DYSKOPATIA czyli choroba krążka międzykręgowego. objawy neurologiczne, przewlekły ból w odcinkach: lędźwiowym, piersiowym i szyjnym kręgosłupa, zaburzenia funkcji ruchowych, czuciowych i wegetatywnych nóg i rąk, a nawet trwałe kalectwo człowieka. Kręgosłup składa się z dwóch zasadniczych elementów anatomicznych ułożonych przez naturę naprzemiennie. Są nimi kręgi i krążki międzykręgowe (dyski). Kręgi są strukturami kostnymi, a więc w miarę stabilnymi i twardymi, z wiekiem jednak ulegają zmianom zwyrodnieniowym, są też miejscem lokalizacji wielu schorzeń, jak np. osteoporoza. Krążki międzykręgowe zbudowane są z tkanki łącznej, a więc są strukturami miękkimi i pełnią rolę „amortyzatorów” kręgosłupa. Twardszy pierścień włóknisty otacza zlokalizowane wewnątrz dysku jądro miażdżyste, dzięki czemu krążek pełni funkcją amortyzującą. Z upływem czasu, a także pod wpływem nie fizjologicznych obciążeń, nieprawidłowego trybu życia czy predyspozycji osobniczych dysk ulega zmianom degeneracyjnym. Zmniejsza się uwodnienie i sprężystość całego krążka, a zwłaszcza pierścienia włóknistego. Obciążenia kręgosłupa powodują wzrosty ciśnienia w dysku i napór masy jądra miażdżystego, których nie wytrzymuje, osłabiony przez opisane powyżej zmiany, pierścień włóknisty. Pierścień włóknisty pęka (na całym swoim przekroju lub częściowo), tworzy się tzw. przepuklina krążka międzykręgowego, poprzez którą jądro miażdżyste, pokonując barierą pierścienia włóknistego, wpukla się do kanału kręgowego. Kanał kręgowy jest ściśle ograniczoną, przez twarde kręgi i więzadła, przestrzenią, w której zlokalizowany jest rdzeń kręgowy oraz korzenie nerwowe. Przepuklina jądra miażdżystego krążka międzykręgowego, która dokonuje się pod ciśnieniem w kierunku kanału kręgowego, powoduje ucisk rdzenia kręgowego (mielopatia) i korzeni rdzeniowych (radikulopatia). Najczęściej występuje ona w odcinku lędźwiowym, często w odcinku szyjnym, a najrzadziej w odcinku piersiowym kręgosłupa. Dyskopatia lędźwiowa w początkowym stadium objawia się bólami okolicy lędźwiowo-krzyżowej. Następnie pojawia się promieniowanie bólu do jednej lub obu kończyn dolnych (biodra, kolana, podudzia lub stopy), parestezje i drętwienia oraz wzmożenia napięcia mięśni przykręgosłupowych, co powoduje bólowe ograniczenie ruchomości tego odcinka. Kolejnymi objawami progresji choroby krążka są już deficyty neurologiczne. Najpierw zwykle pojawiają się zaburzenia czucia w różnych miejscach kończyn dolnych, osłabienie mięśni stopy, podudzia uda i niedowłady nerwów kończyny dolnej, z których najczęstszym jest niedowład nerwu strzałkowego, a w krańcowym etapie porażenie nerwu strzałkowego, co objawia się przejściowym lub trwałym „opadnięciem stopy”. Kolejnymi objawami zaawansowanej dyskopatii są zaburzenia zwieraczy pęcherza moczowego i/lub odbytu, a co za tym idzie zaburzenia czynności mikcji i defekacji. Mogą pojawić się zaburzenia potencji i libido. Deficyty neurologiczne mogą narastać, wraz z powolnie postępującą chorobą krążka, ale mogą też w pewnym etapie choroby wystąpić nagle i masywnie, w przypadku tzw wypadnięcia jądra miażdżystego do kanału kręgowego i zablokowaniu poprzez ucisk korzeni nerwowych na danym odcinku części lędźwiowej kręgosłupa. Rozpoznanie: „dyskopatia” jest najwłaściwszym określeniem wyżej opisanego schorzenia, bo wskazuje przede wszystkim na przyczynę choroby. Istnieją jednak inne, potoczne nazwy jak: ischialgia, lumbalgia, rwa kulszowa, zapalenie korzonków i inne, które wskazują najczęściej na objaw, a nie przyczynę choroby. Dlatego też dyskopatia w początkowych swoich etapach bywa często leczona jedynie objawowo, bez diagnostyki obrazowej - badania: rezonans magnetyczny, tomografia komputerowa. Niestety często diagnoza dyskopatii i zobrazowanie faktycznego stanu kręgosłupa w w/w badaniach ma miejsce dopiero w zaawansowanym stadium choroby, kiedy to krążek międzykręgowy jest na tyle zniszczony, że konieczna jest operacja radykalna (usunięcie jądra miażdżystego).
Co zrobić gdy boli kręgosłup?
- Aby poczuć natychmiastową ulgę - połóż się na wznak na podłodze, unieś do góry nogi zgięte w kolanach, a ręce wyprostuj wysoko ponad głową. W takiej pozycji staraj się coraz dalej wyciągać ręce, a plecy przyciskać do podłogi.
- Systematycznie powtarzaj ćwiczenia wzmacniające mięśnie.
- Unikaj wielogodzinnej pozycji siedzącej.
- Nie uginaj karku.
- Ograniczaj dźwiganie ciężarów.
- Nie wykonuj gwałtownego podnoszenia, przesuwania itp.
- Noś odpowiednie (wygodne) ubranie i obuwie.
- Nie dopuszczaj do nadwagi.
- Zadbaj o wygodne łóżko.
Kręgosłup nie musi boleć
Natura najwyraźniej nie była w stanie przewidzieć, co człowiek będzie wyprawiał ze swoim ciałem. Odziedziczyliśmy po przodkach budowę, która umożliwia znoszenie różnorodnych obciążeń, ale nie takich, które powodowane są przez kilkanaście kilogramów nadwagi, dźwiganie ciężkich toreb, przesiadywanie godzinami przy komputerze lub za kierownicą samochodu. Niestety, zarówno nadmierny wysiłek, jak i brak ruchu szkodzą kręgosłupowi. A więc poszukajmy złotego środka
Skolioza - zwana bocznym skrzywieniem kręgosłupa, to wada postawy polegająca na wielopłaszczyznowym odchyleniu linii kręgosłupa od stanu poprawnego.
Odchylenie występuje w trzech płaszczyznach:
czołowej - kręgosłup wygina się w bok: w prawo lub w lewo,
strzałkowej - pogłębia się wygięcie kifozyczne lub lordotyczne,
poprzecznej - następuje rotacja (obrót) kręgów, co prowadzi do powstania garbu.
zdjęcie- źródło: elektronik.edu.pl
Skoliozę uważa się za schorzenie ogólnoustrojowe, gdyż powoduje ona niekorzystne zmiany w układzie ruchu, układzie krążeniowo-oddechowym, w sprawności i wydolności fizycznej i w różnych narządach wewnętrznych.
W zależności od stopnia zawansowania zmian wyróżniamy następujące stadia skoliozy:
postawa skoliotyczna - jest to wstępne stadium wady. Występuje asymetria ustawienia barków i łopatek, niesymetryczne są także trójkąty talii, ale nie ma jeszcze bocznego skrzywienia kręgosłupa lub jest ono niewielkie. Napięciem mięśni można uzyskać pełną korekcję postawy;
-skolioza I stopnia - jest to skrzywienie, którego kąt dochodzi do 30 stopni (wg Cobba). Zmiany dotyczą układu mięśniowo-więzadłowego bez zniekształceń kostnych. Możliwa jest korekcja bierna skrzywienia i to całkowita, natomiast korekcja czynna znaczna (prawie całkowita);
-skolioza II stopnia - to skrzywienie o wartościach kątowych 31-60 stopni. Występują zmiany strukturalne w kręgach i krążkach międzykręgowych. Kręgosłup ulega zrotowaniu, co objawia się garbem żebrowym (lub wałem mięśniowym przy skrzywieniach w odcinku lędźwiowym). Korekcja czynna nie daje efektów, a bierna - niewielkie;
-skolioza III stopnia - jest skrzywieniem o kącie przekraczającym 60 stopni za daleko posuniętymi zmianami strukturalnymi: sklinowaceniami i torsją kręgów, deformacjami żeber i miednicy. Skrzywienie nie koryguje się.
Pod względem przyczyn powstawania skoliozy dzielą się na (klasyfikacja Cobba):
skoliozy funkcjonalne (wady postawy, asymetrie kończyn, skrzywienia reflktoryczne, bólowe itp.),
skoliozy strukturalne:
a ) kostnopochodne,
b ) nerwopochodne,
c ) mięśniopodobne,
d ) idiopatyczne - występujące najczęściej i stanowiące 80-90% wszystkich skolioz
Przyczyny powstawania skoliozy idiopatycznych są nieznane. Niewiele przemawia za tym, że zmiany w obrębie układu mięśniowego są pierwotną przyczyną. Jednakże towarzyszące skoliozie zaburzenie równowagi mięśniowej przyczynia się niewątpliwie do postępu skrzywienia. Powstaje obraz dystonii mięśniowej (stąd częsta nazwa skolioz idiopatycznych - skoliozy dystoniczne). Nieznana przyczyna powstania skolioz zmusza do leczenia objawowego. Ogranicza się ono do przeciwdziałania widocznym skutkom choroby. W postępowaniu leczniczym dąży się do wyprostowania kręgosłupa.
Gimnastyka korekcyjna zajmuje się tylko mniej zaawansowanymi postaciami skoliozy. Jej domeną powinny być postawy skoliotyczne i skoliozy pierwszego stopnia. Bardziej zaawansowane przypadki wymagają postępowania rehabilitacyjnego.
Korygowanie bocznych skrzywień kręgosłupa powinno obejmować:
Uświadomienie dziecku i rodzicom obecności wady i wynikających z tego zagrożeń
Najważniejszym celem jest przekonanie i zachęcenie dziecka do podjęcia trudu pracy korekcyjnej. Dziecko powinno stać się podmiotem procesu korekcyjnego, a nie przedmiotem poddanym korekcyjnej "obróbce". Także rodzice powinni aktywnie włączyć się do walki o poprawę postawy ciała swojego dziecka, zapewniając mu optymalne, sprzyjające korekcji wady warunki życia.
Ustalenie i zapewnienie optymalnych warunków toru środowiskowego
Obejmuje ono:
- nie przeciążanie dziecka nauką i pracą,
- zapewnienie odpowiednich warunków pracy (biurko, krzesło, ławka szkolna, oświetlenie),
- zapewnienie odpowiedniej ilości i warunków snu,
- prawidłowe odżywianie,
- ćwiczenia korekcyjne w domu.
-Rozciąganie mięśni przykurczonych
Likwidacja przykurczów mięśniowych ma umożliwić dziecku przyjęcie postawy poprawnej. W bocznych skrzywieniach kręgosłupa dochodzi do asymetrii napięć mięśni przykręgosłupowych strony prawej i lewej. Mięśnie jednej strony ulegają osłabieniu, pozwalając kręgosłupowi na skrzywienie, mięśnie strony przeciwnej mają tendencję do przykurczu, powodując utrwalenie skrzywienia. (Omówienie to jest w założeniu nie precyzyjne. W rzeczywistości proces ten jest bardziej skomplikowany.) W postępowaniu korekcyjnym ze skoliozami można stosować ćwiczenia symetryczne i asymetryczne. W ćwiczeniach asymetrycznych dąży się do wygięcia kręgosłupa w stronę przeciwną do istniejącego skrzywienia. Zyskuje się przez to pełną korekcję lub hiperkorekcję, ale ćwiczenia asymetryczne kryją w sobie pewne trudności: mogą powodować pogłębienie skrzywień kompensacyjnych - wtórnych, a także wymagają indywidualnego ustawienia każdego dziecka i kontroli utrzymywania pozycji asymetrycznej w czasie ćwiczeń. W gimnastyce korekcyjnej, gdzie jeden instruktor ćwiczy z grupą 10-15 dzieci, kontrola taka jest praktycznie niemożliwa. Z tego względu ćwiczenia asymetryczne powinny być stosowane w rehabilitacji, gdzie jest możliwość ćwiczeń indywidualnych. W zajęciach gimnastyki korekcyjnej zapobieganie przykurczom i ewentualne rozciąganie ich najlepiej osiągnąć przez elongację, czyli wydłużanie kręgosłupa. Stosując elongację uzyskuje się skorygowanie skrzywienia kręgosłupa niezależnie od jego lokalizacji i kierunku, Jest to więc wygodna i bezpieczna forma likwidacji przykurczów i osiągania korekcji w zajęciach zespołowych. Elongacja może być bierna (np. zwis na drabince) oraz czynna ("wyciąganie się", "rośnięcie"). W gimnastyce korekcyjnej powinna dominować elongacja czynna. Elongacja bierna, jakkolwiek korzystna ni powinna być nadużywana, gdyż nie tylko rozciąga mięśnie przykurczone ale i osłabione.
