Elektroterapia w leczeniu choroby zwyrodnieniowej stawów.pdf

FIZYKOTERAPIA

Elektroterapia

w leczeniu choroby

zwyrodnieniowej stawów

wysiękach zapalnych, surowicy krwi

itd.), enkefaliny, endorfiny, dynorfiny

oraz endomorfiny 1 i 2 – wychwytywa-

ne przez swoiste receptory opioidowe

w śródmózgowiu, podwzgórzu i pniu

mózgu, a także steroidy.

Sterowanie procesem prowadzenia bólu

nie jest w pełni poznane i obecnie funk-

cjonuje kilka hipotez, które próbują przy-

bliżyć wyjaśnienie tego problemu. Pierw-

sza z nich to teoria bramkowa (teoria ste-

rowania wrotami bólu ang. gate control

theory ) Melzacka i Walla. Zgodnie z nią

bodziec biegnący grubymi (12-20 µm),

szybko przewodzącymi włóknami rdzen-

nymi A β (30-120 m/s) aktywuje neurony

istoty galaretowatej Rolanda w rogach

tylnych rdzenia, a te z kolei powodują

blok presynaptyczny na styku wolniej

przewodzących ból (5-15 m/s), cienkich

włókien (1-4 µm) A δ oraz bezrdzennych

włókien C (< 1 µm, 0,2-2 m/s) – z ciałem

komórki jądra własnego rogu tylnego, co

hamuje przepływ impulsów bólowych do

wyższych pięter ośrodkowego układu

nerwowego. Natomiast przedłużone

działanie bodźców nocyceptywnych i ich

nasilenie hamuje aktywność komórek

istoty galaretowatej, otwierając wrota

dla bólu. Przepustowość wrót zależy od

proporcji pobudzonych włókien grubych

i cienkich. Teoria ta niemal od początku

ma swoich zagorzałych przeciwników,

zwłaszcza Schmidta i Iggo, według któ-

rych potencjał rogu tylnego rdzenia jest

przeciwny do wynikającego z opisanej

teorii, co ich zdaniem dowodzi braku

jej słuszności. Jak twierdzi Kerr (autor

teorii ośrodkowej równowagi hamo-

wania, ang. central inhibitory balance

theory ), blokada bólu stanowi wynik

bloku postsynaptycznego wstawkowych

neuronów brzeżnych (z którymi włókna

bólowe mają połączenie) przez neurony

istoty galaretowatej. Man i Chen (auto-

rzy teorii dwóch bramek kontroli bólu,

ang. two gate control theory ) sądzą, że

podobnie jak istota galaretowata dla

nerwów rdzeniowych jest miejscem kon-

troli impulsacji bólowej, tak dla nerwów

czaszkowych miejsce kontroli lokalizuje

się we wzgórzu. Ta „furtka” wzgórzowa

jako nadrzędna ma również kontrolo-

wać impulsację z nerwów rdzeniowych,

a mechanizm blokady ma być podobny

jak w teorii bramkowej.

Celem pracy była ocena przydatności elektroterapii w leczeniu

choroby zwyrodnieniowej stawów. Przedstawiono różne typy

zabiegów elektroterapeutycznych: galwanizację, jontoforezę,

TENS, prądy diadynamiczne i interferencyjne. Opisano głów-

ne wskazówki metodyczne.

Słowa kluczowe : elektroterapia, choroba zwyrodnieniowa

stawów, ból, stan zapalny

Choroba zwyrodnieniowa stawów

termiczne, chemiczne itp. Pobudzenie

bólowe z receptorów przekazywane jest

do rdzenia i wyższych pięter ośrodko-

wego układu nerwowego dwoma rodza-

jami włókien: grubszymi, mielinowymi

typu A o dużej prędkości przewodzenia

– z receptorów o niższym progu po-

budliwości oraz włóknami szarymi,

cienkimi typu C, wolno przewodzącymi

– z receptorów o wyższym progu pobu-

dliwości (uszkodzenie tkanki). Bodźce

przewodzone włóknami A – drogą rdze-

niowo-wzgórzową – docierają do jądra

bocznego brzusznego tylnego wzgórza,

a stąd do kory ciemieniowej (zakrętu

zaśrodkowego), gdzie są umiejscawiane

i rozpoznawane (ból zlokalizowany).

Bodźce przewodzone włóknami cien-

kimi C docierają do wieloneuronowego

układu wstepującego (MAS), a stąd do

tworu siatkowatego, układu rąbkowego

i podwzgórza, by wreszcie przez rozlaną

projekcję wzgórza dotrzeć do niespe-

cyficznych okolic kory. Następuje tu

rozległa reakcja: czucie bólu połączone

z cierpieniem, napięciem emocjonalnym

i objawami wegetatywnymi. Ważne

znaczenie w przekazywaniu bólu mają

substancje chemiczne – neuroprzekaźni-

ki, neuromodulatory i hormony. Do naj-

istotniejszych należą: substancja P (m.

in. transmiter w rogach tylnych rdzenia),

kininy (peptydy w płynach tkankowych,

Choroba zwyrodnieniowa jest przewle-

kłym zasadniczo niezapalnym scho-

rzeniem, zajmującym zwykle jeden

lub kilka stawów, rozwijającym się na

skutek nieprawidłowego obciążenia po-

wierzchni stawowych. W zależności od

stawu objętego procesem chorobowym

dolegliwości są różne, główne to ograni-

czenie ruchu i ból. Celem elektroterapii

w chorobie zwyrodnieniowej stawów

jest przede wszystkim zmniejszenie

dolegliwości bólowych oraz działanie

przeciwzapalne w przypadkach z towa-

rzyszącymi procesami zapalnymi. Ból

może mieć charakter miejscowego bólu

stawowego, ale także okołostawowego

bólu mięśniowego albo nerwowego bę-

dącego wyrazem odruchowego skurczu

albo podrażnienia nerwowego (zwyrod-

nieniowe zmiany kręgosłupa).

Ból i mechanizmy

przewodnictwa bólowego

Ból to czucie nocyceptywne stanowiące

dla organizmu informację o czynni-

kach szkodliwych, mobilizujące liczne

mechanizmy obronne ustroju. Swoiste

receptory czucia bólu (nagie zakoń-

czenia nerwowe) posiadają wybiórczą

wrażliwość na bodźce mechaniczne,

Elektroterapia w leczeniu

choroby zwyrodnieniowej stawów

oarthritis (AO)

The purpose of the study was an asses-

sment of the usefulness of electrotherapy

in osteoarthritis. In this paper different

types of electrotherapeutical procedures

– galvanization, iontophoresis, TENS,

diadynamic and interference currents

– are presented. The main methodological

hinds are described.

Key words: electrotherapy, OA, pain,

inflammation.

Liczne piśmiennictwo omawia zastoso-

wanie elektroterapii w walce z bólem

w przebiegu choroby zwyrodnieniowej

stawów. Wykorzystuje się w tym celu

zarówno prąd stały, jak i zmienny,

głównie pulsujący (małej i średniej czę-

stotliwości).

cd. na str. 24

20 REHABILITACJA W PRAKTYCE 1/2006

A pplication of electrotherapy in oste-

FIZYKOTERAPIA

REHABILITACJA W PRAKTYCE 1/2006

FIZYKOTERAPIA

Rehabilitacja

w praktyce

p rezentacje

rezentacje

E LEKTROSTYMULATORY

Nazwa i symbol urządzenia

DuoterPlus

Diatronic DT-10B

Producent

Astar ABR s.c. Bielsko-Biała

EiE Otwock

Przeznaczenie, zastosowanie

elektroterapia, elektrodiagnostyka i laseroterapia! Aparat DuoterPlus przeznaczony jest

do wykonywania zabiegów z elektro- i laseroterapii. Szeroka gama prądów umożliwia

wykonywanie zabiegów fizykoterapeutycznych w bardzo dużym zakresie, począwszy od

działania przeciwbólowego, na odnowie biologicznej skończywszy. Dwa kanały pozwalają

na stymulację każdej grupy mięśniowej. Urządzenie wykonuje dokładną elektrodiagnostykę

układu nerwowo-mięśniowego. Laseroterapia bezinwazyjnie wspomaga leczenie wielu

schorzeń układu kostnego, mięśniowego oraz schorzeń skóry

leczenie zespołów bólowych choroby zwyrodnieniowej kręgosłupa, nerwobóli, zespołów

naczyniowych, zapaleń okołostawowych, chorób zwyrodnieniowych stawów, półpaśca,

zaburzeń krążenia obwodowego, selektywna stymulacja przeciwbólowa, leczenie źle

gojących się ran, stymulacja zrostu kostnego po złamaniach, stymulacja mięśni u osób

wrażliwych na terapię prądową i dzieci, zabiegi jonoforezy i galwanizacji

Ilość kanałów

dwa – niezależne amplitudowo

jeden

Rodzaje generowanych prądów

i uzyskiwanego natężenia

generuje prądy: diadynamiczne, galwaniczny, pseudogalwaniczny, UR wg Träberta,

impulsowe (przebieg prostokątny oraz trójkątny), interferencyjne wg Nemeca, Kotza,

TENS (symetryczny i asymetryczny), tonoliza. Tryb elektrodiagnostyki umożliwia wy-

znaczanie krzywej I/t. Maksymalne natężenie prądu: prądy unipolarne: 60 mA i prądy

bipolarne: 100 mA

• prądy diadynamiczne wg Bernarda

• prąd Träberta (UR) (2-5)

• stymulacjaTENS

• stymulacja HV (wysokonapięciowa)

• jonoforeza

• galwanizacja

prąd średni dla DF

0-26 mA

prąd średni dla MF

0-13 mA

częstotliwość TENS, HV

1-200 Hz

czas impulsu TENS, HV

50-200 µs

amplituda prądu TENS, UR

0-100 mA

amplituda prądu HV

0-140 mA

natężenie prądu galwanicznego

0-30 mA

Programowanie

120 wbudowanych programów zabiegowych (80 elektroterapia; 40 laseroterapia), 80 progra-

mów użytkownika (można zaprogramować najczęściej stosowane przebiegi), 20 sekwencji

zabiegowych (w jednym ciągu zabiegowym można ustawić do 8 różnych przebiegów prądów;

urządzenie przełącza zaprogramowane prądy automatycznie)

sekwencje prądu diadynamicznego

programy gotowe

programy własne obsługi

Czas zabiegu

0-60 min

1-99 min

Wymiary

(bez uchwytów na sondy): 35 x 26 x 13,5 cm

135 x 200 x 290 mm

Waga

4,5 kg

2,5 kg

Zasilanie

230 V, 50 Hz, 40 W

230 V/50 Hz/50 VA

Zabezpieczenia

rozwarcie obwodu pacjenta, system wymuszonego chłodzenia, autotest

wykrywanie przerwy w obwodzie pacjenta, sygnał dźwiękowy, specjalny podwójny

system izolujący

Wyposażenie standardowe

komplet przewodów, elektrody silikonowe, pokrowce wiskozowe, pasy rzepowe, instrukcja

użytkowania, kompendium

elektrody silikonowe w 2 rozmiarach – 4 sztuki

elektrody metalowe w 3 rozmiarach – 6 sztuk

podkłady wiskozowe, opaski mocujące, przewód pacjenta, bezpiecznik, instrukcja użytkowa-

nia, taśma aluminiowa i deklaracja zgodności

Wyposażenie dodatkowe

sondy laserowe R oraz IR, elektrody punktowe, elektrody samoprzylepne, krokodylki,

woreczki z piaskiem, torba mieszcząca aparat z wyposażeniem i stolik

– elektroda cyrklowa (końcówki 18 i 36 mm)

– elektroda punktowa (końcówki kuliste i płaskie)

– inne nietypowe elektrody, podkłady i przewody

– obciążniki z piaskiem

– walizka do aparatu

Certyfikaty, atesty, dopuszczenia

znak CE, wpis do Rejestru Wyrobów Medycznych, deklaracja zgodności

oznakowanie CE

Gwarancja

24 miesiące

Serwis

gwarancyjny i pogwarancyjny Astar ABR s.c. APARATY ZASTĘPCZE!!!

w siedzibie producenta i autoryzowane serwisy w całej Polsce

Cena

5 900 zł

3 490 zł brutto (z VAT)

Nazwa dostawcy

Astar ABR s.c.

EiE, Elektronika i Elektromedycyna Sp.J.

Kod i miejscowość

43-382 Bielsko-Biała

05-402 Otwock

Ulica

Strażacka 81

Zaciszna 2

Osoba do kontaktów handlowych

Marek Kasprzycki, Rafał Twarowski, Piotr Wiewióra, Sebastian Jonkisz

każdy pracownik chętnie pomoże

tel.

033 829 24 40

022 779 42 84, 022 710 08 39

fax

033 829 24 41

022 779 42 84

e-mail

astarmed@astar-abr.com.pl

malew@eie.com.pl

www

www.astar-abr.com.pl

www.eie.com.pl

22 REHABILITACJA W PRAKTYCE 1/2006

FIZYKOTERAPIA

Interdynamic ID-8C

Madyn D61

Physioter D60

EiE Otwock

Zakład Elektroniki Medycznej MARP Electronic Sp. z o.o.

leczenie zespołów bólowych narządów ruchu; stymulacja mięśni w zanikach

prostych, niedowładach, przykurczach; elektrogimnastyka sportowców

celem zwiększenia siły i masy mięśniowej; leczenie chorób zwyrodnienio-

wych stawów; stosowanie w stanach pourazowych: skręceniach stawów,

stłuczeniach tkanek miękkich; odbudowa napięcia mięśniowego po urazie

lub operacji; selektywna stymulacja przeciwbólowa; leczenie źle gojących

się ran; stymulacja zrostu kostnego po złamaniach; stymulacja mięśni;

leczenie zaburzeń krążenia obwodowego

wykonywanie zabiegów elektrostymulacji za pomocą prądów diadynamicz-

nych oraz prądów impulsowych średniej częstotliwości z obwiednią prądów

diadynamicznych. Automatyczna elektrodiagnostyka – wyznaczanie krzywej

I/t. Pomiar stanu zużycia elektrod

wykonywanie zabiegów elektrostymulacji za pomocą wszystkich rodzajów

prądów. Automatyczna elektrodiagnostyka – wyznaczanie krzywej I/t.

Pomiar stanu zużycia elektrod

2 dla prądów interferencyjnych

2 w pełni niezależne

• prądy interferencyjne wg Nemeca

• prąd Träberta (UR) (2-5)

• stymulacja wg Kotza (rosyjska)

• stymulacjaTENS

• jonoforeza

• galwanizacja

• elektrogimnastyka

częstotliwość interferencyjna

1-200 Hz

W trybie CC – stałego prądu: prądy galwaniczne: ciągły i przerywany

(0-60 mA), prądy diadynamiczne: MF, DF, CP, CP ISO, LP, RS, MM, (BASIS

– 25 mA, DOSIS – 50 mA), prądy impulsowe średniej częstotliwości: MF,

DF, CP, CP-ISO, LP, RS, MM (0-100 mA), prądy średniej częstotliwości:

neofaradyczny, Kotza (rosyjska stymulacja), falujący, Träberta (0-100 mA),

mikroprądy: bipolarny i unipolarny (0-1 mA).W trybie CC – stałego napięcia

zakres wynosi 99 V. Tryb CV jest niedostępny dla prądów: galwanicznych

i mikroprądów

w trybie CC – stałego prądu: prądy galwaniczne: ciągły i przerywany

(0-60 mA), prądy diadynamiczne: MF, DF, CP, CP ISO, LP, RS, MM, (BASIS

– 25 mA, DOSIS – 50 mA), prądy impulsowe średniej częstotliwości: MF, DF,

CP, CP-ISO, LP, RS, MM, (0-100 mA), prądy impulsowe (0-60 mA) i impulso-

we średniej częstotliwości (0-100 mA): trójkątny i prostokątny (z obwiednią

sinusoidalną, trójkątną i prostokątną, uni- i bipolarną), tonoliza trójkątna, sinu-

soidalna, prostokątna (każda jako unipolarna i bipolarna) (0-100 mA), prądy

średniej częstotliwości: neofaradyczny, Kotza (rosyjska stymulacja), falujący,

Träberta (0-100 mA), prądy interferencyjne: Nemeca, izoplanarny, dipolowy,

dwupolowy (0-100 mA), prądy typu TENS: symetryczny, asymetryczny,

falujący, wybuchowy (0-120 mA), mikroprądy: bipolarny i unipolarny (0-1 mA).

W trybie CC – stałego napięcia, zakres wynosi 99 V. Tryb CV jest niedostępny

dla prądów: galwanicznych, interferencyjnych i mikroprądów

natężenie prądu int. RMS

0-50 mA

częstotliwość TENS

1-200 Hz

czas impulsu TENS

50-200 µs

amplituda prądu TENS, KOTZ, UR

0-100 mA

natężenie prądu galwanicznego

0-30 mA

programy gotowe

programy własne obsługi

40 komórek pamięci, 8 zestawów własnych po maksymalnie 4 przebiegi

w zestawie, 34 predefiniowane zestawy terapeutyczne (z możliwością

zmiany parametrów zabiegu)

40 komórek pamięci, 8 zestawów własnych po maksymalnie 4 przebiegi

w zestawie, 77 predefiniowanych zestawów terapeutycznych (z możliwo-

ścią zmiany parametrów zabiegu)

1-99 min

0-99 min

135 x 200 x 290 mm

105 x 255 x 202 mm (wysokość, szerokość, głębokość)

2,5 kg

1,9 kg

230 V/50 Hz/50 VA

~230 V/50 Hz

wykrywanie przerwy w obwodzie pacjenta, sygnał dźwiękowy, specjalny

podwójny system izolujący

klasa izolacji II, typ izolacji BF. Sygnalizacja rozwarcia w obwodzie pacjenta,

przekroczenia dopuszczalnej wartości prądu, ostrzeżenie przed użyciem

niewłaściwej kombinacji wyposażenia, ostrzeżenie przed możliwością

wystąpienia prądów skrośnych, sygnalizacja przekroczenia dopuszczalnej

temperatury pracy

klasa izolacji II, typ izolacji BF. Sygnalizacja rozwarcia w obwodzie pacjenta,

przekroczenia dopuszczalnej wartości prądu, ostrzeżenie przed użyciem

niewłaściwej kombinacji wyposażenia, ostrzeżenie przed możliwością

wystąpienia prądów skrośnych, sygnalizacja przekroczenia dopuszczalnej

temperatury pracy

elektrody silikonowe w 2 rozmiarach – 8 sztuk

elektrody metalowe w 3 rozmiarach – 10 sztuk

podkłady wiskozowe, opaski mocujące, przewód pacjenta, bezpiecznik,

instrukcja użytkowania, taśma aluminiowa i deklaracja zgodności

przewód do elektroterapii, przewód do mikroprądów, przewód do pomiaru

stanu zużycia elektrod oraz kabel zasilający

przewód do elektroterapii, przewód do mikroprądów, przewód do pomiaru

stanu zużycia elektrod oraz kabel zasilający

elektrody specjalne:

– ośmiopolowe – na połówkę i cały kręgosłup

– czteropunktowe – do miejscowego stosowania

prądów interferencyjnych (np. na pojedynczy krąg)

– elektrody punktowe z różnymi końcówkami

– inne nietypowe elektrody, podkłady i przewody

– obciążniki z piaskiem

– walizka do aparatu

elektrody silikonowo-węglowe, elektroda punktowa, woreczki wiskozowe

i opaski mocujące

elektrody silikonowo-węglowe, elektroda punktowa, woreczki wiskozowe

i opaski mocujące

oznakowanie CE

CE 0120, ISO 9001:2000, ISO 13485:2003, zgłoszenie do Rejestru Wyrobów

Medycznych URPL

CE 0120, ISO 9001:2000, ISO 13485:2003, wpis do Rejestru Wyrobów

Medycznych URPL

24 miesiące

w siedzibie producenta i autoryzowane serwisy w całej Polsce

producenta

3 490 zł brutto (z VAT)

3 490 PLN (brutto)

4 890 PLN (brutto)

EiE, Elektronika i Elektromedycyna SJ

Zakład Elektroniki Medycznej MARP Electronic Sp. z o.o.

05-402 Otwock

31-223 Kraków

Zaciszna 2

Pachońskiego 9

każdy pracownik chętnie pomoże

Bartosz Frydrych

Marek Pawlikowski

Bartosz Frydrych

Marek Pawlikowski

022 779 42 84, 022 710 08 39

+48 12 415 87 29, +48 12 415 59 88

022 779 42 84

+48 12 415 86 80

malew@eie.com.pl

marketing@marpelectronic.com.pl

www.eie.com.pl

www.marpelectronic.com.pl

REHABILITACJA W PRAKTYCE 1/2006

FIZYKOTERAPIA

cd. ze str. 20

Prąd stały

Prąd stały wykazuje miejscowe działanie

przeciwbólowe. Po zamknięciu obwodu

pod anodą gromadzą się jony ujemne,

podwyższa się próg pobudliwości ner-

wów i zmniejsza się ich przewodnictwo.

Stan zmniejszonej pobudliwości pod ano-

dą określa się jako anelektrotonus . Zabie-

gi galwanizacji poprzecznej (anodowej

– mniejsza elektroda dodatnia po stronie

stawu o większych dolegliwościach

bólowych) wykonuje się codziennie lub

co drugi dzień. W stanach podostrych

stosuje się słabą dawkę natężenia prądu

(0,01-0,1 mA/cm 2 powierzchni elek-

trody czynnej), natomiast w stanach

przewlekłych wykorzystuje się średnią

dawkę natężenia prądu elektrycznego

(0,1-0,3 mA/cm 2 powierzchni elektrody

czynnej). Czas galwanizacji powinien

wynosić od 15 do 20 minut. Pełny cykl

leczenia obejmuje od 10 do 20 zabiegów.

Galwanizacja, niestety, nie prowadzi do

długotrwałej analgezji, ponieważ efekt

przeciwbólowy równy jest czasowi

przepływu prądu. Przepływ prądu sta-

łego powoduje też rozszerzenie naczyń

i zwiększone ukrwienie galwanizowanej

okolicy, co pozwala wydłużyć nieco czas

zniesienia bólu.

W leczeniu choroby zwyrodnieniowej

stawów stosuje się również jontoforezę.

Pod wpływem prądu stałego o małym

natężeniu (0,01-0,1 mA/cm 2 powierzch-

ni elektrody czynnej) wprowadza się

substancje lecznicze. Czas, częstość

powtarzania i całkowita ilość zabiegów

jest podobna jak w przypadku galwani-

zacji. Wykonuje się przede wszystkim

jontoforezy z użyciem chlorowodorku

lignokainy (roztwór 1-2%, jony lignokainy

wprowadza się z elektrody dodatniej),

chlorowodorku histaminy (roztwór 0,1%,

jony histaminy wprowadza się z elektrody

dodatniej) oraz NLPZ w postaci żelów.

Skuteczność jontoforezy jest ograniczo-

na przez wywoływanie podrażnień lub

uczuleń skóry, brak jednoznacznego

dawkowania w zależności od głębokości

penetracji leku oraz czasochłonność po-

dawania leku w porównaniu do metod

doustnych i iniekcyjnych.

Stosuje się różne kształty impulsów,

najczęściej trójkątno-szpiczaste (ang.

spike ) lub prostokątne. TENS o niskiej

częstotliwości, L-F (ang. low frequency ),

znana również jako pseudoakupunkturo-

wa (ang. acupuncture like low frequency

TENS), bazuje na częstotliwości 1-4 Hz

i czasie trwania impulsów – 200 µs.

W metodzie tej pobudzeniu ulegają włók-

na typu A δ i C, co oznacza, że nie docho-

dzi do blokady presynaptycznej (teoria

bramkowa). Efekt analgetyczny jest

wynikiem znacznej produkcji endorfin.

Cechą charakterystyczną tego rodzaju

stymulacji jest zarówno widoczny skurcz

towarzyszący każdemu impulsowi (jeśli

stosowane jest znaczne natężenie 15-

-50 mA), jak i fakt pojawienia się efektu

przeciwbólowego dopiero po upływie

około 30 minut po zabiegu. TENS o ni-

skiej częstotliwości, skojarzona z „wiąz-

kami” szybkiej stymulacji L-F PT TENS

(ang. low frequency pulse train TENS),

zwana również przezskórną elektrosty-

mulacją uderzeniową (ang. burst frequen-

cy TENS), stosowana jest na bazie często-

tliwości impulsów podstawowych wyno-

szącej 2 Hz. Cechą charakterystyczną jest

to, że każdy z podstawowych impulsów

inicjuje następującą po nim, krótkotrwa-

łą wiązkę (zazwyczaj 7-10 impulsów)

szybkiej stymulacji o częstotliwości 80-

-100 Hz. Natężenie zabiegu jest zwykle

duże i powinno prowadzić do skurczu

mięśni. L-F PT jest obecnie najbardziej

popularną metodą, ponieważ pozwala na

pobudzenie obu mechanizmów działania

przeciwbólowego – zarówno teorii bram-

kowej, jak i produkcji opioidów. TENS

krótki intensywny (ang. brief-intense

TENS) jest stymulacją o częstotliwości

100-150 Hz, czasie trwania impulsów

150-250 µs i natężeniu prądu wywołu-

jącym drżenia i skurcze mięśniowe. Ten

zabieg jest najczęściej stosowany w celu

natychmiastowego uśmierzenia bólu, np.

podczas przygotowania do bolesnych

Prąd zmienny

Przeciwbólowe działanie prądów o niskiej

i średniej częstotliwości zwykle tłumaczy

się podniesieniem progu pobudliwości

zakończeń nerwowych, adaptacją włó-

kien czuciowych, blokadą przewodzenia

bólu według teorii Melzacka i Walla, Ker-

ra i Chena, a ponadto wzmożeniem wy-

dzielania opioidów (endorfin), których

wyższe stężenie po elektrostymulacji

wykazano doświadczalnie.

W praktyce klinicznej najczęściej wy-

korzystuje się następujące odmiany

przezskórnej elektrostymulacji nerwów

(ang. Transcutaneus Electrical Nerve

Stimulation – TENS): konwencjonalną,

pseudoakupunkturową, uderzeniową,

krótką i intensywną. TENS o wysokiej

częstotliwości, H-F (ang. high frequency ),

zwana również stymulacją konwencjo-

nalną (ang. conventional high frequency

TENS) opiera się na częstotliwości impul-

sów elektrycznych równej 100 Hz (czas

trwania 50-80 µs), a więc jest podobna

do częstotliwości wyładowań grubych

włókien czuciowych A β . W metodzie tej

wykorzystuje się blokadę przewodzenia

bólu według Melzacka i Walla, ponieważ

stymulując szybkie włókna A β uzyskuje

się blokadę w rdzeniu kręgowym dla

bodźców bólowych biegnących wolniej-

szymi włóknami A β i C. Podczas zabiegu

należy stopniowo (od 0,1 mA) zwiększać

natężenie w stymulatorze do wartości

(zwykle 30-50 mA), przy których chory

zacznie odczuwać mrowienie (niebolesne

parestezje).

W trakcie elektrostymulacji może dojść

do adaptacji i zaniku odczuć, należy

wtedy ponownie zwiększać natężenie aż

do wystąpienia niebolesnych parestezji.

Ryc. 1. TENS w chorobie zwyrodnieniowej barku

Ryc. 2. TENS w chorobie zwyrodnieniowej łokcia

24 REHABILITACJA W PRAKTYCE 1/2006

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: