1. Definicja Bankua
Bank jako samodzielna i samofinansująca się jednostka organizacyjna posiadająca osobowość prawną i działająca na podstawie ustawy „Prawo Bankowe” oraz własnego statutu, która powinna zawierać w szczególności: nazwę banku, która powinna zawierać słowo bank i odróżniać się od nazw innych banków, oraz wskazywać na formę prawną banku, siedzibę banku, przedmiot i zakres działania, organy i organizacje banku, zasady sprawowania kontroli wewnętrznej, fundusze własne oraz zasady gospodarki finansowe. Występuje jako przedsiębiorstwo mające osobowość prawną tworzącymi pieniądz i handlującymi nimi. Z jednej strony kreują one pieniądz gotówkowy lub bezgotówkowy, z drugiej strony dokonują nim obrotu w postaci udzielania kredytów i pożyczek pieniężnych, gromadzenia depozytów, przeprowadzenia rozliczeń pieniężnych. Banki działają jako spółka akcyjna, bank spółdzielczy, bank państwowy. Określenie banku jako osoby prawnej ozn. Iż może on działać jako pełno prawny uczestnik obrotu gospodarczego i jako taki może samodzielnie nabywać prawa i zaciągać zobowiązania we własnym imieniu i na własny rachunek. Banki rozwijają swą aktywność na rynku kapitałowym dzięki środkom, które pozyskały od klientów ( są obciążone ryzykiem, ponieważ obracają pożyczonymi pieniędzmi) oraz mogą się zrzeszać z innymi bankami w różnych formach. Środki własne stanowią 10-15% reszta to kapitał obcy. Kapitał zakładowy jest bardzo mały, reszta środków pochodzą z pożyczek i muszą zostać zwrócone klientom w wyznaczonym terminie. Bank działa na podstawie zezwoleń, czyli jest działalnością licencjonowana, na utworzenie banku daje pozwolenie KNB. Założyciele banku muszą otrzymywać zgodę na utworzenie banku i spełnić określone warunki w celu rozpoczęcia działalności. Bank jest uprawniony do wykorzystania czynności bankowych ustanowionych wg art. 5 „Prawa bankowego”.
Zasady Tworzenia Banków:
1. Koncesja - Prezes NBP a dokładnie Komisja Nadzoru Bankowego (KNB) wydaje koncesje czyli pozwolenie na rozpoczęcie działalności bankowej, o koncesje występują właściciele. We wniosku o koncesje znajdować się musi nazwa banku, siedziba, czynności bankowe, jakie będzie ten bank wykonywał, dane o kapitale, dane o właścicielach oraz projekt statutu banku. Bank musi powstać w formie spółki akcyjnej, banku spółdzielczego, banku państwowego. Złożony wniosek czyli program działalności musi być złożony z 3-letnim wyprzedzeniem, który gwarantuje bezpieczeństwo zdeponowanych środków. Rozpoczęcie działalności – pierwsza umowa z klientem.
2. Wymogi dotyczące kapitału własnego to 5 mln euro, bank spółdzielczy 300 tys. euro. Kapitał nie może
Pochodzić z kredytów, pożyczek i innych dotacji oraz nie może być zastawiony ani obciążony, wszystko musi być udokumentowane. Wkłady pieniężne jednego właściciela albo grupy podmiotów powiązanych ze sobą musza mieć < 50% wszystkich kapitałów własnych. Aporty jednego właściciela albo grupy podmiotów powiązanych ze sobą musza mieć < 15% funduszy własnych
3. Odpowiednie zabezpieczenia pomieszczeń bankowych, czyli budynek musi mieć urządzenia zabezpieczające i apomieszczenia na sejf i skrytki bankowe.
4. Kadra banku, czyli Zarząd – min. 2 osoby z wykształceniem i doświadczeniem zawodowym niezbędnym do kierowania bankiem; założyciele i zarząd muszą dawać rękojmię prowadzenia działalności w sposób należycie zabezpieczający interesy klientów, tzn. niekaralność za przestępstwa umyślne, nie może być przeciw nim prowadzone postępowanie karne lub karno-skarbowe, nie mogą w poprzednich miejscach pracy spowodować uszkodzeń majątkowych.
5. Komisja ma 3 miesiące na podjecie decyzji o przyznaniu koncesji o utworzenie banku lub 6 miesięcy w wyjątkowych wypadkach, decyzja pozytywna zawiera często informacje o uchybieniach, które trzeba naprawić by otrzymać drugą koncesję np. kapitał jest niewystarczający, jeśli sugestie są uwzględnione, zarząd kieruje wniosek o druga koncesje obydwie koncesje tracą moc, jeśli w ciągu 1 roku od decyzji na utworzenie banku (1-sza koncesja) bank nie rozpoczął działalności bank wykonujący czynności nie zgodnie z uprawnieniami otrzymuje karę: cofnięcie koncesji (notoryczne łamanie uprawnień); grzywna lub upomnienie (zarząd, prezes); kara pozbawienia wolności dla zarządu do lat 3.
3. Ustawa „Prawo Bankowe” wyróżnia nastepujące czynności bankowe :
A. Czynności wykonywane wyłącznie przez banki w granicach okreslonych statutem banku
1. Przyjmowanie wkładów pienięznych płatne na żądanie terminowych
2. Prowadzenie rachunków bankowych
3. Udzielanie kredytów
4. Emitowanie bankowych papierów wartościowych
5. Udzielanie gwarancji bankowych
6. Przerowadzenie bankowych roliczeń pienieznych
7. Wykorzytsanie innych czynności przewidzianych wyłącznie dla banków w odrębnych ustawach
B. Czynności wykonywane przez banki ( ale mogą być także wykonywane przez inne instytucje)
8. Udzielanie pozyczek pieniężnych
9. Operacje czekowe i wekslowe
10. Wydawanie kart płatniczych oraz wykonywanie operacji przy ich uzyciu
11. Terminowe operacje finansowe
12. Nabywanie i zbywanie wierzytelności pieniężnych
13. Przechowywanie podmiotów i papierów wartościowych oraz udostepnianie sktytek sejfowych
14. Wykonywanie czynności obrotu dewizowego
C. Czynności bankowe to także :
15. Operacje uzyte karta płatniczą
16. Nabywanie akcji i udziałów innej osoby prawnej
17. Dokonywanie zmian swych wierzytelności na składniki majatku dłuznika
18. Zaciaganie zobowiązań zwiazanych z emisją papierów wartościowych
19. Nabywanie i zbywanie nieruchomości oraz wierzytelnosci zabezpieczonych hipoteka
20. Świadczenie usług konsultacyjno doradczych i innyh usług finansowych
Role pełnione przez bank w gospodarce :
1. Rola posrednika finansowego pełnią funkcje:
· Tranzakcyjna - Banki doprowadzają do zawierania transakcji pomiędzy tymi co mają wolne środki finansowe, a tymi co ich potrzebują. Banki doprowadzają do zawierania umów, kontraktów między podmiotami gospodarczymi, które chcą bankowi powierzyć lub je pożyczyć. Banki pośredniczą miedzy tymi podmiotami. Pośredniczą miedzy różnymi strukturami podaży i popytu na kapitał. Bank jest pośrednikiem finansowym dysponującym usługami związanymi z przyjmowaniem i udostępnianiem kapitału, kojarzy w ten sposób podaż kapitału i popyt na inwestycje kapitałowe.
· Transformacyjnej:
- transformacyjna kwot - pierwszą z nich jest koncentracja kapitałów , polegajaca na wykorzystaniu małych kwot do wielkich inwestycji bankowych. System bankowy jest zasilany ponad 2/3 drobnymi oszczędnościami, dzieki którym dokonywane są duże inwestycje. W Polsce oszczędności gospodarstw domowych stanowia 65-70% wszystkich depozytów. Udzielone przez banki kredyty gospodarcze często przekraczają tę wielkość wiele tysięcy razy. Bank przekształca wiec drobne oszczędności w wielkie inwestycje. W praktyce oznacza to przejecie przez bank dużego ryzyka na siebie, ale zapewnienie sobie żródła zysku.
- transformacyjna terminów – drugą z podstawowych funkcji banków jest transformacja pieniadza w czasie. Nazywamy wykorzystywanie przez bank depozytów bezterminowych (lokat bieżących) i krótkoterminowych do realizacji operacji długoterminowcyh . Wiekszośc pieniędzy jest składana w bankach na czas nieokreślony i na krótkie terminy. Pieniadze te SA wykorzystywane przez bank do operacji na dłuższe terminy. Wielka róznica miedzy stopa procentową lokat bieżących i depozytów krótkoterminowych kredytów i papierów wartościowych drugiej przynosi bankom zysk. Na innym obszarze wkładamy pieniądze a na innym odbieramy.
- transformacyjna ryzyka – jest możliwa dzięki zabezpieczeniu zewnętrznemu (fundusze gwarancyjne); bank dywersyfikuje ryzyko między wiele podmiotów. Ryzyko związane z każdym kredytem bądź innym aktywem banku; banki dywersyfikują tak, że całkowite ryzyko ich portfela aktywów jest mniejsze niż suma pojedynczych ryzyk dla poszczególnych komponentów portfela.
- transformacja przestrzennej alokacji środków pieniężnych – środki w banku sa przyjmowane w określonych miejscowościach i z tych środków udzielany jest kredyt w zupełnie innej miejscowości.
- transformacyjna informacji – banki nie informują klienta jaka jest sytuacja finansowa kredytobiorcy, który z tych środków skorzytano. Klient, który oddaje na lokate nie interesuje się jak bank będzie tymi pieniedzmi obracał.
2. Realizowanie płatności - Realizowanie płatności za dobra i usługi w imieniu i na rachunek klientów ( przez emitowanie czeków, telegraficzne przekazywanie funduszy oraz wypłacanie banknotów i monet )
3. Rola gwarancyjna - Zobowiązanie się do pokrycia zadłużenia klientów, gdy klienci nie są zdolni do zapłaty.
4. Rola agenta - Działanie w imieniu klientów w celu zarządzania i ochrony ich własności lub emitowanie i wykupywanie papierów wartościowych
5. Rola polityczna - Służenie w charakterze realizatora polityki rządu w jego dążeniu do regulowania wzrostu gospodarczego oraz realizowanie celów społecznych
4. Podstawowe Obowiązki Banków
Aktualne prawo bankowe formułuje wobec banków 6 podstawowych obowiązków. Stanowią je
1. Obowiązek utrzymania płynności płatniczej – z art.8 bank zobowiązany jest do utrzymania płynności płatniczej dostosowanej do rozmiarów i rodzaju prowadzonej przez bank działalności. Oznacza to zatem iż probierzem utrzymania tej płynności są rozmiary i różnorodność prowadzonych czynności determinujące skalę zaangażowania przez bank środków pieniężnych w obrocie . Płynność płatnicza środków pieniężnych nie jest bowiem jakimś stałym niezmiennym stanem, wprost przeciwnie – zmienia się w trakcie funkcjonowania banku i realizowania przez przezeń czynności kredytowych i depozytowych jak też świadomie realizowanej przez bank polityki.
2. Obowiązek zachowania szczególnej staranności w celu zapewnienia bezpieczeństwa powierzonych bankowi środków pieniężnych zespól profesionalnych działań, które zapewniaja bezpieczne wykonywanie operacji
3. Obowiązek zachowania tajemnicy bankowej
4. Obowiązek przeciwdziałania wykorzystywania działalności banku dla prania pieniędzy
Proceder okreslany mianem prania brudnych pieniedzy ozn. dokonywanie wszelkiego rodzaju operacji nabywania lub przenoszenia praw w celu zalegalizowania dochodów pochodzących z przestepstw. Chodzi tu o przypadki dokonywania anonimowo lub na tzw. Podstawione osoby o duzych laokatach pienięznych w bankach, otwierania fikcyjnych rachunkach bankowych dokonywania zleceń przekazów pienieżnych na rzecz zagranicznych podmiotów. Bank zobowiazany jest niezwłocznie o powiadomienie prokuraturu o popełnieniu lub podejrzeniu przestępstwa.
5. Obowiązek równego traktowania wszystkich kontrahentów banku nie uprzywilejewowanie osób praujacyh w banku czy rodziny, reguluje to regulamin
6. Obowiązek publicznego ogłaszania stosowanych przez bank stawek oprocentowania depozytów, kredytów, pożyczek, stawek prowizji i wysokości opłat pobieranych za usługi bankowe upublicznianie tych danych by każdy mógł to sprawdzic. Pracownik musi obliczyć klientowi ile faktycznie wyniesie go kredyt, klient ma 7 dni na zmianę decyzji, klient mze spłacic splacic wcześniej cały kredyt bez dodatkowych opłat.
Działalność banku oparta jest na następujących zasadach:
1. Samodzielność banków (oznacza autonomię banku, ale nie działanie bez ograniczeń)
o zakres i rodzaje ograniczeń nakładają przepisy prawa bankowego
o wynikające z potrzeby zachowania bezpieczeństwa depozytów klientów
o z potrzeby ukierunkowywania działalności banków, współdziałanie z organami państwowymi w realizacji polityki gospodarczej
2. Bank podejmuje działania samodzielnie. Niezależnie od organów administracji państwowej oraz Banku Centralnego. Ale na działalność banku mają wpływ różne instytucje np. NBP, działa w relacjach z rządem.
3. Samofinansowanie oznacza pokrywanie wydatków z przychodów, ale także ponoszenie wydatków na rozwój i wzrost wartości banku
o główną determinantą rozwoju banku jest zysk osiągany z działalności
o obciążenia banków są wyższe niż innych przedsiębiorstw (składki na BGF i rezerwa obowiązkowa)
4. Universalism
o jednakowe warunki dla prowadzenia wszystkich rodzajów czynności bankowych
o prawo klientów do wyboru banku
o jednakowy tryb dopuszczania do działalności bankowej
o takie same zasady postępowania uzdrawiającego, upadłościowego i likwidacyjnego
5. Zasada ochrony interesów klient zgodna z przepisami UE
o ochrona depozytów
o licencjonowanie i nadzór nad bankami
o ...
MegaCoNz2014