Przyszłość, która nie nadeszła.pdf

Przyszłość, która nie nadeszła

W 1989 roku Francis Fukuyama ogłosił koniec historii: ostateczne zwycięstwo liberalnej demokracji. W

przyszłości już niewiele miało się zmienić. I co? Nic.

Sytuacja przypomina trochę pamiętną przypowiastkę szwedzkiego premiera Gorana Perssona o bąku,

który - jak podobno wyliczyli naukowcy - ze swoimi gabarytami teoretycznie nie powinien latać. Bąk

jednak - cóż - nie ma o tym pojęcia i lata. Podobnie historia - nie słyszała o Fukuyamie i nadal pędzi

przed siebie na złamanie karku. Fukuyama przyznał się do błędu i ogłosił to publicznie. To samo zrobiło -

bądź powinno było zrobić - wielu futurologów, pisarzy sciencie-fiction, naukowców czy filozofów, którzy

pokusili się o to samo. Bo pamiętacie przepowiednie dotyczące naszych czasów wygłaszane stosunkowo

niedawno - w latach 80-tych i 90-tych? Jak miało być i co z tego się spełniło?

Kroniki przyszłości

W 2000 roku brytyjski "Sunday Times" wydał "Kroniki przyszłości" - wizje wydarzeń pierwszych lat

nowego milenium. I zaliczył wywrotkę już na samym początku przewidując, że wybory w USA w 2000

roku wygra demokrata Al Gore. I choć - faktycznie - można kłócić się, czy naprawdę odrzuciła go

większość Amerykanów, to przy obowiązującej ordynacji wyborczej nie było wątpliwości - wybory wygrał

kolejny z dynastii Bushów, i - śladem ojca - poprowadził amerykańskie wojska na irackie pustynie, co w

ogromnym stopniu wpłynęło na politykę międzynarodową pierwszej dekady XXI wieku. W 2003 roku -

przewidywali redaktorzy "ST" - w Rosji miała wybuchnąć nuklearna wojna domowa na poły niszcząc ten -

i tak znękany komunizmem i jelcynowską biedą kraj. Nic takiego się jednak nie stało - nuworysz Putin,

który w 2000 roku mógł wydawać się nieśmiałym chłopaczyną, ledwie wyglądającym zza rozchwianych

pleców poprzednika, poradził sobie - jak się okazało - ze zjednoczeniem Rosjan wokół siebie i zdobyciem

"rządu dusz". W 2005 roku odejście Szkocji ze Zjednoczonego Królestwa miało rozczłonkować Wielką

Brytanię (to, jak się wydaje, jednak kwestia czasu). "Kroniki przyszłości" traktować jednak należy - jak

się wydaje - prasową zabawę z przymrużeniem oka, bo na 2007 rok autorzy przewidzieli? trzęsienie

ziemi w Hollywood, w którym zginąć mieli Sylvester Stallone i Bruce Willice. Przyjrzyjmy się więc kilku

najważniejszym poważniejszym przewidywaniom.

Apokalipsa i bąk Perssona

W 1972 roku Klub Rzymski - ponadnarodowa organizacja zreszająca naukowców, biznesmenów i

polityków - wyliczył i wydał apokaliptyczne opracowanie pt. "Granice wzrostu", które ostrzegało przed

wzrostem liczby ludności na naszej planecie i pędzącym rozwojem technologicznym. Rozrastająca się i

unowocześniająca ludzkość miała do 1990 roku wyczerpać zapasy ropy naftowej i gazu ziemnego, a

jeszcze wcześniej - bo w 1981 roku - złota. W 1985 roku skończyć się miały srebro i rtęć, w 1987 - cyna,

a w 1990 - cynk. Do 1994 roku zabraknąć miało miedzi i ołowiu. Rzeczywistość - jak bąk Perssona - nie

miała pojęcia o wyliczeniach Klubu Rzymskiego i spokojnie poszła własnym torem. Zasoby naturalne,

owszem, kurczą się, ale nie tak drastycznie. Autorzy "Granic wzrostu" przyznali, że ich obawy były

"przesadzone", jednak pozostawiły istotny ślad w postaci ruchu ekologicznego, który nadal - i słusznie -

przestrzega przed rabunkową eksploatacją minerałów.

