Zgineli za wiarę.pdf

Paweł Liniewicz

ZGIN Ę LI TAK ś E ZA WIAR Ę ...

W czasie II wojny światowej wielką daninę męczeńskiej krwi złoŜył Kościół rzymskokatolicki na

Wschodnich Kresach Rzeczypospolitej, a zwłaszcza na terenach dzisiejszej zachodniej Ukrainy.

Przyszłomutamzderzyćsięzdwomaokupantamiizukraińskimnacjonalizmem,któregoofiarami

było prawdopodobnie stu kapłanów, braci i sióstr zakonnych z archidiecezji lwowskiej i diecezji

łuckiej.Dokładnaichliczbaprawdopodobnienigdyniezostanieustalona.

Cena wierno ś ci Chrystusowi

UkraińscynacjonaliściniezawszelikwidowaliniepoŜądanydlanich„element”zapomocąnoŜa,

cepa czy siekiery. Wcześniej — w czasie okupacji sowieckiej, a później niemieckiej — ich bronią

częstobyłdonosdoNKWDczygestapo.ZpewnościąmoŜnawięcprzyjąć,Ŝeśmierćprzynajmniej

niektórych z uwięzionych przez okupantów kapłanów takŜe obciąŜa nacjonalistów. Z archidiecezji

lwowskiej w więzieniach sowieckich i niemieckich zginęło 17 kapłanów, w diecezji łuckiej 30.

TrudnadoustaleniajestteŜliczbaksięŜy,którzyzcałąpewnościąpadliofiarąrzezi.Ponadwszelką

wątpliwośćwdiecezjiłuckiejstwierdzono21takichprzypadków,warchidiecezjilwowskiejponad

40, natomiast 16 lwowskich księŜy zaginęło bez wieści. Podobny los spotkał siostry zakonne z

róŜnych zgromadzeń. Zginęło ich osiem, a takŜe siedmiu braci zakonnych i jeden alumn.

Najprawdopodobniej właśnie Józef Janas, kleryk III roku seminarium duchownego we Lwowie, był

pierwszym duchownym rzymskokatolickim zamordowanym przez bojówkarzy OUN w okolicy

Buczaczajesienią1939r.

Kapłani gin ę li przy ołtarzu

Ofiara Ŝycia złoŜona przez duchowieństwo Kościoła rzymskokatolickiego nie powinna być

zapomniana.Wieluzabitonietylkodlatego,ŜebyliPolakamiznanymiwlokalnychspołecznościach.

Często oddawali Ŝycie za wiarę. Ostrzegani zarówno przez bojówkarzy, jak i przez okoliczną

ludność,nieprzestraszylisię,aledaliświadectwowiernościChrystusowiiswojejowczarni.

KsiędzaWojciechaRogowskiegozMajdanuszanowalinietylkoPolacy,alerównieŜUkraińcy.Gdy

wstyczniu1945rokubandaUPAwkroczyładowsii„zasugerowała”mu,byjaknajszybciejwyjechał

stamtąd, bo inaczej zginie, nie posłuchał tej „rady”. Pozostał do końca ze swoimi parafianami,

którzy nie zdołali uciec przed banderowcami zgromadzonymi w kościele i na plebanii. Ksiądz

Rogowskipróbowałratowaćparafian,przekonującnapastników,byniekrzywdziliniewinnychludzi,

którzy zamierzali opuścić wieś i wyjechać do Polski. Ci jednak podpalili kościół i zabudowania

wiejskie, a mieszkańców zastrzelili. Ranny kapłan przez pięć godzin umierał wśród konających

wiernych.

Wielu kapłanów zginęło przy ołtarzu. Jednym z nich był ks. Bolesław Szawłowski z Porycka k.

Łucka, zastrzelony podczas sprawowania Eucharystii. Podobny los spotkał ks. Józefa

AleksandrowiczazZabłociak.Porycka—podczasnaboŜeństwa,naoczachwiernych,skręconomu

kark,porzucającciałonastopniachołtarza.

WezwanydoumierającegorannegoŜołnierzazginąłks.JózefSzady,proboszczparafiiLiliatynz

dekanatu BrzeŜany. Pomagał w gaszeniu poŜaru, gdy podbiegł do niego nieznany męŜczyzna z

prośbą, by udał się do rannego Ŝołnierza leŜącego koło cmentarza. Kapłan zabrał Najświętszy

Sakrament oraz oleje i udał się na wskazane miejsce. Kilka godzin później znaleziono jego ciało.

ZabiligoczłonkowieOUN,którzytegodniazamordowalirównieŜkilkuinnychPolaków.

WpodobnychokolicznościachoddałsweŜycieo.BartłomiejCzosnek,karmelita,wikariuszparafii

Bełszowce w dekanacie konkolnickim. Pod pozorem udzielenia posługi duszpasterskiej choremu

banderowcywywołaligozplebaniiibestialskozabili,wcześniejtorturując.

Szczególnie um ę czeni

Ukraińscy nacjonaliści często przed zabiciem torturowali swoje ofiary. Oblata o. Ludwika

Włodarczyka, duszpasterza w Okopach (powiat Sarny), do połowy przerŜnięto piłą. Następnie

jeszcze Ŝywego przywiązano do drzewa, gdzie konając słuŜył jako tarcza młodym dziewczętom

uczącymsięstrzelać.

Szczególnie umęczono takŜe ks. Jana Walniczka z Kociubińc, naleŜących do dekanatu

czortkowskiego. Pastwiono się nad nim przez pięć godzin. Zdzierano skórę, rany zalewano

atramentemiwrzącąwodą.NakońcunoŜamiprzybitodościany.

WokrutnychcierpieniachumierałrównieŜks.MarianBosak,proboszczzMariampola.Złamanomu

Ŝebra, jedną nogę, wybito zęby, odcięto uszy, nos, wyłupano oczy, ręce związano drutem

kolczastym,anacielewyrysowanonoŜemornat,anakoniecwleczonopoziemi.Proboszczparafii

Dołha k. Doliny ks. BłaŜej Czuba spłonął Ŝywcem wraz z 38 parafianami, którzy schronili się na

strychu jego plebanii. Ks. Stanisławowi Wilkońskiemu — katechecie z parafii Podwołczyska,

naleŜącejdodekanatuSkałat,oprawcywbiliwgłowękilkagwoździ.Konałbardzodługo.

Owoce nienawi ś ci

Jeszcze okrutniejszych opisów moŜna by przytaczać duŜo. Z relacji wielu świadków, a takŜe

oświadczeńidokumentów,zebranychm.in.przezbp.WincentegoUrbana,kierującegoprzezwiele

lat archiwum archidiecezji wrocławskiej, wynika, Ŝe do wielu mordów mogłoby nie dojść, gdyby

księŜa greckokatoliccy lepiej słuŜyli swemu powołaniu i dbali, by ich wierni nie ulegali

szowinistycznemuamokowi.Częśćznichzamiastprzeciwstawićsię,wimięchrześcijańskiejmiłości,

fali terroru, była wobec niej bierna, a nawet do niej podŜegnywała. „Z własnego doświadczenia

ludność polska moŜe powiedzieć, Ŝe niektórzy księŜa greckokatoliccy występowali na ambonach,

podburzającprzeciwPolakom”—zauwaŜyłbpUrban.

WksiąŜce„DrogaKrzyŜowaarchidiecezjilwowskiejwlatachIIwojnyświatowej1939—1945”bp

Urban przytacza kilka konkretnych przykładów udziału księŜy ukraińskich w rzeziach Polaków.

Czynili to zazwyczaj wbrew zaleceniom swojej hierarchii, a zwłaszcza metropolity Andrzeja

Szeptyckiego,dlaktóregoichpostawabyławielkimosobistymdramatem,poniewaŜkonsekwentnie

występował przeciwko wszelkiej przemocy i dawał temu publicznie wyraz. W czasie II wojny

światowej czynił to wielokrotnie. Po raz pierwszy uczynił to 1 września 1939 r., gdy w związku z

wybuchemwojnybojówkiOUNrozpoczęłyantypolskiewystąpienia.Wystosowałwtedylistpasterski,

zatytułowany „O obowiązku duchowieństwa do przestrzegania narodu przed dawaniem posłuchu

prowokatoromiagitatorom”.PodobnyapelzawarłteŜwodezwiedomłodzieŜywgrudniu1939r.W

słynnym liście pasterskim, zatytułowanym „Duchowieństwu i wiernym pokój Pański i

błogosławieństwo»Niezabijaj«”,z21listopada1942r.,potępiłzbrodnieiobłoŜyłklątwąkościelną

wszystkich ich uczestników. Po raz ostatni abp Szeptycki zdecydowanie potępił antypolskie i

rzymskokatolickie wystąpienia w sierpniu 1943 r., w liście nawołującym do „nieulegania

prowokacjominieuciekaniasiędoaktówterroru”.Wydajesię,ŜeponiósłporaŜkę,bowczasieII

wojny światowej ukraińscy nacjonaliści zastanawiali się: „Czy on nasz, czy z wrogów naszych”.

Niektórzytwierdzili,Ŝe„wdarłsięnaruskimetropolitalnytronchybatylko poto,Ŝebywewnątrz

samejruskiejspołecznościzaszczepićtruciznę rozdarcia,osłabićjejodpornąsiłęwobecwrogiego

narodu”.

Najpierw b ę d ą musieli zabi ć mnie

Wśród duchowieństwa greckokatolickiego byli takŜe kapłani, którzy nie sprzeniewierzyli się

swemupowołaniu.WieluznichponiosłorównieŜmęczeńskąśmierćzawiarę,naprzykładks.Serafin

Horosiewicz, proboszcz parafii śabcze w powiecie łuckim. Za pomoc Polakom został zamknięty w

cerkwiwczasienaboŜeństwawieczornegoispalony.

Księdza Łukasza Makolądrę z Krasnego przed noŜami banderowców uratował greckokatolicki

kapłan, który udzielił mu schronienia na swojej plebanii. Oświadczył wówczas: „Nie wiem, czy

księdza u mnie nie zabiją, ale najpierw będą musieli zabić mnie”. Przez kilka miesięcy w parafii

Zazdrośćugreckokatolickiegoduszpasterzaukrywałsięks.KazimierzLechman.

Takichprzypadkówbyłowięcej,jednakniemówisięonichczęsto.Wieluhistorykomniepasują

bowiemdotezy,ŜeKościółgreckokatolickibyłinspiratoremukraińskiegoszowinizmu.

opr. mg/mg

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: