Rewolucja przemysłowa
W II połowie XVIII w. doszło do serii wynalazków technicznych, które zmieniły oblicze europejskiego przemysłu. Była to tak zwana rewolucja przemysłowa, czyli przejście od przemysłu manufakturowego do przemysłu zmechanizowanego. Mogła się ona rozpocząć w kraju stojącym na wysokim poziomie technicznym, gdzie nie było ograniczeń zdolnych zahamować burzliwy rozwój gospodarczy i gdzie znajdowały się kapitały niezbędne do przeprowadzenia inwestycji w przemyśle. Krajem takim była Anglia. Ze względu na szybką amortyzację inwestycji w przemyśle lekkim, początek rewolucji dał przemysł włókienniczy. Zaczęto stosować maszynę przędzalnianą o napędzie wodnym oraz mechaniczny warsztat tkacki. Największą zmianę wprowadziło wynalezienie maszyny parowej (1769 r. James Watt), co uniezależniło przemysł od lokalizacji. Przy wytopie surówki (stal) zastosowano węgiel kamienny. Spowodowało to rozwój górnictwa. Dzięki rewolucji przemysłowej Anglia stała się pierwszą potęgą przemysłową świata, miejscem, gdzie występowała najwyższa dynamika wzrostu produkcji. Z rozwojem przemysłu wiązał się rozkwit handlu. W latach 1714-1780 wartość handlu angielskiego wzrosła trzykrotnie. Londyn wysunął się na głównego europejskiego dystrybutora towarów kolonialnych. Rewolucja przemysłowa w Anglii ukształtowała ostatecznie dwie klasy społeczne: robotników i właścicieli przedsiębiorstw (kapitalistów).
Przykład płynący z Anglii oddziaływał na mieszczaństwo innych państw europejskich. Swoboda działania angielskiej burżuazji wywoływała zazdrość i chęć zmiany istniejących stosunków społeczno-politycznych. Burżuazja walczyła niejako na dwa fronty. Z jednej strony przeciw przywilejom szlachty, a z drugiej przeciw monopolom, którymi dysponowały najbogatsze grupy mieszczaństwa. Monopole te zostały nadane przez władców i przynosiły ich dysponentom wielkie korzyści, ale też skutecznie hamowały rozwój gospodarki. Stąd też głównym nośnikiem idei wolności ekonomicznych była burżuazja przemysłowa. Wyrazicielem tych poglądów był Adam Smith, twórca angielskiej szkoły ekonomii politycznej. Według niej bogactwem narodu jest masa towarów wytwarzanych przez przemysł i rolnictwo. Niezbędna dla powiększenia tej masy jest wolna konkurencja. Wykluczała ona interwencję państwa w sprawy produkcji i w stosunki między pracownikiem a pracodawcą. Także system polityczny Wielkiej Brytanii zapewniał nieskrępowany rozwój gospodarczy. Wraz z wstąpieniem na tron Jerzego I rozpoczął się pełny rozkwit rządów parlamentarnych w Anglii. Rada Królewska została przekształcona w gabinet ministrów z premierem na czele. Premierem zostawał przywódca partii mającej większość głosów w parlamencie. Reformy te stały na straży interesów szlachty i burżuazji. Porządki te skrajnie odbiegały od panujących w innych państwach europejskich. Szczególnie niezadowolone było mieszczaństwo we Francji.
vonavi