Rewolucje w Niderlandach w XVI wieku
Wydarzenia, które rozegrały się w Niderlandach w XVI w. miały wieloraki charakter. Była to jednocześnie wojna religijna między katolikami a protestantami (kalwinistami), wojna o niepodległość Niderlandów od korony hiszpańskiej i była to też pierwsza w Europie rewolucja mieszczańska. Mieszczanie miast północnej części Niderlandów wywalczyli sobie prawo do samodzielnego decydowania o swoich sprawach i oni stali się grupą panującą w państwie. Pojęcie Niderlandy oznacza teren dzisiejszych trzech państw: Belgii, Holandii i Luksemburga. W wyniku splotu okoliczności historycznych w XV w. władza nad nimi przeszła w ręce dynastii Habsburgów, którzy władali wieloma krajami Europy. Po abdykacji cesarza Karola V przeszły one w ręce jego syna, króla Hiszpanii Filipa II. Niderlandy były w tym czasie jednym z najlepiej zagospodarowanych, co za tym idzie najbogatszych rejonów Europy. Znajdowały się tutaj bardzo bogate miasta handlowe i portowe (Antwerpia, Amsterdam, Brugia). Potęga Niderlandów wyrosła z rzemiosła i handlu. W XVI wieku wielką popularność zdobył tam sobie kalwinizm. Tymczasem władzę sprawował Filip II, który stał się jednym z głównych protektorów katolicyzmu w Europie. Powstanie przeciw jego władzy wybuchło w 1566 r. Jego przyczyną były represje wobec zwolenników reformacji, gdyż właśnie religia była głównym ideowym polem konfliktu. Przeciw panowaniu Hiszpanów wystąpiły wszystkie warstwy społeczne, zarówno chłopi i mieszczanie, jak i część szlachty i arystokracji, domagając się nie tylko swobód religijnych, ale także zmian politycznych. Kolejni namiestnicy, mimo stosowania terroru, nie mogli poradzić sobie z powstańcami. W 1566 r. książę Alba mianowany przez Filipa II, rozpoczął serię okrucieństw. Przywódcy opozycji zostali skazani na śmierć, zwolenników reformacji wydano w ręce inkwizycji, zniszczone zostały przy tym kwitnące gospodarczo prowincje. Polityka ta spowodowała ponowny wybuch powstania w 1572 r. Przywódcą powstania był książę Wilhelm I Orański, który uzbroił północne prowincje. Jego powstańców Hiszpanie pogardliwie nazywali gezami, od określenia oznaczającego żebraków. W 1576 r. Hiszpanie zdobyli Antwerpię i wymordowali około 7 tys. jej mieszkańców. Połączyło to mieszkańców południowych i północnych prowincji w ich oporze. Zawarli oni tzw. pacyfikację gandawską, w której przyrzekli udzielać sobie pomocy przeciw Hiszpanom. Jednak południe w 1579 r. zawarło unię w Arras, obawiając się dominacji protestantów z północy. Na jej mocy uznano władzę Filipa II w zamian za amnestię, autonomię i przywileje. Z kolei protestanci zawarli w 1579 r. unię w Utrechcie i założyli nowe państwo – Republikę Zjednoczonych Prowincji Niderlandów. W 1581 r. Stany Generalne prowincji północnych ogłosiły detronizację Filipa II. Republice udało się przetrzymać zagrożenie hiszpańskie dzięki przewadze wojennej na morzu. Klęska hiszpańskiej Wielkiej Armady wysłanej w 1588 r. na podbój wspierającej Republikę Anglii, zmusiła władze hiszpańskie do faktycznego uznania niepodległości prowincji północnych. Wojna trwała jeszcze do 1609 r., a Hiszpania uznała niepodległość Niderlandów dopiero w 1648 r. W ten sposób utrwalił się podział na niepodległą północ (Holandia) i uzależnione od Hiszpanii południe (Belgia).
vonavi