Szafraniec Anna - Na szkle grane.pdf - Harfa szklana - bibiariel

go po raz ostatni. I jego spotkania

z Szymanowskim dobiega³y koñca...

Na szkle grane

Wsta³em i zacz¹³em siê ¿egnaæ. Karol

mia³ nazajutrz jechaæ do Pary¿a i do Gras-

se, na dworzec nie mog³em go odprowa-

dziæ. I oto nagle, gdy oddawa³em mu po-

zdrowienia od mojej ¿ony, wdar³ siê

w nasze s³owa jaki patos, zaczêlimy mó-

wiæ wyrazy serdeczne i niepojête. £zy

wyst¹pi³y mi na powieki, ale siê poha-

mowa³em i ucisn¹wszy Karola prêdko

wyszed³em.

ANNA SZAFRANIEC

I oto rozpoczê³a siê gra uduchowionych dwiêków,

jakich nigdy dot¹d nie s³ysza³em, a¿ rozp³ynê³y siê

razem w pe³nej harmonii...

Gottfried Keller

Ale Iwaszkiewicz nie po¿egna³ siê

jeszcze z Szymanowskim ani wtedy

i tam, na Marsza³kowskiej, u Stasi, któ-

ra tyle razy piewa³a pieni brata, ani

dziesiêæ lat póniej, ju¿ po wojnie, gdy

zanotowa³ i utrwali³ szczegó³y tamtej

wizyty. N a p r a w d ê po¿egna³ siê

dopiero w trzytomowej, trzydziestolet-

niej panoramie polsko-kresowych lo-

sów (1914-1947), powieci S³awa

i chwa³a (1958-62). Siêgaj¹c po boga-

to inkrustowan¹ ¿yciem fikcjê lite-

rack¹, a raczej po to, co siê nazywa

prawdziwym zmyleniem, zbudowa³

sugestywn¹ postaæ kompozytora Ed-

gara Szyllera, w którym bez trudu roz-

poznajemy Karola Szymanowskiego

jego sylwetkê, pogl¹dy, zainteresowa-

nia, a nade wszystko za psychologiê

twórczoci i filozofiê sztuki, tak za-

wsze blisk¹ Annie i Jaros³awowi Iwasz-

kiewiczom. Co wiêcej, zwolniony

z dyscypliny faktów i przyziemnych

konkretów, wykorzystuj¹c si³ê non¹

literatury móg³ wreszcie kuzyn Jaro-

s³aw przybli¿yæ sobie i nam to, czego

nie by³ bezporednim, naocznym

wiadkiem. Móg³ w najg³êbszym i bo-

daj najpiêkniejszym rozdziale S³awy

i chwa³y, w s³ynnym Kwartecie d-moll,

odtworzyæ ostatnie miesi¹ce artysty

w nadmorskiej Mentonie czy w Lo-

zannie nad wod¹ wielk¹ i czyst¹.

Móg³ ukazaæ dramat twórcy i cz³owie-

ka w obliczu ostatecznych syntez i pod-

sumowañ, bilansu ¿ycia i dokonañ.

Móg³ pozostawiæ nas z obrazem ostat-

nich chwil, zapadaj¹cym w wiado-

moæ, godnym tego nietuzinkowego

istnienia i dzie³a. Bo takie jest przyro-

dzone prawo i przywilej sztuki. Jeden

z nielicznych na tym wiecie przywi-

lejów artysty. Kwartet d-moll pozosta-

je w ¿ywej pamiêci, choæ nie zawsze

zachwyty budzi ca³a powieæ Iwasz-

kiewicza. Muzyka uszlachetnia, widaæ,

i z³oci wszystko nawet cierpienie

i ponury skandal mierci.

K iedy w zapowiedzi koncertu pada

nazwa szklana harfa, rzadko kto

wie, o jaki instrument chodzi cza-

sem dopiero zdjêcie to wyjania. Bu-

dzi niekiedy zdziwienie, ¿e nie jest

wcale podobny do znanej wszystkim

harfy strunowej. Nazwa rzeczywicie

myli, a jej autor Bruno Hoffmann,

nie podejrzewa³ zapewne, jak¹ zyska

sobie popularnoæ.

Koncerty, jakie grywam na szkla-

nej harfie, s¹ okazj¹ by choæ w paru

s³owach zapoznaæ s³uchaczy z tym

tajemniczym instrumentem. Zwykle

mówiê o tym, jak wa¿nym by³ nie-

gdy elementem ¿ycia muzycznego.

W wiecie szklanej muzyki najbar-

dziej znane s¹ dwa instrumenty: star-

szy to szklana harfa, zwana niegdy

anielskimi organami, drugi, stworzo-

ny przez Beniamina Franklina, to

szklana harmonika. Szklana harfa jest

zbudowana z kieliszków, a harmoni-

ka ze szklanych kloszy osadzonych

na wspólnej osi. Harmonika, po cza-

sach popularnoci w XVIII wieku, na

niemal sto lat odesz³a w zapomnie-

nie, anielskie organy za trwa³y na es-

tradach nieprzerwanie. Udoskonalo-

no nawet ich konstrukcjê, lecz i dla

nich, prawdê mówi¹c, wiek XIX nie

okaza³ siê szczególnie ³askawy.

Chcia³abym tu opowiedzieæ zarów-

no o harfie, jak i harmonice. Historia

obydwu instrumentów przeplata siê ze

sob¹, choæ z moich obserwacji wyni-

ka, ¿e szklana harfa bywa dzi uwa-

¿ana za instrument bez przesz³oci,

wymys³ kultury bankietowocyrko-

wej. Terminologia, jak¹ pos³uguj¹ siê

ród³a, wydaje siê nieco zagmatwa-

na, a historia pe³na wzlotów i upad-

ków nie sprzyja klarownym opisom.

Mam jednak nadziejê, ¿e moja opo-

wieæ uka¿e ten instrument w zupe³-

nie innym wietle.

W wieku XVIII szklana muzyka

by³a wszechobecna dzi jest czym

wyj¹tkowym. Co spowodowa³o tak¹

zmianê?

Przyjrzyjmy siê instrumentom

Magiczne tony szklanych instru-

mentów wykorzystywane s¹ w muzy-

koterapii, a s³uchacze w salach kon-

certowych maj¹ najrozmaitsze skoja-

rzenia. Najwiêcej kr¹¿y ich zapewne

wokó³ pierwotnej nazwy szklanej har-

fy anielskich organów. Dwiêk po-

wstaje przez wzbudzenie drgañ mo-

krym opuszkiem palca, przesuwane-

go po brzegu kieliszka lub szklanego

klosza. Nie ka¿dy kieliszek jest od-

powiedni do szklanej harfy: wa¿na jest

nie tylko wielkoæ, ale równie¿ gru-

boæ cianki oraz kszta³t czarki.

Subtelne brzmienie szklanych in-

strumentów i tworzony przez nie nie-

powtarzalny klimat powoduj¹, ¿e mu-

zyka wydaje siê nierzeczywista. Po

koncertach zawsze kilka osób podcho-

dzi do szklanej harfy, by z bliska

sprawdziæ, czy muzyka, jak¹ przed

chwil¹ tak podziwiano, nie pochodzi

z ukrytego gdzie g³onika. Ruch rêki

muskaj¹cej czarki jest tak delikatny,

¿e mo¿na odnieæ wra¿enie, i¿ d³oñ

nawet nie dotyka szk³a. Trudno uwie-

rzyæ, ¿e zasada dzia³ania szklanej har-

fy jest równie prosta, jak innych kla-

sycznych instrumentów.

BENIAMIN FRANKLIN gra na harmonice

TADEUSZ STEFAÑCZYK

Szczypta historii

swych anielskich organach uczy³

miêdzy innymi Ann Ford, która

w 1761 r. wyda³a Instructions for play-

ing on the Musical Glasses. By³ to

pierwszy na wiecie podrêcznik gry

na instrumentach szklanych.

Do stworzenia nowej tradycji mu-

zycznej przyczyni³ siê równie¿ Chri-

stoph Willibald Gluck (1714-1787);

jego verrillion, równie¿ zbudowany

ze strojonych wod¹ kieliszków, za-

chwyca³ s³uchaczy sw¹ magiczn¹

barw¹. Gluck skomponowa³ utwór na

26 kieliszków z towarzyszeniem or-

kiestry kameralnej. Wykonanie go

w Little Haymarket Theatre w Lon-

dynie w 1746 roku zjedna³o instru-

mentowi i jego twórcy spore grono

wielbicieli. Tak jak Pockridge wy-

korzystywa³ on dwie mo¿liwe tech-

niki gry: uderzanie i pocieranie. Po-

przez te koncerty i sw¹ póniejsz¹

s³awê Gluck przyczyni³ siê do trak-

towania zestawu kieliszków jako

prawdziwego instrumentu muzyczne-

go. W The Vicar of Wakefield Olive-

ra Goldsmitha znalaz³ siê opis wy-

stêpu wirtuoza. Na jednej p³aszczy-

nie traktowane s¹ tam wiatowe ¿ycie

i towarzystwo, malarstwo, gusta,

Szekspir i graj¹ce kieliszki co tym

samym lokuje szklany instrument

wród tematów konwersacji w wiel-

kim wiecie.

Ze wszystkich moich wynalazków najwiê-

cej osobistej satysfakcji przysporzy³a mi

harmonika.

(Franklin o harmonice szklanej)

Dla tych, którzy po raz pierwszy

spotykaj¹ siê z zestawem graj¹cych

kieliszków, traktowanie go jako rod-

ka s³u¿¹cego wypowiedzi muzycznej

wydaje siê niekiedy pomys³em nader

awangardowym. Ze zdziwieniem do-

wiaduj¹ siê, ¿e instrumenty szklane

znane by³y na Dalekim Wschodzie ju¿

w redniowieczu. W XII wieku w Chi-

nach, tak¿e w XIV wieku w Persji

wydobywano dwiêk ze szklanych

naczyñ stukaj¹c w nie drewnianymi

m³oteczkami.

W Europie pierwsze wzmianki

o szklanej muzyce pochodz¹ z 1492

roku. Grano wówczas na kieliszkach

do wina strojonych wod¹. Pierwsze

informacje o koncertowym zastoso-

waniu takiego zestawu pojawiaj¹ siê

w 1743 roku, kiedy to Irlandczyk Ri-

chard Pockridge (1690-1759) skon-

struowa³ zestaw kieliszków i nazwa³

go anielskimi organami. Dwiêk wy-

dobywano pocieraj¹c brzeg kieliszka

wilgotnym opuszkiem palca lub ude-

rzaj¹c czarki. Sam Pockridge sta³ siê

pierwszym wirtuozem tego instrumen-

tu. Jego wykonania Muzyki na wo-

dzie Händla rozs³awi³y ten kruchy in-

strument najpierw w Dublinie, a pó-

niej w ca³ej Wielkiej Brytanii. Pock-

ridge dawa³ równie¿ lekcje gry na

Graj¹ca maszyna do szycia

Najwiêkszej popularnoci szklanej

muzyce przysporzy³ jednak Beniamin

Franklin (1706-1790) jego szklana

harmonika podbi³a serca publiczno-

ci i na d³ugo wpisa³a ten amerykañ-

ski wynalazek do kanonu europejskiej

muzyki. Wiosn¹ 1761 roku Franklin

us³ysza³ w Anglii koncertuj¹cego na

anielskich organach Edmunda Dela-

vala. Wra¿enie, jakie zrobi³o na nim

niezwyk³e brzmienie instrumentu, po-

budzi³o jego twórcze zdolnoci. Po-

stanowi³ udoskonaliæ zestaw kielisz-

ków, zminimalizowaæ trudnoci wyko-

nawcze i zrezygnowaæ ze strojenia

wod¹. Efektem jego pracy by³ zupe³-

nie nowy instrument, w którym szkla-

ne czarki, odlane w porz¹dku chroma-

tycznym od najwiêkszej do najmniej-

szej osadzone by³y na wspólnej osi.

Obraca³ je mechanizm peda³owy, taki

jak w maszynie do szycia, a zadaniem

wykonawcy by³o dotykaæ wiruj¹cych

krawêdzi. Instrument powsta³ w 1761

roku, jego popularnoæ ros³a nieustan-

nie. Wród licznych autorów muzyki

na harmonikê szklan¹ nie brak te¿ po-

staci tej miary co Mozart i Beethoven.

Wirtuozi tego oryginalnego instru-

mentu koncertowali z powodzeniem

na ca³ym wiecie, nasta³ prawdziwie

z³oty wiek szklanej muzyki. W Ame-

ryce na harmonice gra³ Stephen For-

rage, w Europie s³awê zdoby³a m.in.

krewna Franklina, Marianne Davies

oraz Marianne Kirchgessner. To w³a-

nie ta ostatnia, niewidoma artystka

zachwyci³a sw¹ gr¹ Mozarta. Jej kon-

cert w Wiedniu 10 stycznia 1791 roku

zachêci³ go do napisania kilku drob-

nych utworów na harmonikê, pozycje

mo¿e niedu¿ego formatu, ale za to

wyj¹tkowej urody.

O szczególnym brzmieniu harmo-

niki wypowiada³o siê wielu poetów,

pisarzy i filozofów, równie¿ tych naj-

wiêkszych: Goethe, Schiller, Wieland,

Hegel. Jej urokowi ulega³ te¿ Alek-

sander Puszkin, Niccolo Paganini

i Adam Mickiewicz, który harmonikê

przywo³uje w Wielkiej improwizacji.

Gwiazda szklanej harmoniki roz-

b³ys³a nagle i równie szybko zgas³a

Grand harmonicon,

opatentowany przez

Francisa

Hopkinsona Smitha

w 1825 roku

Có¿ za niebiañska barwa! Jest jak praw-

dziwa modlitwa!

(Paganini o szklanym dwiêku)

s³uchaczy zwi¹zane z dwiema moca-

mi: anielsk¹ lub diabelsk¹. Obie

zjednuj¹ szklanej muzyce

zarówno oddanych wielbi-

cieli, jak zagorza³ych wro-

gów. Z jednej strony mówi

siê o pozytywnych skut-

kach terapii Messmera, o

sukcesach psychoterapii z

wykorzystaniem szklanej

muzyki oraz o niezwyk³ych

uniesieniach s³uchaczy.

Z drugiej opisuje siê

przedwczesne porody to-

warzysz¹ce XVIII-wiecz-

nym koncertom, trans s³u-

chaczy, ob³êd nawet, w jaki

popadali ówczeni wirtu-

ozi. lady takiej dwoisto-

ci odnajdujemy we wspo-

mnianych Dziadach Mic-

kiewicza. Bohater dramatu,

Konrad, gra na gwiazdach jak

na krêgach harmoniki. Metaforycz-

ne potraktowanie instrumentu wspó³-

gra z dalszym rozwojem wypadków

dramatu i mo¿e sugerowaæ, ¿e w

szklanej muzyce, podobnie jak w du-

szy Konrada, cieraj¹ siê dwie si³y,

dwie przeciwstawne moce: dobra i z³a.

Ca³kiem niedawno w Gazecie

Wyborczej natknê³am siê na artyku³

o ostatnich doniesieniach dotycz¹cych

niezwyk³ego wp³ywu harmoniki.

Mowa by³a o Beethovenie, którego

mieræ, jak dowodzono, mog³a mieæ

zwi¹zek w³anie z gr¹ na ulubionym

przez wielkiego klasyka instrumencie.

O³owica, jak¹ zdiagnozowano na pod-

stawie najnowszych badañ, mia³a byæ,

wed³ug amerykañskich badaczy, wy-

nikiem czêstego kontaktu palców

kompozytora ze szklanymi kloszami.

Ówczesne szk³o zawiera³o niemal

45% o³owiu. Jego zawartoæ za w

ciele mistrza a¿ stukrotnie przekra-

cza³a dzisiejsze normy! Zwa¿ywszy, i¿

podczas gry zwil¿ano palce lin¹, hi-

poteza wydaje siê wiarygodna. To samo

dotyczy³o instrumentu zbudowanego z

kieliszków. Na fotografiach starych

anielskich organów widaæ malowane

brzegi czarek. Wiadomo, ¿e farba, jak¹

barwiono kieliszki, równie¿ zawiera³a

znaczn¹ iloæ zwi¹zków o³owiu. Dzi-

siaj szk³o nie zawiera na szczêcie

szkodliwych substancji, a gra na nim

ju¿ nie zagra¿a zdrowiu.

Do lamusa

po roku 1835.

Przez niemal sto lat by³a zapomnia-

na, a wskrzesi³ j¹ dopiero w XX wie-

ku Ryszard Strauss.

Na spadek popularnoci szklanej

muzyki mia³y równie¿ wp³yw zmiany

bardziej ogólnej natury. Coraz szer-

sze brzmienie orkiestr i tendencja do

ekspresywnej wirtuozerii solowej

wypiera³y poma³u cich¹ muzykê ka-

meraln¹, a tym samym wyrafinowane

brzmieniowo instrumenty. Popular-

noæ zaczê³y zyskiwaæ fisharmonika

(zwana te¿ harmonium, dzisiejsza fis-

harmonia) oraz fortepian m³oteczko-

wy. Nie tak drogie i kruche jak instru-

menty szklane, pod wzglêdem mu-

zycznym by³y od nich bardziej

wszechstronne.

Trudno siê zatem dziwiæ, ¿e szkla-

na harfa i harmonika, tak niegdy

uwielbiane, dostarczaj¹ce XVIII-

wiecznym s³uchaczom tylu uniesieñ i

tak fascynuj¹ce, trafi³y do lamusa na

niemal stulecie.

U góry: harmonika z ok. 1760 roku; poni¿ej: szklana harfa, na której koncertuje Glass Duo

Harmonika przeklêta

Zatrzymajmy siê chwilê przy owym

tajemniczym znikniêciu harmoniki ze

scen, które tak j¹ dotychczas ubó-

stwia³y. Ni st¹d ni zow¹d pojawi³y siê

pog³oski na temat szklanej muzyki,

w nastêpstwie których zosta³a wyklê-

ta, usuniêta poza nawias zaintereso-

wania towarzystwa salonów. Wieæ

i to wcale nie gminna nios³a, ¿e

dwiêk harmoniki mia³ jakoby nega-

tywny wp³yw zarówno na graj¹cych,

jak na s³uchaj¹cych. Sk¹d ta opinia?

Otó¿ wiedeñski lekarz i uczony, Franz

Messmer, tak siê zachwyci³ tym in-

strumentem, ¿e zacz¹³ go wykorzy-

stywaæ w swojej praktyce medycznej,

w leczeniu osób z zaburzeniami psy-

chicznymi. Przeciwnicy szklanej har-

moniki rekrutowali siê przede wszyst-

kim sporód krytyków metod Mes-

smera. Wrogowie jego szarlatañ-

skich praktyk twierdzili, ¿e wibracje

harmoniki dra¿ni¹ i niszcz¹ uk³ad ner-

wowy, a o³ów zawarty w szkle wywo-

³uje choroby. Atmosfera sta³a siê na-

piêta do tego stopnia, ¿e w niektórych

miastach zabroniono wrêcz gry na

harmonice pod kar¹ banicji. Dysku-

sje na temat oddzia³ywania tych

dwiêków trwaj¹ a¿ do dzi.

Niebopiek³o

Wydaje siê, ¿e owiane mg³¹ tajem-

niczoci szklane instrumenty na za-

wsze ju¿ pozostan¹ w wiadomoci

A jednak siê krêci...

W odniesieniu do instrumentu zbu-

dowanego z kieliszków u¿ywa siê

równie¿ niemaj¹cego odpowiednika

w jêzyku polskim terminu musical

glasses. W praktyce oznacza on jed-

nak równie¿ szereg innych instrumen-

tów typu dzwonowego, z harmonik¹

szklan¹ na czele. Idiofony naczynio-

we to zapewne najbli¿sze dzi mu-

sical glasses okrelenie.

Kwestie terminologiczne dotycz¹-

ce harmoniki s¹ znacznie mniej zawi-

³e. Równolegle z nazw¹ harmonika

funkcjonuje okrelenie pochodz¹ce

z jêzyka w³oskiego armonica.

na harfa, stwarzaj¹ niema³e trudnoci

wykonawcy. Mo¿na oczywicie ¿ar-

towaæ: Potrafiê na nich zagraæ ro-

biê to czêsto zmywaj¹c, ale czy nie

jest podobnie z innymi instrumenta-

mi? Zapewne ka¿dy z nas potrafi³by

wydobyæ dwiêk ze skrzypiec, s¹

i tacy, którzy mo¿e zagraliby jak¹

prost¹ melodiê. Ale czy na tym pole-

ga muzyka?

Graj¹c na szklanej harfie u¿ywam

ca³ych d³oni. S¹ moim smyczkiem,

moj¹ pa³eczk¹, a w³aciwie pa³eczka-

mi. W zale¿noci od artykulacji d³oñ

zamienia siê w akrobatê skacz¹cego

po krawêdziach kieliszków jak po li-

nie, lub w p³aszczkê, która falistym

ruchem to wzbija siê, to opada na dno

oceanu, muskaj¹c je delikatnie szero-

kim cia³em. Efekt zale¿y od moich

umiejêtnoci, mojej inwencji i staran-

noci. Czy bêdzie to tylko pokaz cyr-

kowy i kolejny dowód na to, ¿e tak

te¿ mo¿na? Czy te¿ oka¿e siê czym

wiêcej, czym co pozwoli mi zabraæ

s³uchaczy do krainy dwiêków nieba-

nalnych, muzyki, w której mo¿na bê-

dzie zanurzyæ siê z upodobaniem?

Koniec z³otej ery szklanej muzyki

nie by³ jednak ca³kowitym wyganiê-

ciem tradycji, zw³aszcza gdy chodzi

o anielskie organy. Chocia¿ harmoni-

ka odesz³a w zapomnienie, anielskie

organy sta³y siê ród³em inspiracji dla

innowatora nazwiskiem Hopkinson-

Smith (1797-1872). Szukaj¹c dla tego

instrumentu optymalnej formy, stwo-

rzy³ grand harmonicon, sk³adaj¹cy siê

z 25 kieliszków umocowanych w kwa-

dratowej skrzyni. Nie trzeba go by³o

stroiæ wod¹ aby uzyskaæ prawid³ow¹

intonacjê szlifowano czarki w odpo-

wiednich miejscach. To by³o kolejne

wcielenie anielskich organów, które-

mu blisko ju¿ do wspó³czesnej szkla-

nej harfy.

I tak w naszej opowieci doszlimy

do dwudziestego wieku i zas³u¿one-

go dla szklanej muzyki Brunona Hoff-

manna, który powiêci³ siê ca³kowi-

cie jej popularyzacji. To jemu za-

wdziêcza swój renesans w naszych

czasach. Zbudowana przez niego

szklana harfa jest kolejn¹, jeszcze bar-

dziej udoskonalon¹ wersj¹ anielskich

organów. Najwa¿niejsz¹ innowacj¹

jest zastosowanie odpowiednio odla-

nych kieliszków, o optymalnym dla

instrumentu kszta³cie oraz osadzenie

ich czarek w korpusie poprzez umiesz-

czenie w nim na wcisk okrojonych

z podstaw nó¿ek.

Oryginalna literatura

Mo¿na by s¹dziæ, ¿e utworów kom-

ponowanych z myl¹ o szklanych in-

strumentach jest stosunkowo niewie-

le, a przecie¿ znajdujemy oko³o czte-

rystu takich kompozycji, pisanych

przede wszystkim na harmonikê. Dzi-

siaj najchêtniej grywa siê Adagio na

szklan¹ harmonikê KV 356 (KV 617a)

Mozarta oraz równie¿ jego autorstwa

Adagio i Rondo na harmonikê, flet,

obój, altówkê i wiolonczelê KV 617.

Wesz³y do kanonu literatury i stano-

wi¹ obowi¹zkowe pozycje repertuaru

wszystkich wykonawców graj¹cych

szklan¹ muzykê.

Mam nadziejê, ¿e Czytelnik da³ siê

przekonaæ, i¿ szklana harfa stwarza

takie mo¿liwoci, ¿e jest prawdziwym

instrumentem ze swoj¹ przesz³oci¹,

a wierzê równie¿ i przysz³oci¹. Resz-

ta zale¿y ode mnie, od wykonawcy.

Od wykonawcy

Jak je nazywaæ?

Kiedy mija pierwsze zauroczenie

i zaskoczenie zwi¹zane z niezwyk³o-

ci¹ instrumentu, s³uchacz oczekuje

po prostu dobrej muzyki. Wbrew

temu, co mo¿na by przypuszczaæ, kie-

liszki, z jakich zbudowana jest szkla-

ANNA SZAFRANIEC

muzyk Glass Duo zespo³u gra-

j¹cego na szklanej harfie, cz³onek miêdzy-

narodowej organizacji GMI (Glass Music

International), skrzypaczka Polskiej Filhar-

monii Ba³tyckiej w Gdañsku

Instrument zbudowany z kieliszków

bywa dzi rozmaicie nazywany: glass

harp, musical glasses, wine glasses,

singing glasses, angelic organ, glass-

harfe, harpe de verre, verrillon, séra-

phin, arpa di vetro, arpa de cristal

Angielska glass harp to nazwa naj-

bardziej popularna, choæ uznawana za

nieco kontrowersyjn¹. Przeciwnicy tej

nazwy twierdz¹, ¿e powinna siê od-

nosiæ jedynie do konkretnego instru-

mentu skonstruowanego przez sa-

mego Bruno Hoffmanna, ale u¿ywa-

na jest chêtnie przez wielu wykonaw-

ców graj¹cych na zestawie kieliszków.

Pos³uguje siê ni¹ zarówno Niemiec

Clemens Hofinger, Amerykanin Brien

Engel, szwajcarskie Glasharfen En-

semble Zürich, jak polskie Glass Duo.

Rzadko ju¿ mo¿na spotkaæ pierwot-

ne okrelenie anielskie organy. Choæ

trafnie oddaje charakter granej na tym

rzadkim instrumencie muzyki, jest

nazbyt sentymentalne dla cz³owieka

XXI wieku.

ANNA i ARKADIUSZ SZAFRAÑCOWIE podczas gry na szklanej harfie

Szafraniec Anna - Na szkle grane.pdf

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: