanii kiedy była ona podzielona na 8 królestw). Stopniowe jednoczenie ziem wokół Królestwa Wesexu.
878 - oddanie północnej części nizin wyspy Duńczykom; na południu powstaje zjednoczone królestwo Anglosaskie
1035 - podbój Brytanii przez duńskiego króla Kanuta
1042 - śmierć Kanuta. Do władzy powraca przedstawiciel dynastii królów Wessexu, Edward Wyznawca., który przebywał na wygnaniu w Normandii, zawierając tam układy z miejscowymi na wypadek swojej bezpotomnej śmierci
1066/styczeń - śmierć Edwarda. Możni obierają na monarchę najpotężniejszego pośród siebie - Harolda. Z pretensjami do korony występuje książę Normandii Wilhelm i władca Norwegii. Na wyspie lądują pierwsze jednostko norweskie i przegrywają. Wilhelm, z błogosławieństwem papieża ląduje trochę później.
1066/14 października - bitwa pod Hastings. Wilhelm zostaje królem Brytanii, szybko wybucha bunt popierany przez Norwegów. Ci jednak w zamian za daninę od Wilhelma cofają poparcie. Następuje 6 letnia pacyfikacja kraju.
Organizacja:
Państwo Wilhelma Zdobywcy opierało się na systemie lennym, odmiennym jednak od tego na kontynencie. Wasal był też wasalem króla, nawet wtedy gdy król nie był jego bezpośrednim seniorem. Rozdawnictwo ziemi jako podstawową zasadę uważało nie łączenie dóbr w zwarte obszary, co zapobiegało wzrostowi władzy możnowładztwa. System sądowniczy został przejęty po Anglosasach: Kościół stał się bezwolnym narzędziem w ręku monarchy. Utrzymano urząd sheriffa. Zaznaczył się wpływ kultury romańskiej.
Słowiańszczyzna:
Słowianie pochodzący gdzieś ze stepów Azji za teren swej najwcześniejszej ekspansji wybrali obszar sięgający na wschodzie po środkowy Dniepr (ci byli zwani Antami). Po klęsce Hunów (Attyla) Słowianie (Sklawianie) zaczęli posuwać się na południe zajmując znaczną część Półwyspu Bałkańskiego i organizując łupieżcze najazdy na terytorium Cesarstwa Wschodniego.
679 - protobługarzy za namową Konstantynopola atakują naddunajskich Antów. Wojna tocząca się dziesiątki lat doprowadziła w końcu do powstania państwa bułgarskiego
Na zachodzie (na zachód od Odry) Słowianie zaczęli zajmować tereny stopniowo opuszczane przez Germanów. Zaczęli nawiązywać kontakty z podkarpackimi Sklawinami. Wyodrębniły się 3 grupy językowe:
· południowa
· wschodnia
· zachodnia
Stopniowy rozkład i powstawanie prymitywnych organizacji politycznych (demokracja wojenna); wspólnotę rodową zastąpiła wspólnota terytorialna tzw. Opole. Siłą decydująca był wiec, wybierający naczelnika (starostę). Nastąpiło wyodrębnienie się warstw społecznych i plemion (rządzone wiecem na okres wojny wybierały księcia - wodza); plemiona słowiańskie zajmowały się rolnictwem (gospodarka wypaleniskowa na terenach leśnych a na równinach uprawiano ziemię aż do jej wyjałowienia); typy wsi: ulicówka i okolnica (służąca do obrony; bogowie: Swarożyc (słońce) i Wit (wiatr; urodzaj)
622-625 - powstanie plemion słowiańskich przeciwko Awarom; udział w walkach wziął frankijski kupiec Samoa, który zyskał sobie tak wielką popularność, że powstańcy obrali go władcą. Państwo Samoa było wieloplemiennym państwem patrymonialnym
660 - prawdopodobny upadek Państwa Samoa
830 - jeden z plemiennych władców Moraw - Mojmir- jednoczy plemiona; państwo jest jednak zależne od Franków
846 - umiera Mojmir. Senior - Ludwik Niemiecki - osadza na tronie syna zmarłego władcy Rościsława; chrystianizacja kraju
655 - wyprawa Ludwika Niemieckiego na Rościsława, pragnącego uzyskać całkowitą niezależność; klęska Franków
862 - dla zastąpienia misjonarzy niemieckich zwraca się do cesarza wschodniego o przysłanie misjonarzy; do misji zostają wyznaczenie braci Cyryl i Metody
863 - przybycie Cyryla i Metodego na Morawy, nauczali oni w języku słowiańskim, korzystając ze słowiańskiego przekładu Pisma Świętego
868 - wyprawa do Rzymu w celu uzyskania możliwości wyświęcania kapłanów; dotychczasowy władca kościelny Moraw, kościół bawarski, zgłaszał sprzeciw, ale nie nic to nie dało; w Rzymie umiera Cyryl (Konstanty); Metody zostaje arcybiskupem Sirmium
870 - po konflikcie z państwem karolińskim i siostrzeńcem Świętopełkiem, Rościsław zostaje wydany Bawarczykom, którzy skazują go na śmierć, ale kara zostaje zamieniona na oślepienie i osadzenie w klasztorze
871 - powstanie na Morawach, które zrzuciło zwierzchność Karolingów. Władcą zostaje Świętopełk.
885 - śmierć Metodego. Jego zwolennicy zostają wypędzenie. Znaczenie odzyskuje obrządek łaciński
895 - śmierć Świętopełka
Bizancjum i Bałkany
Walki z Arabami zmusiły Cesarstwo do zmilitaryzowania administracji w Azji Mniejszej, którą poddano władzy dowódców wojskowych: okręg korpusu (zwany temą) naprał charakteru jednostki administracji lokalnej.
678 - pokój z Arabami po przełamaniu blokady morskiej Bizancjum (”ogień grecki”)
682 - zerwanie pokoju przez Cesarstwo; nowa ofensywa arabska, oblężenie Konstantynopola
717 - wódz Leon Izauryjczyk zostaje obwołany cesarzem, współpraca z chrześcijańskimi księstewkami Armenii
726 - rozpoczęcie reform religijnych; zwalczanie kultu obrazów świętych (ikonoklazmu); osłabienie pozycji Bizancjum w wyniku konfliktów wewnętrznych umożliwiło Frankom ekspansję we Włoszech
864 - przyjęcie przez Bułgarów chrztu w obrządku chrześcijańskim (zmuszeni do tego tym, że z jednej strony mieli Wielkie Morawy a z 2. Cesarstwo, obie potęgi były wrogie; poza tym zyskiwali przychylność Ludwika Niemieckiego)
876 - rewolucja pałacowa daje władzę w Konstantynopolu Bazyliemu. Który zażegnuje konflikt z papiestwem i toczy zwycięskie walki z Arabami
894 - wojna z Bułgarami zakończona remisem; państwo bułgarskie nosiło od tej chwili miano Carstwa (cesarstwa) a jego władca poślubił grecką księżniczkę, otwierając się na wpływy Bizancjum
968 - osłabiona Bułgaria, targana wewnętrznymi sporami, zostaje rozbita przez Cesarstwo i władcę Wielkich Moraw Świętopełka. Jedynie w zachodnich prowincjach carstwa, opanowanych przez możnowładczy ród Szyszmana, tworzy się w późniejszym okresie rozległe państwo.
1018 - ostateczne rozbicie państwa bułgarskiego przez Bizancjum
1054 - schizma wschodnia
Rzesza Niemiecka
887 - wyjście Królestwa Wschodniofrankijskiego ze wspólnoty karolińskiej. Zwiększa się rola poszczególnych rodów, które przejmują stopniowo obowiązki władzy centralnej. Zaczynają powstawać księstwa terytorialne
911 - śmierć ostatniego przedstawiciela dynastii karolińskiej w Niemczech Ludwika Dziecię; przekształcenie monarchii w elekcyjną; królem został Konrad I, książę frankoński, ale państwo przekształciło się w konglomerat pół zależnych księstw czyli w Rzeszę.
919 - śmierć Konrada I. Królem, zgodnie z życzeniem Konrada I został Henryk I Ptasznik z rodu Ludolfingów (Sasów); nastąpiło zwiększenie roli Saksonii
925 - zdobycie Lotaryngii
926 - rozejm z Węgrami, który dotyczył jednak tylko północnych księstw Rzeszy
929 - Czechy stają się lennem koronnym
928/9 - wyprawy na Słowian Połabskich; opanowanie ziem leżących pomiędzy Soławą i Łabą; na zdobytych terenach powstają liczne grody, które zamieszkiwali głównie wojownicy; powstanie Marchii Wschodniej
933 - najazd węgierski na Saksonię spowodowany odmową płacenia daniny przez Henryka I Ptasznika; bitwa nad Unstrutą; klęska Węgrów
936 - śmierć Henryka I Ptasznika; elektorzy wybierają na króla jego syna z drugiego małżeństwa Ottona I; koronacja w Akwizgranie
Polityka Ottona I:
Opierał się na klerze dlatego, że jego majątki nie były dziedziczone co znacznie osłabiało jego pozycję względem króla ale jednoczesne bogactwo zapewniało posłuch wśród feudałów. Jednocześnie Szwabia i Bawaria wdały się w rozgrywki o koronę włoską.
951 - Otton I atakuje Włochy. Król włoski Berengarem z Ivrei staje się lennikiem królów Rzeszy. Otton I żeni się z księżniczką burgundzką Adelajdą, wdową po królu włoskim Lotarze. W Niemczech wybucha powstanie syna Ottona z pierwszego małżeństwa, który bał się o swoje prawa dziedziczenia.
954 - wybucha powstanie Słowian Połabskich
955 - najazd Węgrów
955/sierpień - klęska Węgrów na Lechowym Polu
955/październik - stłumienie powstania Słowian Połabskich
961 - druga wyprawa na Włochy mająca na celu ponowne przywrócenie zwierzchnictwa senioralnego nad królem Włoch. Koronacja Ottona I na króla Włoch w Mediolanie
962/2 luty - koronacja Ottona I na Cesarza w Bazylice św. Piotra
973 - śmierć Ottona I; władzę obejmuje wybrany vivente rege Otton II; konflikt z kandydatem opozycji Henrykiem Kłótnikiem, księciem Bawarii; pacyfikacja Rzeszy i ostateczne zwycięstwo Ottona II
982 - wyprawa do Kalabrii mająca na celu odrzucenie z Półwyspu Pirenejskiego Saracenów i Greków; klęska
983 - śmierć Ottona II; koronę otrzymuje jego 3 letni syn Otton III. O władzę regencyjną nad królem walczą Henryk Kłótnik i wdowa Teofano. Ostatecznie Cesarzowa obejmuje regencję a później przekazuje ją wdowie po Ottonie I - Adelajdzie
983 - wybucha kolejne powstanie Słowian Połabskich
995 - po uzyskaniu pełnoletności władzę obejmuje Otton III
1002 - śmierć Ottona III; władzę obejmuje syn Henryka Kłótnika - Henryk II Bawarski - rozpoczyna się długotrwała wojna z Polską
1024 - śmierć Henryka II Bawarskiego; władzę przejmuje Konrad II z dynastii salickiej (książęta frankońscy)
1027 - wyprawa do Włoch i koronacja na Cesarza
1032 - po wymarciu tamtejszej dynastii Konrad II zostaje królem Burgundii; atak na Polskę Mieszka II
Wprowadzenie prawa umożliwiającego dziedziczenie lenna przez wasala - ograniczenie potęgi feudałów
1039 - śmierć Konrada II; władzę obejmuje jego syn Henryk III, który podnosi prestiż Cesarstwa do nieznanego dotychczas poziomu. Uporządkowanie spraw Burgundii, narzucenie zwierzchnictwa senioralnego Węgrom, pozwoliło zająć się południową flanką czyli Włochami. Henryk III uzależnił od siebie papiestwo osadzając na tronie piotrowym oddanych sobie prałatów niemieckich. Byli oni wykonawcami jego planów politycznych a okres ten nazwano „cezaropapizmem”
1056 - śmierć Henryka III; władzę obejmuje 6 letni syn Henryk IV; w jego imieniu rządzi regent
1065 - objęcie samodzielnej władzy przez Henryka IV; upadek znaczenia Cesarstwa.
Kościół:
Feudalizacja Kościoła spowodowała jego zeświecczenie i poddanie go władzy świeckiej. Wprowadzono symonię, czyli sprzedaż stanowisk kościelnych, oraz nikolaizm, czyli zerwanie z zasadą celibatu, spowodowało, że biskupi zachowywali się jak wielcy feudałowie i chcieli zapewnić przede wszystkim bogactwo swoim potomkom. Zwierzchność senioralna władcy nad majątkiem kościelnym (inwestytura) stwarzała możność nadawania stanowisk kościelnych nawet ludziom świeckim, wygodnym dla władcy. Stąd dominowało przekonanie o wyższości władzy świeckiej nad duchowną. Jednocześnie widoczne było ożywienie życia kościelnego, pojawiły się pierwsze oznaki reformy zapoczątkowanej przez opactwo w Cluny (założone 910; opat Bernard z Claviroux). Odnowę moralną popierało Cesarstwo, pragnące podjąć walkę z panoszącym się wśród duchowieństwa zepsuciem obyczajów. Ograniczało się ono jednak tylko do tępienia symonii. Tematem inwestytury i nikolaizmu nie interesowano się w ogóle.
1059/13 kwietnia - dekret wprowadzający nowy tryb wyboru papieża; wybory dokonywali elektorzy - kardynałowie; pozbawiło to Cesarza wpływu na elekcję; dekret wydał Mikołaj II
Później kuria rozpoczęła walkę o zwiększenie swoich wpływów. Wykorzystując słabość rządów regencyjnych po śmierci Henryka III zdobyła hegemonię we Włoszech. Wysunięto też tezę (Piotr Damiani), że Cesarstwo i Papiestwo są równymi siłami, które nie mogą działać niezależnie. Praktyka była inna. Teokratyzm stał się ideologią przewodnią dla polityki Papiestwa i np. w jego duchu zarządzano scedowania nowo zdobytych ziem Hiszpanii na podstawie sfałszowanych aktów tzw. „zbiorów pseudo - Izydora”. Jednocześnie Hildebrand (późniejszy Grzegorz VII) wydał tają notatkę zwaną „Distatus papae” wywyższającą Papieża pośród innych władców Europy. System tych rządów można nazwać „papocezaryzmem”.
1075 - synod rzymski potępia inwestyturę, symonię i nikolaizm.
1076/styczeń - zwołany przez Henryka IV synod Kościoła niemieckiego w Wormacji wypowiada posłuszeństwo Papieżowi
1076/luty - Grzegorz VII obrzuca klątwą Henryka IV i zwalnia poddanych z przysięgi. W Rzeszy do głosu dochodzi opozycja pod wodza Rudolfa, księcia Szwabii. Ostatecznie Papież zdejmuje klątwę z korzącego się w Canossie Cesarza. W Niemczech toczą się walki, z których Henryk IV wychodzi zwycięsko.
1080/25 czerwca - Cesarz ogłasza detronizację Grzegorza VII a na nowego Papieża wybiera Wiberta, arcybiskupa Rawenny, zaciekłego wroga Grzegorza VII
1085 - śmierć Grzegorza VII na wygnaniu w Salerno
1022 - ugoda w Wormacji zawarta przez Henryka IV i nowego papieża, Francuza, Kaliksta II zakładająca rezygnację z inwestytury ale zachowującą obszary lenne nadawane wybranym z duchowieństwa elektorom. Biskupów wybierano kanonicznie
Anglia i Francja
987 - śmierć Ludwika V - ostatniego z dynastii Karolińskiej we Francji w linii prostej
987 - królem został Hugon Kapet poparty przez możnych północy Francji. System elekcji vivente rege uczynił w praktyce koronę królewską dziedziczną w rodzie Kapetyngów. Dzięki poparciu wyższej hierarchii kościelnej król zmusił do uznania siebie przez feudałów południa. Problemem był książę Normandii, który będąc lennikiem króla Francji, był jednocześnie królem Anglii. Gdy królem Anglii został w 1154 Henryk II posiadający też Akwitanię, dzięki ślubie z rozwiedzioną małżonką ówczesnego króla Francji - Ludwika VII - Eleonorą Akwitańską, wiadomo było, że musi dojść do konfliktu. Henryk II znacznie zwiększył rolę wojska zaciężnego, które w przeciwieństwie do armii dostarczanych przez panów feudalnych lepiej nadawało się do długotrwałej kampanii. Dla zdobycia pieniędzy na żołd, Henryk II w konstytucjach ogłoszonych w Clerdon w 1164 ograniczył prawa Kościoła, zrównał lenników duchownych ze świeckimi i cofnął ulgi podatkowe. Na czele protestów stanął arcybiskup Canterbury Tomasz Becket. Po ucieczce na kontynent i powrocie, po mediacji Papieża i Ludwika VI, został zamordowany w 1170. Kościół uznał go za świętego, Henryk II musiał odwołać Konstytucje klerdońskie i odbyć pielgrzymkę do grobu arcybiskupa.
1180 - po zmarłym Ludwiku VII władzę we Francji przejmuje Filip August, skutecznie walcząc z Henrykiem II
1189 - pokonany Henryk II korzy się przed Filipem Augustem sprzymierzonym z synem angielskiego króla Ryszardem Lwie Serce; wkrótce później Henryk II umiera. Niedawni sprzymierzeńcy rozpoczynają otwartą wojnę przeciwko sobie, przerwaną dopiero pod naciskiem Kościoła wzywającego na III krucjatę. Filip August, który szybciej powrócił z wyprawy, sprzymierza się z bratem Ryszarda, Janem bez Ziemi, który w zamian za uznanie go władcą czyni duże ustępstwa terytorialne i polityczne na rzecz Francji. Przebywający w tym czasie w niewoli u cesarza Ryszard Lwie Serce, wykupuje się w końcu, powraca do Anglii, zmusza Jana do kapitulacji a Filipa ratuje tylko interwencja Papieża
1199 - Ryszard Lwie Serce umiera; królem Anglii zostaje Jan bez Ziemi, który szybko zraża do siebie największych wasali. Feudałowie udają się do Filipa Augusta, jako zwierzchniego seniora z Normandii. Sąd parów zarządza konfiskatę wszystkich lenn Jana. Do roku 1208 Filip August opanowuje ziemie Jana leżące na północ od Garonny. Sytuację króla Anglii pogarsza zatarg z papiestwem ( 1212 - klątwa)
W tej stosunków w Anglii pozwolił zająć się Janowi Francją. Udało mu się zbudować koalicję z Ottonem IV oraz księciem Flandrii. Doskonały plan ataku z dwóch stron nie powiódł sytuacji Jan bez Ziemi uznał się za lennika Rzymu ( 1213). Uporządkowanie się po przegranej wojsk cesarskich jeszcze na terenie Flandrii w bitwie pod Bouviens (1214). Bitwa przekreśliła nadzieje Jana bez Ziemi dotyczące korony francuskiej. W Anglii wybuchł bunt poddanych domagających się przywrócenia dawnych wolności. Jan musiał ustąpić i zatwierdzić postulaty buntowników 15 czerwca 1215 jako Wielką Kartę Swobód. Było to pierwsze prawne ograniczenie samowoli króla. Wkrótce później monarcha chciał obalić nowe prawo. Szybko jednak wybuchł bunt, który chciał detronizacji władcy i oddania korony synowi Filipa Augusta, Ludwikowi.
1216 - umiera Jan bez Ziemi; królem zostaje niepełnoletni Henryk III; aż do objęcia samodzielnych rządów (1227) rządzi regencja
Henryk III Plantagenet odznaczał się wybuchowym charakterem. Tracił powoli posiadłości we Francji, które były przejmowane przez Kapetyngów. Szybki rozwój w ty czasie przeżywała południowa część Francji - Prowansja, charakteryzująca się odmiennością religijną (dualizm, albigensi). Pacyfikacja kraju mające status krucjaty (1209-1229) zniszczyła kraj, kulturę i odrębność. To pozwoliło Kapetyngom włączyć Prowansję do swej zjednoczonej Francji. Jednocześnie występowały tendencję odśrodkowe w postaci tzw., Apanaży czyli nadawanie posiadłości młodszym synom króla.
Po Krótkim okresie władzy Ludwika VIII do władzy dochodzi w roku 1226 Ludwik IX, który zwiększa prestiż monarchii kapetyńskiej. Reformuje sądy feudalne zastępując jej monarszymi, sprawowanymi przez zawodowych sędziów.
1259 - pokój paryski z Plantagenetami, zakładający pozostawienie w rękach Henryka II ziem na południe od Garonny i kilku okręgów po jej północnej stronie.
1257 - Henryk III żąda nowych podatków ośmielony swoją dobrą sytuacją na arenie międzynarodowej (brat Ryszard z Kornwalii - król niemiecki, małoletni syn Edmund - król Sycylii). Wybuchł bunt ponieważ Anglia trapiona była klęską nieurodzaju, więc pieniędzy po prostu nie było.
1258 - król musiał zaakceptować tzw. Prowizje Oksfordzkie ustanawiające kontrolę nad działaniami króla. Powołano parlament zbierający się 3 razy w roku. Chęć odrzucenia reform i króla wywołała nawy bunt. Wojska królewskie ponoszą klęskę pod Lewes w maju 1264 i oddają inicjatywę w ręce przywódcy buntowników Szymona z Montfort. Powołał on niższą izbę parlamentu - Izbę Gmin. Radykalizm Szymona zraził baronów, którzy w koalicji z królem pokonali go w bitwie pod Evesham 1265. Henryk wycofał się ze wszelkich ustępstw a z całej sprawy pozostał podział parlamentu na 2 izby.
Dominium Mundi
1125 - umiera Henryk V; po jego bezpotomnej śmierci koronę przejmuje książę saski Lotar z Supplinburga; Cesarstwo łączą z Papiestwem przyjazne stosunki dlatego, że muszą wspólnie walczyć ze wzrastającym znaczeniem Normanów włoskich. Dlatego Lotar poparł nowego papieża Innocentego II w walce z antypapieżem.
Po tych wydarzeniach wybucha bunt w Rzymie, odwołujący się do szczytnej przeszłości miasta. Powstańcy obierają swojego patrycjusza _1140) oddając mu władzę wykonawczą w mieście. Po śmierci Innocentego II jego następcy próbowali zwalczać senat powołany przez powstańców. Nie przynosiło to jednak rezultatów. W tej sytuacji w1145 obrano papieżem Eugeniusza III. Musiał on szukać poparcia w Niemczech, gdzie po śmierci Lotara (1137) władcą został Konrad III z dynastii Sztaufów po konflikcie z Henrykiem Pysznym (Welfem). W Rzymie przywódca powstańców został Arnold, były kanonik z Brescii, który został wygnany ze swego rodzinnego miasta za szerzenie zasad niezgodnych z filozofią klery czyli: ubóstwa i sekularyzacji dóbr kościelnych. Opowaidał się za Rzymem jako republiką komunalną. Jego zwolenników nazywano sektą Lombardów.
1152 - Umiera Konrad III; władza przechodzi w ręce Fryderyka I Barbarossy; ten oddaje Saksonię Henrykowi Lwu, synowi Henryka Pysznego, zażegnując tym samym konflikt w Rzeszy
1154 - wyprawa do włoch, gdzie po śmierci Rogera, twórcy państwa Normanów włoskich doszło do zmian, Fryderyk zawiera umowę z papieżem Hadrianem IV, który w zamian za wydanie Arnolda z Brescii koronuje Fryderyka I na cesarza. Wkrótce po koronacji (1155) papież zrywa porozumienie i zawiera sojusz z Normanami. Później papiestwo niedwuznacznie zasugerowało wyższość swojej władzy nad cesarską. W odpowiedzi na to Fryderyk I Barbarossa wyprawił się ponownie do Włoch, gdzie propagował wyższość władzy świeckiej nad jakąkolwiek inną. Droga wiodła przez Lombardię, gdzie cesarz zajął się rewindykacją regaliów (uprawnień takich jak prawo bicia monety, stanowienia targów, pobierania podatków, sądownictwa), które były rozdawane hojną ręką przez Henryka IV. Miasta lombardzkie nie chciały oczywiście stracić uprawnień. Trzeba je było do tego zmusić siłą. W tej sytuacji po śmierci Hadriana IV (1159) wybrano dwóch papieży: Aleksandra III a pro cesarska mniejszość Wiktora IV. Za Aleksandrem opowiadał się zakon cystersów. Mediolan przewodzący opozycji anty cesarskiej został, po kapitulacji, doszczętnie zniszczony (1162) co jeszcze podgrzało atmosferę. W 1164 zmarła Wiktor IV a za namową cesarza na jego następcę wybrano Paschalisa III. Miasta włoskie założyły Ligę Lombardzką, która w przymierzu z królem Anglii Henrykiem II, Manuelem Komnenem, cesarzem Bizancjum, królem normańsko sycylijskim i papiestwem rozpoczęła na szeroką skalę wojnę z Cesarstwem, które odniosło zdecydowaną klęskę pod Legnano (23 maj 1176). To doprowadziło do podpisania pokoju w Wenecji (1177) wedle którego Fryderyk I uznawał wybór Aleksandra III. Z Ligą Lombardzką podpisano rozejm jedynie na 6 lat, a po upływie tego okresu cesarz zmuszony był zawrzeć pokój, ponieważ toczył walki z opozycją welficką. Pokój z Ligą Lombardzką podpisano 25 czerwca 1183 w Konstancji. Cesarz godził się na autonomię miast, które zachowały regalia. Musiały jedynie uznać zwierzchnictwo Fryderyka I Barbarossy. Zawarł on także układ z królem Sycylii Wilhelmem II na podstawie którego, syn Fryderyka I, Henryk VI ożenił się z ciotką Wilhelma II stając się dziedzicem korony sycylijskiej
1190 - ginie Fryderyk I Barbarossa; Henryk VI zostaje królem Niemiec; Umiera też Wilhelm II ale wielmoże Sycylii nie uznają praw Henryka VI. Nowy król musi prowadzić wojny jednocześnie z Sycylią, opozycją welficką i zwalczać sprzymierzeńca Sycylii, króla Anglii Ryszarda Lwie Serce. Tenże w roku 1192 wpada w ręce cesarza i musi złożyć mu hołd lenny i wycofać poparcie dla jego wrogów.
1194 Henryk VI zdobywa Sycylię. Tam w ręce dynastii Sztaufów dostaje się córka cesarza bizantyjskiego. Cesarz żeni ją szybko ze swoim bratem Filipem dając dynastii formalne podstawy do korony Bizancjum. Jednocześnie jednak pragnął zachować koronę niemiecką jako dziedziczną w dynastii Sztaufów. Dla uzyskania poparcia elektorów Rzeszy obiecał włączenie królestwa Sycylii do Rzeszy, na co patrzył podejrzliwym wzrokiem papież, będący zwierzchnikiem senioralnym Sycylii.
1197 - Henryk VI umiera na febrę; przed śmiercią poprosił papieża o opiekę nad 3 letnim synem Fryderykiem II i zapewnienie mu tronu Sycylii. Papież zgodził się ale dobrze wiedział, że nie można dopuścić do połączenia tronów Sycylii i Niemiec w jednym ręku
1198 - nowym papieżem zostaje Innocenty III
W tym czasie stronnicy Sztaufów wybrali na...
cac666