Praca pochodzi z serwisu www.e-sciagi.pl
Logistyka w gospodarce magazynowej
W krajach rozwiniętych już od dawna magazyn traktuje się jako ważne ogniwo w łańcuchach dostaw. W Polsce gospodarka magazynowa stanowi nadal obszar mało doceniany i w wielu przedsiębiorstwach znacznie odbiega od światowych standardów, wymagając udoskonalenia. Logistyka staje się podstawowym instrumentem racjonalizacji mało sprawnych procesów magazynowania i zarządzania zapasami. „Logistyka w gospodarce magazynowej pojmowana jest jako narzędzie kompleksowego kształtowania przepływu materiałów i informacji w czasie i przestrzeni.”.
Logistyka w gospodarce magazynowej umożliwia elastyczne zaspokajanie potrzeb odbiorców i ciągłe obniżanie kosztów magazynowania. Wszystko służy temu aby wytworzony towar był dowieziony do odbiorcy i zaoferowany mu zgodnie z jego oczekiwaniami we właściwej ilości i jakości, we właściwym miejscu i czasie. Związane z tym wymagania logistyki nakładają na magazyn takie zadania, jak:
• integracja rynku materiałów i informacji oraz terminowość i kompleksowość realizacji usług
• minimalizacja wielkości zapasów i wysoka przepustowość
• wysoka elastyczność działania i dostaw oraz minimalizacja cyklu realizacji zamówienia
• stosowanie zintegrowanych z dostawcą i odbiorcą systemów informatycznych
• oszczędność kosztów przez sprawne działania synergetyczne.
Logistyczne podejście do zadań gospodarki magazynowej wymaga przestrzegania jednej z podstawowych zasad logistyki – „myślenia o całości”, czyli myślenia systemowego. Z tego wynika, że przy organizacji gospodarki magazynowej należy uwzględnić problemy dostaw materiałowych, sposoby transportu, magazynowania, rodzaje opakowań itp.
System magazynowania i obsługi zapasów
W literaturze przedmiotu przez pojęcie magazynowania rozumiemy usługę logistyczną, określoną co do postaci, ilości i jakości oraz czasu, zgodnie z oczekiwaniami klienta. Z kolei system magazynowania i obsługi zapasów to skoordynowana w czasie i przestrzeni działalność, polegająca na gromadzeniu, przechowywaniu i obsłudze zapasów, prowadzona z wykorzystaniem magazynów wraz z ich infrastrukturą.
Magazyn - jednostka organizacyjno-funkcjonalna zajmująca się magazynowaniem dóbr materialnych (zapasów) czasowo wyłączonych z użycia, dysponująca wyodrębnioną na ten cel przestrzenią oraz środkami technicznymi przeznaczonymi dla ruchu zapasów, ich obsługi oraz stanu zapasów.
Najważniejszą funkcją magazynu jest utrzymanie i obsługa zapasów w celu zapewnienia ich dostępności wszystkim uprawnionym uczestnikom procesu logistycznego. Wymaga to zapewnienia odpowiedniej powierzchni magazynowej wraz z jej wyposażeniem i infrastrukturą.
Budowle magazynowe - konstrukcje inżynierskie, przeznaczone do magazynowania zapasów, uwzględniającymi w maksymalnym stopniu (przy ich projektowaniu) podatność magazynową, zapasów. Budowle magazynowe cechuje duża różnorodność, a wynika ona z następujących przesłanek:
• rodzaju towarów i ich podatności magazynowej
• czasu magazynowania zapasów
• rotacji zapasów w magazynie
• stopnia ich przygotowania do zmechanizowanych manipulacji
• mechanizacji i automatyzacji procesów magazynowych
Podział magazynów w oparciu o różne kryteria:
1) stan skupienia i podatność magazynowa ładunków:
• zbiorniki przeznaczone dla towarów ciekłych i gazowych
• silosy dla towarów sypkich
• magazyny uniwersalne do magazynowania różnych towarów w opakowaniach lub bez opakowań.
2) rozwiązania techniczno-budowlane i stopień zabezpieczenia podatności magazynowej zapasów:
• magazyny otwarte - place składowe
• magazyny półotwarte - wiaty, szopy itp.
• magazyny zamknięte: naziemne (parterowe tub wielokondygnacyjne, niskiego i wysokiego składowania, rampowe lub bezrampowe) oraz podziemne (piwnice, kopce, bunkry) itp.
• magazyny specjalne, np. materiałów łatwo palnych i wybuchowych przechowalnie owoców, chłodnie itp.
2) stopień wprowadzonej mechanizacji procesów magazynowych:
• nie zmechanizowane
• zmechanizowane
• zautomatyzowane
3) funkcja i przeznaczenie gospodarcze:
• przemysłowe (zaopatrzenia materiałowego, gotowych wyrobów)
• handlowe (skupu, hurtu, detalu)
• transportowe (spedycyjne, przewoźników, portów wodnych, lotniczych)
• usługowe
• zasobowe i inne.
Magazyny otwarte - stanowią najtańszy rodzaj magazynu. Służą do magazynowania produktów odpornych na działanie czynników atmosferycznych. Są to zazwyczaj ogrodzone place, odpowiednio przygotowane do magazynowania określonych towarów. W magazynach otwartych składowane są, materiały pochodzenia mineralnego, wyroby stalowe i żeliwne, drewno, ceramiczne materiały budowlane itp.
Magazyny półotwarte - posiadają dach, jedną, dwie tub trzy ściany. Mogą one stanowić konstrukcję stałą lub tez mogą być ustawiane czasowo z przenośnych elementów składanych. Magazyny te zabezpieczają przechowywane materiały przed bezpośrednim oddziaływaniem warunków atmosferycznych. W takich magazynach składowane są towary odporne na zmiany temperatury lecz wrażliwe na bezpośrednie oddziaływanie warunków atmosferycznych, np. wyroby ceramiczne, cement w workach itp.
Magazyny zamknięte - posiadają pełną budowę ścian, podłogę, drzwi i niekiedy okna. Stanowią one najliczniejszą grupę magazynów. Do najprostszych zaliczane są magazyny nie posiadające żadnego wyposażenia. W magazynach tych składowane są, następujące materiały: nawozy sztuczne, gwoździe, druty itp.
Magazyny wysokiego składowania - znakomicie sprawdzają się w warunkach przemysłu maszynowego w zakładach montażowych, gdzie nomenklatura przechowywanych materiałów liczy niejednokrotnie kilkanaście tysięcy pozycji. Występują jako magazyny zamknięte, zmechanizowane lub zautomatyzowane w postaci wysokiej (współcześnie ok. 30 m) jednokondygnacyjnej hali. Są najczęściej wyposażone w zautomatyzowane manipulatory sterowane komputerowo. Mogą one pracować w cyklu automatycznym tub półautomatycznym. Należy zaznaczyć że budowle magazynowe wysokiego składowania są bardzo kapitałochłonnym składnikiem infrastruktury technicznej i logistyki. Koszt budowy i wyposażenia magazynu wysokiego składowania jest blisko pięciokrotnie wyższy od kosztu budowy i wyposażenia magazynu niskiego składowania.
Magazyny specjalne - przeznaczone są do składowania określonego rodzaju towaru. Do tego typu magazynów zalicza się: zbiorniki stalowe naziemne i podziemne do magazynowania cieczy (materiałów pędnych, smoły, asfaltu itp.), silosy do przechowywania towarów sypkich (np. zbóż, cementu itp.), spichlerze.
Techniczne wyposażenie magazynów - jest istotnym składnikiem infrastruktury procesów logistycznych aktywnie wpływających na szybkość przepływu materiałów, wydajność procesów manipulacyjnych, maszyn i urządzeń transportowych. Techniczne wyposażenie urządzeń transportowych uzależnione jest od:
• wielkości i funkcji jaką spełnia magazyn
• rodzaju magazynowanych zapasów oraz ich podatności transportowej i magazynowej
• rodzaju opakowania - formy lub stosowanych jednostek ładunkowych
• metod składowania
• sposobu przemieszczania materiałów
• sposobu i rodzaju przeprowadzanych zabiegów konserwacyjnych
• rodzaju zabezpieczeń, np. przed uszkodzeniami ładunku, przeciwpożarowych itp.
W zależności od potrzeb techniczne wyposażenie magazynu może być konstrukcyjnie proste lub skomplikowane, może być przeznaczone dla magazynów niezależnie od ich rodzaju lub też dla magazynów otwartych oraz magazynów zamkniętych.
Do technicznego wyposażenia magazynów zalicza się:
1. maszyny i urządzenia transportowe:
• wózki jezdniowe
• dźwignice
• przenośniki
2. urządzenia do składowania:
• w magazynach otwartych: legary, klamry, podstawki, stojaki itp.
• w magazynach zamkniętych: regały o różnej konstrukcji, podstawki, stojaki
3. urządzenia pomocnicze:
• urządzenia ułatwiające załadunek środków transportowych: rampy, pomosty ładunkowe, pomosty wyrównawcze, rampy ruchome itp.
• urządzenia pomocnicze do składowania i manipulacji, np. palety, paletyzery, nadstawki palet, pojemniki, foliomaty, jarzma, kontenery, urządzenia do mocowania ładunków itp.
• urządzenia kontrolno-pomiarowe do określania ilości i jakości magazynowych zapasów (urządzenia ważące - wagi określające w sposób dokładny masę produktu; urządzenia wskaźnikowe, dozowniki - określają, w sposób przybliżony masę lub objętość ciał)
ad. l)
Wózki jezdniowe - służą do przemieszczania ładunków w czasie wykonywania robót ładunkowych oraz prac magazynowych. Wyróżnia się wózki jezdniowe bez napędu tub z napędem (elektrycznym, spalinowym), wózki unoszące i wózki podnośnikowe. Wózki podnośnikowe charakteryzują się możliwością dokonywania przestrzennych manipulacji ładunkiem, tak w pionie, jak i w poziomie. Są one najbardziej rozpowszechnionym środkiem technicznym w operacjach magazynowych i manipulacyjnych oraz w transporcie wewnętrznym przedsiębiorstw.
Dźwignice - służą do przemieszczania ładunków przez ich podnoszenie i przenoszenie. Dźwignice dzielą się na: proste i złożone. Dźwignice złożone obok mechanizmów podnoszących ładunek mogą mieć mechanizmy obrotu, zmiany wysięgu oraz jazdy. Dzielą się one na: podnośniki (dźwigniki, ciągniki i wyciągi), suwnice oraz żurawie.
Przenośniki - są urządzeniami do przemieszczania i przeładunków towarów o różnej technicznej podatności przewozowej. Wyróżnia się następujące rodzaje przenośników: taśmowe, wałkowe, łańcuchowe, ślimakowe, kubełkowe, ślizgowe itp. Przenośniki mogą mieć charakter urządzeń stacjonarnych lub samojezdnych.
ad.2)
Wyposażenie magazynów w urządzenia do składowania zapasów jest uzależnione od:
rodzaju magazynu, rodzaju magazynowanych zapasów oraz ich podatności technicznej i magazynowej, sposobu przemieszczania, rotacji zapasów, stopnia mechanizacji magazynu, zasobów finansowych przedsiębiorstwa, kosztów urządzeń i od wielu innych urządzeń.
Podstawki stosowane wtedy, gdy ładunek nie może lub nie powinien się stykać z podłożem lub podłogą magazynu. Regały zajmują czołowe miejsce w wyposażeniu magazynów w urządzenia do składowania. Mogą one być nieruchome, przepływowe (przelotowe), okrężne i przesuwne. W zależności od ich wysokości dzielą się one na: niskie (do 7m wys.) i wysokie (powyżej 7m). Regały wysokie montowane są jako nieruchome. Do składowania ładunków uformowanych w spaletyzowane jednostki ładunkowe stosowane są rusztowania paletowe. Mogą one występować jako rusztowania nieruchome oraz rusztowania przesuwne.
Regały przesuwne - posiadają tę zaletę, że ich ruch roboczy może być zorganizowany równolegle do płaszczyzny załadowania, bądź prostopadle do niej. Poza tym, takie regały posiadają korzystny stosunek powierzchni składowej do użytkowej, ponieważ mogą zostać zsunięte podczas składowania. Regały przesuwne są stosowane również do składowania materiałów dłużycowych. Konstrukcja regału jest dostosowana do różnych obciążeń, kształtu pomieszczeń, kształtu materiału oraz sposobu jego układania na półkach.
Regały przepływowe - wypełniają 3 zasadnicze zadania:
• zwiększają wykorzystanie powierzchni magazynu
• ograniczają przewozy ładunków wewnątrz magazynu
• zapewniają właściwą rotację zapasów w magazynie
Regały przepływowe można stosować w magazynach o ograniczonym asortymencie, ponieważ na każdym torze może znajdować się tylko l rodzaj towaru. Regały przepływowe z napędem, ustawione w sposób zwarty (zblokowany) likwidują drogi komunikacyjne, które są niezbędne przy innym wyposażeniu magazynów. Regały przepływowe w połączeniu z innymi urządzeniami przeładunkowymi, np. przenośnikami oraz urządzeniami sterującymi, umożliwiają wprowadzenie automatyzacji procesu magazynowego i sterowania ruchem przesyłek z pulpitu sterowniczego za pomocą kart perforowanych.
Wymienione rodzaje i typy regałów magazynowych mogą spełniać następujące funkcje:
o upraszczać procesy magazynowe
o przyspieszać procesy magazynowe i zwiększać ich stopień zmechanizowania i zautomatyzowania
o zmniejszać przestrzeń zajętą, niezbędną do wykonywania robot ładunkowych i składowania (rusztowania okrężne)
o zwiększać wykorzystania powierzchni składowej (rusztowania przesuwne)
ad.3)
Spełniają one w magazynie wiele funkcji dodatkowych. Rodzaje wag: stołowe, pomostowe -uchylne, dziesiętne odważnikowe z dodatkowym przesuwnikiem, wagi przesuwnikowe wozowo-samochodowe, samochodowo-wagonowe oraz automatyczne urządzenia ważące. Nowoczesne techniki ważenia stosowane w transporcie morskim i lądowym wymagają powiązania procesu przeładunku z procesem ważenia. Dlatego też stosowane są automatyczne urządzenia ważące, zainstalowane bezpośrednio na urządzeniach przeładunkowych. Istnieją trzy grupy urządzeń ważących wyposażonych w automatyczne i półautomatyczne układy z rejestratorem tarowania, ważenia i wielkości załadunku. Są to: urządzenia ważące zainstalowane w układach zlinowania chwytaków (mechaniczne, tensometryczne, elastomagnetyczne);urządzenia ważące (mechaniczne lub elektromechaniczne) zainstalowane na dozujących zasobnikach przejezdnych oraz taśmowe urządzenia ważące (mechaniczne, elektromechaniczne, elektroniczne tub izotopowe). Do urządzeń pomocniczych zaliczane są również:
· urządzenia kontrolno — pomiarowe (przyrządy do kontroli warunków magazynowania, tj. termometry, psychrometry, higrometry)
· urządzenia przeciwpożarowe - osprzęt gaśniczy, automatyczne instalacje gaśnicze, instalacje alarmowe itp.
· urządzenia techniczno-organizacyjne np. maszyny księgujące i fakturujące, kartoteki itp.
· sprzęt do utrzymania czystości itp.
Przystępując do opracowania organizacji logistycznego procesu magazynowego należy:
o ustalić charakterystykę techniczną i wielkość partii wyrobów przewidzianych do składowania (co, ile i w jakiej postaci jest przedmiotem magazynowania),
o określić wymagane terminy dostaw oraz możliwości przestrzegania zasady „JUST IN TIME” (dokładnie na czas),
o określić punkty strumieni dostaw materiałów i czas ich przechowywania,
o opracować odpowiedni do zadań system tworzenia i przepływu informacji, a także rodzaj dokumentacji i ewidencji rejestrującej przepływ dóbr materialnych,
o opracować technologię przepływów dóbr, tj. określić postać jednostek ładunkowych i urządzenia do ich tworzenia (opakowania, palety, pojemniki, kontenery), a także urządzenia pomocnicze (np. mostki przeładunkowe, wagi),
o opracować projekt wstępny systemu logistycznego i kosztorys jego wdrożenia po uzgodnieniu go z przedstawicielami wszystkich ogniw łańcucha logistycznego.
W procesie magazynowania możemy wyróżnić fazy jego przebiegu, które wyznaczają następujące strefy funkcjonalne:
· Strefa przyjęć materiałów (operacje i czynności przyjmowania), która obejmuje:
o rozładunek środków transportu zewnętrznego (samochodowego i kolejowego),
o kontrolę ilościową i jakościową,
o segregowanie, sortowanie, przepakowywanie i oznakowanie dostawy zgodnie z ustaloną organizacją magazynu
· Strefa składowania materiałów, tj. składowanie i przechowywanie w określonym czasie.
o ochrona
o kondycjonowanie (stopniowe pozyskanie pożądanych właściwości materiałów)
· Strefa komplementacji materiałów (operacje i czynności związane z realizacją zamówienia), która obejmuje:
o przeformowanie materiałów (towarów),
o wybieranie materiałów według zamówień,
o przemieszczanie materiałów do wydania.
· Strefa wydań materiałów (operacje i czynności wydania), obejmująca:
o pakowanie i formowanie jednostek,
o przygotowanie do wysyłki i załadunek środków transportu zewnętrznego,
o kontrolę wyjścia itp.
Czynności przyjęcia, składowania, komplementacji i wydania wpływają na wielkość oraz sposób ukształtowania i wyposażenia poszczególnych powierzchni magazynowych, co powoduje, że rozpatrywane są one jako odrębne układy (strefy) funkcjonalne magazynu.
Przebieg procesu magazynowania rozpoczyna się od odbioru i przyjęcia. Przychód dóbr do magazynu może nastąpić jako dostawa z zewnątrz bądź z wewnątrz przedsiębiorstwa.
Odbiór polega na ilościowym oraz jakościowym sprawdzeniu dostarczanych dóbr materialnych. Sprawdzenie ma na celu ujawnienie braków lub nadwyżek ilościowych oraz wad i braków jakościowych, ujęcie spostrzeżeń w odpowiednie protokoły i przekazanie dokumentacji do komórek organizacyjnych odpowiedzialnych za dalszy tok sprawy.
...
niundzia