ISTOTA, DEFINICJA I PODZIAŁ TRANSPORTU INTERMODALNEGO (MULTIMODALNEGO)
„Międzynarodowy transport intermodalny oznacza przewóz towarów przy użyciu co najmniej dwóch różnych gałęzi (środków) transportu na podstawie umowy o przewóz, z miejsca położonego w jednym kraju, gdzie towar przejął w piecze operator transportu intermodalnego, do oznaczonego miejsca przeznaczenia położonego w innym kraju”.
W tej definicji mamy trzy następujące elementy:
1. konieczność użycia co najmniej dwóch gałęzi (rodzajów) transportu,
2. konieczność wystąpienia tylko jednej umowy o przewóz,
3. konieczność wystąpienia jednego wykonawcy odpowiedzialnego za realizację zadania transportowego.
Ważną konsekwencją zaangażowania operatora do realizacji całego procesu transportowego, jest pojawienie się jednego dokumentu transportowego na całą trasę dostawy oraz łącznej stawki przewozowej obejmującej trasę.
Transport intermodalny pozwolił na nasilenie wewnętrznej integracji procesów transportowych przebiegających w następujących płaszczyznach:
- techniczno-technologicznej (przystosowanie różnych środków transportu oaz urządzeń przeładunkowych do obsługi tej samej zunifikowanej jednostki ładunkowej),
- organizacyjnej (jeden operator odpowiada za cały proces transportowy),
- dokumentacyjnej (jeden dokument transportowy na całą trasę dostawy),
- cenowej (podobne lub takie same zasady kwotowania cen za przewóz jednostki ładunkowej różnymi środkami transportu, aż do przedkładania klientowi jednej stawki obejmującej cały proces dostawy),
- prawnej (jeden kontrakt obejmujący cały proces transportowy wraz z jednolitym systemem regulacji i odpowiedzialności).
Istotą transportu intermodalnego jest zasada, że największą efektywność można osiągnąć wówczas, gdy ładunek, na bazie jednego kontraktu i przy pomocy jednego operatora, jest przemieszczany w relacji „dom-dom”.
Zalety transportu intermodalnego:
- może się przyczynić do obniżki globalnego kosztu procesu transportowego,
- pozwala zwiększyć liczbę możliwych wariantów przewozowych,
- może się przyczynić do podniesienia jakości usług,
- dostawa jest szybka i terminowa,
- zwiększona częstotliwość okazji załadowczych,
- zmniejszenie ryzyka uszkodzenia towaru,
- lepsza dostępność do usług transportowych czy też możliwość jednorazowego przewiezienia większej partii ładunku.
Klasyfikacja transportu intermodalnego
1) ze względu na zasięg – na przewozy krajowe, międzynarodowe, kontynentalne, międzykontynentalne;
2) ze względu na rodzaj użytych jednostek ładunkowych – na przewozy kontenerów, naczep, nadwozi wymiennych, samochodów ciężarowych, pojemników specjalistycznych;
3) ze względu na charakter użytych środków transportowych – na przewozy szynowo-drogowe, szynowo-drogowo-morskie, szynowo-drogowo-lotnicze, szynowo-drogowo-rzeczne;
4) ze względu na sposób i charakter organizacji – na przewozy operatorskie i konwencjonalne.
Rys. 1. Podział transportu intermodalnego
Charakterystyka przewozów intermodalnych
1. Przewozy kontenerowe
Dla załadowcy kontener pozwala na:
- obniżkę kosztów transportu,
- oszczędność na opakowaniu,
- mniejsze ryzyko uszkodzenia lub utraty ładunku,
- niższe stawki ubezpieczeniowe,
- terminowość i skrócenie czasu dostawy
a dla przewoźnika:
- skrócenie czasu postoju środka transportowego w punkcie załadowczym,
- terminowe jego obsłużenie,
- mniejsze koszty związane z odpowiedzialnością za uszkodzony ładunek,
- zaangażowanie mniejszej liczby, ale bardziej wydajnych środków transportowych.
Zastosowanie kontenerów pozwala na:
- integrację procesów transportowych,
- usprawnienie wymiany międzynarodowej,
- powstawanie zwartych systemów transportowych,
- postęp w technice transportowej itd.
2. Przewozy szynowo-drogowe
Drugą technologią transportu multimodalnego są przewozy szyno-drogowe (ang. piggback). Istota tych przewozów polega na tym, że na głównym odcinku przewozowym środek transportu drogowego, wraz z umieszczonym w nim ładunkiem, jest przemieszczany transportem kolejowym, natomiast dowóz i odwóz ładunku do i ze stacji końcowych zapewnia środek transportu samochodowego.
Rys. 2. Schemat realizacji przewozów szynowo-drogowych.
3. Przewozy lądowo-promowe
są trzecim popularnym rodzajem przewozów intermodalnych z wykorzystaniem środków transportu lądowego (naczep, ciągników z naczepami, ciężarówek, wagonów kolejowych) i kontenerów – promami morskimi. Główną zaletą tego rodzaju przewozu jest skrócenie do niezbędnego minimum czasu potrzebnego na załadunek i wyładunek.
INTERMODALNE JEDNOSTKI TRANSPORTOWE
1. Kontenery
Rozwój przewozów intermodalnych zapewniło, między innymi, znormalizowanie parametrów technicznych kontenerów w skali światowej, przez Międzynarodową Organizację Standaryzacyjną (ISO). „Kontener jest to urządzenie transportowe:
a) o charakterze trwałym i wobec tego o odpowiedniej wytrzymałości zapewniającej wielokrotne jego użytkowanie,
b) specjalnie zaprojektowane dla ułatwienia transportu towarów jednym lub wieloma środkami transportu bez przeładowywania towarów,
c) wyposażone w urządzenia, które zapewniają łatwość manipulacji, szczególnie podczas przemieszczania z jednego środka transportowego na drugi,
d) skonstruowane w sposób pozwalający na łatwe napełnianie i opróżnianie,
e) mające pojemność nie mniejsza niż 1 m3.
Parametry kontenerów serii 1 ISO są określone normą ISO 668, a także polską normą PN-70/K-46010. W dziedzinie standaryzacji kontenerów, mających wpływ na realizacje przewozów intermodalnych, okazała się normalizacja ich wymiarów i maksymalnej masy brutto.
Ogólna klasyfikacja kontenerów ISO
Oprócz kontenerów znormalizowanych przez ISO, dopuszczonych do przewozu statkami, są także kontenery użytkowane wyłącznie w międzynarodowych przewozach lądowych na terenie Europy. Popularnym stał się „kontener lądowy” zwany eurokontenerem o wymiarach: długość – 6058 mm (20 stóp), szerokość – 2500 mm, wysokość – 2600 mm, pojemność – 34,5 m3, masa brutto – 24 t, tara (kontenera stalowego) – 2, t.
Eurokontenery o szerokości 2,5 m; TEU (Twenty Equivalent Unit – jednostka odpowiadająca parametrowi kontenera 20-stopowego)
JEDNOSTKI SZYNOWO-DROGOWE
Rozróżnia się trzy następujące techniki realizacji tych przewozów:
1) przewóz wagonami samochodów ciężarowych jednoczłonowych, samochodów ciężarowych z przyczepami oraz ciągników z przyczepami - technika Rola (Rollende Landstrasse);
2) przewóz wagonami samych naczep siodłowych,
3) przewóz wagonami nadwozi wymiennych.
Jednostki szynowo-drogowe
Dla dwu pierwszych technik, dopuszczalne parametry pojazdów drogowych określają w poszczególnych państwach kodeksy drogowe.
TABOR DO PRZEWOZU JEDNOSTEK SZYNOWO-DROGOWYCH
Do przewozów intermodalnych wykorzystuje się:
- wagony kontenerowe,
- wagony kieszeniowe,
- wagony niskopodwoziowe.
W Europie samochody ciężarowe i tzw. pociągi drogowe, z uwagi na dopuszczalną skrajnię, muszą być przewożone na specjalnych wagonach niskopodwoziowych.
W systemie Rola kierowcy podróżują tym samym pociągiem w wagonach sypialnych (są to tzw. przewozy konwojowane). Wagony do takich przewozów mają długość 19 m, przy masie brutto 42 t.
Do przewozu naczep stosuje się wagony z kieszeniami w podłodze (tzw. wagony kieszeniowe), w których umieszcza się tylko osie naczepy z kołami, a skrzynia ładunkowa jest z przodu oparta o wspornik. Jest to najpopularniejszy w Europie typ wagonu do przewozu pojedynczych naczep, z tym, że w tym przypadku możliwy jest tylko przeładunek pionowy.
Inny typ wagonu (Wippenwagen i kangouru) ma podnoszoną i opuszczaną zapadnię na koła naczepy, która jest wtaczana na wagon za pomocą ciągnika.
Sposoby umieszczania naczep na wagonach typu kangouru i Wippenwagen
TERMINALE SZYNOWO-DROGOWE
Przy przewozach typu Huckepack czynności przeładunkowe i manipulacyjne jednostkami ładunkowymi są dokonywane w terminalach lądowych i promowych.
Terminale lądowe – są zlokalizowane w pobliżu węzłowych stacji kolejowych i obsługują kontenery i pozostałe jednostki ładunkowe.
Przy przewozach wykonywanych techniką RoLa – nie są potrzebne żadne urządzenia przeładunkowe; pojazdy samochodowe wjeżdżają po pochylni na wagony.
Naczepy siodłowe można umieszczać na wagonach w sposób poziomy (wykorzystując ciągniki manewrowe) lub pionowy (z pomocą dźwigu szynowego lub samojezdnego z chwytakiem kleszczowym).
Przy nadwoziach wymiennych stosuje się wyłącznie przeładunek pionowy.
Terminale promowe – przeładunek samochodów ciężarowych i ciągników z naczepami wykorzystaniem ich napędów własnych; wymagają mocowania na pokładzie z pomocą stalowych lin i naciągaczy. Nadwozi wymiennych na promach morskich nie przewozi się.
Terminale (centra) logistyczne – zabezpieczają kompleksowo usługi logistyczne w skali regionalnej, krajowej i międzynarodowej kształtując optymalnie łańcuchy zaopatrzenia i zbytu oraz obsługując jednostki ładunkowe wszelkiego typu. W centrach tych SA świadczone usługi bankowe, ubezpieczeniowe, celne, pocztowe, telekomunikacyjne, gastronomiczne, hotelowe itp.
TRANSPORT BIMODALNY
jest jedną z form transportu intermodalnego, drogowo-kolejowego - na lądzie jest to technika najdoskonalsza. Postępy informatyzacji i stosowanie prawideł logistyki spowodowały powstanie bimodalnych jednostek ładunkowych...
aisza24