Różnice w rozwoju gospodarczym w XV i XVI w.
Europa Zachodnia
Europa Wschodnia
· Gospodarka towarowo-pieniężna.
· Wolność osobista chłopów, bezrolni zatrudniali się w miastach.
· Chłopi dzierżawili czyns, który płacili właścicielom.
· Aktywizacja gospodarcza szlachty poprzez np. ogrodzanie w Anlii (odbieranie ziemi chłopom, która była zamieniana w pastwiska dla owiec). Wiązało się to z zapotrzebowanie na wełnę i rozwojem sukiennictwa. Zajmowała się tym przede wszystkim tzw. nowa szlachta - gentry. Zaprzeczenie poglądowi, że szlachta nie może uczestniczyć w obrcoei gospodarczym.
· Spadek uprawy zbóż ze względu na możliwość sprowadzenia taniego zboża z Europy Wschodniej.
· Wymiana gospodarcza z koloniami, a przez to nowe szlaki handlowe. Spadek znaczenia handlu śródziemnomorski, na rzecz szlaków przez Atlantyk.
· Rozwój dużych ośrodków miejskich (miasta powyżej 100 tys. mieszkańców) i portów. Nowa struktura mieszczaństwa i poprawa poziomu życia.
· Kapitalistyczne tendecje rozwojowe.
· Rozwój systemu nakładczego. Pierwsze manufaktury.
· Rozwój banków, spółek akcyjnych, powstanie giełd.
· Gospodarka folwarczno-pańszczyźniana.
· Chłop przywiązany do ziemi nie może opuszczać wsi.
· Tendencje do zwiększania pańszczyzny.
· Dominuje uprawa zboża, rozwój folwarków, gospodarka ekstensywna (wzrost produkcji poprzez zwiększanie obszaru, a nie wydajności).
· Duży eksport zboża do Europy Zachodniej.
· Rozwój osadnictwo na Kresach Wschodnich. Renesans handlu Bałtyckiego.
· Spadek znaczenia miast, wyjątek to miasta portowe. Ustawodawstwo antymieszczańskie.
· Refeudalizacja.
· Produkcja cechowo-rzemieślnicza.
dana2