arkusz_powiatowy_przyrodniczy.pdf

zDolny Ślązak Gimnazjalista

BLOK PRZYRODNICZY

IX DOLNOŚLĄSKI KONKURS DLA UCZNIÓW SZKÓŁ GIMNAZJALNYCH

II ETAP POWIATOWY

26.11.2008 r. , godz. 12 00

Czas trwania 90 minut

TWÓJ KOD

Cz P

Przepisz tutaj swój kod znajdujący się we wkładce do arkusza

∑

Zadania za 1 punkt

Tabela odpowiedzi do części A

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18

A A A A A A A A A A A A A A A A A A

B B B B B B B B B B B B B B B B B B

C C C C C C C C C C C C C C C C C C

D D D D D D D D D D D D D D D D D D

Poprawność odpowiedzi. Wypełnia WKK

Tabela odpowiedzi Zakreśl X właściwą odpowiedź.

W kaŜdym zadaniu tylko jedna odpowiedź jest poprawna.

W razie pomyłki otocz błędnie zaznaczoną odpowiedź

kółkiem i jeszcze raz zaznacz X dobrą odpowiedź.

1. Zadaniem Jacka było zidentyfikowanie

elektrolitów wśród czterech badanych wodnych

roztworów: soli kuchennej, octu, cukru i alkoholu

etylowego. Zbadał przewodnictwo elektryczne

tych roztworów. śarówka zaświeciła się po

zanurzeniu elektrod w dwóch badanych

roztworach. Wybierz poprawnie podaną parę

roztworów.

A. Sól kuchenna i cukier.

B. Cukier i alkohol etylowy.

C. Sól kuchenna i ocet.

D. Ocet i alkohol etylowy.

5. Wybierz poprawne sformułowanie

obserwacji, którą powinien zapisać Jacek

przeprowadzający elektrolizę chlorku miedzi (II).

A. Na katodzie pojawia się warstwa

czerwonobrunatnego metalu, na anodzie

pęcherzyki gazu, chloru.

B. Na anodzie pojawia się warstwa

czerwonobrunatnego metalu, na katodzie

pęcherzyki gazu, chloru.

C. Na elektrodzie dodatniej pojawia się warstwa

czerwonobrunatnego metalu, na anodzie

ujemnej pęcherzyki gazu, chloru.

D. Nie

obserwujemy

widocznych

zmian

2. Wybierz błędną informację.

A. Kwasy tlenowe są mocniejsze od kwasów

beztlenowych.

B. Kwasy reagują nie tylko z wieloma metalami, ale

takŜe z tlenkami metali.

C. Kwasy mogą być cieczami oraz ciałami stałymi.

D. W reakcji kwasów z zasadami powstają sole i

woda.

w roztworze i na elektrodach.

6. W podwyŜszonej temperaturze miedź reaguje

z tlenem w stosunku masowym 4:1. Jaką masę

tlenku miedzi (II) moŜna otrzymać w reakcji

miedzi z 0,3 g tlenu?

A. 1,2 g B. 15 g C. 12 g D. 1,5 g

3. Uczniowie zaproponowali cztery róŜne

metody otrzymywania soli.

I kwas + metal

II tlenek kwasowy + tlenek metalu

III kwas + wodorotlenek

IV metal + niemetal

Którymi z tych metod nie moŜna otrzymać

chlorku miedzi (II)?

A. I i II B. III i IV C. Tylko I D. Tylko II

7. Eutrofizacja to proces

A. naturalnego przekształcania się ubogich jezior

polodowcowych w jeziora bogate w składniki

odŜywcze.

B. uŜyźniania zbiorników wodnych, głównie

związkami azotu i fosforu, prowadzący do

zakwitów fitoplanktonu i w konsekwencji

procesów gnilnych i obumierania Ŝycia.

C. uŜyźniania zbiorników wodnych biogenami,

czego konsekwencją jest rozwój róŜnych form

Ŝycia roślinnego i zwierzęcego.

D. pojawiania się na polach, nawoŜonych duŜymi

dawkami soli mineralnych, roślin o wysokich

wymaganiach pokarmowych.

4. W reakcji dysocjacji elektrolitycznej pięciu

cząsteczek chlorku miedzi (II) powstaje

A. 5 atomów miedzi i 10 atomów chloru.

B. 5 kationów miedzi i 10 atomów chloru.

C. 5 atomów miedzi i 10 anionów chlorkowych.

D. 5 kationów miedzi i 10 anionów chlorkowych.

zDolny Ślązak Gimnazjalista 2008/2009, blok przyrodniczy

Arkusz zatwierdzony przez WKK str. 1

CZĘŚĆ A

Przepisz tutaj swój kod znajdujący się we wkładce do arkusza

8. W środowisku człowieka występuje wiele

trucizn. Wykres przedstawia sposób działania

hipotetycznej trucizny na organizm. Przeczytaj

podane informacje i wskaŜ tę, która

nieprawidłowo interpretuje dane z wykresu.

A. Wszystkie organizmy identycznie reagują na

takie samo stęŜenie trucizny w środowisku.

B. Niewielka zawartość trucizny w środowisku nie

ma wpływu na stan zdrowia organizmu.

C. LC50 to takie stęŜenie trucizny w środowisku,

przy którym ginie 50% populacji.

D. StęŜenie letalne to takie, przy którym ginie 100%

osobników populacji.

12. Zaznacz błędną odpowiedź. Układ wydalniczy

zapewnia równowagę środowiska wewnętrznego

organizmu, poniewaŜ

A. reguluje ciśnienie krwi.

B. utrzymuje na odpowiednim poziomie stan

zakwaszenia krwi i limfy.

C. reguluje gospodarkę mineralną.

D. uzupełnia zuŜywające się składniki komórek.

13. Która strzałka na zamieszczonej siatce

kartograficznej wyznacza kierunek południowo-

wschodni?

A. 3

B. 2

C. 4

D. 1

9. Kasia skończyła 12 lat i do tej pory nie

chorowała na róŜyczkę, została więc

zaszczepiona. W wyniku szczepienia Kasia

uzyskała odporność

A. nieswoistą, długotrwałą.

B. swoistą, długotrwałą.

C. nieswoistą, krótkotrwałą.

D. swoistą, krótkotrwałą.

14. Pewien obszar przedstawiono na kilku

mapach. W jakiej skali wykonano mapę, na której

ten obszar zajął najmniejszą powierzchnię?

B. 1:20 000

C. 1cm → 2 km

D. 1:2 000 000

15. Przeczytaj uwaŜnie zdania:

I. Płynące wzdłuŜ wybrzeŜy lądów prądy morskie

mają istotny wpływ na roczną sumę opadów

w strefie przybrzeŜnej.

II. Ciepłe prądy morskie zwiększają ilość opadów na

wybrzeŜach, wzdłuŜ których płyną.

III. Zimne prądy morskie obniŜają temperaturę

powietrza w strefie przybrzeŜnej, zwłaszcza

w okresie letnim.

IV. Układ prądów morskich przyczynił się do

powstania pustyń: Atacama i Namib.

Prawdziwe są stwierdzenia zawarte

A. w zdaniach I, II i III.

B. w zdaniach I, II i IV.

C. we wszystkich zdaniach.

D. tylko w zdaniach I i III.

10. Między populacjami w biocenozie występują

róŜnego typu oddziaływania. PoniŜej

przedstawiono wzajemnie na siebie

oddziaływujące pary organizmów. Wybierz

zestaw, w którym odnotowano tylko interakcje

pozytywne.

1. topola i jemioła 2. grab i grzyb koźlarz

3. dąb i huba 4. ropuchy i jaszczurki

5. mszyce i mrówki 6. antylopy i bąkojady

A . 1, 4, 5

B. 2, 5, 6

C. 3, 4, 6

D. 2, 4, 5

11. Lasy w Polsce zajmują obecnie około 28%

powierzchni kraju. Na skład gatunkowy

naturalnych formacji leśnych mają wpływ: rodzaj

gleby, dostępność wody oraz czynniki

klimatyczne. Zaznacz błędnie podaną informację.

A. Buczyny porastają Ŝyzne, wapienne gleby

w południowej Polsce i niektórych rejonach

Pomorza.

B. Olsy porastają gleby bagienne, dominującym

gatunkiem jest tu olcha czarna.

C. Bory to lasy mieszane z dominacją świerka lub

sosny, rosną na bardzo Ŝyznych glebach.

D. W łęgach dominują jesiony, róŜne gatunki wierzb

i topoli, występują w dolinach rzecznych

okresowo zalewanych wodą.

16. Typowa dolina górskiej rzeki ma w przekroju

poprzecznym kształt litery V. Które z podanych

stwierdzeń nie wyjaśnia przyczyny rozwoju tego

typu doliny?

A. Rzeki górskie charakteryzują się znacznym

spadkiem.

B. W górnym biegu rzeki dominuje erozja wgłębna,

a rzeka silnie wcina się w skalne podłoŜe.

C. W korycie rzeki występują procesy erozji

bocznej i akumulacji.

D. Rzeki górskie cechuje duŜa siła transportowa.

zDolny Ślązak Gimnazjalista 2008/2009, blok przyrodniczy

Arkusz zatwierdzony przez WKK str. 2

Przepisz tutaj swój kod znajdujący się we wkładce do arkusza

17. WskaŜ właściwą chronologię wydarzeń

geologicznych na obszarze Polski.

a. Powstanie wapieni WyŜyny Krakowsko-

Częstochowskiej.

b. Zlodowacenia górskie w Tatrach i Karkonoszach.

c. Powstanie gnejsów budujących Góry Sowie.

d. Powstanie pokładów węgla kamiennego na

WyŜynie Śląskiej.

e. Intensywna działalność wulkaniczna na

Przedgórzu Sudeckim.

Uzupełnij równanie reakcji tego pierwiastka

z wodą:

Wypełnia

WKK

..........

...

..........

21. Uzupełnij wzory strukturalne (kreskowe)

cząsteczek

wzorach

sumarycznych:

19 P

Al wpisując w kółka symbole

odpowiednich pierwiastków.

MgCO

HNO

20 P

A. a, b, e, c, d

B. c, e, d, a, b

C. e, c, a, d, b

D. c, d, a, e, b

18. Na diagramie przedstawiono strukturę

produkcji energii elektrycznej

A. w Szwajcarii.

B. w Polsce.

21 P

C. w Norwegii.

D. we Francji.

22. Ssaki to kręgowce, które osiągnęły

najwyŜszy stopień rozwoju ewolucyjnego.

WskaŜ, które z podanych informacji są

prawdziwe, a które fałszywe umieszczając

w odpowiednim miejscu literę P – prawda lub F –

fałsz.

energetyka

alternatyw na

22 P

energetyka

jądrow a

40%

energetyka

w odna

58%

Zadania za 2 punkty

Informacje

P/F

CZĘŚĆ B

A Wszystkie ssaki karmią młode mlekiem i są

Ŝyworodne.

Do rozwiązania zadań 19, 20 i 21 moŜesz wykorzystać

informacje zawarte w przedstawionym fragmencie

układu okresowego.

B Torbacze zamieszkują wyłącznie Australię.

C Nawet ssaki morskie wymianę gazową

przeprowadzają przy udziale płuc.

D Ssaki roślinoŜerne trawią celulozę przy

udziale

organizmów

symbiotycznych

1 H

wodór

1,000

2 He

hel

4,003

protistów i bakterii

23. Rysunek przedstawia dwa występujące

w Polsce gatunki zwierząt (bez zachowania skali

wielkości). Ustal ich przynaleŜność

systematyczną (płazy, gady) oraz określ czy

podlegają ochronie prawnej.

3 Li

lit

6,94

4 Be

beryl

9,01

5 B

bor

10,81

6 C

węgiel

12,01

7 N

azot

14,01

8 O

tlen

15,99

9 F

fluor

18,99

10 Ne

neon

20,18

23 P

11 Na

sód

22,99

12 Mg

magnez

24,30

13 Al

glin

26,98

14 Si

krzem

28,09

15 P

fosfor

30,97

16 S

siarka

32,07

17 Cl

chlor

35,45

18 Ar

argon

39,95

19. Uzupełnij zdania.

Pierwiastkiem leŜącym w drugim okresie układu

okresowego, którego atom posiada 3 elektrony jest

…………………. Jego tlenek ma wzór sumaryczny

……………………..

A - ……………………………………………………

B - ……………………………………………………

20. Na podstawie podanych poniŜej informacji

zidentyfikuj, jaki to pierwiastek:

A. w reakcji tlenku tego pierwiastka z wodą

powstaje roztwór, w którym papierek

wskaźnikowy uniwersalny barwi się na niebiesko,

B. wartościowość tego pierwiastka równa się liczbie

atomów wodoru w cząsteczce kwasu azotowego

(V),

C. liczba liter w nazwie tego pierwiastka równa się

liczbie elektronów walencyjnych w atomie boru,

D. w nazwie tego pierwiastka występuje litera, która

jest symbolem siarki.

24. W kaŜdej Ŝywej komórce zachodzą procesy

odczytywania informacji genetycznej i na jej

podstawie syntezowania białek niezbędnych do

jej funkcjonowania. Te procesy to transkrypcja i

translacja. Ustal, jakimi cyframi oznaczono

miejsca w komórce, w których zachodzą te

procesy.

24 P

Transkrypcja – ………………………

Translacja – …………………………

Pierwiastkiem tym jest ………………………

zDolny Ślązak Gimnazjalista 2008/2009, blok przyrodniczy

Arkusz zatwierdzony przez WKK str. 3

Przepisz tutaj swój kod znajdujący się we wkładce do arkusza

25. Wybierz z podanego zestawu po cztery

państwa, które leŜą w Europie i Azji. Wpisz ich

nazwy w wykropkowanych miejscach.

Andora, Bahrajn, Belize, Cypr, DŜibuti, Erytrea,

Katar, Malta, Monako, Salwador, San Marino,

Singapur, Suazi, Surinam

Uzupełnij zdania wpisując odpowiednie

sformułowania (większa niŜ, mniejsza niŜ, taka

sama jak).

Szybkość rozpuszczania

I. w warunkach A ……………………… w B

II. w warunkach A ……………………… w B

III. w warunkach A ……………………… w B

Rozpuszczalność

I. w warunkach A ……………………… w B

II. w warunkach A ……………………… w B

III. w warunkach A ……………………… w B

25 P

A. Europa: ……………………, ………………………,

………………………, ………………………

B. Azja: ………………………, ………………………,

………………………, ………………………

26 P

26. Dopisz nazwy formacji roślinnych do

podanych opisów.

A. Formacja trawiasta z przewagą sucholubnych

traw, pomiędzy którymi rosną pojedyncze drzewa lub

ich grupy (na przykład lasy parkowe i lasy galeriowe),

często zrzucające liście w porze suchej:

…………………………………………..

B. Bezleśna formacja o krótkim okresie wegetacji,

z przewagą krzewinek, mchów, porostów i bylin:

………………………………………….

29. Wykorzystując tekst i własną wiedzę

odpowiedz na pytania A, B i C.

Retinol jest cząsteczką, która zlokalizowana

w naszych oczach reaguje na światło. Witamina ta

jest hydrofobowa i dobrze rozpuszcza się

w tłuszczach, jej nadmiar nie jest wydalany

i kumuluje się w otłuszczonych częściach wątroby

(moŜe nawet osiągnąć stęŜenie toksyczne). W XVIII

i XIX wieku marynarze spoŜywali wątroby ryb

i ptaków w celu polepszenia widzenia, zwłaszcza po

zmroku. Retinol zbudowany jest z łańcucha atomów

węgla, które chętnie absorbują fotony światła.

RóŜne warzywa i owoce zawierają karoten

o cząsteczkach dwukrotnie większych od retinolu.

Enzymy występujące w wątrobie rozszczepiają

cząsteczki karotenu na uŜyteczne cząsteczki

retinolu.

A. Podaj powszechnie uŜywaną nazwę

witaminy, o której mowa w tekście:

………………………………………

B. Wymień jeden przykładowy produkt

spoŜywczy zawierający tę witaminę oraz jeden

produkt będący pośrednim jej źródłem

(zawierający prowitaminę).

27 P

połoŜenie w strefie objętej fałdowaniami

paleozoicznymi i mezozoicznymi

występowanie duŜych kompleksów gleb

czarnoziemnych

połoŜenie

obszarze

Platformy

28 P

Wschodnioeuropejskiej

występowanie rozpoznanych złóŜ węgla

brunatnego

występowanie form rzeźby młodoglacjalnej

a) Pojezierze Mazurskie, Pojezierze Pomorskie,

Pojezierze Wielkopolskie - wspólną cechą tych krain

jest …………….………………………………………….

……………………………………………………......……

…………………………………………………….

b) Pojezierze Mazurskie, Nizina Podlaska, Polesie

Lubelskie – wspólną cechą tych krain jest

……………………………………………………………

…………………………………………………

29 P

Produkt zawierający witaminę: ………….……………

Produkt zawierający prowitaminę: ……………………

C. Wyjaśnij, w jaki sposób w organizmie

z prowitaminy powstaje witamina.

……………………………………………………………

CZĘŚĆ C

Zadania za 3 punkty

……………………………………………………………

28. Rysunki I, II i III przedstawiają trzy

doświadczenia rozpuszczania 0,5 g soli

przeprowadzane w warunkach A i B opisanych

obok probówek. RozwaŜ szybkość rozpuszczania

i rozpuszczalność dla kaŜdego doświadczenia

uwzględniając warunki A i B.

30. Uzupełnij luki w tekście.

Tuvalu to niewielki kraj połoŜony

w ……………………………… , zajmujący archipelag

wysp pochodzenia ………………………………. .

Niedawno rząd tego państwa zaapelował

o umoŜliwienie w niedalekiej przyszłości

przesiedlenia swoich obywateli. Naukowcy

prognozują bowiem, Ŝe juŜ za kilkadziesiąt lat

Tuvalu moŜe zniknąć z politycznej mapy świata, ze

względu na

....................................................................................

.................................................................................. .

30 P

W których z przedstawionych warunków A czy B

szybkość rozpuszczania i rozpuszczalność soli

będzie większa, mniejsza, taka sama?

zDolny Ślązak Gimnazjalista 2008/2009, blok przyrodniczy

Arkusz zatwierdzony przez WKK str. 4

27. Dopisz, która z poniŜszych cech jest wspólna

dla wymienionych krain geograficznych.

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: