4
KINEZJOLOGIA EDUKACYJNA PAULA DENNISONA
Opracowała: mgr Monika Imos
Jest to oparta na podstawach neurofizjologii metoda holistycznego wspomagania procesów nauczania i uczenia się oraz korygowania dysfunkcji rozwojowych dzieci. Twórca metody Paul Dennison oparł się na prowadzonych badaniach klinicznych, w których skoncentrował się na przyczynach i leczeniu trudności w uczeniu się. Na początku badał zależność między ruchem a rozwojem mowy oraz zdolnością czytania i pisania u dzieci. Zauważył, że te, które we wczesnym dzieciństwie np. z powodu choroby nie miały możliwości swobodnego raczkowania, poruszania się, dotykania i gryzienia, później uczyły się mówić. Zwrócił też uwagę na to, że dzieci, które omijają etap raczkowania i od razu zaczynają chodzić, częściej mają trudności w uczeniu się. Raczkowanie polegające na naprzemiennych ruchach kończyn aktywuje rozwój dróg nerwowych między półkula-mi mózgu. Dzięki temu mogą one ze sobą łatwiej współpracować.
W życiu płodowym człowieka półkule mózgowe specjalizują się i kształtuje się dominacja jednej z nich. Półkula nazywana logiczną, na ogół lewa, odpowiada za pamięć krótkoterminową, analizę i poczucie czasu. Dzięki niej łatwo przyswajamy sobie gramatykę, ortografię i nauki ścisłe. Półkula prawa, nazywana twórczą, zwykle związana jest z intuicją i emocjami. Odpowiada za pamięć długoterminową, syntezę, widzenie perspektywiczne i przestrzenne. Dzięki niej jesteśmy wrażliwi na kształty i barwy, potrafimy uogólniać i odczytywać emocje innych ludzi. Aby człowiek mógł dobrze wykorzystywać swój potencjał, półkule muszą ze sobą współpracować.
Program nauczania w szkole jest tak skonstruowany, że wymaga od uczniów korzystania głównie z lewej półkuli. Pisząc, czytając i licząc, muszą się oni opierać na analizie i odtwarzaniu. Najczęściej dobrymi uczniami są więc dzieci z do-minującą półkulą lewą. Niestety, stanowią one blisko 25 proc. populacji. Pozostałe borykają się w szkole z większymi lub mniejszymi kłopotami, z wypowiadaniem się na piśmie i analizą szczegółów.
Ćwiczenia zaproponowane przez dr Dennisona poprawiają koncentrację i pozwalają jednocześnie uruchomić obie półkule mózgowe. Dzięki nim można również rozciągać mięśnie i niwelować ich napięcie. Zlikwidowanie napięcia mięśniowego sprawia, że mózg może wykorzystać całą energię do przyswajania i przetwarzania nowych informacji, czyli do szeroko pojętego uczenia się. Ćwiczenia dr Dennisona angażują między innymi obie strony ciała i ruchy skoordynowane gałek ocznych, rąk oraz nóg, co równomiernie uaktywnia obie półkule.
Kinezjologia edukacyjna różni się tym od innych metod wspomagających nauczanie, że nie akceptuje odbiegającego od normy stanu umysłu dziecka (nie stara się przystosować go do funkcjonowania w społeczeństwie poprzez kompensowanie jego deficytów pełniejszym wykorzystaniem mocnych stron), lecz usiłuje doprowadzić go do stanu uważanego za normalny. Staje się to możliwe dzięki zastosowaniu specjalnie opracowanych przez dr Dennisona zestawów działań i ćwiczeń psychomotorycznych, których działanie, zgodnie z zamierzeniami twórcy, jest wszechstronne : usprawniają one ciało, aktywują system nerwowy, rozładowują napięcia wywołane stresem, podnoszą energię, sprawiają, że następuje ogólna poprawa funkcjonowania dziecka w jego otoczeniu. KE to metoda, która głosi, że myślenie (uczenie się) jest złożonym procesem całego ciała i mózgu, które są w tym procesie nierozerwalnie ze sobą związane.
Procesowi uczenia się dziecka towarzyszy rozwój fizyczny (wzrastanie ciała) oraz wzrost możliwości umysłowych; esencją uczenia się jest tworzenie, rozwój i nieustanne przeorganizowywanie sieci połączeń nerwowych od wczesnego niemowlęctwa aż do starości. W znacznym stopniu jest to uzależnione od ruchu fizycznego w okresie niemowlęcym, dziecięcym i przez całe dalsze życie.
KE wychodzi z założenia, że oddziaływanie mózgu i ciała na siebie jest wzajemne, np. „ośrodek dyspozycji” w mózgu przesyła do mięśnia określony impuls, który powoduje skurcz mięśnia i w następstwie ruch, zgodny z dyspozycją mózgu; można jednak poprzez określony, nakazany przez terapeutę, ruch, dotyk czy nacisk przesłać do mózgu impuls, który wywoła określoną jego reakcję, zgodną z intencją terapeuty. Na dokładnej znajomości tych wzajemnych powiązań i zależności zarówno między mózgiem a ciałem, jak i poszczególnymi częściami, ośrodkami i obszarami całego mózgowia oparł P. Dennison swoje przemyślenia, nakierowane na pomoc dzieciom mającym trudności w uczeniu się, zwłaszcza jeśli te trudności wynikały z wrodzonych bądź nabytych wad, dysharmonii czy dysfunkcji rozwojowych. Znalazł on sposoby na to, aby za pomocą ruchu i dotyku stymulować poszczególne części, ośrodki i obszary mózgowia oraz aktywować i tworzyć nowe połączenia między nimi, w celu uzyskania poprawy stanu i działania wymiarów inteligencji, z których każdy wiąże się z wyodrębnioną funkcjonalnie jakąś częścią mózgu, z określonym rodzajem zdolności umysłowych, określonym zakresem struktury i ruchu ciała oraz z jakąś sferą działania społecznego człowieka.
Kinezjologia edukacyjna służy uruchomieniu intelektualnego potencjału „drzemiącego” w człowieku.
Osiąganie lepszych wyników dzięki ćwiczeniom z GIMNASTYKI UMYSŁU
I CZYTANIE –ćwiczenia poprawiające :
1) Płynne czytanie z przekroczeniem linii środkowej :
a) punkty na myślenie;
Masuje się punkty znajdujące się poniżej i nieco na zewnątrz początku obojczyka (dwustronnie). Masaż wykonuje się równocześnie z obu stron kciukiem i palcem środkowym lub kciukiem i palcem wskazującym, zgodnie z kierunkiem ruchu wskazówek zegara, trzymając drugą rękę na pępku. Ćwiczenie połączone z wodzeniem wzrokiem ułatwia wszelkie czynności, w których wzrok odgrywa dużą rolę, przede wszystkim w czytaniu.
b) ruchy naprzemienne;
Dotykanie prawą ręką uniesionego lewego kolana i na przemian-lewą prawego kolana. Dotykanie łokciem kolana. Dotykanie lewą ręką prawej stopy (ręka za plecami, noga zgięta w kolanie) i odwrotnie. Unoszenie lewej ręki w górę bokiem i prawej nogi w bok (ręka i noga wyprostowane).
c) leniwe ósemki;
Kreślenie kciukiem, płynnym ruchem, leniwej (poziomej) ósemki, zaczynając od punktu środkowego na wysokości oczu, w lewo w górę, łukiem w dół, potem dołem do punktu środkowego, górą w prawo, łukiem ku dołowi i dołem w lewo do punktu wyjścia. Powtórzyć drugim kciukiem, następnie obiema z rękami splecionymi (kciuki skrzyżowane), zawsze wodząc wzrokiem za kciukami. Wskazane jest dla młodszych dzieci narysowanie na tablicy leniwej ósemki, a następnie zachęcenie dziecka, aby po tym śladzie rysowało samo ósemkę.
d) wodzenie wzrokiem przy wykonywaniu w.w. ćwiczeń;
2) Głośne czytanie ze zrozumieniem i ekspresją oraz interpretacją tekstu :
a) ruchu naprzemienne;
b) krążenie szyją;
Głowa opuszczona w dół, porusza się powoli od jednego ramienia do drugiego.
c) oddychanie przeponowe (brzuchem);
Przy wdechu wypełnia się powietrzem klatkę piersiową i brzuch, wydycha się powietrze krótkimi dmuchnięciami, jakby się chciało utrzymać piórko w powietrzu.
d) kołyska (na leżąco);
Ręce oparte z tyłu na łokciach, górna część pleców uniesiona. Nogi zgięte w kolanach, stopy uniesione nad podłogą. Kołysanie się na boki.
e) energetyczne ziewanie;
Ziewanie wywołuje się masując obiema rękami równocześnie okolice stawu skroniowo-żuchwowego.
3) Przesuwanie wzrokiem po kolumnach –umiejętności organizacyjne (ortografia, arytmetyka) :
a) punkty ziemi;
Trzymając dwa palce-wskazujący i środkowy-pod dolną wargą, należy drugą
rękę położyć na górnej krawędzi kości łonowej. Wzrok kierujemy w dół.
b) punkty przestrzeni;
Trzymając palec wskazujący i środkowy nad górną wargą, należy drugą rękę po-łożyć na kości ogonowej. Wzrok kierujemy w górę.
c) punkty równowagi;
Palcami prawej ręki dotknąć punktów za uchem: czwartym palcem na wyrostku sutkowatym, drugim w dołku, tuż pod czaszką; drugą rękę trzymać na pępku.
3) odpowiedzi z opanowanego tekstu:
a) pompowanie piętą;
Należy stanąć za krzesłem, trzymając ręce na jego oparciu. Z wdechem unosi się stopę nogi wysuniętej do tyłu na palce, z wydechem opada się na piętę, uginając w kolanie nogę z przodu.
b) zginanie stopy;
W pozycji siedzącej, prawą nogę zgiętą w kolanie kładzie się na udzie lewej. Kciukiem i palcem wskazującym lewej ręki naciskać mocno punkty za kostką i poniżej jej. Drugą ręką objąć podudzie pod kolanem, naciskając mocno dłonią.
c) wypady;
Prawa stopa ustawiona pod kątem prostym do lewej. Wysunąć prawą nogę nieco bardziej, ugiąć ją w kolanie, przesuwając równocześnie ciało w jej kierunku.
II PISANIE –ćwiczenia ułatwiające :
1)Pisanie i rysowanie (koordynacja wzrokowo-ruchowa) :
a) leniwe ósemki;
b) alfabetyczne ósemki;
Rysowanie leniwej ósemki wielokrotnie po tej samej linii, następnie wpisywanie po tych liniach kolejno kilku podstawowych liter.
c) rysowanie oburącz (symetryczne bazgranie);
Rysowanie obiema rękami równocześnie linii, figur, kształtów, z których każda, rysowana jedną ręką, jest zwierciadlanym odbiciem drugiej, rysowanej w tym samym czasie drugą ręką.
2) Rysowanie twórcze i ekspresyjne :
a) zginanie stopy;
b) pompowanie piętą;
c) energetyczne ziewanie;
3) Pisanie ze słuchu- ortografia :
a) sowa;
Jedną ręką należy mocno chwycić mięśnie przeciwległego barku, następnie powoli zwrócić głowę do prawego, potem do lewego ramienia.
b) słoń;
Ręka wyciągnięta w przód, grzbietem dłoni do góry, głowa przytulona uchem do ramienia, wzrok podąża za poruszającą się ręką. Rysowanie ręką leniwej ósemki, ze skłonami tułowia i uginaniem nóg w kolanach.
c) kapturek myśliciela;
Wyciąganie małżowin usznych z wywijaniem ich do tyłu, od góry do dołu.
III MYŚLENIE-ćwiczenia wspomagające :
1) Uważne słuchanie i jasne wypowiadanie się :
a) kapturek myśliciela;
c) słoń;
d) pozycja Cook’a;
Pozycja siedząca, nogi skrzyżowane w kostkach, kolana lekko ugięte, ręce skrzyżowane na piersiach, dłonie-końcami palców pod pachą, kciuk na zewnątrz. Druga faza to zetknięcie rąk opuszkami palców.
2) Rozwijanie umiejętności matematycznych :
a) rysowanie oburącz;
d) kapturek myśliciela;
e) sowa;
f) pompowanie piętą;
g) luźne skłony;
W pozycji siedzącej - z wdechem wyciągnięcie rąk, równolegle do kręgosłupa, z wydechem luźny opad górną częścią ciała w dół, na uda.
IV UMIEJĘTNOŚĆ UCZENIA SIĘ (samodzielnego) :
1) Ćwiczenia wstępne przed przystąpieniem do uczenia się :
a) ruchy naprzemienne;
d) punkty pozytywne;
Lekko dotyka się palcami punktów położonych na wypukłościach czoła, między brwiami a linią włosów.
f) słoń;
2) Ćwiczenia wspomagające koncentrację :
b) sowa;
c) zginanie stopy;
d) pompowanie piętą;
e) luźne skłony;
f) wypady;
3) Ćwiczenia ułatwiające płynne czytanie (ciche) oraz rozumienie i zapamiętywanie czytanego tekstu :
c) sowa;
d) zginanie stopy;
e) pompowanie piętą;
f) luźne skłony;
g) wypady w przód;
4) Ćwiczenia przed klasówką, badaniem testami, przed egzaminami :
b) leniwe ósemki;
c) rysowanie oburącz;
d) oddychanie przeponowe;
e) zginanie stopy;
f) punkty ziemi;
g) punkty równowagi;
h) punkty pozytywne;
i) pozycja Cook’a;
5) Ćwiczenia wyzwalające myślenie twórcze :
Wszystkie ćwiczenia opracowane przez dr Dennisona muszą być systematycznie wykonywane. Efekty widoczne są już po sześciu tygodniach, w trakcie których ćwiczono przynajmniej trzy razy w tygodniu przez godzinę.
zmiernik