Eksplozja

Przed przeludnieniem - ostrzegał również w 1968 r. Paul R. Ehrlich, pisząc "The Population Bomb"

("Bombę demograficzną"). Przewidywał w niej, że w latach sześćdziesiątych i siedemdziesiątych XX wieku

ludzkość dotknie masowy głód przypominający ten z lat dwudziestych na Ukrainie, ale na o wiele większą

skalę. Z głodu umrzeć miały setki milionów ludzi, całe regiony miały zostać wyludnione. Problem głodu,

owszem, istnieje. Nie osiągnął jednak tak gigantycznych rozmiarów. Bomba demograficzna nie

eksplodowała. Ale - według Ehrlicha - zagrażał światu nie tylko głód. W 1973 roku z powodu smogu

zginąć miało w samych Los Angeles i Nowym Jorku około 200 000 osób. Spodziewana długość życia ludzi

urodzonych w "epoce smogu", czyli - według Ehrlicha - po 1946 roku - wynosić miała 49 lat. Owszem,

smog jest problemem, ale aż tak źle nie jest.

Pax in Terra

Przewidywać przyszłość nie jest łatwo. Margaret Thatcher - żelazna dama brytyjskiej polityki i pierwsza

kobieta na tym stanowisku, w 1969 roku wieszczyła, że "kobieta na tym stanowisku znajdzie się dopiero

za długie lata, na pewno nie za mojego żywota". Harry S. Truman, prezydent USA na przełomie lat 40 i

50 XX w., twierdził w roku 1950 w wywiadzie dla , że "w przyszłości zapanuje pokój na świecie. Energia

atomowa będzie pod miedzynarodową kontrolą. ONZ będzie [...] miał siłę, by egzekwować na świecie

prawo i porządek. International Trade Organization [poprzednik WTO - Światowej Organizacji Handlu]

będzie regulowała światową wymianę handlową. Wszystkie kraje będą dzieliły z Ameryką jej bogactwo

dzięki rozszerzonemu Planowi Marshalla. Komunizm upadnie, nie dzięki sile zbrojnej, ale dzięki umysłom

i sercom ludzkim". Cóż. Z przewidywań Harrego Trumana spełniło się jedynie to ostatnie. Wszystkie

pozostałe są - niestety - jedynie pobożnymi życzeniami obecnej ludzkości.

Świat roku 2000 z perspektywy roku 1950

W 1950 roku eksperci zaproszeni przez agencję Associated Press snuli wizję świata w roku 2000. "Z

perspektywy roku 2000" - czytamy - "wiek XX miał jawić się wiekiem krwi i chciwości". Cóż - tego, po

dwóch wojnach światowych, nie trzeba było specjalnie przewidywać. Ale do tej tragicznej serii eksperci

dołączyli jeszcze jedną - trzecią. Wojna ta miała toczyć się pomiędzy Rosją, która "dążyć miała do

zjednoczenia świata siłą", a USA, które ten sam cel realizować chciały za pomocą dążenia do realizowania

wspólnych interesów. Z konfliktu wyjść zwycięsko miały Stany Zjednoczone, które - jak jest i w

rzeczywistości - stały się jedyną potęgą światową i stworzyły - pisane w cudzysłowie - "imperium", inne

jednak od Rzymu czy Imperium Brytyjskiego, lecz tworzące zupełnie nową jakość - miał to być raczej

związek narodów pod patronatem USA, które miały działać w interesie wszystkich jego państw i

dostarczać pomocy mniej rozwiniętym. Dokoła ziemi w 2000 roku orbitować miała pierwsza "sztuczna

gwiazda", która miała - podobnie jak Księżyc - świecić światłem odbitym od słońca. Byłby to ogromny

sztuczny satelita, który miałby służyć jako stacja kosmiczna, nadajnik, przyczółek do wypraw w kosmos i

baza naukowa. To - wiadomo - po części spełniło się, lecz zamiast "gwiazdy", dokoła naszej planety krąży

raczej "pas asteroid" rozmaitych sztucznych satelitów. Energia atomowa miała zastępować energię

pozyskiwaną z węgla i ropy. Jeśli chodzi o standard życia (w USA), miał on być w 2000 roku ośmiokrotnie

wyższy od tego w roku 1950, a to dzięki sprawnej gospodarce i udogodnieniom technicznym. W roku