-Nauka przyjmowania pozycji skorygowanej
Naukę przyjmowania pozycji skorygowanej prowadzi się w sposób podobny jak przy wadach postawy w płaszczyźnie strzałkowej. Rozpoczynamy od pozycji odciążających kręgosłup od ucisku osiowego (leżenia), następnie przechodzimy do ustawienia przy ścianie, potem przed lustrem z kontrolą wzroku i z zamkniętymi oczami z wykorzystaniem czucia głębokiego.
W skoliozach szczególną uwagę należy zwrócić na elongację kręgosłupa, pokrywanie się pionu z linią środkową ciała (bródka, wcięcie mostka, wyrostek mieczykowaty, kresa biała, pępek, środek spojenia łonowego, równa odległość między kłykciami przyśrodkowymi i kostkami przyśrodkowymi). Wymaga się również równego ustawienia barków, łopatek i trójkątów talii.
-Wzmacnianie mięśni osłabionych
Wzmacnianie mięśni odpowiedzialnych za utrzymanie poprawnej postawy powinno się odbywać w pozycji skorygowanej - w elongacji kręgosłupa. Wzmacniane są głównie mięśnie prostownika grzbietu, a oprócz niego także mięśnie ściągające łopatki, mięśnie pośladkowe i mięśnie brzucha. Wzmacnianie prostownika grzbietu w zajęciach gimnastyki korekcyjnej powinno być realizowane przez ćwiczenia symetryczne. Ćwiczenia asymetryczne wymagają wysokich kwalifikacji prowadzącego i pracy indywidualnej z dzieckiem można polecić w rehabilitacji. Zasady wzmacniania mięśni brzucha i mięśni pośladkowych znajdują się na stronie opisującej korygowanie pleców wklęsłych.
Boczne skrzywienie kręgosłupa, jako wada stwarzająca największe zagrożenie dla zdrowia i wyglądu dziecka, wymaga szczególnej uwagi instruktora, rodziców i lekarza. Ważne jest dokładne rozpoznanie (czy na pewno jest to skolioza idiopatyczna?), wynikające z niego właściwe leczenie i obserwacja progresji skrzywienia we wszystkich płaszczyznach. Zaobserwowane pogorszenie jest sygnałem do podjęcia dodatkowych form leczenia (rehabilitacja, gorsety itp.).
-Utrwalenie nawyku poprawnej postawy
Zadanie to powinno się realizować nie tylko na lekcjach gimnastyki korekcyjnej, lecz również w domu i w szkole. Dziecku powinno się stale przypominać o konieczności korekcji postawy. Coraz dłuższe, kontrolowane przebywanie w postawie poprawnej, możliwe dzięki coraz silniejszym mięśniom postularnym, z czasem doprowadza do automatyzacji odruchu podstawy skorygowanej. Gdy dziecko zaabsorbowane czynnościami dnia codziennego, zabawą czy grą utrzymuje już nową, poprawną postawę, można uważać, że proces korekcji został zakończony.
3
aga.764