Choroby kolkowe koni cz. V.pdf

KONIE/CHOROBY WEWNĘTRZNE

WETERYNARIA W PRAKTYCE

prof. dr hab. Eligiusz Madej, dr n. wet. Tomasz Riha

Katedra i Klinika Chorób Wewnętrznych Zwierząt Wydziału Medycyny Weterynaryjnej Uniwersytetu Przyrodniczego w Lublinie

kolkowe koni

Przemieszczenia bez zastoju krwi

i niedrożności strangulacyjne jelit – cz. V

COLIC DISEASES AMONG HORSES. DISPLACEMENT WITHOUT

BLOOD CLOTS AND STANGULAR ATRESIA

Streszczenie

Przemieszczenia i niedrożności strangu-

lacyjne jelit są ważną i trudną do zdia-

gnozowania grupą schorzeń kolkowych

koni (4). Wbrew pozorom obecnie wy-

stępują na niektórych terenach częściej

niż inne typy kolek (13, 16). W znacz-

nym procencie nie są diagnozowane lub

są diagnozowane zbyt późno, co z reguły

prowadzi do zejść śmiertelnych (9, 17).

Przyczyn przemieszczeń bez zastoju krwi

i niedrożności strangulacyjnych jest sto-

sunkowo dużo, najczęściej to następstwo

odcinkowego przyspieszenia lub osła-

bienia perystaltyki na różnym tle oraz

wzdęć, lokalnego obciążenia treścią, zro-

stów jelit, obecności obcych tworów i na-

głej zmiany pozycji ciała (6, 13, 18). Nie-

małą rolę pełnią także wrodzone i nabyte

wady anatomiczne oraz zmiany w na-

czyniach i nerwach trzewnych. Dla ści-

słości należy uwzględnić istnienie prze-

mieszczeń i skrętów fizjologicznych,

które zwykle nie wyzwalają objawów

chorobowych i samoistnie ustępują. Nie

ma ścisłej granicy między przemieszcze-

niami okresowymi ﬁ zjologicznymi a pa-

tologicznymi, mającymi zwykle charak-

ter trwały. Uważa się, i chyba słusznie,

że przemieszczenia nazywane ﬁ zjolo-

gicznymi mogą przechodzić w patolo-

giczne, gdy utrzymują się dłużej i powo-

dują wtórne zaburzenia czynnościowe

i morfologiczne (4, 13).

Każdemu patologicznemu przemiesz-

czeniu oraz różnego rodzaju skrętom,

wgłębieniom i omotaniom towarzy-

szy częściowe lub całkowite zamknię-

cie światła jelita, czego następstwem

jest brak pasażu treści. Dlatego nazy-

wa się je, niezbyt precyzyjnie, niedroż-

nościami mechanicznymi. Bardzo czę-

sto w zajętym odcinku jelita gromadzi

się gaz lub płynna treść pokarmowa,

co w początkowym okresie imituje pro-

ste wzdęcie lub stan zapalny i zaleganie

treści pokarmowej.

Objawy i przebieg niedrożności me-

chanicznych są dość zróżnicowane w za-

leżności od odcinka jelit i rozległości

zmian, a przede wszystkim od braku do-

pływu i/lub sekwestracji krwi w zajętym

odcinku (13). Objawy są słabiej wyrażo-

ne, a przebieg mniej ostry w przemiesz-

czeniach i uwięźnięciach bez zastoju krwi,

natomiast silnie wyrażone i szybko na-

rastające w niedrożnościach z zaciśnię-

ciem naczyń i brakiem przepływu krwi,

nazywanych strangulacjami. W każdym

przypadku, chociaż w różnym stop-

niu i nasileniu, rozwijają się zaburzenia

ogólne wskutek odwodnienia, endotok-

semii, niedokrwienia i nadkrzepliwości

krwi. Prawie wszystkie wymagają szyb-

kiej interwencji chirurgicznej oraz in-

tensywnego leczenia przed i po zabiegu.

Dlatego tak ważne jest wczesne rozpo-

znanie, które w dużym stopniu decydu-

je o pomyślnym zejściu choroby. Należy

zastosować wszystkie dostępne metody

diagnostyczne, w tym także laparotomię

i laparoskopię (16).

Diagnostycznie istotne objawy i zmia-

ny oraz różnice między przemieszczenia-

mi i niedrożnościami strangulacyjnymi

przedstawia tabela 1.

P RZEMIESZCZENIA

Wyodrębniono dwie grupy przemiesz-

czeń jelit: bez miejscowego zastoju krwi

i z zastojem wskutek zaciśnięcia naczyń,

nazywanych niedrożnościami strangula-

cyjnymi. Omówiono przyczyny ich powsta-

wania, podstawowe objawy i zasady roz-

poznania różnicowego. Przemieszczenia

bez zastoju krwi, zwykle o umiarkowa-

nych objawach mogą przeistaczać się

w strangulacyjne o ostrym przebiegu

i o groźnych dla życia objawach ogólnych.

Bardzo ważną czynnością lekarską jest

wczesne rozpoznanie.

Słowa kluczowe

konie, kolki, przemieszczenia jelit, dia-

gnostyka

Abstract

Two groups of intestinal displacement

have been isolated – one without lo-

cal haemostasis as well as one inclu-

sive of it – this due to the constriction

of blood vessels – a condition known

as strangulated obliteration.

The causes of their occurrence, the basic

symptoms, and the rules of differential

diagnoses have all been discussed in the

publication. Displacement without ha-

emostasis, usually with moderate symp-

toms, may lead to strangulated cases with

an acute course and with general life-th-

reatening signs. A very important medical

procedure is an early diagnosis.

BEZ ZASTOJU KRWI

Przemieszczenia bez zastoju krwi doty-

czą głównie okrężnicy dużej, a rzadko jelit

cienkich i innych odcinków jelit grubych.

Wyzwalają umiarkowane objawy bólu

i ogólne, zbliżone do obserwowanych

w niedrożnościach kałowych, z którymi

często są mylone. Zwykle nie poddają

się leczeniu zachowawczemu i wymagają

Key words

horses, colic, intestinal displacement,

diagnostics

CZERWIEC • 6/2009

www.weterynaria.elamed.pl

Choroby

WETERYNARIA W PRAKTYCE

KONIE/CHOROBY WEWNĘTRZNE

interwencji chirurgicznej (4, 13). Próby

repozycji poprzez prostnicę i obracanie

zwierzęcia wokół osi rzadko kończą się

pomyślnie, dodatkowo mogą pogłębiać

proces chorobowy.

Do przemieszczeń jelit cienkich bez za-

stoju krwi można zaliczyć skręty do 270°,

część omotań i uwięźnięć, które albo

szybko i samoistnie ustępują, albo przyj-

mują charakter przemieszczeń strangula-

cyjnych. Odrębną formą przemieszczeń

są przepukliny (pępkowa, przeponowa,

pachwinowa, do worka mosznowego,

sieciowa). W większości, a szczególnie

w początkowej fazie, zwykle nie dochodzi

do zastoju krwi, a objawy są słabo wyra-

żone. Jednak przy dłuższym trwaniu i za-

awansowaniu mogą przyjmować postać

niedrożności strangulacyjnych. Dzieje się

to najczęściej wskutek wzdęcia uwięźnię-

tego odcinka jelita i obrzęku krawędzi

przepuklinowego wrota.

Bez zastoju krwi przebiega także część

wgłobień jelita ślepego, szczególnie

wgłębienia ślepo-ślepe końca lub głowy

do trzonu jelit. W tych przypadkach ob-

jawy kliniczne mogą być słabo wyrażone

i przyjmować postać okresowego umiar-

kowanego niepokoju, znacznie ograni-

czonego apetytu i wydalania kału oraz

utraty masy ciała. Rozpoznanie jest trud-

ne, ponieważ badaniem rektalnym z tru-

dem wyczuwa się istotne zmiany, poza

ewentualnym wzdęciem i obecnością

treści pokarmowej w jelitach w prawej

górnej części jamy brzusznej. Najbardziej

przydatną metodą diagnostyczną jest ba-

danie ultrasonograﬁ czne (15). Stosuje się

głównie leczenie chirurgiczne z resekcją

wgłobionej części. Postać przemieszcze-

nia bez zastoju krwi może mieć także po-

dłużny i poprzeczny skręt jelita ślepego.

W skręcie podłużnym wzdłuż długiej osi

skręceniu najczęściej ulega okolica głowy

wraz z częścią jelita biodrowego, a przy

skręcie poprzecznym następuje zagię-

cie trzonu jelita. Skręt podłużny szybko

przyjmuje charakter strangulacyjny, na-

tomiast przy poprzecznym rzadko do-

chodzi do zastoju krwi. Dlatego objawy

bólu i ogólne są zwykle słabo wyrażone.

Podczas badania rektalnego należy zwra-

cać uwagę na przebieg taśm, które przy

skręcie podłużnym przebiegają spiralnie,

a przy zagięciu poprzecznym ulegają na-

głemu załamaniu wraz z całym jelitem.

Postępowanie lecznicze we wczesnym

stadium polega na wykonaniu laparoto-

mii i dokonaniu repozycji po wcześniej-

szym nakłuciu jelita i upuszczeniu gazów.

Najważniejszym problemem są różnego

rodzaju przemieszczenia okrężnicy du-

żej (7, 10, 20).

P RZEMIESZCZENIA

do przemieszczeń mogą być także wzdę-

cia jelit cienkich, które wzmagają moto-

rykę okrężnicy, a prawdopodobnie także

migracja larw słupkowców przez ścia-

nę jelit grubych. Poprzez mechaniczne

drażnienie oraz wyzwalanie zakrzepów

w naczyniach i niedokrwienia powodują

znaczne zaburzenia perystaltyki.

Spośród różnych form przemieszczeń

okrężnicy dużej najczęściej rozpoznawa-

ne jest uwięźnięcie znacznej części tego

jelita w przestrzeni śledzionowo-nerko-

wej, która utworzona jest przez więzadło

śledzionowo-nerkowe, głowę śledziony

i lewą ścianę jamy brzusznej (1, 7, 8, 19).

Przemieszczeniu ulega głównie lewy gór-

ny pokład, ale niekiedy także część dol-

nego pokładu i zagięcie miedniczne. Zna-

mienne i ważne diagnostycznie są zmiany

ułożenia jelit stwierdzane podczas bada-

nia rektalnego. Uwięźnięta część, zwykle

wzdęta i wypełniona treścią, odsuwa śle-

dzionę dośrodkowo, lewy dolny pokład

przesuwa się do góry, a zagięcie mied-

niczne do przodu w kierunku przepony.

Często taśma pokładu dolnego skierowa-

na jest poprzecznie i na lewo w kierunku

przestrzeni śledzionowo-nerkowej (8).

Gdy okrężnica jest zbyt wzdęta, wyczu-

cie uwięźnięcia nie jest łatwe. Wyniki ba-

dania rektalnego i umiarkowane objawy

ogólne mogą sugerować proste wzdęcie

jelit lub zaleganie kałowe. W przypadku

uwięźnięcia wzdęcie nie ustępuje, a za-

legająca treść, nawet miękka i uwodnio-

na, nie przemieszcza się w czasie trwania

choroby. Stopniowo nasilają się objawy

ogólne. W części przypadków może do-

chodzić do zastoju krwi i wtedy choroba

przyjmuje postać niedrożności strangu-

lacyjnej ze wszystkimi konsekwencja-

mi. Leczenie zachowawcze w postaci

upustu gazów, zmuszania do szybkiego

ruchu i przetaczania wyjątkowo rzadko

BEZ ZASTOJU KRWI

Okrężnica ma dość duże możliwości

zmiany pozycji dzięki znacznej masie,

środkowemu położeniu w jamie brzusz-

nej i stosunkowo długiej krezce czę-

ści wstępującej. Wprawdzie przyleganie

do lewej ściany brzucha w jakimś stopniu

ogranicza zdolność migracji, ale w przy-

padku dużej ilości gazu, płynu lub treści

pokarmowej istnieje tendencja do prze-

mieszczeń. Dość ważną rolę pełni tu nie-

właściwe żywienie, głównie podawanie

dużej ilości paszy treściwej w nieregu-

larnych odstępach i szybkie jej zjadanie

(6, 13). W tej sytuacji następuje znaczne

przyspieszenie perystaltyki i przedosta-

wanie się fermentującej treści do jelit gru-

bych. Powstaje duża ilość gazów i lotnych

kwasów tłuszczowych, które stymulują

sekrecję płynów do światła jelit. Nastę-

puje szybkie powiększenie objętości jeli-

ta, co sprzyja jego przemieszczaniu. Tłem

Przemieszczenia bez zastoju krwi

Niedrożności strangulacyjne

1. Niezbyt szybki rozwój choroby i umiarkowane nasilenie zwykle

okresowego bólu;

2. Małe lub niezbyt duże zmiany w stanie ogólnym;

3. Często okresowe ustąpienie objawów bólu po podaniu leków

przeciwbólowych i spazmolitycznych;

4.Przetrwałe odcinkowe wzdęcia lub/i zaleganie treści pokar-

mowej;

5. Zwykle brak pasażu nawet rozmiękczonej treści;

6.Nietypowe umiejscowienie pewnych odcinków jelit, ale bez

znacznej bolesności przy badaniu przez prostnicę;

7. Na początku brak, a później niewielkie zmiany w płynie otrzew-

nowym;

8. Brak stałej poprawy przy leczeniu zachowawczym preparatami

przeciwbólowymi i przeczyszczającymi.

1. Nagłe wystąpienie objawów bólu, najczęściej ciągłego i duże-

go stopnia;

2. Szybkie pogarszanie się stanu ogólnego z objawami endotok-

semii, niewydolności krążenia i często także ogólnego szoku;

3. Brak lub słaba reakcja na leki przeciwbólowe i spazmolityczne;

4. Przy badaniu rektalnym odcinkowe wzdęcia jelit, silnie napię-

ta krezka, obecność bolesnych zgrubień, pofałdowań i węzło-

watych tworów;

5. Nietypowy – spiralny lub poprzeczny przebieg taśm jelit gru-

bych, a w zaawansowanym stanie odcinkowe zgrubienie ścian

jelit i krezki;

6.Zwykle nawrotowe wtórne rozszerzenie żołądka z brunatną

cuchnącą treścią;

7. Duże zmiany w płynie otrzewnowym: wzrost ilości krwistego

płynu, liczby leukocytów i erytrocytów oraz duże stężenie

mleczanów i podwyższone białka.

Tabela. 1. Objawy i zmiany charakterystyczne dla niedrożności mechanicznych

CZERWIEC • 6/2009

www.weterynaria.elamed.pl

OKRĘŻNICY DUŻEJ

KONIE/CHOROBY WEWNĘTRZNE

WETERYNARIA W PRAKTYCE

jest skuteczne. Dlatego wskazana jest

jak najszybsza interwencja chirurgicz-

na, mimo możliwości wystąpienia kom-

plikacji (14).

Do innych postaci przemieszczeń nie-

strangulacyjnych okrężnicy dużej nale-

żą m.in. prawostronne przemieszczenie

grzbietowe, skręty osiowe i poprzeczne

pokładów w granicach 180-270°, skrę-

ty zagięcia mostkowego i przeponowe-

go oraz przemieszczenie zagięcia mied-

niczkowego do przodu (7). Prawostronne

przemieszczenie grzbietowe może przyj-

mować różne formy (przednie, tylne),

ale wspólną cechą jest przesunięcie le-

wego górnego i zwykle dolnego pokładu

na prawo, często poza jelito ślepe. Dolny

pokład jest najczęściej wzdęty i przebie-

ga poprzecznie na prawo, a zagięcie mied-

niczne jest zwykle niewyczuwalne. Przy

skręcie osiowym pokład górny przesu-

wa się bocznie i w dół, a dolny ku górze.

Tak zwany skręt poprzeczny to wspól-

ne przemieszczenie okrężnicy prawej

i jelita ślepego. Wspólną cechą wszyst-

kich przemieszczeń okrężnicy dużej jest

z reguły mniej lub bardziej zaawansowa-

ne wzdęcie jelit cienkich, jelita ślepego

i części okrężnicy dużej oraz odcinkowe

zaleganie dość miękkiej treści pokarmo-

wej. Rzadko przemieszczenia bez zastoju

krwi dotyczą okrężnicy małej. Ze wzglę-

du na odcinkowo wydłużoną krezkę i małą

średnicę są podobne do przemieszczeń

jelit cienkich. Pewną odrębnością jest

zagięcie, czyli nagłe załamanie końcowej

części okrężnicy, powodowane nagroma-

dzeniem zbitej treści w odcinku przed za-

łamaniem, co zamyka światło jelita.

N IEDROŻNOŚCI

STRANGULACYJNE

– CHARAKTERYSTYKA OGÓLNA

Ten rodzaj niedrożności charakteryzu-

je się zaciśnięciem całego jelita, co po-

woduje zanik światła, niedrożność na-

czyń krwionośnych i drażnienie nerwów

trzewnych, a w efekcie brak pasażu treści,

niedokrwienie i silny ból (13). W zależ-

ności od stopnia zaciśnięcia niedrożność

może dotyczyć tylko żył lub wszystkich

naczyń. Często proces ma charakter na-

rastający, czyli najpierw zahamowany jest

odpływ krwi żylnej, z czego wynika za-

stój, obrzęk i przesiek, a następnie ustaje

dopływ krwi tętniczej, czego rezultatem

jest zwyrodnienie i martwica ścian jeli-

ta. Zatrzymanie krążenia bardzo szybko

doprowadza do rozwoju zmian wstecz-

nych. Najpierw dochodzi do zwyrodnie-

nia nabłonka, stąd duża przesiękowość,

oraz do uszkodzenia bariery śluzów-

kowej, co ułatwia przedostanie się tok-

syn i bakterii do głębszych warstw je-

lita. Po 4-5 godzinach śluzówka jest

całkowicie znekrotyzowana, a w ciągu

następnych kilku godzin dotyczy to tak-

że głębszych warstw jelita, co umożliwia

przedostanie się toksyn i bakterii do krwi

i jamy otrzewnowej (13, 22). Dlatego tak

łatwo rozwijają się ciężkie objawy ogól-

ne z zapaścią i szokiem włącznie, dopro-

wadzające z reguły w ciągu 24-48 godzin

do zejścia śmiertelnego. Oczywiście tem-

po narastania zaburzeń zależy od stopnia

zaciśnięcia oraz rodzaju i długości zajęte-

go odcinka jelita.

N IEDROŻNOŚCI

STRANGULACYJNE

JELIT CIENKICH

Występują w różnej formie, ale najczęściej

są to skręty wokół długiej osi lub zapętle-

nia, gdy jedna część jelita wraz z krezką

owija się i zaciska inną część, a rzadziej

wpochwienia i uwięźnięcia w naturalnych

lub patologicznych otworach ciała w po-

staci przepuklin. Do skrętów i zapętleń

usposabiają pierwotne rozszerzenia żo-

łądka i wzdęcia jelit, zatkanie okrężnicy

małej i nagłe zmiany pozycji ciała. Jedną

z przyczyn mogą być różne patologicz-

ne twory, np. uszypułowane tłuszczaki,

guzy nowotworowe i powiększone wę-

zły chłonne (3), a także zrosty i znaczne

powiększenie sąsiednich narządów. Z za-

sady przebieg jest ostry z szybkim pogar-

szaniem stanu ogólnego oraz z nawroto-

wym reﬂ uksem i rozszerzeniem żołądka.

Na początku wypłukiwana treść zawiera

resztki pokarmu, później staje się wod-

nista z domieszką żółci, a wreszcie bru-

natna mętna i cuchnąca, co świadczy

o zmianach nekrotycznych w znacznym

odcinku jelita. Wynik badania rektalnego

często jest niejednoznaczny. Najczęściej

stwierdza się wzdętą pętlę jelita, przebie-

gającą spiralnie wokół krezki i przecho-

dzącą w nieregularny bolesny twór. Przy

omotaniu jelita wokół korzenia krezki

na wysokości nerki można wymacać po-

fałdowane zgrubienie i wzdęte pętle jelita.

Gdy skręt dotyczy przednich odcinków

jelit, wynik badania rektalnego może być

negatywny lub stwierdza się tylko wzdę-

te jelita cienkie i napiętą krezkę. Jak wia-

domo ściana zajętego jelita wraz z krezką

są obrzękłe, ale trudno to wyczuć bada-

niem przez prostnicę. Natomiast waż-

ne i przydatne diagnostycznie jest bada-

nie płynu otrzewnowego (5, 11, 21, 23).

Już po 3-4 godzinach choroby występują

zmiany w postaci zwiększonej ilości po-

marańczowego zabarwienia, zmętnie-

nia, wzrostu stężenia mleczanów i licz-

by elementów morfologicznych krwi,

a po 8-10 godzinach brązowo-krwiste-

go zabarwienia, dużego zmętnienia, wy-

sokiego stężenia mleczanów i liczby ele-

mentów morfotycznych (12). Rzadko, ale

zdarzają się, szczególnie u źrebiąt i mło-

dych koni, strangulacyjne wpochwienia

czczo-czcze i jelita biodrowego do śle-

pego. Tak jak przy skrętach następuje

zastój krwi wskutek zaciśnięcia naczyń,

ale światło jelita może być mniej lub bar-

dziej ograniczone. Przyczyną wpochwień

jest przede wszystkim nagłe i odcinkowe

przyspieszenie i wzmożenie perystaltyki,

np. po podaniu zimnej wody lub zmarz-

niętych okopowych, i znaczne podrażnie-

nia jelit. Ból i objawy ogólne są podobne

jak przy skrętach. Badaniem rektalnym

można stwierdzić bolesny i twardy po-

dłużny twór grubości ramienia, zwykle

ruchomy, a w przypadku wpochwienia

do jelita ślepego usytuowany w jego gło-

wie (6).

Inną postacią niedrożności strangu-

lacyjnych są uwięźnięcia jelit cienkich

w formie zaciśniętych przepuklin: pa-

chwinowej, pępkowej, przeponowej i sie-

ciowej. Przyczynami są powiększenie

naturalnych otworów lub rozstąpienie

mięśni i powięzi w następstwie urazów

i/lub wzrostu ciśnienia wewnątrzbrzusz-

nego. Objawy kliniczne są dość zróżni-

cowane, ale ogólnie podobne do wystę-

pujących przy innych niedrożnościach

strangulacyjnych.

W każdym przypadku tego rodzaju

niedrożności konieczny jest zabieg ope-

racyjny. Pomyślność zabiegu we wcze-

snym stadium choroby jest stosunkowo

duża. Bez znacznych problemów moż-

na usunąć nawet znaczny odcinek jelita

z wyjątkiem wgłobienia jelita biodrowego

do głowy jelita ślepego. Pewną trudność

sprawia likwidacja sztucznych otworów

i repozycja scieńczałych ścian.

N IEDROŻNOŚCI

STRANGULACYJNE

JELIT GRUBYCH

Występują rzadziej niż jelit cienkich, ale

są bardziej ostre w przebiegu. Sekwestra-

cja dużej ilości krwi i szybki rozwój endo-

toksemii doprowadzają do zapaści i zej-

ścia śmiertelnego. Zwykle towarzyszą

im zmiany krwotoczne w związku z za-

chowanym na początku dopływem krwi

tętniczej przy braku odpływu krwi żylnej.

Stąd nacieczenie i obrzęk ścian jelita wraz

z krezką oraz przesiąkanie krwistego pły-

nu do światła jelita i jamy otrzewnowej.

Towarzyszy temu ostry ból, szybki roz-

wój odwodnienia, narastające wzdęcie je-

lit i postępująca duszność (13). Rozpozna-

nie nie jest łatwe, wymaga zastosowania

wszystkich dostępnych metod diagno-

stycznych. Badaniem rektalnym stwierdza

się najczęściej odcinkowe lub uogólnio-

ne wzdęcie jelit, nietypowy – najczęściej

poprzeczny przebieg dostępnych taśm,

napięcie i bolesność krezki, a niekiedy

CZERWIEC • 6/2009

www.weterynaria.elamed.pl

WETERYNARIA W PRAKTYCE

KONIE/CHOROBY WEWNĘTRZNE

także obrzęk ściany jelita. Leczenie tylko

chirurgiczne, z tym że nie wszystkie przy-

padki dają nadzieje na przeżycie. Jednym

z kryteriów jest wygląd błony śluzowej za-

jętego jelita (2, 13). Kolor brunatno-czar-

ny świadczy o rozwiniętej martwicy, roku-

je źle, szczególnie gdy dotyczy dużej części

jelita. Nawet przy zachowanej żywotno-

ści błony śluzowej i wykonaniu repozy-

cji bez resekcji konieczne jest intensyw-

ne leczenie ogólne takie jak w przypadku

zaawansowanej endotoksemii. Niedroż-

ności strangulacyjne jelita ślepego wy-

stępują rzadko. Najczęściej jest to skręt

wzdłuż długiej osi oraz wgłobienie ślepo-

-okrężnicze i niekiedy ślepo-ślepe. Skrę-

ceniu ulega przede wszystkim głowa, nie-

kiedy z częścią jelita biodrowego. Wynik

badania rektalnego jest mało charakte-

rystyczny z wyjątkiem spiralnego prze-

biegu taśm i wzdęcia. Wgłobienie ślepo-

okrężnicze występuje głównie u młodych

zarobaczonych koni (13). Objawy i prze-

bieg podobny jest do innych niedrożności

strangulacyjnych jelit grubych, ale może

utrzymywać się wydalanie małych ilości

miękkiego kału. Dokładne rozpoznanie

niedrożności strangulacyjnych jelita śle-

pego jest trudne, możliwe przy pomocy

badania ultrasonograﬁ cznego i oczywi-

ście przy wykonaniu laparotomii i lapa-

roskopii. Niedrożności z zaciśnięciem na-

czyń okrężnicy dużej mogą być kolejnym

etapem rozwoju przemieszczeń bez zasto-

ju krwi. Łączy się to z nagłym nasileniem

objawów i brakiem lub małą wrażliwością

na przeciwbólowe leki. Zwykle pojawiają

się stały i dużego stopnia ból, narastają-

ce wzdęcie jelit, szybki rozwój odwodnie-

nia i pogłębiająca się duszność. Badanie

rektalne jest utrudnione dużym wzdęciem

okrężnicy. Możliwy do stwierdzenia jest

charakterystyczny poprzeczny przebieg

taśm i ewentualnie zgrubienie ścian jeli-

ta. Wartościowe diagnostycznie jest bada-

nie płynu otrzewnowego, w którym zmia-

ny pojawiają się jeszcze szybciej niż przy

strangulacji jelit cienkich.

Charakter strangulacyjny ma najczę-

ściej skręt osiowy początkowo odcin-

ka jelita, lewych pokładów oraz zagięć

mostkowego i przeponowego. W przy-

padku skrętu lewych pokładów o 360°,

dolny leży na górnym, a taśmy mają prze-

bieg spiralny. Predyspozycja do skrętów

okrężnicy występuje u klaczy w okresie

okołoporodowym w związku ze zmianą

położenia jelita spowodowaną obecno-

ścią płodu w okresie ciąży oraz zaburze-

niami perystaltyki w okresie poporodo-

wym (10, 20).

Niedrożności strangulacyjne okrężni-

cy małej są podobne do diagnozowanych

w jelitach cienkich, czyli przyjmują postać

skrętu wzdłuż krezki, uwięźnięć, omo-

tań jednej pętli jelita dookoła drugiej lub

wokół pętli jelita czczego, a także spleceń

ze zwisającymi tłuszczakami i zmieniony-

mi jajnikami (3, 6). Objawy pojawiają się

nagle, a przebieg jest zwykle ostry. Dużą

wartość rozpoznawczą ma badanie rek-

talne (13). Z reguły występuje silne par-

cie i obecność gęstego śluzu w prostnicy,

a czasem także zwężenie jej światła, gdy

skręt dotyczy końcowego odcinka okręż-

nicy. Z zasady wzdęte są jelita i często

rozwija się również wtórne rozszerzenie

żołądka. Równie często można wyczuć

twardy, bolesny i spiralnie przebiegający

twór, a za nim lub przed nim silnie roz-

dętą pętlę okrężnicy małej (6).

10. Karleskind A., Gluntz X.: Skręt okrężnicy

dużej . „Magazyn Wet.”, Supl. Konie, 1998,

20-24.

11. Latson K.M., Nieto J.E., Beldomenico P.M.:

Evaluation of peritoneal ﬂ uid lactate as a mar-

ker of intestinal ischemia in equine colic .

„Equine Vet. J.”, 2005, 37, 342-346.

12. Madej E., Riha T.: Choroby kolkowe koni.

Ogólna diagnostyka kliniczna i laboratoryjna

– cz. II. „Weterynaria w Praktyce”, 2008,

5(3), 82-87.

13. Mair T., Divers T., Ducharme N.: Manual

of Equine Gastroenterology . W.B. Saunders,

Edinburgh 2002.

14. Markel M.D., Orsini J.A., Gentile D.G.:

Complications associated with left dorsal di-

splacement of the large colon . „JAVMA”, 1985,

187, 1379-1380.

15. Martin J.B.B., Freeman D.E., Ross M.W.:

Cecocolic and cecocecal intussusception in hor-

ses: 30 cases (1976-1996) . „JAVMA”, 1999,

214, 80-84.

16. Munoz E., Arquelles D., Areste L.: Retro-

spective analysis of exploratory laparotomies

in 192 Andalusian horses and 275 horses

other breeds . „Vet. Rec.”, 2008, 162, 303-

306.

17. Proudman C.J.: A two year, prospective survey

of equine colic in general practice . „Equine

Vet.”, 1992, 24, 90-93.

18. Reed S.M., Bayly W.M.: Equine Internal

Medicine . W.B. Saunders Company, Phi-

ladelphia 1998.

19. Sivula N.J.: Renosplenic entrapment of the

large colon in horses: 33 cases (1984-1989).

„JAVMA”, 1991, 199, 244-246.

20. Snyder J.R., Pascole J.R., Olander H.J.:

Strangulating volvulus of the ascending colon

in horses . „JAVMA”, 1989, 195, 757-764.

21. Weimann C.D., Thoefner M.B., Jen-

sen A.L.: Spectrophotometric assessment

of peritoneal ﬂ uid haemoglobin in colic horses:

an aid to selecting medical vs. surgical treat-

ment . „Equine Vet. J.”, 2002, 34, 523-527.

22. Werners A.H., Bull S., Fink-Gremmels J.:

Endotoxaemia: a review with implications for

the horses . „Equine Vet. J.”, 2005, 37, 371-

383.

23. Wilson J., Gordon B.: Equine colic: Interpre-

ting the diagnostic tests . „Vet. Med. Eq. Prac.”,

1987, 6, 629-645.

Piśmiennictwo

1. Baird A.N., Cohen N.D., Taylor T.S.:

Renosplenic entrapment of large colon in horses:

57 cases (1983-1988) . „JAVMA”, 1991, 198,

1423-1427.

2. Barclay W.P., Foerner J.J., Phillips T.N.:

Volvulus of the large colon in horse . JAVMA,

1980, 177, 629-630.

3. Blikslager A.T., Bowman K.F., Haven M.L.:

Peduneulated lipomas as a cause of intestinal

obstruction in horses: 177 cases (1983-1990) .

„JAVMA”, 1992, 201, 1249-1952.

4. Corley K., Stephen J.: The Equine Hospital

Manual . Blackwell Pabl. Ltd. 2008.

5. Delesalle C., Dewulf J., Lebebvre R.A.:

Determination of lactate concentrations in blo-

od plasma and peritoneal ﬂ uid in horses with

colic by an accusport analyzer . „J. Vet. Intern.

Med.”, 2007, 21, 293-301.

6. Fryc J.: Rozpoznawanie i leczenie schorzeń

kolkowych koni . SIMA, Warszawa 1999.

7. Hackett R.: Nonstrangulated colonic displa-

cement in horses . „JAVMA”, 1983, 182, 235-

240.

8. Hardy J.: Nephrosplenic entrapment in the hor-

se a retrospective study of 174 cases . „Equine

Vet. J.”, 2000, 32, 95-97.

9. Kaneene J.B., Miller R., Ross W.A.: Risk factors

for colic in the Michigan (USA) equine population .

„Prev. Vet. Med.”, 1997, 30, 23-36.

prof. dr hab. Eligiusz Madej

Katedra i Klinika

Chorób Wewnętrznych Zwierząt

Wydział Medycyny Weterynaryjnej

Uniwersytet Przyrodniczy w Lublinie

20-612 Lublin, ul. Głęboka 30

CZERWIEC • 6/2009

www.weterynaria.elamed.pl

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: