HISTORIA POWSZECHNA
1415 – spalenie na stosie Jana Husa
1428 – śmierć Masaccia, prekursora renesansowego malarstwa
1436 – budowa kopuły katedry we Florencji
1453 – upadek Konstantynopola
1453 – koniec wojny stuletniej
1455 – wydrukowanie Biblii przez Gutenberga
1455 – początek wojny dwóch róż w Anglii (do 1485)
1469 – ślub Izabeli Kastylijskiej z Ferdynandem Aragońskim, powstanie Królestwa Hiszpanii
1487/88 – Bartolomeo Diaz dociera do Przylądka Dobrej Nadziei
1492 – odkrycie Ameryki przez Kolumba
1492 – upadek Grenady, koniec rekonkwisty
1492 – 1559 – wojny włoskie
1494 – układ w Tordesillas, podział stref wpływów pomiędzy Hiszpanię i Portugalię
1497 – Jan Kabot (Giovanni Caboto) dociera do Kanady
1497 – 1498 – Vasco da Gamma dociera do Indii
1498 – spalenie na stosie Hieronima Savonaroli we Florencji
1500 – Pedro Cabral dociera do wybrzeży Brazylii
1506 – rozpoczęcie budowy nowej bazyliki św. Piotra przez Donato Barmantego
1517 – wystąpienie Marcina Lutra (95 tez)
1519 – 1521 – Herman Cortez podbija Meksyk
1519 – 1522 – wyprawa dookoła świata Ferdynanda Magellana
1523 – zerwanie unii kalmarskiej, powstaje protestanckie Królestwo Szwecji, Gustaw Waza królem
1525 – bitwa pod Pawią, cesarz Karol V pokonuje Franciszka I z Francji
1526 – bitwa pod Mochaczem, śmierć Ludwika Jagiellończyka, króla Czech i Węgier
1529 – protest zwolenników Lutra na sejmie Rzeszy w Spirze
1529 – układ w Saragossie, ustalenie lini wpływów na Pacyfiku, uzupełnienie układu w Tordesillas
1531 – utworzenie giełdy w Antwerpii
1531 – 1533 – Francisco Pizarro podbija Peru
1534 – Jaques Cartiet dociera do rzeki św. Wawrzyńca
1534 – proklamowanie kościoła anglikańskiego przez Henryka VIII Tudora
1534 – Ignacy Loyola zakłada Towarzystwo Jezusowe (początek Jezuitów)
1536 – wystąpienie Jana Kalwina
1540 – zatwierdzenie przez papieża zakonu Jezuitów
1545 – 1563 – obrady soboru trydenckiego (kontrreformacja)
1555 – pokój w Augsburgu („quius regio, eius religio” – czyj kraj tego religia)
1556 – abdykacja cesarza Karola V
1559 – pokój w Cateau-Cambresis, koniec wojen włoskich
1563 – 1570 – I wojna północna zakończona pokojem w Szczecinie
1571 – bitwa morska pod Lepanto, flota hiszpańska pokonuje Turków
1572 – noc św. Bartłomieja (rzeź protestanckich hugenotów)
1581 – powstanie niepodległej Holandii
1588 – Anglicy pokonują hiszpańską Wielką Armadę, hegemonia Anglii na morzach
1589 – śmierć Henryka III, koniec Walezjuszy, Henryk IV Burbon królem
1598 – edykt nantejski, swoboda wyznania we Francji
1600 – spalenie na stosie Giordana Bruna
1600 – utworzenie kompanii Wschodnioindyjskiej
1603 – śmierć Elżbiety I, sukcesja Stuartów
1605 – 1613 – Wielska Smuta w Rosji
1607 – założenie Jamestown, pierwszej angielskiej osady, stolicy Wirginii
1608 – powstanie Unii Protestanckiej w Rzeszy
1609 – cesarz wydaje list majestatyczny (swoboda wyznania)
1609 – powstanie Ligi Katolickiej w Rzeszy
1610 – Henryk IV ginie z ręki fanatycznego katolika
1613 – Michał Romanow carem, początek nowej dynastii
1618 – 1648 – wojna trzydziestoletnia
1620 – bitwa pod Białą Górą, klęska Czechów
1620 – statek „Myflower” z Ojcami Pielgrzymami przybywa do Ameryki, założenie Plymouth
1632 – bitwa pod Lutzen, śmierć Gustawa Adolfa króla Szwecji
1640 – zwołanie Krótkiego Parlamentu w Anglii („nie” dla podatków Karola I)
1640 – 1660 – Długi Parlament zwołany przez Karola I Stuarta w Anglii
1641 – Wielka Remonstracja uchwalona przez parlament angielski
1642 – wybuch wojny domowej w Anglii
1645 – klęska pod Naseby sił królewskich w wojnie domowej
1648 – pokój westfalski (w Munster z Francją, w Osnabruck ze Szwecją)
1648 – 1653 – francuskie powstanie antykrólewskie tzw. Fronda
1649 – skazanie na śmierć Karola I Stuarta w Anglii
1651 – akt nawigacyjny w Anglii (Cromwell, ograniczenie obcych kupców)
1653 – Oliver Cromwell ogłasza się Lordem Protektorem
1660 – restauracja Stuartów w Anglii (po śmierci Cromwella w 1658)
1679 – Habeas Corpus Act w Anglii, gwarancja nietykalności osobistej
1685 – Ludwik XIV znosi edykt nantejski (hugenoci zmieniają religię lub emigrują)
1688 – Chwalebna rewolucja, odsunięcie Jakuba II Stuarta, tron dla Wilhelma Orańskiego, Anglia monarchią konstytucyjną
1689 – Bill of Rights, angielski spis praw ograniczających władzę króla
1700 – 1721 – III wojna północna (wielka) – Rosja, Saksonia, Dania kontra Szwecja
1701 – Fryderyk III ogłasza się królem Prus jako Fryderyk I
1701 – 1714 – wojna o sukcesję hiszpańską (pokój w Utrechcie)
1707 – połączenie Anglii i Szkocji w Królestwo Zjednoczonej Brytanii
1709 – Bitwa pod Połtawą, klęska Szwedów
1712 – Piotr I przenosi stolicę z Moskwy do Petersburga
1713 – pokój w Utrechcie, Francja a Anglia i Holandia, utworzenie dwóch odrębnych linii Burbonów, upadek przewagi Francji
1713 – sankcja pragmatyczna cesarza Karola VI, niepodzielność ziem, dziedziczność w linii żeńskiej
1714 – pokój w Rasttat, uzupełnienie pokoju w Utrechcie, porozumienie Francji i Habsburgów
1721 – pokój w Nystad, koniec wielkiej wojny północnej, upadek potęgi Szwedów
1740 – 1748 – austriacka wojna sukcesyjna
1756 – 1763 – wojna siedmioletnia (Anglia z Prusami kontra Austria, Rosja i Francja)
1759 – bitwa pod Kunersdorfem (Kunowicami), klęska Fryderyka II z Rosjanami
1763 – pokój w Hubertsburgu, zwycięstwo Prus, „cud domu brandenburskiego”
1763 – pokój w Paryżu, klęska Francji, Kanada i Indie dla Anglii
1773 – Tea Act w Ameryce (monopol dla drogich kupców angielskich)
1773 – bostońskie picie herbaty (bunt amerykanów przeciwko uciskowi handlowemu)
1774 – I Kongres Kontynentalny
1775 – II Kongres Kontynentalny
1775 – bitwa pod Lexington (zwycięstwo Anglików)
1776 – 4 lipca – amerykańska Deklaracja Niepodległości
1776 – bitwa pod Saratogą (pierwsza wygrana Amerykanów)
1780 – maszyna parowa Jamesa Watta
1781 – bitwa pod Yorktown (zwycięstwo nad Anglikami)
1783 – podpisanie traktatu paryskiego, Wlk. Brytania uznaje niepodległość Stanów Zjednoczonych
1787 – kongres amerykański uchwala konstytucję, powstają Stany Zjednoczone Ameryki
1789 – 5 maja – zwołanie Stanów Generalnych przez Ludwika XVI we Francji
1789 – 9 lipca – powstanie Zgromadzenia Konstytucyjnego (Konstytuanta)
1789 – 14 lipca – zdobycie Bastylii
1789 – 26 sierpnia – uchwalenie Deklaracji Praw Człowieka i Obywatela
1789 – wejście w życie konstytucji USA, Jerzy Waszyngton pierwszym prezydentem
1791 – 3 września – uchwalenie konstytucji we Francji
1791 – Amerykańska Karta Praw
1792 – 22 września – uwięzienie Ludwika XVI i obalenie monarchii we Francji
1793 – 21 stycznia – ścięcie Ludwika XVI
1793 – wprowadzenie rządów absolutnych Komitetu Ocalenia Publicznego (jakobini)
1794 – ścięcie Dantona i Robespierre’a
1795 – uchwalenie nowej konstytucji francuskiej (władzę przejmuje dyrektoriat)
4
vonavi