2000 postepująca emancypacja, lepsza dieta i naukowo dobrana mieszanina witamin, protein i minerałów

miały sprawić, że kobiety będą wysportowane, o świetnej figurze, ale także - po męsku - muskularne, z

powodu podejmowanie wielu prac wykonywanych do tej pory przez mężczyzn. Taki również miał być

kobiecy strój - długie włosy i buty na obcasach miały - jako niepraktyczne - w 2000 roku być tylko

echem przeszłości. "Być może kobieta" - czytamy ostrożną myśl zawartą w raporcie - "będzie nawet

prezydentem".

Gdzie są nasze nuklearne odkurzacze?

Głód, smog, przeludnienie czy odwrotnie - światowy pokój, stabilizacja i bogactwo to jedna sprawa. Ale

czy pamiętacie, jak magiczną datą był w drugiej połowie XX wieku rok 2000? Jakim niesamowitym

wiekiem miał być XXI wiek? Roboty toczące za nas wojny, a po służbie zmywające naczynia, latające

samochody, teleportacja i wakacje w stacjach kosmicznych na Marsie czy Księżycu. Pamiętacie? W 1955

roku Alex Lewyt, prezes Lewyt Corp., firmy produkującej odkurzacze, zapowiadał, że "już za dziesięć lat"

dostępne będą na rynku samoczynne odkurzacze napędzane niczym innym, jak energią nuklearną. Tak,

drodzy państwo, atomowe odkurzacze. Nie ma atomowych odkurzaczy.

Stadiony XXI wieku i inne cudowne zabawki

Świetną kolekcją przeróżnych entuzjastycznych zapowiedzi przyszłości w przeszłości, jest blog "Paleo

Future". Można tam znaleźć informacje choćby o czymś, co w epoce gorączkowych (choć niekoniecznie

energicznych) przygotowań do Euro 2012 powinno nas zainteresować. W 1958 roku w prowadzonej przez

Arthura Radebaugha rubryce "Bliżej, niż się wydaje" ("Closer, Than We Think") publikowanej w

weekendowych wydaniach "Chicago Tribune" przeczytać można o "mechanicznych stadionach". Stadion

taki - składający się z ultralekkich aluminiowych ruchomych segmentów - można byłoby z łatwością

zaadapaptować na potrzeby dowolnej dyscypliny sportowej. W innym odcinku "Closer Than We Think"

przeczytać można o "telewizorach noszonych na nadgarstku, jak zegarek" oraz - wiadomo - o latających

samochodach (nazywanych "levicars"). Alternatywą dla "levicarów" miały być przwidziane w 1959 roku

"latające platformy", na których całe rodziny miały latać do najbliższych supermarketów. "Latająca

platforma" - przypominająca połączenie latającego dywanu, helikoptera i poduszkowca z kabiną pośrodku

- miała być już "opracowywana w zakładach Piasecki Aircraft i Chryslerze". Platformy miały mieć prostą

konstrukcję, a co za tym idzie - miały być powszechnie dostępne i tanie. W roku 1967 firma Philco-Ford

Corporation wydała krótki filmik pod tytułem 1999 A.D., w którym przedstawiała gospodarstwo domowe

przeciętnej amerykańskiej rodziny pod koniec XX w. I o ile kuchnia'99 przypominała bardziej kuchnię

państwa Jetsonów, niż Johnsonów, to niektóre wizje okazały się niezwykle trafne, jak na przykład ta

zapowiedź zakupów internetowych:

Te i inne wizje przyszłych, podniecających udogodnień i wynalazków znaleźć można na wspomnianym

blogu "Paleo Future" (www.paleofuture.com). Od wizji fantastycznych stworzeń, które czekają na

ziemskich astronautów na Marsie poprzez składane, "podręczne" samoloty po kontrolę pogody i

kolonizację kosmosu.

Jak (nie) żyliśmy w roku 2000? Wspomniany już raport Associated Press z 1950 roku przytaczał również

opinie ekspertów na temat codziennego życia w roku 2000.

Jak miało wyglądać?

Ano, telewizję mieliśmy mieć w trójwymiarze, a programy oglądać nie w telewizorach, a za pomocą

miniprojektorów - czegoś w rodzaju rzutników. Wszystko, co rzutnik wyświetlał, miało się

"materializować" w naszych dużych pokojach. Włącznie z "nagranymi" zapachami. Wyobraźmy sobie

"Pachnidło" w takiej wersji. Albo słynną "toaletową" scenę w "Trainspotting".

Zniknąć miały drażniące nas wszystkich kable elektryczne - energia miała być przekazywana do sprzętów

bezprzewodowo. Telefony miały być wideofonami. Samochody miały być zarazem samolotami. Dlaczego

więc nie ma przepowiedzianych wideofonów (które de facto istnieją - większość nowych telefonów

komórkowych ma taką funkcję, nie wspominając o komunikatorach internetowych - niemniej jednak nie

są standardem) czy samochodolotów?

Jak telefon staje się wideofonem

Jak pisał Neil Steinberg w "Forbes", "futuryzm ma tendencję do rozszerzania już istniejących urządzeń o

nowe funkcjonalności. Dlatego telewizja staje się telewizją trójwymiarową, samochody zaczynają latać, a

telefony stają się wideofonami. Czasem po prostu rynek wylewa kubeł zimnej wody na te wizje. Tyle się

na przykład mówiło o pigułkach żywieniowych, a zapomnieliśmy o fakcie, że ludzie po prostu lubią jeść".

Z tego właśnie powodu - jak się wydaje - nie ma wideofonów. Ludzie nie chcą, by osoby postronne

widziały ich - na przykład - w domowych pieleszach, w rozgrzebanym łóżku, z rozczochranymi włosami,

w dresie.

A jeśli chodzi o latające samochody - spróbujmy wobrazić sobie choćby lotnicze wypadki zdarzające się z

częstotliwością choćby nawet dwa razy mniejszą niż taką, jak obecnie drogowe. Przepowiadanie

przyszłości nie jest rzeczą łatwą. Znane czasopismo "Popular Mechanics" zajmujące się popularyzacją

nauki zakładało optymistycznie w 1949 roku, że "komputery przyszłości nie będą ważyły więcej, niż

półtorej tony", a Thomas Watson z władz IBM przewidywał w 1943 roku, że na świecie istnieje

zapotrzebowanie na "może z pięć komputerów". Ken Olsen, założyciel i prezes Digital Equipment Corp

(DEP) twierdził w 1977 roku, że nikt nie będzie miał potrzeby posiadania domowego komputera.

Na koniec: o najgorszej decyzji fonograficznej w dziejach

Tego typu "nietrafione przepowiednie" pojawiają się w internecie niezwykle często - upchnięte pomiędzy

innymi ciekawostkami. Można zapoznać się na przykład z opinią jednego z założycieli Warner Brothers,

H.M. Warnera, który w przeddzień udźwiękowienia kina zastanawiać się miał "kto, do cholery, chciałby

słyszeć jak aktorzy mówią", czy zdaniem decydentów nieistniejącej już - cóż - wytwórni Decca Records,

która w roku 1962 stwierdziła, że przed wysyłającymi im swój materiał Beatlesami nie ma przyszłości:

"muzyka gitarowa się kończy".

Autor: Ziemowit Szczerek

Źródło: fakty.interia.pl

30 styczeń 2011

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: